Εσπερίδα «Ναυτική Στρατηγική στην Ανατολική Μεσόγειο» Πέμπτη 28 Ιουνίου 2018 (https://www.facebook.com/events/177758726236217/).

1. Νομικοί προβληματισμοί από την
Επιχείρηση ‘Αtalanta’ και τη χρήση ένοπλων
ομάδων ασφαλείας
Ευαγγελία Αναστασιάδου
Υποψήφια Διδάκτωρ, Μέλος της ομάδας
Maritime and Seapower Analysis Group
Αντιμετωπίζοντας τη Θαλάσσια Πειρατεία.

2. 1994 – 2005  3480 κρούσματα

3. Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας
(UNCLOS 1982 art. 101) )
Ορισμός
• Κάθε παράνομη πράξη βίας ή κράτησης ή κάθε πράξη διαρπαγής που
διαπράττεται για ιδιωτικούς σκοπούς από το πλήρωμα ή τους επιβάτες
ιδιωτικού πλοίου ή αεροσκάφους και που κατευθύνεται:
(i) στην ανοικτή θάλασσα, εναντίον άλλου πλοίου ή αεροσκάφους ή εναντίον
προσώπου ή περιουσιακών στοιχείων πάνω στο πλοίο ή το αεροσκάφος αυτό,
(ii) εναντίον πλοίου, αεροσκάφους, προσωπικών ή περιουσιακών στοιχείων, σε
τόπο εκτός της δικαιοδοσίας οποιουδήποτε κράτους,
• κάθε πράξη εκούσιας συμμετοχής στη λειτουργία ενός πλοίου ή αεροσκάφους
εν γνώσει των γεγονότων που καθιστούν το πλοίο ή το αεροσκάφος αυτό
πειρατικό,
• κάθε πράξη υποκίνησης ή σκόπιμης διευκόλυνσης πράξης που αναφέρεται στην
παράγραφο 1 ή 2 αυτού του άρθρου

4. Πηγή: IMO https://gisis.imo.org/Public/PAR/Map.aspx
Κρούσματα πειρατείας στην ανατολική Αφρική 2007- 2008

5. Περίπτωση Σομαλίας
 Γεωστρατηγική θέση: Κέρας της Αφρικής , Κόλπος του Αντέν, Ινδικός
Ωκεανός
 Μόνη δίοδος από την Ερυθρά θάλασσα στον Ινδικό Ωκεανό
 20000 πλοία ετησίως
 4,8 εκ βαρελιών αργού πετρελαίου ετησίως
περνούν τα στενά Bab el-Mandeb (ΕΙΑ, 2016)
 Κόλπος Άντεν: Καθεστώς ανοιχτής θάλασσας 
«Σοκάκι των πειρατών»
 Πολιτική αστάθεια, απουσία συστήματος
επιβολής νόμου, οικονομική ανέχεια 
πειρατεία επικερδής λύση

6. • Εμπορικά πλοία ήθελαν να αποφύγουν τις
σομαλικές ακτές- αύξηση κόστους μεταφορών
• Αύξηση κόστους ασφάλιστρων
• Απροθυμία και αδυναμία γειτονικών κρατών να
βοηθήσουν
 Τρίτα κράτη, Διεθνείς οργανισμοί, ναυτιλιακές
εταιρείες προσπάθησαν να συνδράμουν στην
αποκατάσταση του προβλήματος

7. Επιχείρηση «ΑTAΛANTA»
European Union Naval Force (Op Atalanta) Somalia - Operation Atalanta
• Δεκέμβριος 2008, πρώτη ναυτική επιχείρηση της ΕΕ υπό το
πρίσμα της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας
• Τομέας ευθύνης: Ερυθρά Θάλασσα, Κόλπος Αντέν, μέρος του
Ινδικού Ωκεανού
Στόχος:
• Προστασία των πλοίων του Παγκόσμιου Προγράμματος
Επισίτισης
• Προστασία των εμπορικών σκαφών
• Αποτροπή, παρεμπόδιση και πάταξη πειρατικών ενεργειών
και ενεργειών ένοπλης ληστείας
• Υποστηρίζει και άλλες αποστολές της ΕΕ και διεθνών
οργανισμών Πηγή: EU NAVFOR http://eunavfor.eu/

8. Νομιμοποιητική Βάση Επιχείρησης
«ΑΤΑΛΑΝΤΑ»
• Νοέμβριος 2007, Διεθνής Οργανισμός Ναυσιπλοΐας ζήτησε από
Μεταβατική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση Σομαλίας (ΜΟΚΣ) και
Συμβούλιο Ασφαλείας επείγοντα μέτρα
• 27 Φεβρουαρίου 2008 ΜΟΚΣ δίνει τη συγκατάθεση
Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών
υπ'αριθμ. 1814/2008, 1816/2008, 1838/2008 , 1846/2008 :
νομιμοποιητική βάση - Ποτρέπουν για συνεργασία με κυβέρνηση
Σομαλίας
• Συμβούλιο ΕΕ: έκδοση Κοινής Δράσης (EU Council Joint Action 851)
θέτει την οργάνωση και τη δομή της στρατιωτικής επιχείρησης
Αταλάντα
Πηγή: EU NAVFOR http://eunavfor.eu/

9. Πηγή: OHE http://www.un.org/depts/los/convention_agreements/convention_overview_convention.htm
Δράσεις στην ανοιχτή Θάλασσα σε καιρό ειρήνης
• Σύμβαση των ΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982) – Σύμβαση
Montego Bay
Έγκλημα πειρατείας οικουμενική δικαιοδοσία, ανήκει σε όλα τα
κράτη
Δράσεις στην αιγιαλίτιδα ζώνη της Σομαλίας
• Συγκατάθεση Μεταβατικής Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης
• Σχετικό ψήφισμα Συμβουλίου Ασφαλείας επιτρέπει τη δράση
των μελών στα χωρικά ύδατα της Σομαλίας

10. Διαδικασία Προφυλάκισης – Κράτησης- Μεταφοράς
• Ύποπτοι για πειρατεία υπό τη δικαιοδοσία του κράτους που
έχουν συλληφθεί  ποινική δίωξη στη χώρα του κράτους
που τους συνέλαβε
• Διεθνές Δίκαιο των ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
Επίσκεψη στο πλοίο
• Άρθρο 110, σε καιρό ειρήνης η νηοψία επιτρέπεται σε αλλοδαπό
πλοίο σε περίπτωση που υπάρχει σοβαρός λόγος υποψίας ότι
επιδίδεται σε πειρατεία.
• Άρθρο 105 δικαίωμα σύλληψης και ποινικής δίωξης

11. Νηοψία – Κράτηση - Σύλληψη
• Ελλιπής εθνική νομοθεσία και ποινικού κώδικα
• Οικονομικό κόστος
• Πολιτικό κόστος  προσφυγικά κύματα, αναζήτηση ασύλου
• Ελλιπής εξοπλισμός/ Ελλιπείς υποδομές για κράτηση
υπόπτων στα πλοία
Δικαίωμα κρατών - Όχι υποχρέωση
Απροθυμία κρατών
Καθεστώς Ατιμωρισίας

12. Εναλλακτικές δράσεις
• Διμερείς συμφωνίες μεταφοράς, παραχώρησης εθνικών δικαστηρίων
(Κένυα, Τζιμπουτί, Σεϋχέλλες Μαυρίκιος) προβληματικές λόγω έλλειψης
υποδομών των γειτονικών κρατών
• Σύσταση ειδικών τμημάτων σε δικαστήρια γειτονικών χωρών
• Σύσταση περιφερειακού ή διεθνούς δικαστηρίου «πειρατείας»
Κρίνεται Απαραίτητο:
 Πολιτική βούληση
 Ποινικοποίηση πειρατείας
 Εναρμόνιση εθνικών νομοθεσιών
«Υπάρχει ακόμα τεράστιο πολιτικό χάσμα μεταξύ του τι μπορούμε να κάνουμε και τι
πραγματικά κάνουμε»

13. Μείωση κρουσμάτων πειρατείας
Πηγή: eunavfor http://eunavfor.eu/key-facts-and-figures/

14. Ιδιωτικές Επιχειρήσεις Παροχής Υπηρεσιών
Ασφαλείας – Ιδιωτικές Στρατιωτικές Εταιρείες
Προσφέρουν προσωπικό ασφαλείας σε: πλοία,
κτίρια, προστασία ανθρώπων, κράτηση
κρατούμενων, εκπαίδευση προσωπικού κ.α.
Ραγδαία εξάπλωση τους στη ναυσιπλοΐα:
• Οδηγία 1838 Συμβουλίου Ασφαλείας επέτρεψε
τη χρήση τους.
• Κρίθηκαν πιο αποτελεσματικοί
• Μείωση ασφάλιστρων σε περίπτωση πρόσληψης
τους
Πηγή: CIMSEC, http://cimsec.org/response-america-end-mercenary-contracts/11041

15. Νομοθετικό Πλαίσιο
Πολύπλοκη φύση – πολύπλοκο νομοθετικό πλαίσιο
• Δίκαιο της Θάλασσας καλύπτει κρατικές δυνάμεις
ασφαλείας # Ένοπλοι φρουροί συνάπτουν συμβάσεις
με επιχειρήσεις, όχι κράτη
• Συμβάσεις Γενεύης δεν περικλείουν την πειρατεία,
ούτε τις δράσεις των ένοπλων ομάδων ασφαλείας.
• Βάση δικαιοδοσίας: αυτοάμυνα. όμως ο ορισμός
διαφοροποιείται σε κάθε δίκαιο
Προβληματική:
• διαφορετικά νομικά πλαίσια σε κάθε χώρα
• δυσκολία οριοθέτησης δράσεων
Πηγή: CIMSEC, http://cimsec.org/response-america-end-mercenary-contracts/11041

16. Πηγή: CIMSEC, http://cimsec.org/response-america-end-mercenary-contracts/11041
Διεθνής Κώδικας Δεοντολογίας για τους
Παρόχους Ιδιωτικών Υπηρεσιών Ασφαλείας
Περιλαμβάνει:
-σειρά προτύπων για τη λειτουργία των εταιρειών
-κανόνες και βέλτιστες πρακτικές
Προβληματική:
-δεν εξειδικεύεται στο κομμάτι της ναυσιπλοΐας
- Απουσία ελεγκτικού μηχανισμού

17. Ελληνικό πλαίσιο
• Ραγδαία αύξηση αριθμού εταιρειών που εξειδικεύονται στην
προστασία της ναυσιπλοΐας
• Νόμος 4058/16.03.2012 διαμορφώνει συγκεκριμένο θεσμικό
πλαίσιο
Ωστόσο:
• Πολύπλοκη γραφειοκρατία
• Έλλειψη ελέγχου αδειοδότησης
• Πρακτικές μη συμμόρφωσης
• Σύνθετο ζήτημα οπλοφορίας
• Έλλειψη ελέγχου για σωστή εκπαίδευση, για πλήρη καταγραφή
ατόμων και δράσεων
• Κίνδυνος για πλοία, πλήρωμα, φορτίο (δεν προστατεύονται)
• Κλιμάκωση βίας
Πηγή: CIMSEC, http://cimsec.org/response-america-end-mercenary-contracts/11041

18. Είναι απαραίτητο:
• Εκσυγχρονισμός εθνικού και διεθνούς
συστήματος
• Εναρμονισμός νομοθεσιών και δράσεων
• Αυστηρές προϋποθέσεις αδειοδότησης
• Συνεργασία κρατών και φορέων για υιοθέτηση
κοινών κατευθυντήριων γραμμών
• Ίδρυση διεθνούς φορέα επίβλεψης
Πηγή: CIMSEC, http://cimsec.org/response-america-end-mercenary-contracts/11041

19. Ευχαριστώ για την προσοχή σας!