PHÂN TÍCH TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC GẮN VỚI VIỆC XÂY DỰNG XÃ HỘI ĐỒNG THUẬN HIỆN NAY.

1. Tư tưởng Hồ Chí Minh
Trang 1
CHỦ ĐỀ 1: PHÂN TÍCH TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠI ĐOÀN KẾT
DÂN TỘC GẮN VỚI VIỆC XÂY DỰNG XÃ HỘI ĐỒNG THUẬN HIỆN
NAY.
--------------0--------------
1. Cơ sở hình thành tư tưởng hồ chí minh về đại đoàn kết dân tộc.
- Trên cơ sở kế thừa và phát triển biện chứng chủ nghĩa yêu nước và truyền thống đoàn kết
của dân tộc.
- Tinh hoa văn hóa nhân loại, đặc biệt là chủ nghĩa Mác – Lênin.
Hồ Chí Minh đã vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng về đại đoàn kết dân tộc, phù
hợp với tình hình và điều kiện cụ thể của Việt Nam trong từng giai đoạn cách mạng.
1.1 Truyền thống yêu nước, nhân ái, tinh thần cố kết cộng đồng của dân tộc Việt
Nam.
- Đề cập đến chủ nghĩa yêu nước của dân tộc, chủ tịch Hồ Chí Minh viết: “Dân ta có một
lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta từ xưa đến nay, mỗi khi
Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh
mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và
cướp nước”.
- Trải qua hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước:
+ Tinh thần ấy, tình cảm ấy theo thời gian đã trở thành lẽ sống, là cơ sở của ý chí kiên
cường, bất khuất, tinh thần dũng cảm hy sinh vì dân, vì nước của mỗi con người Việt Nam
+ Đồng thời là giá trị tinh thần thúc đẩy sự phát triển của cộng đồng và của mỗi cá nhân
trong quá trình dựng nước và giữ nước
Từ đó làm nên truyền thống yêu nườc, đoàn kết của dân tộc.
- Dù lúc thắng, lúc trầm nhưng chủ nghĩa yêu nước và truyền thống đoàn kết của dân tộc
Việt Nam bao giờ cũng là tinh hoa đã được hun đúc và thử nghiệm qua hàng nghìn năm
lịch sử chinh phục thiên nhiên và chống giặc ngoại xâm bảo vệ Tổ quốc của ông cha ta.
Chủ nghĩa yêu nước, truyền thống đoàn kết, cộng đồng của dân tộc Việt Nam là cơ sở
đầu tiên, sâu xa cho sự hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc.
1.2. Quan điểm của Chủ nghĩa Mác – Lênin coi cách mạng là sự nghiệp quần
chúng.
- Chủ nghĩa Mác- Lênin cho rằng, cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, nhân dân là
người sáng tạo lịch sử.

2. Tư tưởng Hồ Chí Minh
Trang 2
- Sự liên minh giai cấp công nhân là hết sức cần thiết, bảo đảm cho thắng lợi của cách
mạng vô sản.
 Rằng nếu không có sự đồng tình và ủng hộ của đa số nhân dân lao động với đội ngũ tiên
phong của nó, tức giai cấp vô sản, thì cách mạng vô sản không thể thực hiện được.
 Đây là quan điểm lý luận hết sức cần thiết để Hồ Chí Minh có cơ sở khoa để đánh giá
chính xác yếu tố tích cực cũng như những hạn chế trong tư tưởng tập hợp lực lượng của
các nhà yêu nước Việt Nam tiền bối và các nhà cách mạng lớn trên thế giới, từ đó hình
thành tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc.
1.3 Tổng kết những kinh nghiệm thành công và thất bại của các phong trào cách
mạng Việt Nam và thế giới.
1.3.1 Thực tiễn cách mạng Việt Nam:
- Là người am hiểu sâu sắc lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc mình, Hồ
Chí Minh nhận thức được trong thời phong kiến chỉ có những cuộc đấu tranh thay đổi triều
đại nhưng chúng đã ghi lại những tấm gương tâm huyết của ông cha ta với tư tưởng “Vua
tôi đồng lòng, anh em hòa thuận, cả nước góp sức” và “Khoan thư sức dân để làm kế sâu
rễ bền gốc là thượng sách giữ nước”.
- Năm 1858, thực dân Pháp tấn công bán đảo Sơn Trà, mở đầu cho thời kỳ cai trị và áp bức
của chúng đối với dân tộc ta trong suốt gần 80 năm trời ròng rã.
- Từ đó chủ nghĩa yêu nước và truyền thống đoàn kết của dân tộc lại sôi nổi hơn bao giờ
hết nhưng cuối cùng tất cả đều bị thất bại.
 Hồ Chí Minh phát hiện được những hạn chế trong chủ trương tập hợp lực lượng của các
nhà yêu nước đi trước.
1.3.2 Thực tiễn cách mạng thế giới:
- Từ 1911 đến 1941 Hồ Chí Minh đã đi đầu khắp hết các châu lục. Cuộc khảo nghiệm thực
tiễn rông lớn và công phu đã giúp Người nhận thức một sự thật: “Các dân tộc thuộc địa
tiềm ẩn một sức mạnh vĩ đại, song cuộc đấu tranh của họ chưa đi đến thắng lợi bởi vì các
dân tộc bị áp bức chưa biết tập hợp lại, chưa có sự liên kết chặt chẽ với giai cấp công
nhân ở các nước tư bản, đế quốc, chưa có tổ chức và chưa biết tổ chức…”
- CMT10 Nga 1917 đã đưa Hồ Chí Minh đến bước ngoặt quyết định trong việc chọn con
đường cứu nước, giải phóng dân tộc, dân chủ cho nhân dân.
- Người đã nghiên cứu để hiểu một cách thấu đáo con đường CMT10 và những bài học
kinh nghiệm quý báu mà cuộc cách mạng này đã mang lại cho phong trào cách mạng thế
giới đặc biệt là bài học cho sự huy động, tập hợp, đoàn kết lực lượng quần chúng công
nông đông đảo để giành và giữ chính quyền cách mạng.

3. Tư tưởng Hồ Chí Minh
Trang 3
- Điều này giúp Người hiểu sâu sắc thế nào là một cuộc “cách mạng đến nơi” để chuẩn bị
lãnh đạo nhân dân Việt Nam đi vào con đừơng cách mạng những năm sau này.
2. Những quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc.
Khái niệm đại đoàn kết dân tộc trong tư tưởng Hồ Chí Minh: là một hệ thống những
luận điểm, nguyên tắc, phương pháp giáo dục. Tập hợp và tổ chức cách mạng và tiến bộ
nhằm phát huy đến mức cao nhất sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại trong sự nghiệp
đấu tranh vì độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội. Nói một cách khác, đó là tư
tưởng xây dựng, củng cố, mở rộng lực lượng cách mạng trong sự nghiệp giải phóng dân
tộc, giải phóng giai đoạn, giải phóng con người.
2.1 Đại đoàn kết dân tộc là vấn đề có ý nghĩa chiến lược, quyết định thành công của
cách mạng.
- Với Hồ Chí Minh, đoàn kết là một truyền thống cực kỳ quý báu của nhân dân ta. Người
cho rằng: “ muốn giải phóng các dân tộc bị áp bức và nhân dân lao động phải tự mình cứu
lấy mình bằng đấu tranh vũ trang cách mạng, bằng cách mạng vô sản”.
- Đoàn kết không phải là thủ đoạn chính trị nhất thời mà tư tưởng đoàn kết là tư tưởng cơ
bản, nhất quán, xuyên suốt tiến trình cách mạng Việt Nam.
- Đoàn kết phải luôn được nhận thức là vấn đề sống còn của cách mạng.
- Đoàn kết quyết định thành công cách mạng vì: đoàn kết tạo nên sức mạnh, là then chốt
của thành công.
- Muốn đưa cách mạng đến thắng lợi phải có lực lượng đủ mạnh đó là phải quy tụ cả dân
tộc vào một mối thống nhất.
- Ví dụ: Xét về khía cạnh khác, tại sao Pháp – một đất nước có ưu thế về vật chất, về
phương tiện chiến tranh hiện đại lại phải thua một Việt Nam nghèo nàn, lạc hậu trong cuộc
chiến xâm lược?
Đó là vì “Toàn dân Việt Nam chỉ có một lòng: Quyết không làm nô lệ Chỉ có một chí:
Quyết không chịu mất nước Chỉ có một mục đích: Quyết kháng chiến để tranh thủ thống
nhất và độc lập cho Tổ quốc”.
- Sự đồng tâm của đồng bào ta đúc thành một bức tường đồng vững chắc xung quanh Tổ
quốc. Dù địch hung tàn, xảo quyệt đến mức nào, đụng đầu nhằm bức tường đó, chúng cũng
phải thất bại.
- Hồ Chí Minh còn chỉ ra: “ Vì sao có cuộc thắng lợi đó? Một phần là vì tình hình quốc tế
thuận lợi cho ta. Nhất là vì lực lượng của toàn dân đoàn kết. Tất cả các dân tộc, các giai
cấp, các địa phương, các tôn giáo đều nổi dậy theo là cờ Việt Nam để tranh lại quyền độc
lập cho Tổ quốc. Lực lượng toàn dân là lực lượng vĩ đại hơn hết. Không ai thắng được lực
lượng đó”.

4. Tư tưởng Hồ Chí Minh
Trang 4
- Từ thực tiễn đó, Hồ Chí Minh đã rút ra kết luận: “Sử dạy cho ta bài học này: Lúc nào dân
ta đoàn kết muôn người như một thì nước ta độc lập, tự do. Trái lại, lúc nào dân ta không
đoàn kết thì bị nước ngoài xâm lấn
2.2 Đoàn kết dân tộc là mục tiêu, nhiệm vụ hàng đầu của Đảng, của dân tộc.
- Hồ Chí Minh cho rằng “đại đoàn kết dân tộc không chỉ là mục tiêu, nhiệm vụ
hàng đầu của đảng mà còn là mục tiêu, nhiệm vụ hàng đầu của cả dân tộc”.
- Bởi vì, đại đoàn kết dân tộc chính là nhiệm vụ của quần chúng, do quần chúng, vì
quần chúng.
- Đảng có sứ mệnh thức tỉnh, tập hợp, đoàn kết quần chúng tạo thành sức mạnh
vô địch trong cuộc đấu tranh vì độc lập cho dân tộc, tự do cho nhân dân, hạnh phúc
cho con người.
2.3 Lực lượng đại đoàn kết dân tộc.
2.3.1 Đại đoàn kết dân tộc là đại đoàn kết toàn dân.
Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, “dân”chỉ mọi con dân đất Việt, con rồng cháu
tiên, không phân biệt dân tộc đa số, người tín ngưỡng với người không tín
ngưỡng, không phân biệt già trẻ, gái, trai, giàu, nghèo. Nói dến đại đoàn kết dân tộc
cũng có nghĩa phải tập hợp mọi người dân vào một khối trong cuộc đấu tranh chung.
Người đã nhiều lần nói rõ: “ ta đoàn kết để đấu tranh cho thống nhất và độc lập tổ quốc;
ta còn phải đoàn kết để xây dựng nướcnhà. Ai có tài, có đức, có sức, có lòng phụng
sự tổ quốc và phụng sự nhân dân thì ta đoàn kết với họ”.
2.3.2 Điều kiên thực hiện đại đoàn kết toàn dân.
- Muốn thực hiện đại đoàn kết toàn dân thì phải kế thừa truyền thống yêu nước- nhân nghĩa
- đoàn kết của dân tộc.
- Phải có tấm lòng khoan dung, độ lượng với con người.
- Xác định khối đại đoàn kết là liên minh công nông, trí thức. Tin vào dân, dựa vào dân,
phấn đấu vì quyền lợi của dân.
2.4. Đại đoàn kết dân tộc phải biến thành sức mạnh vật chất có tổ chức là Mặt trận
dân tộc thống nhất dưới sự lãnh đạo của Đảng:
- Mặt trận Dân tộc Thống nhất là một hình thức tập hợp quần chúng rộng rãi, đại diện cho
đại đa số quần chúng, đại diện cho quyền lợi dân tộc, không có sự phân biệt đối xử.
- Trong Chính cương vắn tắt và Sách lược vắn tắt được thông qua (1930) tại hội nghị hợp
nhất ba tổ chức cộng sản để thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Người cho rằng: Từ Nam
đến Bắc, ai là người tán thành hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ thì chúng ta sẵn sàng
đoàn kết với họ, thật thà hợp tác với họ, thật sự đoàn kết với họ, dù từ trước đến nay họ đã
theo phe phái nào.

5. Tư tưởng Hồ Chí Minh
Trang 5
- Xu hướng hẹp hòi, biệt phái, phân biệt đối xử là trái với tư tưởng Hồ Chí Minh, chẳng
những không tập hợp được lực lượng cách mạng rộng rãi mà còn làm tăng thêm kẻ thù,
giảm bớt bầu bạn, làm tổn hại cho sự nghiệp cách mạng chung của cả dân tộc.
Mặt trận dân tộc thống nhất phải được xây dựng theo những nguyên tắc:
- Trên nền tảng liên minh công nông (sau thêm lao động trí óc) dưới sự lãnh đạo của Đảng.
- Mặt trận hoạt động theo nguyên tắc hiệp thương, dân chủ lấy việc thống nhất lợi ích của
tầng lớp nhân dân làm cơ sở để củng cố và không ngừng mở rộng.
- Đoàn kết lâu dài, chặt chẽ, đoàn kết thực sự, chân thành, thân ái giúp đỡ nhau cùng tiến
bộ. Phương châm đoàn kết các giai cấp, các tầng lớp khác nhau của Hồ Chí Minh là: “Cầu
đồng tồn dị” – lấy cái chung , đề cao cái chung, để hạn chế cái riêng, cái khác biệt.
- Đầu năm 1951, tại hội nghị đại biểu Mặt trận Liên – Việt toàn quốc,. Bác chỉ rõ: “Đoàn
kết là một chính sách dân tộc, không phải là một thủ đoạn chính trị. Ta đoàn kết để đấu
tranh cho thống nhất và độc lập của tổ quốc, ta còn phải đoàn kết để xây dựng nước nhà.
Ai có tài, có đức, có sức, có lòng phụng sự tổ quốc và phục vụ nhân dân thì ta đoàn kết với
họ”.
- Bác còn phát biểu: “Tôi rất sung sướng được lãnh cái trách nhiệm kết thúc lễ khai mạc
của Đại hội thống nhất Việt Minh – Liên Việt. Lòng sung sướng ấy là của chung toàn dân,
của cả Đại hội, nhưng riêng cho tôi là một sự sung sướng không thể tả, một người đã cùng
các vị tranh đấu trong bấy nhiêu năm cho khối đại đoàn kết toàn dân. Hôm nay, trông thấy
rừng cây đại đoàn kết ấy đã nở hoa kết quả và gốc rễ của nó đang ăn sâu lan rộng khắp
toàn dân, và nó có một cái tương lai “trường xuân bất lão”. Vì vậy cho nên lòng tôi sung
sướng vô cùng.”
Người đã nói lên không chỉ niềm vui vô hạn trước sự lớn mạnh của Mặt trận dân tộc
thống nhất, mà còn là sự cần thiết phải mở rộng và củng cố Mặt trận cũng như niềm tin vào
sự phát triển bền vững của khối đại đoàn kết dân tộc lâu dài về sau
3. Nguyên tắc đại đoàn kết của Hồ Chí Minh.
3.1. Đại đoàn kết phải được xây dựng trên cơ sở bảo đảm những lợi ích tối cao của
dân tộc, lợi ích của nhân dân lao động và quyền thiêng liêng của con người:
- Bởi vì trong mỗi quốc gia, mỗi dân tộc bao giờ cũng tồn tại những tầng lớp, giai cấp khác
nhau
- Rằng quyền lợi của các tầng lớp, giai cấp có thực hiện được hay không còn phụ thuộc vào
dân tộc đó có được độc lập tự do, có đoàn kết hay không và việc nhận thức, giải quyết
đúng đắn các quan hệ lợi ích đó như thế nào.

6. Tư tưởng Hồ Chí Minh
Trang 6
- Nguyên tắc đại đoàn kết dân tộc Hồ Chí Minh là tìm kiếm, trân trọng và phát huy những
yếu tố tương đồng, thu hẹp đến mức thấp nhất những yếu tố khác biệt, mâu thuẫn.
- Người bao giờ cũng tìm ra những yếu tố của ành tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết
dân tộc thay cho sự đào sâu tách biệt, thực hiện sự quy tụ thay cho việc loại trừ những yếu
tố khác nhau về lợi ích.
- Theo Hồ Chí Minh, lợi ích tối cao của dân tộc là độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ,
là bình đẳng, dân chủ, tự do. Lợi ích tối cao này là ngọn cờ đoàn kết, là sức mạnh dân tộc
và là nguyên tắc bất di bất dịch của cách mạng Việt Nam.
Đó cũng là nguyên tắc bất biến trong tư tưởng Hồ Chí Minh để Người tìm ra những
phương pháp để thực hiệnn guyên tắc đó trong chiến lược đại đoàn kết dân tộc của mình.
3.2 Đại đoàn kết một cách tự giác, có tổ chức, có lãnh đạo; đại đoàn kết rộng rãi, lâu
dài, bền vững:
- Theo Hồ Chí Minh, có đoàn kết mới tạo nên sức mạnh của cách mạng. Muốn đoàn kết thì
trước hết phải có Đảng cách mạng để trong thì vận động, tổ chức dân chúng, ngoài thì liên
minh với các dân tộc bị áp bức và giai cấp vô sản ở mọi nơi.
- Như vậy, để đoàn kết và lãnh đạo cách mạng, điều kiện tiên quyết là phải có một Đảng
cách mạng.
-vNgười nói “ Để làm trọn trách nhiệm người lãnh đạo cách mạng, Đảng ta phải dựa vào
giai cấp công nhân, lấy liên minh công nông làm nền tảng vững chắc để đoàn kết các tầng
lớp khác trong nhân dân. Có như thế mới phát triển và củng cố được lực lượng cách mạng
và đưa cách mạng đến thắng lợi cuối cùng ”.
Đoàn kết quần chúng vào cuộc đấu tranh tự giải phóng mình theo nguyên tắc của
chủ nghĩa Mác – Lênin là mục tiêu nhất quán của Hồ Chí Minh là đại đoàn kết dân tộc lập
trường vô sản, mà sức mạnh chủ yếu của nó là liên minh công nông.
3.3 Đại đoàn kết chân thành, thân ái, thẳng thắn theo nguyên tắc tự phê bình, phê
bình vì sự thống nhất bền vững:
- Giữa các bộ phận của khối đại đoàn kết dân tộc, bên cạnh những điểm tương
đồng còn có những điểm khác nhau cần phải giải quyết theo con đường đối thoại, bàn bạc
để đi đến sự nhất trí; bên cạnh những nhân tố tích cực vẫn có những tiêu cực cần phải khắc
phục.
- Người nêu rõ: “Đoàn kết thật sự nghĩa là mục đích phải nhất trí và lập trường cũng
phải nhất trí. Đoàn kết thực sự nghĩa là vừa đoàn kết, vừa đấu tranh, học hỏi những cái tốt
của nhau, phê bình những cái sai của nhau và phê bình trên lập trường thân ái, vì nước, vì
dân”.“Chúng ta làm cách mạng nhằm mục đích cải tạo thế giới, cải tạo xã hội. Muốn cải
tạo thế giới và cải tạo xã hội thì trước hết phải tự cải tạo bản thân chúng ta”.

7. Tư tưởng Hồ Chí Minh
Trang 7
3.4 Đại đoàn kết dân tộc phải gắn liền với đoàn kết quốc tế; chủ nghĩa yêu nước
chân chính phải gắn liền với chủ nghĩa quốc tế trong sáng của giai cấp công nhân:
- Ngay từ khi con đường cứu nước vừa sáng tỏ, Hồ Chí Minh đã xác định con đường cách
mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng thế giới và chỉ có thể giành được thắng lợi
hoàn toàn khi có sự đoàn kết chặt chẽ với phong trào cách mạng thế giới. Về sau
- Trong quá trình cách mạng, tư tưởng cuả Người về vấn đề đoàn kết với cách mạng thế
giới càng được làm sáng tỏ hơn và đầy đủ hơn: đó là vấn đề cách mạng trong nước phải
gắn với phong trào và phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới.
- Cụ thể hơn là với nhân dân Pháp, Mỹ, nhân dân Liên Xô, Trung Quốc và các nước xã hội
chủ nghĩa khác, với phong trào đấu tranh vì hoà bình, độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội của
nhân dân thế giới. Tư tưởng Hồ Chí Minh đã định hướng cho việc hình thành 3 tầng Mặt
trận: Mặt trận đại đoàn kết dân tộc; Mặt trận đoàn kết Việt-Campuchia-Lào và Mặt trận
nhân dân thế giới đoàn kết với Việt Nam trong cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp và đế
quốc Mỹ xâm lược.
Đây là sự phát triển rực rỡ và là thắng lợi to lớn của tư tưởng Hồ Chí minh về đại đoàn
kết.
3.5 Ý nghĩa tư tưởng đại đoàn kết của Hồ Chí Minh:
- Đại đoàn kết dân tộc là tư tưởng lớn, có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc với cách mạng
nước ta. Tư tưởng này có nhiều giá trị, biểu hiện tập trung ở những điểm chính sau:
- Đoàn kết là bài học hàng đầu và có tính chiến lược, quyết định mọi thành công. Biết đoàn
kết thì vượt qua khó khăn, thử thách, không đoàn kết, chia rẽ là thất bại.
- Đoàn kết phải có nguyên tắc, vì mục tiêu và lợi ích chung. Không đoàn kết một chiều,
đoàn kếthình thức, nhất thời.
- Đoàn kết trong tổ chức, thông qua tổ chức để tạo nên sức mạnh. Đoàn kết cá nhân và
đoàn kết tổ chức không tách rời nhau.
- Đoàn kết phải có nội dung thích hợp với từng địa phương, từng tổ chức, từng thời kỳ.
Đoàn kết trong chính sách tập hợp các tầng lớp nhân dân.
- Đoàn kết đi liền với bao dung, thực hiện tính nhân đạo cao cả, hướng tới tương lai.
- Lãnh đạo xây dựng khối đại đoàn kết là nhiệm vụ của đảng, là biện pháp phát huy sức
mạnh của đảng, của toàn dân tộc.
- Muốn xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân phải thực sự đoàn kết trong đảng.
- Thực hiện đồng bộ đoàn kết trong đảng - đoàn kết toàn dân - đoàn kết quốc tế.

8. Tư tưởng Hồ Chí Minh
Trang 8
- Đoàn kết trong mọi chủ trương, chính sách của đảng và nhà nước trên cơ sở bảo vệ và tôn
trọng lợi ích của mọi thành viên cộng đồng quốc gia, dân tộc, quốc tế.
- Thực hiện đồng bộ đoàn kết trong đảng - đoàn kết toàn dân - đoàn kết quốc tế.
4. Vận dụng tư tưởng hồ chí minh về đại đoàn kết dân tộc gắn với việc vã hội đồng
thuận.
- Đồng thuận xã hội là sự nhất trí cao trong tư tưởng, hành động tạo nên sức mạnh thực
hiện mục đích, lý tưởng chung.
- Sự đồng thuận xã hội chính là nền tảng của đại đoàn kết toàn dân tộc, là yếu tố căn bản
ổn định xã hội và phát triển đất nước. Trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta,
đồng thuận xã hội và đại đoàn kết toàn dân tộc vừa là nét đẹp truyền thống văn hóa Việt
Nam, vừa là động lực chủ yếu, nhân tố quyết định thắng lợi trong các cuộc kháng chiến
chống giặc ngoại xâm.
- Kế thừa truyền thống, Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lãnh đạo toàn dân giành thắng
lợi trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ cũng như công cuộc
đổi mới đất nước hiện nay. Đảng ta luôn khẳng định: “Đại đoàn kết dân tộc trên nền tảng
liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức, dưới sự lãnh đạo
của Đảng là đường lối chiến lược nhất quán của cách mạng Việt Nam; là nguồn sức mạnh,
động lực chủ yếu và là nhân tố có ý nghĩa quyết định bảo đảm thắng lợi vững chắc của sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
- Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng vai trò của đại đoàn kết dân tộc Người
khẳng định: "Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của
ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành
một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn
chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước".
- Người nói đến đại đoàn kết cũng chính là nói đến đồng thuận xã hội, dù trong bối cảnh
nào, với bất cứ đối tượng nào, Người cũng tìm được điểm tương đồng để kêu gọi toàn dân
đoàn kết với nhau vì mục tiêu chung. Ngay cả với những người Việt Nam lầm đường lạc
lối, Người vẫn coi là “cùng dòng dõi của tổ tiên ta, đều mang dòng máu con Lạc cháu
Hồng, nên phải lấy tình thân ái mà cảm hóa họ”.
- Với các tầng lớp nhân dân, Người kêu gọi đoàn kết tất cả những người thật sự yêu Tổ
quốc, yêu hòa bình, không phân biệt họ thuộc đảng phái, tôn giáo, tầng lớp nào và trong
quá khứ họ đã hợp tác với phe nào. “Chúng ta phải xóa bỏ hết thành kiến, cần phải thật thà
đoàn kết với nhau, giúp đỡ lẫn nhau để cùng tiến bộ, để cùng phục vụ nhân dân”3.
- Để xây dựng sự đồng thuận xã hội, Hồ Chí Minh rất coi trọng công tác tuyên truyền vận
động, giáo dục để các giai cấp, tầng lớp tự nguyện thống nhất với nhau. Người nói: “Phải

9. Tư tưởng Hồ Chí Minh
Trang 9
đi đúng đường lối quần chúng, biến những nghị quyết của Đảng thành quyết tâm của quần
chúng, không được quan liêu, mệnh lệnh và gò ép nhân dân”.
- Với Người, đồng thuận không có nghĩa là không còn đấu tranh, mà vẫn phải đấu tranh
với tất cả tính phức tạp, uyển chuyển của nó. Trong Báo cáo tại Hội nghị Trung ương III
(khóa II), Người đã phê bình tình trạng thiên về đoàn kết một chiều, kém đấu tranh, giúp
đỡ, phê bình, giáo dục. Người còn nhắc nhở cán bộ, đảng viên: Chống khuynh hướng đoàn
kết một chiều, đoàn kết mà không có đấu tranh đúng mức. Vậy là cần đấu tranh chống cả
sự đồng thuận theo kiểu “bằng mặt mà không bằng lòng”, đó là sự đồng thuận một cách
hình thức, không bền vững cần phải loại bỏ.
- Thực hiện tư tưởng Hồ Chí Minh, trong quá trình đổi mới, Đảng ta luôn tập hợp lực
lượng phù hợp với thực tế phát triển của đất nước và thời đại nhằm phục vụ cho mục tiêu
chung. Nghị quyết số 07 năm 1993 của Bộ Chính trị về tăng cường xây dựng khối đại đoàn
kết toàn dân tộc đã đưa ra mục tiêu chung là: Giữ vững độc lập, thống nhất, chủ quyền
quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ, phấn đấu sớm thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu, tiến lên dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh. Đại hội VIII và Đại hội IX, Đảng ta tiếp tục
kế thừa, phát triển tư tưởng về đồng thuận xã hội. Nghị quyết Đại hội IX bổ sung vào mục
tiêu chung nội dung: “dân chủ”, coi dân chủ là một mục tiêu quan trọng mà chúng ta phải
phấn đấu trong quá trình xây dựng đất nước. Đặc biệt để đưa tư tưởng đó vào cuộc sống,
Hội nghị Trung ương 7 (khóa IX) ra Nghị quyết về phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn
dân tộc, vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Nghị quyết này
chính thức đặt vấn đề xây dựng sự đồng thuận xã hội. Đại hội XI khẳng định: “Lấy mục
tiêu giữ vững độc lập dân tộc, thống nhất Tổ quốc, phấn đấu vì mục tiêu dân giàu, nước
mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh làm điểm tương đồng để gắn bó đồng bào các
dân tộc, các tôn giáo, các tầng lớp nhân dân ở trong nước và người Việt Nam định cư ở
nước ngoài; xóa bỏ mọi mặc cảm, định kiến, phân biệt đối xử về quá khứ, thành phần giai
cấp. Tôn trọng những ý kiến khác nhau không trái với lợi ích của dân tộc”. Nghị quyết chỉ
rõ: “Cần đề cao truyền thống nhân nghĩa, khoan dung, một yếu tố quan trọng để đạt được
sự đồng thuận xã hội”.
- Thực hiện đồng thuận xã hội dựa trên những cơ sở lý luận, tư tưởng và điều kiện thực tiễn
của đất nước. Thực hiện đồng thuận xã hội chính là giải quyết mâu thuẫn giữa những mặt
đối lập, giữa sự bất đồng, khác biệt. Đấu tranh ở đây không phải là bằng bạo lực, mà bằng
hiệp thương, thảo luận, để đi đến sự thống nhất, tạo điều kiện cho sự nghiệp xây dựng và
phát triển đất nước thu được nhiều thắng lợi. Về tư tưởng, dân tộc ta vốn là một dân tộc có
truyền thống đồng thuận, khoan dung. Vì thế, thực hiện đồng thuận xã hội là nhằm phát
huy truyền thống đại đoàn kết dân tộc lên tầm cao mới.
- Hiện nay, tuy còn sự khác biệt về kinh tế, văn hóa, dân tộc, tín ngưỡng… nhưng đều có
những điểm tương đồng về lợi ích và mục tiêu chung. Xây dựng sự đồng thuận xã hội cũng
là nguyện vọng tha thiết của nhân dân. Với bản tính nhân nghĩa, khoan dung và hòa bình,

10. Tư tưởng Hồ Chí Minh
Trang 10
nhân dân ta bao giờ cũng muốn tìm đến sự đồng tình, nhất trí để cùng chung sống yên bình
chứ không muốn sự chia rẽ, xung đột. Người dân hiểu rằng, đất nước mình còn nghèo và
còn nhiều khó khăn, thử thách trên con đường phát triển. Vì thế, nếu không đồng tình,
đồng sức thì không thể tập hợp được mọi nguồn sức mạnh để đứng vững và phát triển. Với
tinh thần đó, việc xây dựng sự đồng thuận xã hội không phải chỉ dừng lại ở một khái niệm
chính trị, mà là phương thức tập hợp lực lượng có vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chỉ với phương thức tập hợp đó mới tạo ra nguồn lực vững
chắc để chiến thắng trong cuộc đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, đánh bại các thế
lực thù địch. Do vậy, đồng thuận xã hội còn là một chiến lược cách mạng của Đảng.
- Trong thực tế, tình trạng phân hóa xã hội, sự chênh lệch, bất bình đẳng trong hưởng thụ
phúc lợi xã hội giữa những người lao động, giữa các vùng, miền và các tầng lớp dân cư có
chiều hướng gia tăng đã làm giảm sự đoàn kết thống nhất toàn dân, ảnh hưởng xấu đến quá
trình phát triển kinh tế - xã hội chung của đất nước. Trước tình hình đó, Đảng tiếp tục
khẳng định vai trò của đồng thuận xã hội, tăng cường củng cố khối đại đoàn kết vì lợi ích
chung của dân tộc, vì tương lai của đất nước. Do đó, đồng thuận xã hội không chỉ là một
chủ trương mà còn là một giải pháp để thực hiện đại đoàn kết dân tộc.
- Để không ngừng củng cố và phát triển sự đồng thuận xã hội, cần chú trọng thực hiện
đồng bộ một số biện pháp cơ bản sau:
+ Một là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước về xây dựng và phát
huy khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Phương thức tiến hành cần chú trọng tất cả các khâu,
các bước, từ khâu ra nghị quyết, hoạch định chính sách, đến kiểm tra, giám sát việc tổ
chức thực hiện nghị quyết và chính sách đó. Nhất là cơ quan, tổ chức giữ vai trò trọng yếu,
tạo cơ sở cho xây dựng, phát triển sự đồng thuận xã hội đạt kết quả cao nhất.
+ Hai là, coi trọng nhân tố con người - trung tâm của sự phát triển đất nước. Mọi chính
sách phải lấy con người là mục tiêu, tạo mọi điều kiện để con người phát huy tốt nhất
những năng lực, phẩm chất của mình. Đảng và Nhà nước cần có những chủ trương, giải
pháp thích hợp nhằm khích lệ, phát huy tinh thần yêu nước, đoàn kết toàn dân tộc, cũng
như tinh thần tự chủ, sáng tạo của các tầng lớp nhân dân.
+ Ba là, phát huy dân chủ trong Đảng và xã hội, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước
xã hội chủ nghĩa, các cuộc vận động lớn vì sự phát triển toàn xã hội. Các phong trào:
“Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, “Thanh niên tình nguyện”,
các cuộc vận động “Xóa đói, giảm nghèo”, “Sống tốt đời, đẹp đạo”, nhằm khơi dậy tình
yêu thương, gắn bó, sự hòa hợp tương đồng giữa các tầng lớp nhân dân, phát huy sức mạnh
vật chất và tinh thần của toàn xã hội.
+ Bốn là, thiết thực tuyên truyền, giáo dục đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước
trong nhân dân, nhất là những chủ trương có liên quan đến vấn đề dân tộc, tôn giáo, tự do
tín ngưỡng. Lịch sử dân tộc ta đã chứng tỏ khi nào sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc
được phát huy thì đất nước được phát triển, biên cương Tổ quốc được bảo vệ vững chắc,

11. Tư tưởng Hồ Chí Minh
Trang 11
lòng dân an bình, xã hội phát triển về mọi mặt. Do vậy, sự nghiệp cách mạng hiện nay đòi
hỏi phải đặc biệt quan tâm vấn đề xây dựng sự đồng thuận xã hội - nền tảng sức mạnh của
khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
--------------0--------------
CHỦ ĐỀ 2: PHÂN TÍCH NỘI DUNG, Ý NGHĨA, TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
VỀ NHÀ NƯỚC THỂ HIỆN QUYỀN LÀ CHỦ VÀ LÀM CHỦ CỦA NHÂN
DÂN
--------------0--------------
- Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, vấn đề cơ bản của mọi cuộc cách mạng là
vấn đề chính quyền nhà nước. Quá trình hoạt động cách mạng của Hồ Chí Minh gắn liền
với những nhận thức, tìm kiếm, lựa chọn một hình thức, chế độ nhà nước thích hợp, thúc
đẩy dân tộc Việt Nam phát triển theo đúng quỹ đạo tiến bộ xã hội.
- Ngay ở tuổi trưởng thành, trên quê hương mình, Hồ Chí Minh đã thấy rõ bộ mặt phản
nhân tính của nhà nước thực dân phong kiến. Đó là hình thức nhà nước xấu xa, tồi tệ nhất
mà nhân loại từng biết đến, nhưng lại là một sản phẩm tất yếu của hệ thống tư bản chủ
nghĩa thế giới.
- Toàn bộ bản chất thật sự của nhà nước đó được Hồ Chí Minh bóc trần, lên án gay gắt
trong nhiều tác phẩm, bài nói, bài viết, trước hết là tác phẩm Bản án chế độ thực dân
Pháp. Từ đó, Hồ Chí Minh đặt vấn đề về sự cần thiết phải lật đổ nhà nước thối nát đó,
nhưng bằng cách nào, con đường nào, lấy gì để thay thế nó thì Người chưa có sẵn một câu
trả lời.
- Xuất phát từ nhu cầu giải phóng dân tộc, trên nền tảng chủ nghĩa yêu nước, Hồ Chí Minh
đã tiếp nhận chủ nghĩa Mác – Lênin, là lý luận cách mạng tiên tiến nhất của thời đại.
- Được soi sáng bởi phương pháp luận biện chứng mácxít, thông qua hoạt động thực tiễn,
Hồ Chí Minh đã phát hiện vị trí lịch sử của các chế độ nhà nước đang vận hành, trên cơ sở
phân tích, so sánh và đặt chúng trong dòng chảy liền mạch của tiến bộ lịch sử. Trong quá
trình khảo cứu, Hồ Chí Minh chú ý tìm hiểu hai loại hình nhà nước hiện thời: Nhà nước
dân chủ tư sản mà những đại diện tiêu biểu là Mỹ, Pháp và nhà nước xã hội chủ nghĩa ra
đời từ Cách mạng Tháng Mười 1917.
- Trong nhận thức của Hồ Chí Minh, nhà nước tư sản dù ở Mỹ hay ở Pháp, mặc dầu đã xác
lập được một hệ thống giá trị theo các chuẩn mực dân chủ và nhân đạo, nhưng về thực chất
vẫn là công cụ thống trị của một số người, vì lợi ích của thiểu số; đại bộ phận dân chúng
vẫn bị bóc lột, nô dịch cả ở chính quốc lẫn ở các nước thuộc địa.

12. Tư tưởng Hồ Chí Minh
Trang 12
- Tính chất phiến diện nửa vời, không triệt để của nhà nước dân chủ tư sản, ngay trong bản
chất của nó đã bộc lộ những đối kháng không thể điều hòa và chắc chắn sẽ là nguyên nhân
làm bùng nổ các cuộc cách mạng xã hội trong tương lai.
- Cái gọi là “thiên đường của dân chủ, tự do”, lý tưởng bình đẳng, bác ái chỉ còn là những
ngôn từ sáo rỗng, không có nội dung xã hội xác thực. Vì vậy, mục đích giải phóng và phát
triển của xã hội Việt Nam không thể lựa chọn và đi theo kiểu nhà nước đó. Những nhận xét
và khảo nghiệm của Hồ Chí Minh về nhà nước tư sản mang tính cách mạng, khoa học, có ý
nghĩa phương pháp luận to lớn và ngày nay vẫn giữ nguyên giá trị.
- Đối lập với nhà nước tư sản là nhà nước Xôviết còn non trẻ, nhưng đã bộc lộ sức sống và
những ưu thế nổi trội của mình, hướng vào phục vụ quần chúng công - nông - binh, thật sự
vì lợi ích của họ.
- Đây chính là loại hình nhà nước của chế độ xã hội mới mà cách mạng Việt Nam phải đi
theo. Như vậy, bằng những khảo nghiệm thực tiễn, với tư duy chính trị nhạy cảm, sắc sảo,
vào những năm 20 của thế kỷ trước, Hồ Chí Minh đã quyết định lựa chọn con đường Cách
mạng Tháng Mười, kiểu nhà nước theo học thuyết Mác - Lênin.
- Câu hỏi về con đường xóa bỏ nhà nước thực dân phong kiến và lấy gì để thay thế đã tìm
được lời giải xác đáng. Để lựa chọn kiểu nhà nước theo xu thế vận động của lịch sử, Hồ
Chí Minh dựa trên hai cơ sở chính. Đó là tính chất nhân dân và khả năng của nhà nước
trong việc bảo đảm cuộc sống tự do, ấm no, hạnh phúc, thoả mãn các “nhu cầu trần thế”
của nhân dân và con người. Ở Hồ Chí Minh, việc lựa chọn kiểu nhà nước gắn bó chặt chẽ
với mục tiêu giải phóng con người và phát triển xã hội.
- Tính chất sáng tạo độc đáo của Hồ Chí Minh là việc vận dụng kinh nghiệm Xô viết để
kiến tạo, xây dựng nhà nước kiểu mới ở Việt Nam. Về mục đích, nguyên tắc, Người trung
thành với “mô hình Xôviết”, nhưng lại có bước đi, cách làm độc lập, không giáo điều, rập
khuôn.
- Trong 24 năm đứng đầu Nhà nước, Hồ Chí Minh đã dày công xây dựng các thiết chế, thể
chế và cơ chế dân chủ, khơi nguồn truyền thống dân chủ ở Việt Nam. Đặc biệt, Người đã
để lại một tấm gương sáng về đạo đức liêm khiết, trong sạch, hết lòng phục vụ nhân dân, vì
dân, vì nước và một phong cách lãnh đạo đặc sắc - phong cách lãnh đạo Hồ Chí Minh.
- Hồ Chí Minh luôn luôn căn dặn cán bộ chính quyền, đoàn thể phải tin ở dân, vì khả năng
của dân là to lớn, là vô tận. Trong toàn bộ hoạt động của mình với cương vị là người đứng
đầu Nhà nước, Hồ Chí Minh luôn luôn khẳng định tư tưởng nước lấy dân làm gốc, lợi ích
của nhân dân là trước hết và trên hết, nhiệm vụ của chính quyền và đoàn thể là phụng sự
nhân dân.

13. Tư tưởng Hồ Chí Minh
Trang 13
- Qua thực tiễn lãnh đạo, quản lý, Hồ Chí Minh nhìn thấy rất rõ những căn bệnh phát sinh
làm hủy hoại và biến dạng Nhà nước. Người kiên quyết chống lại, cảnh báo nhiều nguy cơ,
đề xuất các giải pháp thiết thực, trừng trị nghiêm khắc các cán bộ thoái hóa, biến chất, đảm
bảo cho Nhà nước ta thật sự trong sạch, vững mạnh.
1. Quan điểm của HCM về dân chủ:
- Vấn đề giải phóng dân tộc là khát vọng lớn nhất của các dân tộc bị áp bức bóc lột, thì
Dân chủ là khát vọng muôn đời của con người.
- Dân là chủ: nói đến vị thế của nhân dân. Dân làm chủ: Đề cặp đến năng lực và trách
nhiệm của nhân dân. Cả hai đi đôi với nhau thể hiện vị trí, vai trò, quyền và trách nhiệm
của nhân dân.
- Quan niệm về dân chủ của HCM phản ánh đún nội dung bản chất về dân chủ: Quyền
hành và lực lượng đều thuộc về nhân dân. Đó là một xã hội thực sự dân.
- Dân chủ trong xã hội Việt Nam được thể hiện trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế,
văn hóa, xã hội... Trong đó, dân chủ thể hiện trên lĩnh vực chính trị là quan trọng nhất, nổi
bật nhất và được thể hiện tập trung trong hạt động của Nhà nước, bởi vì quyền lực của
nhân dân được thể hiện trong hoạt động của Nhà nước với tư cách nhân có quyền lực tối
cao.
2. Dân chủ trong các lĩnh lực đời sống xã hội:
2.1 Nhà nước của dân:
- Xác lập tất cả mọi quyền lực trong Nhà nước và trong xã hội đề thuộc về nhân dân. Quan
điểm này của HCM được thể hiện trong các bản hiến pháp (1946, 1959).
- Nhân dân lao động làm chủ Nhà nước, có quyền kiểm soát nhà nước cử tri bầu ra các đại
biểu, ủy quyền cho họ bàn và quyết định những vấn đề quốc kế dân sinh. Đây thuộc về chế
độ dân chủ đại diện bên cạnh chế độ dân chủ trực tiếp. Nhân dân có quyền bãi miễn những
đại biểu quốc hội và đại biểu hội đồng nhân dân nào nếu những đại biểu đó tỏ ra không
xứng đáng với sự tín nhiệm của nhân dân.
- Muốn bảo đảm được tính chất nhân dân của nhà nước, phải xác định được và thực hiện
được trách nhiệm của cử tri và đại biểu do cử tri bầu ra. Cử tri và đại biểu cử tri bầu ra phải
có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
- HCM đã nêu lên quan điển là chủ và làm chủ của nhân dân:
+ Dân là chủ: nói đến vị thế của nhân dân.
+ Dân làm chủ: đề cặp đến năng lực và trách nhiệm của nhân dân.

14. Tư tưởng Hồ Chí Minh
Trang 14
- Bằng thiết chế dân chủ, Nhà nước phải có trách nhiệm bảo đảm quyền làm chủ của dân,
để cho nhân dân thực thi quyền làm chủ của mình trong hệ thống quyền lực của xã hội.
- Quyền của nhân dân được đặt vào vị trí tối thượng. Điều đó có ý nghĩa thực tế nhắc nhở
những người lãnh đạo, những người đại biểu của nhân dân làm đúng với chức trách và vị
thế của mình, không phải là đúng trên nhân dân, coi khinh nhân dân, “cậy thế” với dân,
“quên rằng dân bầu ra mình để làm việc cho dân”
2.2 Nhà nước do dân:
- Là nhà nước do dân lập nên, do dân ủng hộ, dân làm chủ.
- Trong TTHCM về xây dựng nhà nước Việt Nam mới, nhân dân có đủ điều kiện cả về
pháp luật và thực tế, để tham gia quản lý nhà nước. Nhà nước do nhân dân tạo ra và do
nhân dân tham gia quản lý ở chỗ:
+ Toàn bộ công dân bầu ra Quốc hội – cơ quan quyền lực cao nhất của nhà nước, cơ quan
duy nhất có quyền lập pháp.
+ Quốc hội bầu ra Chủ tịch nước, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Hội đồng Chính phủ
+ Mọi công việc quản lý của bộ máy nhà nước trong việc quản lý xã hội đều thực hiện ý
chí của dân.
3.3 Nhà nước vì dân:
- Nhà nước lấy một đích chính đáng của nhân dân làm mục tiêu, tất cả vì lợi ít của nhân
dân, ngoài ra không có bất cứ lợi ít nào khác. Đó là nhà nước trog sạch không có đặc quyền
đặc lợi.
- Mọi đường lối chính sách đều đem lại quyền cho dân, việc gì có lợi cho dân, dù nhỏ cũng
phải cố gắng làm, việc gì có hại cho dân dù nhỏ cũng cố gắng tránh. Phải làm cho dân có
ăn, có mặc, có chỗ ở, dân được học hành.
- Từ chủ tịch nước đến công chức bình thường đều phải làm công bộc, làm đầy tớ cho dân,
chứ không phải làm “quan cách mạng” để đè đầu cưỡi cổ dân.///