Koffie Verkeerd 9 september Presentatie Peter Reijers

1. DE INITIËRENDE OPSTELLING
Mensen met een initiërende opstelling hebben de neiging contact te zoeken met mensen in
dynamische, snel fluctuerende omstandigheden. Ze hebben vaak een voorkeur voor
inspirerende bezigheden. Aangezien ze weinig behoefte hebben aan analyses tot in details,
hebben ze snel een mening die niet altijd is gebaseerd op voldoende relevante gegevens.
Een hang naar overdrijven is hen niet vreemd. Vaak zijn het mensen die anderen
enthousiasmeren, prettig om mee om te gaan, belangstellend tot op zekere hoogte,
dynamisch en ‘snel’.
Initiators zijn dol op pret en leggen bij voorkeur contacten met gelijkgestemden, met
mensen die spontaan en sportief zijn. Hun instelling is in sommige gevallen wat dramatisch
te noemen. Door hardop te denken zijn zij in staat anderen van een denkbeeld te
overtuigen, terwijl ze zelf al met het volgende idee bezig zijn. De gedrevenheid van deze
groep mensen kan uitgelegd worden als wispelturigheid of zelfs als een egocentrische
opstelling.
Hoewel initiators worden ervaren als contactueel sterk en zichzelf manifesterend, zien
anderen hen soms als manipulatoren. Ze hebben een helder beeld van emoties en
denkbeelden van anderen en zullen proberen anderen in hun plannen te betrekken. Dit zal
met nadruk gebeuren als deze plannen op het terrein van het minder gebruikelijke liggen.
Initiators zijn vaak nogal concurrerend van aard. Hun hart ligt op hun tong, en ze zullen
trachten te helpen waar mogelijk. Het kan gebeuren dat zij proberen hun imago te vergroten
door zich te verbinden aan personen die zich, in de optiek van de initiator, onderscheiden
op het vlak van persoonlijkheid, uitstraling en leiderschap.
Initiators hebben geen aandacht voor ‘futiliteiten’. Soms gaan ze te hard, en werken de
lopende zaken niet of nauwelijks af. Ogenschijnlijk kennen ze geen zorgen. Vandaar dat
een werkstructuur met een strakke organisatie hun activiteiten een grotere effectiviteit kan
verlenen. Een initiator wordt zeer gemotiveerd door winstkansen binnen onderhandelingen,
die zo worden aangereikt dat ze hem inspireren.
Binnen hun werkomgeving zullen initiators trachten het zoveel mogelijk mensen naar de zin
te maken. Maar bij voorkeur toch eerst de gelijkgestemden. Er wordt veel waarde gehecht
aan degenen die zij hoogachten (en aan hun denkbeelden). Van die mensen wordt
bevestiging en lof uitermate op prijs gesteld. Overigens heeft goedkeuring van hun
activiteiten altijd een zeer motiverende invloed op initiators, net als erkenning, van zowel
leidinggevenden als collega’s. Zij zijn vaak populair bij hun collega’s en hun
inlevingsvermogen en geestdrift werken bij velen motiverend. Hun gang naar ‘iets nieuws’
zal dikwijls veroorzaken dat zij minder dan het beste goed genoeg vinden, om maar door te
kunnen naar het volgende, naar iets anders.
Initiators functioneren optimaal in een werkomgeving die zorg draagt voor de gewenste
structuur, discipline en follow-up. Initiators zien de noodzaak hiervan uitstekend in, maar
komen er zelf in de praktijk zelden of nooit toe.
Aan de ene kant worden zij ervaren als uitdagend, enthousiasmerend, de kar trekkend,
prettig, snel en dynamisch. Anderzijds kan men ze ook zien als gevoelsmensen met een
chaotische inslag, lawaaierig, drukdoend en opdringerig, wispelturig en op effect belust.
DE CONTROLERENDE OPSTELLING
pagina 1

2. De meeste mensen met een controlerende opstelling worden gekenmerkt door activiteit,
onafhankelijkheid en ambitie. De indruk die zij wekken is er een van grote
zelfverzekerdheid. Deze mensen nemen het voortouw, of het nu gaat om privé- of om
zakelijke omstandigheden. Zij vinden het prettig om de zaken te arrangeren, naar hun hand
te zetten. Ze nemen graag en snel de leiding.
Zij beschikken over informatie en vinden het van belang om overal het fijne van te weten.
Vaak zijn ze sterk in hun wil en in hun handelen. Anderen worden zonder pardon met hun
meningen geconfronteerd. Ze zijn zeer besluitvaardig en daardoor ontstaat er rondom hen
gemakkelijk een atmosfeer van doeltreffendheid en van belangrijkheid.
Een consequentie van deze manier van denken en handelen is dat het voor mensen met
een controlerende opstelling vaak moeilijk is om hun emoties te uiten. Hun gang naar orde
op zaken en inzichtelijke vormen van organisatie stelt ze in staat tot volledige
verantwoordelijkheid. Het kost hen moeite te accepteren dat anderen iets over hen te
zeggen zouden kunnen hebben, immers, ze willen alles tot in de kleinste bijzonderheden
zelf beïnvloeden.
Mensen met een controlerende opstelling hebben er weinig moeite mee anderen op het
effect van hun inspanningen aan te spreken. Op lof, enthousiasmering of erkenning hoeft
de aangesproken partij doorgaans niet te rekenen. De controleur stelt vaak zeer strenge
eisen en is in hoge mate betrokken bij en overtuigd van de noodzaak om zelf opgelegde
doelstellingen te realiseren. Deze doelen bijstellen komt in zijn woordenboek slechts zelden
en dan nog zeer moeizaam voor.
De medewerker met de controlerende opstelling is zich geenszins bewust van het soms
irriterende effect van zijn gedrag. Zijn imago wordt gekenmerkt door capabiliteit en loyaliteit
naar de organisatie, maar ook door een te grote mate van eisendheid en kritiek. Deze
kritiek is lang niet altijd opbouwend. De persoonlijke ‘missie’ gaat voor alles, in elk geval
voor persoonlijke relaties en werksfeer. Veel mensen die klagen over de eenzaamheid aan-
de-top hanteren al dan niet bewust een controlerende opstelling.
Geduld is niet de meest opvallende eigenschap van de mensen met een controlerende
opstelling. Het langdurig bezig zijn met één en hetzelfde project stimuleert hen niet. Het zou
wenselijk zijn dat zij meer en eerder naar mensen in hun omgeving zouden luisteren en dat
zij zich zouden realiseren dat emoties van belang kunnen zijn. Vaak zijn deze mensen
extreem nauwgezet. Afspraken worden nagekomen met een punctualiteit die menigeen
verbaast.
De onderhandelaar met de controlerende opstelling vindt uitdaging en motivatie in zich snel
wijzigende omstandigheden. Een naar zijn eigen gevoel te laag tempo van gebeurtenissen
leidt tot verveling. De gerichtheid op eigen successen kan het vermogen om met anderen
samen te werken danig beperken.
Onderhandelingsdoelstellingen worden wel eens niet gerealiseerd vanwege het gegeven
dat er een meermandelegatie werd afgevaardigd waarin iemand met een controlerende
opstelling zitting had.
Het niet zelf onder controle hebben van alle factoren, kan remmend werken op een
onderhandelaar met een controlerende opstelling.
Zijn succesformule bestaat vaak uit dat hij - op een door hemzelf geordende wijze - stap
voor stap, in eigen ritme zelf opgelegde doelen wil realiseren. Als anderen deze
pagina 2

3. doelstellingen en deze wijze accepteren, zullen leiding geven en autoriteit geen moeite
kosten.
Sommigen ervaren mensen met een controlerende opstelling als doelmatig, doeltreffend,
capabel, ter zake en goed geïnformeerd. Anderen worden meer getroffen door
zelfingenomenheid, machtsstreven, hooghartigheid, gevoelloosheid en starheid.
DE ANALYSERENDE OPSTELLING
Mensen met een analyserende opstelling hebben over het algemeen de neiging om alles
vanuit een inventariserende hoek te observeren. Hun standpunten hebben meer te maken
met denkbeelden, processen of concepten dan met mensen of emoties. Ze besteden hun
tijd liever aan observeren en deduceren dan aan het ondernemen van actie. Op de
buitenwereld maken zij een rustige, peinzende en soms zelfs een wat trage indruk.
De manier waarop deze mensen naar buiten treden, wordt gekenmerkt door zelfbeheersing
en rust. Daardoor zijn zij binnen een groep vaak de stabiele factor. Rustig en nadenkend
wachten ze initiatieven van anderen af. Uit eigen beweging zullen ze niet snel met hun
mening komen. Alvorens te kunnen beslissen zullen ze alle mogelijke informatie willen
hebben. Ook na het nemen van een beslissing blijven ze vaak nog lang twijfelen, omdat ze
gewoon doorgaan met het verzamelen van gegevens.
Ze lijken bij uitstek geschikt om commercieel te adviseren, door hun vermogen om altijd
serieus en weloverwogen te handelen. De omgeving ervaart deze mensen vaak als
intellectueel en uiterst consciëntieus.
De mensen met een analyserende opstelling zijn karig met het geven of riskeren van
vertrouwen. Hun ware gevoelens tonen ze slechts met grote moeite, hoewel die gevoelens
wel degelijk aanwezig zijn en dieper zitten dan menigeen zou denken.
Deze groep mensen gaat zelf niet snel vertrouwensrelaties aan, maar wordt wel vaak in
vertrouwen genomen door anderen. Dat heeft vooral te maken met hun grote
luistervaardigheid en welgemeende interesse in hetgeen de ander te melden heeft. Heeft
iemand het vertrouwen van een persoon met een analyserende opstelling gewonnen, dan
kan hij rekenen op langdurig aanhoudende loyaliteit.
Het is deze mensen niet begonnen om persoonlijke erkenning of roem, ze prefereren de
luwte van het op de achtergrond zoeken naar de optimale oplossing van het vraagstuk, dat
zij aan het analyseren zijn. Deze ‘gave’ zetten zij in als basis voor het spaarzaam aangaan
van vertrouwensrelaties.
Iemand met een analyserende opstelling wacht net zo lang tot er geen twijfel meer mogelijk
is, voordat hij zijn mening prijs geeft. Hij haat het vergissingen te begaan en zal dus tot elke
prijs trachten dat te vermijden. Hoewel naar buiten toe niet erg emotioneel lijkend, kan en
zal hij zich vasthoudend en eigenzinnig opstellen, als hij oordeelt dat dat nodig is.
Persoonlijke confrontaties worden echter niet gezocht.
Degenen die de analyserende opstelling hanteren worden doorgaans als niet erg sociaal
beoordeeld. Men vindt ze terughoudend, voorzichtig en soms zelfs saai. Ze aarzelen vaak
en lang, nog op zoek naar aanvullende gegevens als daar al lang geen tijd meer voor is.
Hun slagvaardigheid zou vergroten, als ze alles minder zwaar op zouden nemen, een
grotere sociale vaardigheid zouden kunnen bereiken, meer van het moment zouden kunnen
genieten.
pagina 3

4. In het werk staat een analyserende opstelling vaak borg voor een logische, systematische
benadering van situaties. Men voelt zich het prettigst als zaken verstandelijk begrijpbaar en
logisch gerangschikt zijn. Er wordt vaak gewacht tot er een helder zicht op een project is
ontstaan, voordat er met volledige inzet en ijver aan gewerkt kan gaan worden. Het meest
vruchtbaar kan er gefunctioneerd worden binnen een omgeving met duidelijke afspraken en
richtlijnen.
Chaos of zaken die voor meer dan één uitleg vatbaar zijn, leiden tot stress of zelfs apathie.
Een adviserende taak lijkt ideaal, ook gezien het ontbreken van elk gevoel voor
concurrentie. De opstelling van weloverwogen rust doet velen vragen om het advies van de
man met de analyserende opstelling. Ook voor feitelijke achtergrondinformatie of nadere
gegevens op welk gebied dan ook zal menigeen zich tot de analyticus wenden.
Sommige prijzen de kennis, de rust, de integriteit en de onverstoorbaarheid van de
analytische opstelling. Anderen hebben moeite met de wat saaie aarzelende, afwachtende,
gesloten lijkende en twijfelende aspecten.
DE ONDERSTEUNENDE OPSTELLING
Mensen met een ondersteunende opstelling worden vaak erg aardig gevonden. Men
ervaart ze als prettig en ‘capabel’, omdat ze er naar streven persoonlijke conflicten zoveel
mogelijk te vermijden. Veelal zijn ze afwachtend in communicatie, hoewel ze initiatieven van
anderen graag en van harte toejuichen.
Het afwijzen van verzoeken gaat ze moeilijk af, ze zijn hulpvaardig van aard. Dit kan zelfs
betekenen dat zij hun persoonlijke belangen in het gedrang laten komen. De inschikkelijke
wijze waarop zij zich naar anderen toe opstellen is nooit onaangenaam en altijd coöperatief.
Ze zijn niet concurrerend van karakter en zullen zich dus nooit opdringen, of anderen
trachten te overtuigen van hun ‘afwijkende’ zienswijze.
Emoties en de band met anderen boeien de mensen met de ondersteunende opstelling
meer dan systemen en doelstellingen. Pretenties zijn hen vreemd. Vaak gaan ze sterk af op
hun gevoel.
De meeste mensen met een ondersteunende opstelling zullen streven naar een prettige,
persoonlijke en langdurige relatie met de personen in hun omgeving. Vaak kunnen ze goed
luisteren en nemen ze de tijd om anderen op hun gemak te stellen en bevestiging te geven
waar ze maar kunnen. Bij voorkeur benaderen ze anderen relatie- in plaats van taakgericht.
Vanuit hun behoefte aardig gevonden te worden, zijn ze geneigd mensen van allerlei slag
snel te accepteren. Daarnaast kennen zij een sterke behoefte aan instemming, waardering
en lof. Dit kan leiden tot een enigszins behaagzieke opstelling, soms zelfs ondanks het feit
dat ze het eigenlijk niet met de andere partij eens zijn. Hun eigen standpunt laten ze snel
varen. Koste wat kost zullen conflicten vermeden worden.
Eigen planmatigheid en het werken met eigen doelstellingen kunnen mensen met een
ondersteunende opstelling eigenlijk nauwelijks boeien. Zij hebben behoefte aan duidelijke,
aangeleverde structuren en gedetailleerde omschrijvingen van hun takenpakketten,
teneinde succesvol te kunnen zijn.
Als deze zaken voorhanden zijn, zal alles worden gedaan om aan de concrete eisen te
voldoen. Het ligt in hun aard aan zoveel mogelijk verwachtingen te voldoen.
pagina 4

5. De ondersteuner zou baat hebben bij een meer rechtstreekse communicatie met zijn
omgeving, bij een vorm van communicatie met open vizier. Het kan prettig zijn te ervaren
dat eigen standpunten naar anderen toe verdedigd kunnen worden, dat instemming niet
altijd het hoogst bereikbare hoeft te zijn.
De ondersteuners komen veelal het best tot hun recht als zij in staat zijn om hun krachten
op het relationele vlak te benutten in werkzaamheden op uitvoerend niveau.
In hun werk zijn mensen met een ondersteunende opstelling meestal geneigd tot
samenwerking. Zij ondersteunen collega’s, maar ook de organisatie. Ze geven de voorkeur
aan het volgen van gangbare, geaccepteerde procedures, omdat ze daarmee menen
misverstanden of conflicten te kunnen vermijden. Leiding accepteren ze graag en
gemakkelijk.
Door waar mogelijk te trachten aan de verwachtingen te voldoen proberen zij anderen zich
prettig te laten voelen. Als hun werk op prijs gesteld wordt zijn ze daar oprecht blij mee en
ze zijn erg ‘in’ voor persoonlijke aandacht, vooral van leidinggevenden. Als er een relatie
met de organisatie is opgebouwd, zal hun loyaliteit groot zijn.
Het risico van het niet doorgeven van onaangename informatie is aanwezig, alles liever dan
een conflict.
Naast het gemakkelijk accepteren van leiding, zijn ze zeker in staat hun denkbeelden over
te dragen. Voorwaarden zijn daarbij dat ze zelf overtuigd zijn van het belang voor de
organisatie en dat het overdragen op een prettige niet-bedreigende wijze kan geschieden.
De mensen met deze ondersteunende opstelling worden enerzijds gezien als prettig in de
omgang, beleefd, met aandacht voor hun omgeving. Er zijn echter ook meningen als
onstandvastig, met alle winden meewaaiend, al te toegeeflijk en zonder ruggegraat te
horen.
pagina 5

6. De ondersteuner zou baat hebben bij een meer rechtstreekse communicatie met zijn
omgeving, bij een vorm van communicatie met open vizier. Het kan prettig zijn te ervaren
dat eigen standpunten naar anderen toe verdedigd kunnen worden, dat instemming niet
altijd het hoogst bereikbare hoeft te zijn.
De ondersteuners komen veelal het best tot hun recht als zij in staat zijn om hun krachten
op het relationele vlak te benutten in werkzaamheden op uitvoerend niveau.
In hun werk zijn mensen met een ondersteunende opstelling meestal geneigd tot
samenwerking. Zij ondersteunen collega’s, maar ook de organisatie. Ze geven de voorkeur
aan het volgen van gangbare, geaccepteerde procedures, omdat ze daarmee menen
misverstanden of conflicten te kunnen vermijden. Leiding accepteren ze graag en
gemakkelijk.
Door waar mogelijk te trachten aan de verwachtingen te voldoen proberen zij anderen zich
prettig te laten voelen. Als hun werk op prijs gesteld wordt zijn ze daar oprecht blij mee en
ze zijn erg ‘in’ voor persoonlijke aandacht, vooral van leidinggevenden. Als er een relatie
met de organisatie is opgebouwd, zal hun loyaliteit groot zijn.
Het risico van het niet doorgeven van onaangename informatie is aanwezig, alles liever dan
een conflict.
Naast het gemakkelijk accepteren van leiding, zijn ze zeker in staat hun denkbeelden over
te dragen. Voorwaarden zijn daarbij dat ze zelf overtuigd zijn van het belang voor de
organisatie en dat het overdragen op een prettige niet-bedreigende wijze kan geschieden.
De mensen met deze ondersteunende opstelling worden enerzijds gezien als prettig in de
omgang, beleefd, met aandacht voor hun omgeving. Er zijn echter ook meningen als
onstandvastig, met alle winden meewaaiend, al te toegeeflijk en zonder ruggegraat te
horen.
pagina 5