1. hai loại người này chăng? Người ta cho rằng dân tộc Ainu ở Hokkaidô và người những
hòn đảo miền Tây Nam lúc ấy đã có những đặc trưng rõ nét hơn của người Cổ Mông cổ
vùng phía nam đại lục.
Mặt khác, khi phân tích ngôn ngữ được sử dụng, chúng ta cũng có thể biết một giống
dân thuộc vào chủng tộc nào.Theo những yếu tố về ngữ cú, cách xếp đặt các trợ từ cũng
như khi quan sát âm vận của tiếng nói, người ta thấy tiếng Nhật có những nét tương
đồng với các thứ tiếng Triều Tiên, Mông Cổ thuộc ngữ hệ Altai phía bắc đại lục Á châu.
Du khách Nhật khi đến Hàn Quốc đều có cảm tưởng quen thuộc ấy khi nghe cách phát
âm của người Hàn ngoài đường phố. Tuy nhiên về phương diện ngữ vựng thì tiếng Nhật
cũng tiếp nhận nhiều yếu tố của phương nam như từ tiếng nói của khu vực Đông Nam Á
hay quần đảo Polynesia nên không thể loại bỏ yếu tố vùng nam đảo trong việc hình
thành dân tộc Nhật. Dù nguồn gốc ấy vẫn còn là một câu hỏi khó trả lời nhưng không
thể nào coi thường những hướng nghiên cứu nêu ra bên trên được.
26
Người Nhật từ đâu đến?
Theo GB Sansom11, các tư liệu khảo cổ dường như đã giúp chúng ta đi đến điểm đồng thuận là quần đảo
Nhật Bản đã có người cư ngụ vào cuối giai đoạn tân thạch khí (đồ đá mới). Họ là những người mà các
nhà dân tộc học và ngôn ngữ học xem như thuộc nhóm phương bắc tức Ural-Altaic gồm các sắc dân
Finns, Samoyedes, Huns, Tsungus và Mông Cổ. Thế rồi giao thương giữa bán đảo Triều Tiên và quần đảo
Nhật Bản đã đem nhiều đợt di dân từ vùng Bắc-Đông Á đến cùng với văn hóa dồng và sắt của họ. Có tác
giả nhấn mạnh đến giai đoạn từ năm -500 đến 500 và vai trò của nước Yên vùng vịnh Bột Hải khoảng thế
kỷ thứ 2 TCN trên kinh tế khu vực. D. Elisseeff12 chẳng hạn đã nhắc nhở đến việc đồng tiền của nước
Yên - một trong thất hùng thời Chiến Quốc - đã được khai quật ngay cả tại Okinawa. Các đợt di dân từ
đại lục đạt đến đỉnh cao dưới thời nhà Hán, nhất là qua trung gian các quận huyện như Lạc Lãng và Đới
Phương mà người Trung Quốc đã lập trên bán đảo Triều Tiên. Kỹ thuật trồng lúa nước Hemudu (Hà Mỗi
Độ) ở Trung Quốc - cổ nhất đại lục - ước định khoảng năm 5000 TCN về sau cũng đã được thấy ở
Kyuushuu. Như vậy Nhật Bản cổ đại của thời Yayoi đã nằm trong quỹ đạo Trung Triều. Tuy nhiên, cái
người ta chưa đánh giá được là sự góp phần của cư dân đến từ vùng Ural-Altaic mãi sâu trong đại lục
trong sự hình thành cá tính của người Nhật. Lý do là dù người Nhật lúc ấy có một văn hóa vật chất gần
gũi với người Trung Quốc nhưng tinh thần cũng như hành động của họ, vẫn có cái gì rất là khác. Về sau,
người Nhật tuần tự đón nhận di sản văn hoá của Hán, Đường, Tống, Minh nhưng người ta nhận ra vẫn có
một cốt lõi là văn hóa bản địa không xâm phạm được (non absorbent core, như cách nói của G.B.
11 GB Sansom, Japan, a short cultural study, tr.15.
12 D. Elisseeff, Histoire du Japon, tr. 23.
