ΣΧΟΛΙΑ: Ἡ παροῦσα ἀνάρτηση ἀναφέρεται στίς Θαλάσσιες Ζῶνες, στό Δίκαιο τῆς Θάλασσας, στό FIR καί στήν Ἔρευνα καί Διάσωση. Θά ἐξετασθοῦν οἱ θαλάσσιες ζῶνες σύμφωνα μέ τήν Συνδιάσκεψη, πού πραγματοποιήθηκε μέ πρωτοβουλία τοῦ Ο.Η.Ε. στό Montego Bay τῆς Jamaica, 6-10 Δεκεμβρίου 1982. Ἐκεῖ παρουσιάστηκε ἡ «Σύμβαση τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν γιά τό Δίκαιο τῆς Θάλασσας» σέ ἕνα κείμενο. Ἐπίσης θά γνωρίσουμε ὄχι μόνο τί ἰσχύει διεθνῶς καί ἀλλά καί τί ἐφαρμόζει ἡ Ἑλλάδα. Ἕνα σχεδιάγραμμα σχετικά μέ τίς θαλάσσιες ζῶνες, θά διευκολύνει στήν κατανόησή των. Πολλές φορές διαβάζουμε σέ εἰδήσεις γιά ἀναφορές παραβίασης τοῦ Ἑλληνικοῦ FIR ἀπό πολεμικά ἀεροσκάφη τῆς Τουρκίας. Δυστυχῶς ὅμως, ἐλάχιστες φορές ἀναλύεται τό τί εἶναι τό FIR καί πώς αὐτό ὁρίζεται γιά τή κάθε χώρα. Αὐτά, καί ἰδιαίτερα τό Ἑλληνικό FIR, θά δοῦμε σέ αὐτό τό ἄρθρο. Ἐπί πλέον θά δοῦμε τίς θέσεις τοῦ Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν σχετικά μέ τίς διαφορές μας, στά ἐν λόγῳ ἀντικείμενα πού ἐξετάζουμε, μέ τήν Τουρκία. Θά κλείσουμε μέ ἐνημέρωση σχετικά μέ τήν Ἔρευνα καί Διάσωση. Κάθε παρατήρηση πρός διόρθωση, γιά τήν ἀκρίβεια καί ὀρθότητα τῶν γραφομένων εἶναι ἀποδεκτή, ἀρκεῖ νά εἷναι τεκμηριουμένη καί νά ἀναφέρεται ἡ πηγή της. 11 Ἰουνίου 2016 Εὐάγγελος ὁ Σάμιος

1. -1-
Δίκαιο τῆς Θάλασσας καί Θαλάσσιες Ζῶνες – FIR -
Ἐθνικός Ἐναέριος Χῶρος – Ἔρευνα καί Διάσωση
Σύνθεση ΠΑΖΛ καί ἐπιμέλεια παρουσίασης: Εὐάγγελος ὁ Σάμιος
1η
ΕΚΔΟΣΗ
Σειρά ἀναρτήσεων: Γεωπολιτική
ΙΟΥΝΙΟΣ 2016

2. -2-
Περιεχόμενα
ΕΛΛΑΔΑ : ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΖΩΝΕΣ – FIR – ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΔΙΑΣΩΣΗ..1
ΣΧΟΛΙΑ:...........................................................................................................................................................................3
ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΖΩΝΕΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ.........................................................................................4
ΑΙΓΙΑΛΙΤΙΔΑ ΖΩΝΗ Ή ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ..............................................................................................................4
Η Αρχή της Αβλαβούς Διέλευσης μέσα από τη Χωρική Θάλασσα.......................................................4
Θαλάσσια σύνορα................................................................................................................................................6
ΣΥΝΟΡΕΥΟΥΣΑ ΖΩΝΗ..............................................................................................................................................6
ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑ.........................................................................................................................................................7
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθούμε δια βραχέων στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.....8
Η θέση της Ελλάδας σχετικά με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.................................................8
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΝΗ (Α.Ο.Ζ.) ...............................................................................................8
TΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ FIR;...........................................................................................................................................................9
FIR Αθηνών .............................................................................................................................11
Εθνικός Εναέριος Χώρος..................................................................................................................................12
Γνωστοποίηση Εύρους Ελληνικού Εθνικού Εναερίου Χώρου ..............................................................12
Παραβιάσεις Εθνικ. Εναέρ. Χώρου & Παραβάσεις Κανον. Εναέριας Κυκλοφ.................................13
ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΔΙΑΣΩΣΗ..................................................................................................................13
ΠΗΓΕΣ.............................................................................................................................................14

3. -3-
ΣΧΟΛΙΑ:
Ἡ παροῦσα ἀνάρτηση ἀναφέρεται στίς Θαλάσσιες Ζῶνες, στό Δίκαιο τῆς Θάλασσας, στό FIR καί στήν Ἔρευνα
καί Διάσωση.
Θά ἐξετασθοῦν οἱ θαλάσσιες ζῶνες σύμφωνα μέ τήν Συνδιάσκεψη, πού πραγματοποιήθηκε μέ πρωτοβουλία τοῦ
Ο.Η.Ε. στό Montego Bay τῆς Jamaica, 6-10 Δεκεμβρίου 1982. Ἐκεῖ παρουσιάστηκε ἡ «Σύμβαση τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν
γιά τό Δίκαιο τῆς Θάλασσας» σέ ἕνα κείμενο.
Ἐπίσης θά γνωρίσουμε ὄχι μόνο τί ἰσχύει διεθνῶς καί ἀλλά καί τί ἐφαρμόζει ἡ Ἑλλάδα.
Ἕνα σχεδιάγραμμα σχετικά μέ τίς θαλάσσιες ζῶνες, θά διευκολύνει στήν κατανόησή των.
Πολλές φορές διαβάζουμε σέ εἰδήσεις γιά ἀναφορές παραβίασης τοῦ Ἑλληνικοῦ FIR ἀπό πολεμικά ἀεροσκάφη τῆς
Τουρκίας. Δυστυχῶς ὅμως, ἐλάχιστες φορές ἀναλύεται τό τί εἶναι τό FIR καί πώς αὐτό ὁρίζεται γιά τή κάθε χώρα. Αὐτά,
καί ἰδιαίτερα τό Ἑλληνικό FIR, θά δοῦμε σέ αὐτό τό ἄρθρο.
Ἐπί πλέον θά δοῦμε τίς θέσεις τοῦ Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν σχετικά μέ τίς διαφορές μας, στά ἐν λόγῳ ἀντικείμενα
πού ἐξετάζουμε, μέ τήν Τουρκία.
Θά κλείσουμε μέ ἐνημέρωση σχετικά μέ τήν Ἔρευνα καί Διάσωση.
Κάθε παρατήρηση πρός διόρθωση, γιά τήν ἀκρίβεια καί ὀρθότητα τῶν γραφομένων εἶναι ἀποδεκτή, ἀρκεῖ νά
εἷναι τεκμηριουμένη καί νά ἀναφέρεται ἡ πηγή της.
11 Ἰουνίου 2016
Εὐάγγελος ὁ Σάμιος
Ἁγίου Λουκᾶ τοῦ Νέου
Ἀρχιεπισκόπου Συμφερουπόλεως καί Κριμαίας τοῦ ἰατροῦ
Ἒκδοση 1η

4. -4-
ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΖΩΝΕΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ
Η Ελλάδα, ως γεωγραφικός χώρος, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη θάλασσα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι Ελλάδα και
θάλασσα πάνε μαζί. Όπως είναι φυσικό θέματα όπως η Αιγιαλίτιδα Ζώνη, η Συνορεύουσα Ζώνη, η υφαλοκρηπίδα, η
Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ ) κ.α. παρεμφερή, για τα οποία πολύς λόγος γίνεται στις μέρες μας, να ενδιαφέρουν πολύ κόσμο.
Για να γίνουν τα θέματα αυτά καλύτερα κατανοητά, απαιτούνται στοιχειώδεις γνώσεις του «Δικαίου της Θάλασσας».
Ο Ο.Η.Ε. με δυο Συνδιασκέψεις, το 1958 και 1960 στη Γενεύη, αποτύπωσε ορισμένα θέματα του «Δικαίου της
Θάλασσας» σε τέσσερις Συμβάσεις, σε παρένθεση το έτος που τέθηκε σε ισχύ: ..»
Σύμβαση για την Αιγιαλίτιδα Ζώνη και τη Συνορεύουσα Ζώνη (1964)
Σύμβαση για τις Ανοιχτές Θάλασσες (1962)
Σύμβαση για την Αλιεία και τη Διατήρηση των Ζωντανών Οργανισμών στην Ανοιχτή Θάλασσα (1966)
Σύμβαση για την Ηπειρωτική Υφαλοκρηπίδα (1964)
Η Ελλάδα, από αυτές, είχε επικυρώσει -με το Ν.Δ 1182 του 1972- μόνο μία, τη Σύμβαση για την Ηπειρωτική
Υφαλοκρηπίδα.
Τα εκκρεμή θέματα που άφησαν οι δυο πρώτες Συνδιασκέψεις, τα έκλεισε η Τρίτη Συνδιάσκεψη, που πραγματοποιήθηκε
με πρωτοβουλία του Ο.Η.Ε. στο Montego Bay της Jamaica, 6-10 Δεκέμβριου 1982. Εκεί παρουσιάστηκε η «Σύμβαση των
Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας» σε ένα κείμενο.
Αυτό το κωδικοποιημένο και ενιαίο πλέον «Δίκαιο της Θάλασσας» με 320 άρθρα έγινε τότε αποδεκτό από 117 κράτη
(σήμερα από 158, από τα 192 του Ο.Η.Ε.) και τέθηκε σε ισχύ από 16 Νοεμβρίου 1994.
Η Ελλάδα το επικύρωσε με το Νόμο 2321, τον Ιούνιο του 1995 και άρχισε να ισχύει από 21 Αυγούστου 1995.
Στα λίγα κράτη που δεν το έχουν επικυρώσει περιλαμβάνονται η Αμερική, η Τουρκία, η Β. Κορέα, το Ιράν, η Συρία κ.α.
Στο κείμενο αυτό, θα γίνει αναφορά μόνο στις θαλάσσιες ζώνες οι οποίες έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ελλάδα.
ΑΙΓΙΑΛΙΤΙΔΑ ΖΩΝΗ Ή ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ
Είναι η θαλάσσια περιοχή που περιβάλει το έδαφος ενός
κράτους και των νησιών του. Το πλάτος της δεν μπορεί να ξεπερνά τα
12 ναυτικά μίλια (1 ν.μ. = 1852 μέτρα). Στην έννοια του νησιού για τα
χωρικά ύδατα και την συνορεύουσα ζώνη περιλαμβάνονται και οι
νησίδες, βραχονησίδες και βράχοι .
Η Ελλάδα από το 1936 με το Νόμο 230 έχει ορίσει αυτή τη ζώνη
στα 6 ν.μ. Το 1973, με την κύρωση του Κώδικα Δημοσίου Ναυτικού
Δικαίου (άρθρο 136 του Ν.Δ. 187/73) απέκτησε το δικαίωμα της
επέκτασης, μετά από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου και έκδοση
Προεδρικού Διατάγματος, αλλά δεν το έπραξε.
Διατηρήθηκε, εν τούτοις, ρητώς το όριο των 10 ναυτικών μιλίων
στον εναέριο χώρο, βάσει της προγενέστερης νομοθεσίας (Διάταγμα της
6ης Σεπτεμβρίου 1931, σε συνδυασμό με τον νόμο 5017/1931).
Το 1995, με την επικύρωση της Σύμβασης των Ηνωμένων
Εθνών απέκτησε και από αυτή το δικαίωμα της επέκτασης στα 12 ν.μ.,
αλλά και πάλι δεν το έπραξε.
Στη ζώνη αυτή, το κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία η οποία εκτείνεται και στον πάνω από αυτή, εναέριο χώρο όσο και στο
βυθό και το υπέδαφός του.
Το μόνο που κάμπτει την απόλυτη κυριαρχία είναι η υποχρέωση να αποδέχεται την αβλαβή διέλευση αλλοδαπών πλοίων
μέσα από τα χωρικά της ύδατα, εφόσον βέβαια τηρούνται οι προϋποθέσεις που καθορίζει το Διεθνές Δίκαιο.
Η Αρχή της Αβλαβούς Διέλευσης μέσα από τη Χωρική Θάλασσα.
Σύμφωνα με την Αρχή αυτή, διευκολύνεται η Διεθνής Ναυσιπλοΐα. Με βάση την Αρχή αυτή γίνεται δεκτό ότι κάθε ξένο
πλοίο, είτε αυτό είναι εμπορικό, είτε αυτό είναι πολεμικό, έχει το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης από τα Χωρικά Ύδατα
άλλων Κρατών, χωρίς να προσβάλλεται η κυριαρχία του παράκτιου Κράτους.

5. -5-
Ωστόσο, η αβλαβής διέλευση δεν είναι αυθαίρετη, καθόσον θα πρέπει να ακολουθείται πάντοτε η συντομότερη οδός, να
μην γίνονται διακοπές ως προς τον εκάστοτε πλου, όπως δεν πρέπει να γίνονται και άσκοπες περιπλανήσεις. Δηλαδή: η
Αρχή της Αβλαβούς Διέλευσης δεν είναι δεκτική προκλήσεων. Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι τα υποβρύχια και τα άλλα
βαθυσκάφη έχουν την υποχρέωση της διέλευσης εν αναδύσει και όχι εν καταδύσει και να δείχνουν τη σημαία τους.
Αναλυτικότερα θα λέγαμε ότι αβλαβής είναι η διέλευση, η οποία δεν θέτει σε κίνδυνο από ηθικής ή υλικής πλευράς
τη δημοσία ειρήνη, τη δημοσία τάξη και ασφάλεια και γενικά την ομαλή διαβίωση του παρακτίου κράτους. Η διέλευση
αυτή θα πρέπει να είναι σύμφωνη με τη Σύμβαση και με τους άλλους κανόνες του διεθνούς δικαίου.
Οι κατωτέρω περιπτώσεις δεν συνιστούν αβλαβή διέλευση:
(α) Απειλή ή χρήση βίας εναντίον της κυριαρχίας, εδαφικής ακεραιότητος ή πολιτικής ανεξαρτησίας του
παρακτίου κράτους ή καθ’ οποιοδήποτε άλλο τρόπο παραβίαση των αρχών του διεθνούς δικαίου.
(β) Οποιαδήποτε πράξη προς συλλογή πληροφοριών που θέτει σε κίνδυνο την άμυνα ή ασφάλεια του παρακτίου
κράτους.
(γ) Οποιαδήποτε άσκηση με όπλα οποιουδήποτε τύπου.
(δ) Οποιαδήποτε πράξη προπαγάνδας που αποσκοπεί στον επηρεασμό της αμύνης ή ασφαλείας του παρακτίου
κράτους.
(ε) Οποιαδήποτε απονήωση, προσνήωση αεροσκαφών ή ελικοπτέρων ή φόρτωση σε πλοίο οποιουδήποτε αεροσκάφους
ή ελικοπτέρου
(στ) Οποιαδήποτε εκτόξευση, εκφόρτωση ή φόρτωση σε πλοίο οποιασδήποτε στρατιωτικής συσκευής·
(στ) Φόρτωση και εκφόρτωση πραγμάτων ή επιβίβαση και αποβίβαση προσώπων κατά παράβαση των
τελωνειακών, φορολογικών, μεταναστευτικών ή υγειονομικών ή άλλων κανονισμών του παρακτίου κράτους.
(ζ) Οποιαδήποτε πράξη (εκ προθέσεως ή αμελείας) ρυπάνσεως κατά παράβαση της Σύμβασης.
(η) Οποιεσδήποτε αλιευτικές δραστηριότητες.
(θ) Η διενέργεια οποιασδήποτε έρευνας και επισκόπησης.
(ι) Οποιαδήποτε πράξη η οποία συνιστά οποιασδήποτε φύσεως παρενόχληση των συστημάτων και
εγκαταστάσεων επικοινωνιών ή οποιεσδήποτε άλλες διευκολύνσεις ή εγκαταστάσεις του παρακτίου κράτους και
(ια) Οποιαδήποτε άλλη πράξη η οποία δεν έχει άμεση σχέση με την διέλευση (π.χ. εκτέλεση γυμνασίων, πλους υπό
κάλυψη φώτων).
Μερικά Κράτη (σ’ αυτό συμπεριλαμβάνεται και η Τουρκία),
αποδέχονται το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης. Απαιτούν
όμως για τη διέλευση αυτή να προηγείται γνωστοποίηση ή
άδεια. Ενταύθα στα πλαίσια της Αρχής της Αμοιβαιότητας θα
πρέπει και η Ελλάδα να απαιτεί τέτοιες άδειες και
γνωστοποιήσεις σ’ όσα Κράτη της Διεθνούς Κοινότητας
απαιτούν αντίστοιχη ενημέρωση.
Στα 6 ν.μ. αποκλειστικά, σε όλο τον κόσμο, παραμένουν
μόνο τρία κράτη (Ελλάδα, Ισραήλ και Δομινικανή
Δημοκρατία).
Στο ΑΙΓΑΙΟ, Ελλάδα και Τουρκία διατηρούν τα 6 ν.μ. ενώ η
ίδια η Τουρκία έχει επεκτείνει, ήδη από το 1964, την
αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ν.μ. στον Εύξεινο Πόντο και τη
Μεσόγειο.
Η Τουρκία, με ομόφωνο ψήφισμα της Τουρκικής
Εθνοσυνέλευσης (8/6/1995), απειλεί με πόλεμο την Ελλάδα
σε περίπτωση επέκτασης της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης
πέραν των 6 ν.μ. (causus belli).
Με το σημερινό -εκατέρωθεν- καθεστώς των έξι (6) μιλίων, η
Ελλάδα ασκεί κυριαρχία στο 35% των υδάτων του Αιγαίου, η
Τουρκία στο 8,8% και το 56% είναι διεθνή. Με καθεστώς
δώδεκα (12) μιλίων, η Ελλάδα θα ασκεί κυριαρχία στο 64% του Αιγαίου, η Τουρκία στο10%, και το 26% θα είναι διεθνή
ύδατα.
Τα διεθνή ύδατα στο Αιγαίο (πολύ ανοικτό γαλάζιο+μεσαίο γαλάζιο), στην περίπτωση ζώνης χωρικών υδάτων
πλάτους 6 ναυτ. μιλίων, όπως ισχύει σήμερα (σκούρο γαλάζιο). Σε περίπτωση επέκτασης της ζώνης στα 12
ναυτ. μίλια, τα διεθνή ύδατα θα περιορίζοντο ΜΟΝΟ στο ανοικτό γαλάζιο, δημιουργώντας έξη «κλειστές λίμνες».
Ο παρών χάρτης δεν πραγματεύεται το ζήτημα του εθνικού εναέριου χώρου.

6. -6-
Θαλάσσια σύνορα
Θαλάσσια σύνορα υφίστανται εκεί όπου οι αιγιαλίτιδες ζώνες δύο κρατών επικαλύπτονται.
Σύμφωνα με το άρθρο 15 της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας, σε περίπτωση που δεν υπάρχει συμφωνία
οριοθέτησης, κανένα κράτος δεν δικαιούται να επεκτείνει την αιγιαλίτιδά του ζώνη πέραν της μέσης γραμμής. Η διάταξη
αυτή, η οποία επαναλαμβάνει, με μικρές μόνον φραστικές αλλαγές, τη ρύθμιση του άρθρου 12(1) της Σύμβασης της
Γενεύης για την Αιγιαλίτιδα Ζώνη και τη Συνορεύουσα Ζώνη, ενσωματώνει εθιμικό κανόνα δικαίου.
Όσον αφορά στα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, στη θαλάσσια περιοχή στις εκβολές του Έβρου
αυτά είναι οριοθετημένα βάσει του Πρωτοκόλλου των Αθηνών της 26ης Νοεμβρίου 1926. Στη θαλάσσια περιοχή που
εκτείνεται νοτίως του Έβρου μέχρι τη Σάμο και την Ικαρία, ελλείψει σχετικών συμβατικών ρυθμίσεων με την Τουρκία
εφαρμόζεται η αρχή της ίσης απόστασης/μέσης γραμμής, σύμφωνα με το εθιμικό δίκαιο. Νοτίως της Σάμου, μεταξύ της
Δωδεκανήσου και των τουρκικών ακτών, τα θαλάσσια σύνορα είναι οριοθετημένα βάσει της Συμφωνίας της 4ης
Ιανουαρίου 1932 και του Πρωτοκόλλου της 28ης Δεκεμβρίου 1932 μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας. Η Ελλάδα υπεισήλθε ως
διάδοχο κράτος στις σχετικές ρυθμίσεις των συμφωνιών αυτών, βάσει του άρθρου 14(1) της Συνθήκης Ειρήνης των
Παρισίων της 10ης Φεβρουαρίου 1947 που εκχωρεί την κυριαρχία των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα.
Η Τουρκία διατείνεται ότι δεν υπάρχουν θαλάσσια σύνορα με την Ελλάδα με το επιχείρημα ότι δεν υπάρχει διμερής
συμφωνία οριοθετήσεως, ενώ επίσης αμφισβητεί την ισχύ του Πρωτοκόλλου της 28ης Δεκεμβρίου 1932.
Οι όποιες αμφισβητήσεις της Τουρκίας αναφορικά με το ως άνω περιγραφόμενο
υφιστάμενο καθεστώς, είναι αβάσιμες και αντίκεινται στο διεθνές δίκαιο. Οι
συμφωνίες οριοθετήσεως είναι απολύτως ισχυρές και δεσμεύουν την Τουρκία,
ενώ η εφαρμογή της μέσης γραμμής ως θαλασσίου συνόρου στις περιοχές ως
προς τις οποίες δεν υπάρχει συμφωνία για το θαλάσσιο σύνορο εφαρμόζεται η
αρχή της ίσης απόστασης/μέσης γραμμής βάσει του εθιμικού δικαίου που ισχύει
έναντι όλων.
Η Ελλάδα έχει ορίσει Αιγιαλίτιδα Ζώνη ή Χωρικά Ύδατα: 6 ν.μ.
Στην έννοια του νησιού για τα χωρικά ύδατα και την συνορεύουσα
ζώνη περιλαμβάνονται και οι νησίδες, βραχονησίδες και βράχοι .
ΣΥΝΟΡΕΥΟΥΣΑ ΖΩΝΗ
Το παράκτιο κράτος µπορεί επίσης να καθορίσει µια Συνορεύουσα Ζώνη
παρακείµενη στην Αιγιαλίτιδα Ζώνη, που να εκτείνεται µέχρι 24 Ναυτικά µίλια
από την ακτή.
Στη ζώνη αυτή µπορεί να ασκεί τον αναγκαίο έλεγχο για την πρόληψη και τιµωρία σε ότι αφορά σε παραβάσεις
τελωνείων, φορολογίας, υγειονοµικές παραβάσεις, μεταναστευτικό έλεγχο και σε προστασίες που αφορούν τα έννομα
αγαθά των Αρχαιολογικών και Ιστορικών Θησαυρών εφόσον ευρίσκονται στο βυθό της Ζώνης (βλ. άρθρο 303 της
Σύμβασης).
Σύμφωνα όμως με το ισχύον δίκαιο του Montego-Bay η Συνορεύουσα Ζώνη μπορεί να εκτείνεται κατά το μέγιστο μέχρι τα
είκοσι τέσσερα (24) ναυτικά μίλια. Δηλαδή ένα Κράτος που έχει Αιγιαλίτιδα Ζώνη δώδεκα (12) ναυτικά μίλια έχει
Συνορεύουσα Ζώνη άλλα δώδεκα (12) ναυτικά μίλια, ενώ ένα Κράτος που έχει Αιγιαλίτιδα Ζώνη έξι (6) ναυτικά μίλια,
μπορεί να έχει Συνορεύουσα Ζώνη δέκα οκτώ (18) ναυτικά μίλια, το μέγιστο.

7. -7-
Συνορεύουσα ζώνη μπορεί να έχει κάθε παράκτιο κράτος, τόσο ηπειρωτικό όσο και νησιωτικό. Αρκεί το κράτος να
αποφασίσει να τη θεσπίσει, διότι η συνορεύουσα ζώνη δε συνδέεται αυτόματα με το έδαφος. Για τη θέσπισή της
απαιτείται ειδική διακήρυξη από το κράτος , το οποίο πρέπει με εσωτερική πράξη να προβεί στον καθορισμό της ζώνης
αυτής. Γι αυτό το λόγο η καθιέρωση της συνορεύουσας ζώνης έχει χαρακτήρα προαιρετικό.
Τονίζεται ότι η Κύπρος έχει ανακηρύξει συνορεύουσα ζώνη. Η Ελλάδα όχι, αν και στην Τρίτη Συνδιάσκεψη πρωτοστάτησε
στις προσπάθειες για τη θεσμοθέτησή της.
Επαναλαμβάνουμε ότι στην έννοια του νησιού για τα χωρικά ύδατα και την συνορεύουσα ζώνη περιλαμβάνονται
και οι νησίδες, βραχονησίδες και βράχοι.
Στον χάρτη C που ακολουθεί παρατηρείστε σε ποιά σημαντικά μέρη επηρεάζει τα Εθνικά χωρικά ύδατα
(Αιγιαλίτιδα ζώνη) η Συνορεύουσα ζώνη σε όλη την επικράτεια.
Oι αποστάσεις Α, Β, C και D στο χάρτη C ανάμεσα στα ζευγάρια των Ελληνικών νησιών είναι μικρότερη των 48
μιλλίων από ακτή σε ακτή!
Παρατηρείστε ότι η συνορεύουσα ζώνη κάνει την Ελλάδα αστυνόμο του Αιγαίου αφού τίποτα δεν μπορεί να μπεί ή να βγεί
σε αυτό χωρίς να έχει τη δυνατότητα η Ελλάδα να το ελέγξει.
Η Ελλάδα δεν έχει ανακηρύξει συνορεύουσα ζώνη.
Στην έννοια του νησιού για τα χωρικά ύδατα και την συνορεύουσα ζώνη περιλαμβάνονται και οι
νησίδες, βραχονησίδες και βράχοι .
ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑ
Είναι ο θαλάσσιος βυθός και το υπέδαφός του, που εκτείνεται πέραν των χωρικών υδάτων μέχρι (δυνητικά), την
απόσταση των 200 ναυτικών μιλίων. Έχουμε λοιπόν καταρχήν ταύτιση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Δύναται όμως να
επεκταθεί (βλ. άρθρο 76 Συνθήκη του Montego-Bay) μέχρι και τα 350 ναυτικά μίλια ή άλλως την απόσταση των 100
ναυτικών μιλίων, πέρα από τα ισοβαθή των 2.500 μέτρων(επεκτεταμένη μορφή της υφαλοκρηπίδας). Η έννοιά της
εξασθενεί καθόσον υπερκαλύπτεται από αυτή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) για την οποία υπάρχει
εκτενής αναφορά (20 άρθρα).
Στην υφαλοκρηπίδα το κράτος δεν ασκεί πλήρη κυριαρχία αλλά κυριαρχικά δικαιώματα για την εξερεύνηση και
εκμετάλλευση των φυσικών της πόρων.
Η πρώτη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την υφαλοκρηπίδα ήταν η Σύμβαση για την «Ηπειρωτική Υφαλοκρηπίδα» η
οποία υπογράφτηκε το 1958, τέθηκε σε ισχύ το 1964 και η Ελλάδα την επικύρωσε το 1972 με το Ν.Δ 1182/1972.
Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας Συνθήκη του Montego-Bay, συμπεριλαμβάνει και τα
θέματα για την υφαλοκρηπίδα, υιοθετώντας όμως τη νομική της έννοια και όχι τη γεωλογική.

8. -8-
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθούμε δια βραχέων στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.
Η Σύμβαση της Γενεύης προέβλεπε αρχικώς συμφωνία μεταξύ των ενδιαφερομένων Μερών και σε περίπτωση
έλλειψης συμφωνίας προέβλεπε την εφαρμογή της μέσης γραμμής, εκτός εάν άλλες περιστάσεις δικαιολογούσαν την
απόκλιση αυτή (π.χ. την ύπαρξη μεγάλου νησιωτικού πλέγματος, όπως είναι το Αιγαίο).
Στη νέα ρύθμιση που αφορά τόσο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας όσο και την οριοθέτηση της ΑΟΖ (βλ.
άρθρα 84 και 81) και πάλι προνοείται η σύναψη συμφωνίας, πάντοτε όμως σε εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου με
αναφορά στο άρθρο 38 του Καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης με σκοπό την ύπαρξη «δίκαιης λύσης».
Η νέα αυτή ρύθμιση χαρακτηρίζεται αρχικώς από το «στοιχείο της ουδετερότητας», καθόσον δεν περιέχει κανόνες
οριοθέτησης όπως π.χ. της μέσης γραμμής, αλλά παραπέμπει σε εφαρμογή άλλων γενικότερων Αρχών, όπως εκείνων
της Επιείκειας.
Η νέα Σύμβαση έχει ταυτότητα νομικού λόγου με τη Σύμβαση της Γενεύης με μόνη διαφορά ότι οι Βραχονησίδες
που δεν μπορούν να κατοικηθούν ή δεν έχουν ίδια οικονομική ζωή, στερούνται υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, ενώ
ευθέως δικαιούνται να έχουν Αιγιαλίτιδα Ζώνη και Συνορεύουσα Ζώνη.
Η θέση της Ελλάδας σχετικά με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.
Οι θέσεις της Ελλάδας επί της ουσίας του ζητήματος της υφαλοκρηπίδας και των ορίων αυτής, βασίζονται στις
προβλέψεις του ισχύοντος δικαίου της θαλάσσης, συμβατικού και εθιμικού και είναι οι εξής:
Η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας προβλέπει κυριαρχικά δικαιώματα του παρακτίου κράτους επί της
υφαλοκρηπίδας, το εύρος της οποίας είναι τουλάχιστον 200 ν.μ., εφόσον το επιτρέπει η απόσταση μεταξύ των
αντικειμένων ακτών. Η Ελλάδα κύρωσε την ως άνω Σύμβαση (Ν. 2321/1995), που βάσει του Συντάγματος υπερισχύει
κάθε αντίθετης διάταξης νόμου, αλλά και ως νεώτερος νόμος κατισχύει του παλαιότερου.
Σύμφωνα με το άρθρο 121 (2) της Σύμβασης Δικαίου της Θάλασσας, όλα τα νησιά δικαιούνται αιγιαλίτιδας ζώνης,
συνορεύουσας ζώνης, αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) και υφαλοκρηπίδας. Οι ζώνες αυτές καθορίζονται
σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις της Σύμβασης, όπως αυτές εφαρμόζονται στις ηπειρωτικές περιοχές. Ο γενικός αυτός
κανόνας αποτελεί και εθιμικό δίκαιο, δεσμεύει, δηλαδή, και τα κράτη που δεν είναι συμβαλλόμενα στη Σύμβαση. Κατ’
εφαρμογή του κανόνα αυτού, όλα τα ελληνικά νησιά, σύμφωνα με το δίκαιο της θάλασσας, έχουν υφαλοκρηπίδα.
Στο πλαίσιο αυτό, ζήτημα οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας τίθεται μόνον μεταξύ των αντικείμενων ακτών των ελληνικών
νησιών που βρίσκονται απέναντι από την Τουρκία και των τουρκικών ακτών.
Ως προς τη μέθοδο οριοθέτησης, η Ελλάδα παγίως υποστηρίζει ότι η οριοθέτηση όλων των θαλασσίων ζωνών,
συμπεριλαμβανομένης της υφαλοκρηπίδας, θα πρέπει να γίνει με βάση την αρχής της ίσης απόστασης/μέσης γραμμής.
Η Ελλάδα και υφαλοκρηπίδα : Όλα τα ελληνικά νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα. Ζήτημα οριοθέτησης της
υφαλοκρηπίδας τίθεται μόνον μεταξύ των αντικείμενων ακτών των ελληνικών νησιών που βρίσκονται απέναντι
από την Τουρκία και των τουρκικών ακτών.
Υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ είναι ξεκάθαρο ότι δεν έχουν μόνο οι βράχοι. Τα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες έχουν
υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ μόνο εφόσον μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση ή δική τους οικονομική
ζωή.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΝΗ (Α.Ο.Ζ.)
Α.Ο.Ζ. είναι ο θαλάσσιος βυθός και το υπέδαφός του που εκτείνεται πέραν των χωρικών υδάτων μέχρι (δυνητικά),
την απόσταση των 200 ναυτικών μιλίων (όπως η υφαλοκρηπίδα) αλλά έχει ορισμένες ιδιαιτερότητες σε σχέση με την
υφαλοκρηπίδα.
Ο όρος αυτός καθιερώθηκε για πρώτη φορά στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το «Δίκαιο της Θάλασσας»
του 1982.
Προγενέστερα υπήρχε μόνο ο όρος «Ζώνη αλιείας» στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1958 για «την
Αλιεία και τη Διατήρηση των Ζωντανών Οργανισμών στην Ανοιχτή Θάλασσα».
Στην Α.Ο.Ζ το κράτος δεν ασκεί πλήρη κυριαρχία αλλά κυριαρχικά δικαιώματα.

9. -9-
Το καθεστώς της ΑΟΖ καλύπτει όλους του φυσικούς πόρους, ζωντανούς και μη, ενώ της υφαλοκρηπίδας
καλύπτει μόνο τους µη ζωντανούς πόρους.
Τα δικαιώματα ενός κράτους στην ΑΟΖ δημιουργούνται μόνο κατόπιν διακήρυξης των κυριαρχικών του
δικαιωμάτων.
Το καθεστώς της ΑΟΖ επιτρέπει ρητά, κατασκευή τεχνητών νησιών, εξεδρών κλπ στην επιφάνεια της ενώ στην
υφαλοκρηπίδα δεν υπάρχει ανάλογη ρητή αναφορά.
Η ΑΟΖ συνεπάγεται κυριαρχικά δικαιώματα και ως προς την έρευνα και ως προς την εκμετάλλευση των φυσικών
πόρων, που αφορούν ακόμη και τα υπερκείμενα ύδατα. Δηλαδή αφορά ευθέως και στην αλιεία. Αξιοσημείωτο επίσης είναι
ότι γίνεται αυτοτελώς εκμετάλλευση και αυτών καθ’ εαυτών των υδάτων. Εάν δηλαδή είναι δυνατόν να προκύψει ενέργεια
και από τα ύδατα, τα ρεύματα και τους ανέμους, τότε επιτρέπεται η εκμετάλλευσή τους.
Εντυπωσιακό στοιχείο ως προς την ΑΟΖ είναι και το ό,τι το παράκτιο Κράτος έχει την
αποκλειστική αρμοδιότητα όχι μόνο να τοποθετεί και να χρησιμοποιεί τεχνητές
νήσους και άλλες εγκαταστάσεις, αλλά έχει ταυτοχρόνως και το δικαίωμα να
διεξάγει και επιστημονικές έρευνες και να λαμβάνει πρόνοιες που αφορούν
στην προστασία του περιβάλλοντος από τη ρύπανση.
Βεβαίως η ΑΟΖ δεν παρεμποδίζει την ελεύθερη ναυσιπλοΐα ούτε τις
ελεύθερες υπερπτήσεις, ούτε και τις τοποθετήσεις καλωδίων. Ωστόσο, λόγω του
ιδιότυπου καθεστώτος που κατά το ένα μέρος δεν είναι Αιγιαλίτιδα Ζώνη και κατά το
άλλο μέρος ούτε Ανοιχτή Θάλασσα. Εκείνο όμως που έχει τεράστια νομικοπολιτική σημασία είναι ότι σε αντίθεση με την
υφαλοκρηπίδα (όπου τα δικαιώματα του παράκτιου Κράτους ιδρύονται αυτοδικαίως), τα δικαιώματα επί της ΑΟΖ δεν
ιδρύονται αυτοδικαίως. Ως εκ τούτου απαιτείται διακήρυξη του κυρίαρχου και παράκτιου Κράτους.
Ενταύθα αξίζει ρητώς να προσεχθεί ότι η μη καθιέρωση της ΑΟΖ δεν θίγει τα δικαιώματα επί της υφαλοκρηπίδας.
Σε κάθε περίπτωση όμως, το ζήτημα της ΑΟΖ έχει ύψιστη νομικοπολιτική και οικονομική σημασία και αξία.
Η Ελλάδα δεν έχει προβεί σε διακήρυξη ΑΟΖ.
Υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ είναι ξεκάθαρο ότι δεν έχουν μόνο οι βράχοι. Τα νησιά, νησίδες και
βραχονησίδες έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ μόνο εφόσον μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη
διαβίωση ή δική τους οικονομική ζωή.
TΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ FIR;
Πολλές φορές διαβάζουμε σε ειδήσεις για αναφορές παραβίασης του
Ελληνικού FIR από πολεμικά αεροσκάφη της Τουρκίας. Δυστυχώς όμως, ελάχιστες
φορές αναλύεται το τι είναι το FIR και πως αυτό ορίζεται για τη κάθε χώρα. Αυτά, και
ιδιαίτερα το Ελληνικό FIR, θα δούμε
σε αυτό το άρθρο.
Πρώτον, το FIR είναι συντόμευση από τα αρχικά των λέξεων Flight
Information Region, δηλαδή, Περιοχή Πληροφοριών Πτήσεων. Σήμερα,
τα FIR ή στα Ελληνικά ΠΠΠ είναι ο πιο διαδεδομένος τρόπος
διαχωρισμού του εναερίου χώρου αλλά αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο.
Είχε ξεκινήσει το 1947 ως πρόταση για τη διευκόλυνση του ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας. Με αυτό το τρόπο χωρίστηκαν

10. -10-
κάποιες εναέριες περιοχές που δεν είναι απαραίτητο ότι συμβαδίζουν με τα χερσαία και θαλάσσια σύνορα (αν και
συνήθως αυτό συμβαίνει) ή ότι είναι μοναδικές για μία χώρα. Για παράδειγμα, χώρες με μεγάλη έκταση μπορεί να είναι
υπεύθυνες για πολλαπλά FIR.
Αυτά ορίζονται από διεθνείς οργανισμούς όπως είναι το ICAO (International
Civil Aviation Organization, Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας) που
είναι τμήμα του ΟΗΕ (Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών) σε συνεργασία με τα
τοπικά έθνη. Καθώς και άλλοι όπως το EUROCONTROL, ο Ευρωπαϊκός
Οργανισμός για Ασφάλεια στην Αεροναυτιλία που βοηθάει με τη παροχή
πληροφοριών, κανόνων και συνεργασίας στις χώρες μέλη. Πως όμως τα FIR βοηθάνε στην ασφαλή πλοήγηση των
αεροσκαφών;
Το πρώτο είναι η παροχή FIS (Flight Information Service, Υπηρεσία Πληροφοριών Πτήσεων), δηλαδή μία υπηρεσία όπου
οποιοδήποτε αεροσκάφος βρίσκεται στο FIR μπορεί να χρησιμοποιήσει για πληροφορίες εναέριας κυκλοφορίας, κίνησης,
μετεωρολογικών στοιχείων, ενημέρωση για τα αεροδρόμια της περιοχής, ενημέρωση για κινδύνους, κτλ. Το δεύτερο είναι
ALRS (Alerting Service, Υπηρεσία Προειδοποίησης) που έχει αποκλειστικό στόχο την ενημέρωση και προειδοποίηση των
αεροσκαφών που κινούνται στο FIR για πιθανούς κινδύνους καθώς και επικοινωνία με τις αρχές σε περίπτωση που το
αεροσκάφος δηλώσει κατάσταση κινδύνου.
Σε συνεργασία με το ICAO η κάθε χώρα έχει θεσπίσει κάποιους κανόνες εναέριας κυκλοφορίας τους οποίους
υποχρεούται να ακολουθεί κάθε εναέριο μέσο που βρίσκεται εντός του FIR. Οποιαδήποτε έλλειψη συμμόρφωσης με αυτό
θεωρείτε ως παραβίαση του FIR. Για την αναγνώριση του κάθε FIR υπάρχει ένας αναγνωριστικός κωδικός, στη
περίπτωση της Ελλάδας αυτός ο κωδικός αυτός είναι LGGG και λόγω της μικρής έκτασης της χώρας, το FIR που της έχει
ανατεθεί καλύπτει ολόκληρη την Ελλάδα και ονομάζεται «ATHENS LGGG» καθώς ο κεντρικός έλεγχος της εναέριας
κυκλοφορίας γίνεται από την Αθήνα. Η παρακάτω εικόνα είναι η τελευταία ενημέρωση των FIR από το EUROCONTROL
στο χώρο της Ελλάδας.
Σε αυτή την εικόνα βλέπετε επίσης ότι η
Τουρκία, λόγω της έκτασης της δεν έχει ένα FIR
αλλά δύο, το ISTANBUL (LTBB) και το ANKARA
(LTAA) όπως επίσης φαίνεται πως Κύπρος έχει
το δικό της, το NICOSIA (LCCC). Οπότε, όπως
θα πρέπει να είναι κατανοητό, η παραβίαση του
FIR δεν είναι το ίδιο με την παραβίαση των
συνόρων αν και κατά περιπτώσεις είναι αρκετά
παρόμοια. Συνήθως είναι απλώς η μη
συμμόρφωση με τους κανόνες που ορίζει το εν
λόγω FIR. Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ)
αποδεικνύει επάξια συνεχώς ότι είναι πάντα σε ετοιμότητα και ικανή να υπερασπίζεται τον εναέριο χώρο της Ελλάδας και
να αναχαιτεί όποιον δεν συμμορφώνεται με τους κανόνες που ορίζει το FIR της Αθήνας με τεράστια επιτυχία.

11. -11-
FIR Αθηνών
Την 7η Δεκεμβρίου 1944 υπογράφηκε στο Σικάγο η Σύμβαση περί Διεθνούς Πολιτικής Αεροπορίας, που προέβλεπε την
ίδρυση ενός Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO). O ICAO οριοθέτησε τα όρια των περιοχών ευθύνης για
τον έλεγχο του εναερίου χώρου στις χώρες μέλη του (Flight Information Region-FIR). Το FIR Αθηνών οριοθετήθηκε στο
πλαίσιο των περιοχικών συνδιασκέψεων αεροναυτιλίας Ευρώπης των ετών 1950, 1952, 1958, 1966 και 1973.
Στο πλαίσιο αυτό, το FIR Αθηνών συμφωνήθηκε να καλύπτει ολόκληρο τον ελληνικό εθνικό εναέριο χώρο και επιπλέον
διάσπαρτα τμήματα του διεθνούς εναερίου χώρου.
Η Τουρκία ήταν εξαρχής παρούσα και αποδέχθηκε τον καθορισμό του εναέριου χώρου για τον οποίο υπεύθυνη ορίστηκε
η Ελλάδα.
Σύμφωνα με τους κανόνες του ICAO και τη διεθνή πρακτική η Ελλάδα απαιτεί, για λόγους ασφάλειας των πολιτικών
πτήσεων, όπως όλα τα αεροσκάφη, πολιτικά και στρατιωτικά, υποβάλουν σχέδια πτήσεως πριν από την είσοδό τους στο
FIR Αθηνών.
Παρά ταύτα τον Αύγουστο του 1974, η Τουρκία αυθαίρετα εξέδωσε τη ΝΟΤΑΜ 714 ("ειδοποίηση προς
αεροναυτιλομένους") με την οποία προσπαθούσε να επεκτείνει τον χώρο της δικαιοδοσίας της μέχρι το μέσο του Αιγαίου
εντός του FIR Αθηνών. Η Ελλάδα τότε κήρυξε το Αιγαίο επικίνδυνη περιοχή (NOTAM 1157). Ο ICAO, απηύθυνε έκκληση
και στις δύο πλευρές χωρίς επιτυχία. Τέλος, η Άγκυρα, το 1980, και πάλι μονομερώς, ανακάλεσε τη ΝΟΤΑΜ 714 όταν
διαπίστωσε ότι το μέτρο έβλαπτε τα συμφέροντά της και ιδίως τον τουρισμό της. Ωστόσο, η Τουρκία έκτοτε, με το
επιχείρημα ότι η Σύμβαση του Σικάγο δεν αφορά στα κρατικά αεροσκάφη, σταθερά αρνείται να υποβάλει σχέδια πτήσεων
για τις εισόδους των στρατιωτικών αεροσκαφών της εντός του FIR Αθηνών, διαπράττοντας, έτσι, πολυάριθμες
παραβάσεις των κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας και δημιουργώντας κινδύνους για την ασφάλεια της πολιτικής
αεροπορίας.
Στο πλαίσιο αυτό η ελληνική Πολεμική Αεροπορία εξαναγκάζεται να προβαίνει σε διαδικασίες αναγνώρισης, σύμφωνα με
τις διατάξεις του ICAO, των αγνώστων στις αρμόδιες αρχές εναέριας κυκλοφορίας ιχνών αεροσκαφών που έχουν εισέλθει
στο FIR Αθηνών χωρίς να έχουν υποβάλει σχέδιο πτήσεως, καθώς και σε αναχαιτίσεις όταν αυτά παραβιάζουν τον
ελληνικό εθνικό εναέριο χώρο.

12. -12-
Εθνικός Εναέριος Χώρος
Η κυριαρχία της Ελλάδας στον αέρα ασκείται εντός 10 ν.μ. από τις ακτές της (δυνάμει του Διατάγματος της 6ης
Σεπτεμβρίου 1931, σε συνδυασμό με τους νόμους 5017/1931, 230/1936 και 1815/1988). Η Ελλάδα, ως κυρίαρχο
κράτος, επέλεξε, εντός του εύρους των 10 ν.μ. των χωρικών της υδάτων που όρισε το 1931, να ασκεί κυριαρχία
στον αέρα μέχρι το όριο αυτό, ενώ στη θάλασσα να ασκεί κυριαρχία μέχρι τα 6 ν.μ. (Ν. 230/1936 και Ν.Δ.
187/1973).
Η Τουρκία αμφισβητεί και παραβιάζει τον εθνικό εναέριο χώρο της Ελλάδας από τα 6 έως τα 10 ν.μ. με το επιχείρημα ότι
δεν ταυτίζονται τα όρια της κυριαρχίας της στον αέρα και στη θάλασσα. Η Τουρκία όμως, παραβιάζει συνεχώς τον
ελληνικό εθνικό εναέριο χώρο και κάτω από 6 ν.μ. με στρατιωτικά αεροσκάφη, συχνότατα οπλισμένα, τα οποία
πραγματοποιούν προκλητικές πτήσεις εντός του ελληνικού εναερίου χώρου, συμπεριλαμβανομένων και πτήσεων σε
χαμηλό ύψος ακόμα και υπεράνω κατοικημένων νησιών.
Η συμπεριφορά αυτή της Τουρκίας, πέραν της κατάφωρης παραβίασης της ελληνικής κυριαρχίας και του ως εκ τούτου
ενδεχομένου πρόκλησης θερμού επεισοδίου, δημιουργεί κινδύνους και για την πολιτική αεροπορία.
Ο ισχυρισμός της Τουρκίας περί αντιθέσεως του εύρους του ελληνικού εθνικού εναερίου χώρου προς το διεθνές δίκαιο
είναι αβάσιμος για τους εξής λόγους:
α) δεδομένου ότι ο «δικαιούμενος το μείζον, δικαιούται και το έλασσον», η άσκηση κυριαρχίας στον εναέριο χώρο μέχρι τα
10 ν.μ. είναι απολύτως νόμιμη, αφού δεν υπερβαίνει τα 12 ν.μ. που ορίζει το δίκαιο της θάλασσας ως ανώτατο όριο του
εύρους της αιγιαλίτιδας ζώνης και του εθνικού εναέριου χώρου,
β) η Ελλάδα έχει προβεί στη γνωστοποίηση της ανωτέρω νομοθεσίας,
γ) η Τουρκία, επί 44 χρόνια, ήτοι από το 1931 που προσδιορίσθηκε το εύρος των χωρικών υδάτων στα 10 ν.μ. μέχρι το
1975 αποδεχόταν το εύρος των 10 ν.μ. του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου χωρίς ουδεμία διαμαρτυρία ή
αμφισβήτηση, γεγονός που θεμελιώνει κατά το διεθνές δίκαιο σιωπηρή αποδοχή,
δ) η επίκληση από την Τουρκία της μη ταύτισης των ορίων της κυριαρχίας στον αέρα και τη θάλασσα είναι προσχηματική.
Και τούτο, διότι η Τουρκία απειλεί με πόλεμο την Ελλάδα σε περίπτωση που η τελευταία επεκτείνει την κυριαρχία της στη
θάλασσα.
ε) Τέλος, το καθεστώς των 10 ν.μ. είναι σε ισχυ από το 1931, όταν εκδόθηκε το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα και
εφαρμόσθηκε ομοιόμορφα, χωρίς οποιαδήποτε διαμαρτυρία όσον αφορά στη νομική του βάση.
Τα ανωτέρω καθιστούν το εύρος του ελληνικού εθνικού εναερίου χώρου των 10 ν.μ. ανιτάξιμο έναντι της διεθνούς
κοινότητας.
Γνωστοποίηση εύρους ελληνικού εθνικού εναερίου χώρου
Η Ελλάδα, σε τήρηση των διεθνών διαδικασιών, προέβη χωρίς καθυστέρηση, στη γνωστοποίηση της νομοθεσίας περί του
εθνικού εναερίου χώρου της.
Στο πλαίσιο αυτό, βάσει της σχετικής υποχρέωσης της Ελλάδας από το Παράρτημα "F" περί αεροναυτικών χαρτών της
Σύμβασης των Παρισίων 1919 για την Εναέρια Κυκλοφορία, η Ελλάδα προέβη στη γνωστοποίηση προς την CINA
(Commission Internationale de la Navigation Aérienne) χαρτών του εναερίου χώρου της, του καθορισμού αεροδιαδρόμων,
καθώς και των σημείων transit στα βόρεια και ανατολικά σύνορά της. Οι χάρτες αυτοί αποτυπώνουν το εξωτερικό όριο του
ελληνικού εναέριου χώρου στα 10 ν.μ.
Με τη θέση σε ισχύ του Παραρτήματος 4 της Σύμβασης του Σικάγο 1944 που αφορά στους Αεροναυτικούς Χάρτες, οι
πρώτοι αεροναυτικοί χάρτες του ICAO, που δημοσιεύθηκαν το 1949, είχαν ως βάση τους χάρτες της CINA. Στη δεύτερη
δημοσίευσή τους το 1955, νέοι αεροναυτικοί χάρτες συμπεριελήφθησαν, τους οποίους η Ελλάδα δημοσίευσε με σαφή
περιγραφή των εξωτερικών ορίων του εθνικού εναερίου χώρου στα 10 ν.μ. Υπογραμμίζεται σχετικά, ότι οι αντίστοιχοι
τουρκικοί αεροναυτικοί χάρτες συμπεριλαμβάνουν επίσης τα εξωτερικά όρια του ελληνικού εθνικού εναερίου χώρου στα
10 ν.μ.
Σημειώνεται ότι κατά τις Περιοχικές Συνδιασκέψεις των Παρισίων (1952) και της Γενεύης (1958) για την Πολιτική
Αεροπορία, καθορίσθηκαν τα όρια του FIR Αθηνών, με βάση τα εξωτερικά όρια της αιγιαλίτιδας ζώνης και του εναερίου
χώρου. Ακόμη, στα πρακτικά της Περιοχικής Συνδιάσκεψης του 1958 γίνεται σαφής αναφορά στους ελληνικούς

13. -13-
αεροναυτικούς χάρτες, που κοινοποιήθηκαν στον ICAO το 1955 και απεικονίζουν τα όρια του ελληνικού εναέριου χώρου
στα 10 ν.μ. Η Τουρκία συμμετείχε σε αυτές τις Περιοχικές Συνδιασκέψεις χωρίς να υποβάλει ενστάσεις όσον αφορά το
εύρος των 10 ν.μ. του ελληνικού εθνικού εναερίου χώρου. Στις Συνδιασκέψεις αυτές εγκρίθηκε και ο σχετικός χάρτης του
Ευρωπαϊκού Σχεδίου Αεροναυτιλίας.
Εκ νέου επίσημη γνωστοποίηση του ορίου των 10 ν.μ., όπως ορίζεται με το Προεδρικό Διάταγμα του 1931, περιελήφθη
στο εθνικό Εγχειρίδιο Αεροναυτικών Πληροφοριών, το οποίο εκδόθηκε, σύμφωνα με το Παράρτημα 15 της Σύμβασης του
Σικάγο, από τις αρμόδιες Αρχές για την Πολιτική Αεροπορία (AIP Greece, vol. I, RAC 0-1.2.1).
Παραβιάσεις Εθνικού Εναέριου Χώρου & Παραβάσεις Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας
Η παραβίαση εναερίου χώρου αφορά την άνευ αδείας πτήση αεροσκάφους άλλου κράτους σε ελληνικό εθνικό εναέριο
χώρο.
Παράβαση των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας λαμβάνει κατεξοχήν χώρα όταν
αεροσκάφος εισέρχεται στο FIR Αθηνών χωρίς να έχει καταθέσει σχέδιο
πτήσεως, ήτοι κατά παράβαση των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας. Οι κανόνες
εναέριας κυκλοφορίας έχουν θεσπισθεί από τις εντεταλμένες από τον ICAO
ελληνικές αρχές εναέριας κυκλοφορίας εντός του FIR Αθηνών με βάση τις
προβλέψεις και τις σχετικές συστάσεις του ICAO, καθώς και τη διεθνή πρακτική
και αποσκοπούν στην εξασφάλιση ασφαλών συνθηκών πτήσεως σε όλον τον
εναέριο χώρο του FIR Αθηνών.
Η Τουρκία διατείνεται τα τελευταία χρόνια ότι η Σύμβαση του Σικάγου του 1944
και οι κανόνες και συστάσεις του ICAO δεν εφαρμόζονται έναντι των κρατικών αεροσκαφών, παραβλέποντας την
υποχρέωση των κρατών να εξασφαλίζουν ότι τα αεροσκάφη τους σέβονται τις βασικές αρχές και τους κανόνες που είναι
απαραίτητοι για την ασφάλεια της εναέριας κυκλοφορίας.
Ο συντονισμός των πτήσεων, τόσο των πολιτικών όσο και των στρατιωτικών αεροσκαφών, σε διεθνή εναέριο χώρο είναι
απαραίτητος για ασφαλή διεξαγωγή της εναέριας κυκλοφορίας και συνίσταται στην ανταλλαγή κάθε πληροφορίας περί
των πτήσεων σε μία περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η προβλεπόμενη από τον ICAO υποβολή των
πληροφοριών πτήσεων υπό τη μορφή του σχεδίου πτήσης (Flight Plan).
(ICAO : International Civil Aviation Organization)
(FIR : Flight Information Region )
ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΔΙΑΣΩΣΗ
Η έρευνα και διάσωση για αεροπορικά ατυχήματα διέπεται από το Παράρτημα 12
της Σύμβασης του Σικάγο του 1944 και τους Κανόνες και Συστάσεις του ICAO. Η
ελληνική περιοχή ευθύνης για έρευνα και διάσωση σε περιπτώσεις αεροπορικών
ατυχημάτων έχει καθορισθεί με περιοχική συμφωνία αεροναυτιλίας στο πλαίσιο
Συνδιάσκεψης του ICAO το 1952 και συμπίπτει με το FIR Αθηνών.
Όσον αφορά την έρευνα και διάσωση σε περιπτώσεις ναυτικών ατυχημάτων, η
Ελλάδα ασκεί τον συντονισμό των εν λόγω επιχειρήσεων εντός του FIR Αθηνών,
από τότε που αυτό δημιουργήθηκε τη δεκαετία του ΄50. Η ανάληψη από την
Ελλάδα αρμοδιοτήτων για ναυτική έρευνα και διάσωση εντός του FIR Αθηνών
αντικατοπτρίζει τη γεωγραφική πραγματικότητα στην περιοχή, δεδομένων των διάσπαρτων ελληνικών νησιών στο Αιγαίο,
που επιτρέπουν την πλέον άμεση, ταχεία και αποτελεσματική, από επιχειρησιακής άποψης, παροχή υπηρεσιών για την
προστασία της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα.
Την περιοχή ευθύνης της για ναυτική έρευνα και διάσωση η Ελλάδα δήλωσε το 1975 και στον Διακυβερνητικό Ναυτιλιακό
Συμβουλευτικό Οργανισμό (IMCO), προγενέστερο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ). Επίσης, τόσο κατά την
υπογραφή όσο και κατά την επικύρωση της Σύμβασης του Αμβούργου του 1979, που ρυθμίζει θέματα ναυτικής έρευνας
και διάσωσης και υιοθετήθηκε στο πλαίσιο του ΙΜΟ, η Ελλάδα δήλωσε ότι η περιοχή ευθύνης της συμπίπτει με το FIR
Αθηνών, δήλωση που συμπεριλήφθηκε και στον νόμο με τον οποίο ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη η εν λόγω
Διεθνής Σύμβαση το 1989 (Ν. 1844/1989).
Σημειώνεται ότι η Σύμβαση του Αμβούργου προβλέπει ότι οι περιοχές ευθύνης των συμβαλλομένων μερών για την
παροχή υπηρεσιών έρευνας και διάσωσης, σε περιπτώσεις ναυτικών ατυχημάτων, καθορίζονται με συμφωνία των
ενδιαφερομένων παράκτιων κρατών. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα έχει υπογράψει Συμφωνίες για συνεργασία σε θέματα

14. -14-
ναυτικής έρευνας και διάσωσης τόσο με την Ιταλία (2000), όσο και με την Μάλτα (2008), στις οποίες ρητά ορίζεται ότι η εν
λόγω ελληνική περιοχή ευθύνης συμπίπτει με το FIR Αθηνών, ενώ εκκρεμεί η υπογραφή αντιστοίχων Συμφωνιών και με
τα άλλα γειτονικά κράτη.
Ήδη, όμως, το 1988, η Τουρκία είχε εκδώσει τον Κανονισμό 1988/13559 (όπως αυτός τροποποιήθηκε από τον Κανονισμό
2001/3275), με τον οποίο όρισε ως περιοχή ευθύνης της για παροχή υπηρεσιών έρευνας και διάσωσης, χωρίς να
διευκρινίζει εάν πρόκειται για ναυτικά ή και για αεροπορικά ατυχήματα, περιοχή που, πέραν των FIRs
Κωνσταντινούπολης και Άγκυρας, περιλαμβάνει τμήμα του FIR Αθηνών μέχρι το μέσο περίπου του Αιγαίου,
εγκλωβίζοντας μεγάλο τμήμα της ελληνικής επικράτειας εντός τουρκικής περιοχής έρευνας και διάσωσης.
Η τουρκική αυτή ενέργεια εγκλωβισμού ελληνικών νησιών, ελληνικών χωρικών υδάτων και ελληνικού εναερίου χώρου
στην τουρκική περιοχή έρευνας και διάσωσης σαφώς παραβιάζει την κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.
Η δε συμπερίληψη τμήματος του FIR Αθηνών στην τουρκική περιοχή ευθύνης, πέραν του ότι στερείται επιχειρησιακής
αποτελεσματικότητας, παραβιάζει ελληνικές αρμοδιότητες εκχωρημένες από τον ICAO.
Επίσης, έρχεται σε αντίθεση με την γενική διεθνή πρακτική, αλλά και τις συστάσεις του ΙΜΟ και ICAO, που
περιλαμβάνονται στο Διεθνές Εγχειρίδιο Αεροναυτικής και Ναυτικής Έρευνας και Διάσωσης (International Aeronautical
and Maritime Search and Rescue Manual - IAMSAR Manual), που προκρίνουν την υιοθέτηση ταυτόσημων περιοχών για
την παροχή υπηρεσιών έρευνας και διάσωσης σε ναυτικά και αεροπορικά ατυχήματα. Ομοίως, το παράρτημα 12 της
Σύμβασης του Σικάγο συνιστά να συμπίπτουν οι περιοχές έρευνας και διάσωσης με τα όρια των FIRs.
Καθίσταται σαφές από τα ανωτέρω ότι οι όποιες εν προκειμένω τουρκικές αιτιάσεις εξυπηρετούν συγκεκριμένες πολιτικές
σκοπιμότητες που δεν έχουν καμία σχέση με τις ανθρωπιστικής φύσεως επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης.
Σε κάθε περίπτωση, σημειώνεται ότι στην πράξη, η Ελλάδα, μέσω του αρμοδίου ελληνικού Ενιαίου Κέντρου Συντονισμού
Έρευνας και Διάσωσης (Joint Rescue Coordination Center – JRCC) στον Πειραιά, συντονίζει αποτελεσματικά όλες τις
επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, παρέχοντας εν προκειμένω υπηρεσίες σε όλα τα κινδυνεύοντα πλοία και αεροπλάνα
εντός της ελληνικής περιοχής ευθύνης.
ΠΗΓΕΣ
1. http://www.eklogika.gr/page/diffpages/alexpoli
2. http://www.emprosnet.gr/emprosnet-archive/1d037210-7283-4023-b909-4a467bc45d9b
3. http://www.miliarakispetros.gr/index.php/articlewriting/61
4. http://nomosphysis.org.gr/8241/i-prostasia-tis-enalias-arxaiologikis-klironomias-i-sumboli-tis-sumbasis-gia-to-
dikaio-tis-thalassas-ioulios-2004/
5. https://walk2geographies.wordpress.com/2009/11/26/eaux-territoriales/
6. http://www.cylaw.org/nomoi/enop/non-ind/2011_1_28/full.html
7. https://babispd.wordpress.com/2009/01/14/%CE%B1%CE%B2%CE%BB%CE%B1%CE%B2%CE%AE%CF%82-
%CE%B4%CE%B9%CE%B5%CF%8D%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7/
8. http://zcode-gr.blogspot.gr/2014/09/z.html
9. http://www.cylaw.org/nomoi/enop/non-ind/2004_1_63/full.html
10. eurydice.lib.aegean.gr/_upload_/id2721/file0.doc
11. http://www.geetha.mil.gr/el/violations-el/terms-violations-el.html
12. https://defensegr.wordpress.com/2015/06/23/ti-einai-to-fir/
13. http://www.mfa.gr/zitimata-ellinotourkikon-sheseon/eidikotera-keimena/fir-athinon.html
14. http://www.mfa.gr/zitimata-ellinotourkikon-sheseon/eidikotera-keimena/oriothetisi-yfalokripidas.html
15. http://www.mfa.gr/zitimata-ellinotourkikon-sheseon/eidikotera-keimena/aigialitida-zoni-casus-belli.html
16. http://www.mfa.gr/zitimata-ellinotourkikon-sheseon/eidikotera-keimena/erevna-kai-diasosi.html
Ειδικότερα κείμενα Υπ. Εξωτερικών
17. Ελληνοτουρκική διαφορά ως προς την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας
18. Αιγιαλίτιδα ζώνη – Casus belli
19. Εθνικός εναέριος χώρος
20. Γνωστοποίηση εύρους ελληνικού εθνικού εναερίου χώρου
21. Θαλάσσια σύνορα
22. FIR Αθηνών
23. Έρευνα και Διάσωση
Σύνθεση ΠΑΖΛ καί ἐπιμέλεια παρουσίασης: Εὐάγγελος ὁ Σάμιος

15. -15-
Σᾶς προτείνουμε ἀκόμη νά διαβάσετε:
Η ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΙ Ο ¨ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ¨ ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ.
Μέρος 1ο: Οι γεωπολιτικές επιλογές του Ελληνισμού.
Μέρος 2ο : Γεωοικονομία - ΑΟΖ ή Αρχιπελαγικό δικαίωμα;
Μέρος 3ο: Επτάνησα - Βόρειο Αιγαίο - Ίμια.
Μέρος 4ο: Καστελλόριζο - Κύπρος - Κρήτη - Γαύδος.
Μέρος 5ο: Χωρική Θάλασσα - FIR, Έρευνα και Διάσωση - 25ος Μεσημβρινός.
ΘΕΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
1. Η άλωση της Πόλης. 29 Μαΐου 1453 μ. Χ.
2. Βασιλεύς Γεώργιος Α' (1845 - 1913)
3. Η μάχη των οχυρών - 1941- "Τα οχυρά καταλαμβάνονται, δεν
παραδίδονται."
4. Νικήτας Σταματελόπουλος ή Νικηταράς ο Τουρκοφάγος (1782-1849)
5. Μαντώ (Μαγδαληνή) Μαυρογένους (1796-1840)
6. Η κυρά των Μαρασίων (Βασιλική Λαμπίδου - Φωτάκη, + 19 Ιουνίου
2011.)
7. Η κυρά της Ρω ( Δέσποινα Αχλαδιώτη, +13 Μαίου 1982)