môn Xã hội học pháp luật chương 3

1. CHUẨN MỰC XÃ HỘI,
CHUẨN MỰC PHÁP LUẬT VÀ
CÁC LOẠI CHUẨN MỰC XÃ
HỘI

2. 1. Khái niệm chuẩn mực xã hội, chuẩn mực pháp
luật và các loại chuẩn mực xã hội
2. Sai lệch chuẩn mực pháp luật
3. Các yếu tố xã hội tác động đến sai lệch chuẩn
mực xã hội
4. Cơ chế hành vi của sai lệch chuẩn mực pháp
luật
5. Các biện pháp phòng chống, sai lệch chuẩn
mực pháp luật.

3. 1. Khái niệm chuẩn mực xã hội, chuẩn mực pháp
luật và các loại chuẩn mực xã hội
• 1.1. Khái niệm về chuẩn mực xã hội
• Chuẩn mực xã hội là hệ thống các quy tắc, yêu cầu, đòi hỏi của xã hội đối với
mỗi cá nhân hay nhóm xã hội, trong đó xác định ít nhiều sự chính xác về tính
chất, mức độ, phạm vi, giới hạn của cái có thể, cái được phép, cái không
được phép hay cái bắt buộc phải thực hiện trong hành vi xã hội của mỗi
người, nhằm củng cố, đảm bảo sự ổn định xã hội, giữ gìn trật tự, kỷ cương,
an toàn xã hội.

4. 1.2 Các loại chuẩn mực xã hội
Theo tính chất phổ
biến
Chuẩn mực xã
hội công khai
Chuẩn mực xã
hội ngầm ẩn

5. 1.2 Các loại chuẩn mực xã hội
Tính chất được ghi
chép hoặc không được
ghi chép
Chuẩn mực xã
hội thành văn
Chuẩn mực xã
hội bất thành văn

6. 2. SAI LỆCH CHUẨN MỰC PHÁP LUẬT
2.1 Khái niệm
Chuẩn mực pháp luật là những quy tắc xử sự chung do nhà nước xây
dựng, ban hành và đảm bảo thực hiện nhằm điều chỉnh các quan hệ xã
hội, định hướng cho hành vi ứng xử của các cá nhân và các nhóm xã
hội.
Sai lệch chuẩn mực pháp luật và hành vi của một cá nhân hay một
nhóm xã hội vi phạm các nguyên tắc, quy định của chuẩn mực pháp
luật.

7. 2.2. Phân loại sai lệch chuẩn mực pháp luật
- Hành vi sai lệch chủ động - tích cực: là hành vi cố ý vi phạm, phá
vỡ sự tác động của các chuẩn mực pháp luật đã lạc hậu, lỗi thời,
không còn
- Ví dụ: các cuộc biểu tình phản đối Trung Quốc lắp đặt giàn khoan
thăm dò dầu khí hd-981 đã diễn ra trong tháng 5 năm 2014 tại 22
tỉnh thành của Việt Nam.

8. Ví dụ: các cuộc biểu tình phản đối Trung Quốc lắp đặt giàn khoan
thăm dò dầu khí hd-981 đã diễn ra trong tháng 5 năm 2014 tại 22
tỉnh thành của Việt Nam.

9. 2.2. Phân loại sai lệch chuẩn mực pháp luật
- Hành vi sai lệch chủ động - tiêu cực: là hành vi cố ý vi phạm, phá
vỡ hiệu lực của các chuẩn mực pháp luật hiện hành mang tính chất
tiến bộ, phù hợp, đang phổ biến, thịnh hành và được nhà nước, xã
hội thừa nhận rộng rãi, phù hợp với yêu cầu, đòi hỏi của đời sống
xã hội hiện tại

10. Ví dụ: sự việc một người đàn ông
lớn tuổi nhào tới ôm hôn một bé
gái trong tháng máy chung cư ở
TP HCM đã tạo nên làn sóng
giận dữ trong dư luận. Đáng lo
lắng hơn, trước đó không lâu
cũng vừa xảy ra vụ một thanh
niên sàm sỡ nữ sinh trong thang
máy chung cư ở hà nội nhưng chỉ
bị xử phạt hành chính 200.000
đồng.

11. 2.2. Phân loại sai lệch chuẩn mực pháp luật
- Hành vi sai lệch thụ động – tích cực: là hành vi vô ý vi phạm, phá
vỡ sự tác động của chuẩn mực pháp luật đã lạc hậu, lỗi thời, không
còn phù hợp với yêu cầu của đời sống xã hội.

12. Ví dụ: năm 2018, UBND TP.
Cần Thơ xử phạt hành chính 90
triệu đồng với ông nguyễn cà rê
vì đã mang đổi 100 USD tại
tiệm vàng. (quy định tại điểm a
khoản 3 điều 24 nghị định
96/2014/NĐ-CP). Người bị
phạt là một thợ điện ở Cần Thơ,
lương tháng 4 triệu đồng, được
người thân cho tờ 100 USD.

13. 2.2. Phân loại sai lệch chuẩn
mực pháp luật
- Hành vi sai lệch thụ động - tiêu cực: là hành vi vô ý vi phạm, phá vỡ
hiệu lực của các chuẩn mực pháp luật tiến bộ, phù hợp, đang phổ
biến, thịnh hành và được thừa nhận rộng rãi trong xã hội.

14. Ví dụ: do nóng lòng vì ruộng lúa bị
chuột cắn phá, nguyễn thanh tuyến
mang bộ dụng cụ xuyệt điện đến phần
đất trồng lúa của gia đình tại ấp bắc đai,
xã nhơn hội, rồi mắc dây chì xuyệt điện
để bẫy chuột. sau đó, tuyến câu mắc dây
chì quanh ruộng lúa xong và mở xuyệt
điện ngồi canh giữ. lúc này, anh n.v.p đi
xuyệt cá ngang phần đất của tuyến thì
đạp lên đường dây điện bẫy chuột. thấy
đèn bẫy chuột phát tín hiệu, tuyến nghĩ
là chuột vướng vào dây điện bẫy chuột
nên đi kiểm tra thì phát hiện anh p. đã
vướng vào dây bẫy chuột tử vong

15. 2.3. Hậu quả của sai lệch chuẩn mực pháp luật
- Hậu quả tích cực: góp phần thay đổi nhận thức chung cũng như thúc
đẩy sự tiến bộ của cộng đồng xã hội.
- Hậu quả tiêu cực: phá hoại tính ổn định, sự tác động của những
chuẩn mực pháp luật phù hợp, tiến bộ, đang phổ biến, thịnh hành và
được thừa nhận rộng rãi trong xã hội.

16. 3. CÁC YẾU TỐ XÃ HỘI TÁC ĐỘNG
ĐẾN SAI LỆCH CHUẨN MỰC XÃ HỘI
3.1. Những sai lệch thuộc hệ thống giá trị.
Giá trị là những khách thể, những thuộc tính mà tất cả đều cần thiết cho con người,
tất yếu, có lợi cho giai cấp hay xã hội nào đó cũng như của một cá nhân riêng lẻ với
tư cách phương tiện thỏa mãn nhu cầu và các lợi ích của họ; đồng thời cũng là
những tư tưởng, ý định với tư cách là chuẩn mực, mục đích hay lí tưởng.
Hệ thống giá trị trong xã hội được hình thành qua các thời kỳ lịch sử nhất định nên
nó mang tính chất lịch sử, có những giá trị mất đi khi nó không còn phù hợp và có
những giá trị mới ra đời, bổ sung, làm phong phú thêm cho hệ thống giá trị. Trong
hệ thống giá trị bao gồm nhiều loại giá trị khác nhau như giá trị đạo đức, giá trị pháp
luật, giá trị văn hóa, giá trị nghệ thuật… có thể dẫn đến các hành vi vi phạm các giá
trị, chuẩn mực xã hội, tạo nên hành vi sai lệch.

17. 3.2. Sự rối loạn các thiết chế xã hội
Các thiết chế xã hội thực hiện chức năng điều chỉnh, điều hòa hành vi
của con người phù hợp với các chuẩn mực xã hội, ngăn chặn và kiểm
soát các hành vi sai lệch. Chúng được thiết lập dựa trên các nhu cầu
xã hội cơ bản. Mọi thiết chế xã hội đều được đặc trưng bởi sự hiện
diện của mục đích hành động, bởi những chức năng cụ thể để đảm bảo
cho việc đạt được mục đích; bởi sự tập hợp các địa vị và các vai trò xã
hội điển hình cho thiết chế đó; bởi những chế tài bảo đảm cho cái cần
có, cái được phép và ngăn chặn các lệch lạc, cái không được phép. Sự
tồn tại của mọi xã hội, tính ổn định và sự phát triển của nó không thể
có được nếu không có quản lí xã hội và kiểm soát xã hội.
Trong xã hội nhất định có nhiều loại thiết chế, trong đó các thiết chế
quan trọng nhất là thiết chế chính trị, thiết chế kinh tế, thiết chế gia
đình, thiết chế giáo dục…

18. 3.3. Sự biến đổi của các chuẩn mực xã hội.
Trong đời sống xã hội, chuẩn mực xã hội là những quy ước chung của cả cộng
đồng xã hội hay nhóm hạn hẹp, có thể công khai hoặc ngầm ẩn, được mọi
người chia sẻ về mặt hành vi. Với chức năng là điểm tựa cho hành vi, chuẩn
mực xã hội điều chỉnh toàn bộ lĩnh vực quan hệ của con người, chỉ ra và quy
định mỗi người cần phải xử sự như thế nào trong mỗi tình huống cụ thể.

19. 3.4. Sự thay đổi các quan hệ xã hội
Quan hệ xã hội là quan hệ giữa người với người trong xã hội, được thiết lập
trong quá trình cùng nhau hoạt động vật chất và tinh thần. Do sản xuất của cải
vật chất là cơ sở tồn tại và phát triển của xã hội nên các quan hệ sản xuất (bao
gồm quan hệ sở hữu, quan hệ tổ chức và quản lý lao động, quan hệ phân phối
sản phẩm) đóng vai trò quan trọng nhất, chi phối các quan hệ xã hội khác. Sự
vận động, phát triển của quan hệ sản xuất sẽ kéo theo sự thay đổi của các quan
hệ xã hội. Chuẩn mực xã hội vừa phản ánh các quan hệ xã hội, vừa điều chỉnh
các quan hệ xã hội. Khi các quan hệ xã hội bị xáo trộn, bị thay đổi sẽ làm cho hệ
thống các chuẩn mực không còn phù hợp ở nơi này hay nơi khác, điều đó dẫn
đến các hành vi sai lệch nhất định.

20. 4. Cơ chế hành vi của sai lệch chuẩn mực
pháp luật
 Sự không hiểu biết, hiểu biết không đúng, không chính xác các
quy tắc, yêu cầu của chuẩn mực pháp luật
 Mất hoặc hạn chế khả năng nhận thức dẫn đến hành vi sai lệch
chuẩn mực pháp luật
 Từ quan niệm sai lệch tới việc thực hiện hành vi sai lệch chuẩn
mực pháp luật.
 Đề cao những suy diễn cá nhân trong việc áp dụng các chuẩn mực
pháp luật

21. 5. Các biện pháp phòng chống, sai lệch
chuẩn mực pháp luật.
Thứ nhất, chú trọng phát triển kinh tế.
Thứ hai, các giải pháp tuyền truyền và giáo dục ý thức pháp
luật trong tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thành, thiếu niên chưa
được quan tâm đúng mực
Thứ ba, xây dựng lối sống lành mạnh, tạo môi trường xã hội
tốt trong từng gia đinh, từng khu phố.
Thứ tư, từ góc độ chuyên môn nghiệp vụ, cơ quan công an kết
hợp với tòa án, viện kiểm sát trong quá trình khởi tố, điều tra,
truy tố, xét xử tội phạm.