Recommended
More Related Content
Similar to Keynote: mindfulnes en dementie - project TANDEM
Similar to Keynote: mindfulnes en dementie - project TANDEM (20)
More from Stijn Huijsmans
More from Stijn Huijsmans (20)
Keynote: mindfulnes en dementie - project TANDEM
- 1. Aandachtstraining voor mensen met vroege dementie en hun mantelzorger Martin van Boxtel Vakgroep Psychiatrie en Neuropsychologie, Maastricht University martin.vanboxtel@maastrichtuniversity.nl
- 2. Mindfulness: hype of hoop?
- 4. Mindfulness … aanwezig zijn in het moment … … zonder te hoeven oordelen … … zonder het anders te willen … ‘achtzaamheid’ of ‘opmerkzaamheid’ < Jon Kabat-Zinn Mindfulness-Based Stress Reduction, MBSR >
- 7. Onderdelen MBSR-training • Screening • 8 groepssessies • 2-2,5 uur • 8 weken • ‘stiltedag’ • Aandachtsoefeningen • Lichaamsverkenning • Korte / langere meditaties / lopen • Bewegingsoefeningen (‘yoga’) • Psycho-educatie (stress) • Uitwisseling ervaringen bij oefenen • Dagelijkse huiswerkopdrachten • Daarna: zelfstandige beoefening
- 8. Hempel et al. (2014). Evidence Map of Mindfulness., Dept. of Veterans Affairs, US, 2014 ‘Evidence map’ mindfulnessonderzoek
- 9. Psychopathologische symptomen [n=39] Cognitieve processen [n=21] Emotionele factoren [n=42] Symptomen van: • Depressie • Angst • Eetstoornis • Borderline persoonlijkheids stoornis • PTSS • Coping strategie • Ruminatie • Catastroferen van pijn • Neuroticisme • Executieve functie • Impulsiviteit • Stress • Emotionele zelfregulatie • Stressreactiviteit en –herstel • Emotionele stabiliteit • Algemeen welbevinden Mindfulness en mentale gezondheid Tomlinson et al. (2017). Dispositional Mindfulness and Psychological Health: a Systematic Review. Mindfulness, 6(2), 1–21
- 10. • Medische feiten • Medische waarnemingen • Ervaren gezondheid • Lichamelijk functioneren • Klachten en pijn • Energie • Cognitief functioneren • Emotionele toestand • Eigenwaarde en zelfrespect • Gevoel controle te hebben, ‘manageability’ • Zelfmanagement en eigen regie • Veerkracht, ‘resilience’ • Je situatie begrijpen, ‘comprehensibility’ • Zingeving, ‘meaningfulness’ • Doelen of idealen nastreven • Toekomstperspectief • Acceptatie • Kwaliteit van leven, welbevinden • Geluk beleven • Genieten • Ervaren gezondheid • Lekker in je vel zitten • Levenslust • Balans • Sociale en communicatieve vaardigheden • Sociale contacten • Betekenisvolle relaties • Geaccepteerd worden • Maatschappelijke betrokkenheid • Betekenisvol werk • Basis Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL) • Instrumentele ADL • Werkvermogen • Gezondheidsvaardigheden PIJLERS VOOR POSITIEVE GEZONDHEID www.iPositivehealth.com – versie november 2015 Huber, M., et al. (2016). Towards a “patient-centred” operationalisation of the new dynamic concept of health: a mixed methods study. BMJ Open, 6(1), e010091–12. Peilers van ‘positieve gezondheid’
- 11. MBSR voor mantelzorgers van mensen met dementie: meta-analyse Kor et al. (2017). Mindfulness-Based Intervention for Stress Reduction of Family Caregivers of People with Dementia: A Systematic Review and Meta-Analysis. Mindfulness, 311(10), 1–16 Depressie Stress
- 12. Mindfulnessmeditatie en het brein Tang et al. (2015). The neuroscience of mindfulness meditation. Nature Reviews Neuroscience, 16(4), 213–225 Mediale zijde Laterale zijde Aandachtscontrole Emotionele regulatie Bewustzijn van ‘zelf’
- 13. Mindfulness meditatie en dementie Marciniak et al. (2014). Effect of meditation on cognitive functions in context of aging and neurodegenerative diseases. Frontiers in Behavioral Neuroscience, 8, 17. Risico- factoren voor Alzheimer dementie Cholesterol Bloeddruk Hersen- doorbloeding Neuroprotectie Depressie Angst Emoties Stress Cortisol M E D I TAT I E C O G N I T I E
- 14. Quintana-Hernández et al. (2016). Mindfulness in the Maintenance of Cognitive Capacities in Alzheimer’s Disease: A Randomized Clinical Trial. Journal of Alzheimer's Disease, 50(1), 217–232. Effect mindfulnesstraining op dementie • RCT, N=120, Donepezil • 4 groepen: • spierontspanning • cognitieve stimulatie • Mindfulness • controle • MMSE ≥ 18 • Interventie 2 jaar • 3 / week training mindfulness stimulatie controle ontspanning mindfulness stimulatie controle ontspanning
- 15. NRC, 7 April 2016 TANDEM – een ander perspectief
- 16. TANDEM – een ‘reset’ voor persoon met dementie en diens mantelzorger? • Welzijn van dyade centraal (verschillende behoeften) • Elkaars ondersteunen in een veranderende relatie • Gemeenschappelijke basis leggen voor beoefening • Bereidheid aangaan om ‘mee te bewegen’ • Compassie ontwikkelen, voor de ander én jezelf • Toekomst open tegemoet, met alle onzekerheden
- 17. TANDEM – waar we nu staan 1 • TANDEM training vormgeven, in samenspraak met experts op het gebied van dementie en mindfulness 2 • Evaluatie eerste opzet door experts en doelgroep 3 • Haalbaarheid: pilot studie > aanpassingen aan de hand van ervaringen van deelnemers en trainers, via vragenlijsten en interviews 4 • TANDEM trainingsprotocol beschikbaar voor geaccrediteerde trainers en voor vervolgonderzoek
- 18. Onderscheidende elementen • Inzet op dyade als drijvende kracht achter de beoefening • Minder nadruk op cognitieve onderdelen (psycho-educatie) • Kortere trainingsonderdelen • Gebruik compacte / herhalende instructies • Aangepaste bewegingsoefeningen (> veiligheid) • Samenvatten en herhalen (o.a. video) • Aanvullende materialen (o.a. gebruik cue-kaarten) • Handleiding voor trainers (‘train-de-trainer’) • Nazorg voor deelnemers
- 20. tandemproject.nl
- 22. “ Wat deelnemers zeggen… A., persoon met dementie, na de stiltedag “Als oud-katholiek heb ik de indruk dat zich hier een wondertje voltrokken heeft. (…) Je kunt er nog heel veel van maken, er zijn veel dingen die goed zijn, aangenaam zijn.” “Uit mail van E., mantelzorger, na 5e sessie: “Graag wil ik je bedanken voor de bijeenkomst van vandaag. Voor mij heel waardevol. Ook voor H. Het heeft mij veel geleerd. Loslaten heeft een andere dimensie gekregen...”
- 23. Overwegingen voor de toekomst • Betekenis voor cognitie bij patiënt beperkt • Geen ‘one-size-fits-all’ oplossing • Bestendiging voor de toekomst: wel / geen RCT • Beschikbaar voor gecertificeerde trainers • Nieuwe doelgroepen: hulpverleners, meer ernstige problematiek, (…) • Tot dan: gebruik standaard MBI’s
- 24. …en dank aan collega’s Lotte Berk, Marjolein de Vugt, en Franca Warmenhoven tandemproject.nl Dank voor Uw aandacht!
Editor's Notes
- The bubble plot broadly summarizes mindfulness intervention systematic reviews published to February 2014 and shows the clinical conditions addressed in reviews (bubbles), the estimated size of the literature (y-axis), the effectiveness trend according to reviews (x-axis), and the number of reviews (bubble size) per clinical condition. Colors: green (various mindfulness interventions), pink (MBSR), purple (MBCT), blue (MBSR+MBCT), yellow (unique mindfulness-based intervention) Hempel, S., Taylor, S. L., Marshall, N. J., Miake-Lye, I. M., Beroes, J. M., Shanman, R., et al. (2014). Evidence Map of Mindfulness., Dept. of Veterans Affairs, US, 2014
- The bubble plot broadly summarizes mindfulness intervention systematic reviews published to February 2014 and shows the clinical conditions addressed in reviews (bubbles), the estimated size of the literature (y-axis), the effectiveness trend according to reviews (x-axis), and the number of reviews (bubble size) per clinical condition. Colors: green (various mindfulness interventions), pink (MBSR), purple (MBCT), blue (MBSR+MBCT), yellow (unique mindfulness-based intervention) Hempel, S., Taylor, S. L., Marshall, N. J., Miake-Lye, I. M., Beroes, J. M., Shanman, R., et al. (2014). Evidence Map of Mindfulness., Dept. of Veterans Affairs, US, 2014
- Tomlinson, E. R., Yousaf, O., Vittersø, A. D., & Jones, L. (2017). Dispositional Mindfulness and Psychological Health: a Systematic Review. Mindfulness, 6(2), 1–21. http://doi.org/10.1007/s12671-017-0762-6
- Brain regions involved in the components of mindfulness meditation: attentional control (the antyerior cingulate cortex and the striatum), emotional regulation (multiple prefrontal regions, limbic regions and striatum), and self-awareness (insula, medial prefrontal cortex, posterior cingulate cortex and precuneus). Tang, Y.-Y., Hölzel, B. K., & Posner, M. I. (2015). The neuroscience of mindfulness meditation. Nature Reviews Neuroscience, 16(4), 213–225. http://doi.org/10.1038/nrn3916
- FIGURE 1 | Suggested influence of meditation on cognitive functions. The figure shows proposed ways how meditation impacts cognitive functions. The effect of meditation on cognition is both direct and indirect (I–V): meditation positively influences hypercholesterolemia and hypertension which represent risk factors for Alzheimer’s disease (I). Further it increases cerebral blood flow (II) and has a protective effect on the cortical thickness (III). Meditation further reduces stress (IV), anxiety, and depression (V). All these mechanisms lead to better cognitive functions.
- Donepezil = cholinesteraseremmer Abstract. Background: The Canary Islands longitudinal study on non-pharmacological treatments showed the overall effectiveness of mindfulness in Alzheimer’s disease (AD). However, no specific data on the maintenance of cognitive capacities were presented. Objective: To determine whether the practice of mindfulness modifies the course of cognitive impairment in AD. Methods: Design: Longitudinal, non-inferiority and equivalence, randomized clinical trial, repeated-measures design, with three experimental groups and one control group. Participants: Patients with AD who voluntarily attended the Lidia Garc ́ıa Foundation (n = 502). Only those who were treated with donepezil and MMSE ≥18 were included (n = 120). Intervention: Over a two-year period, each group carried out three weekly sessions of stimulation based on mindfulness, cognitive stimulation therapy, and progressive muscle relaxation. Measures: Cognitive assessment CAMDEX-R (MMSE and CAMCOG). Statistical analysis: Repeated-measures ANOVA (p < 0.05) and the effect size Cohen’s d were performed. Results: The mindfulness group showed significant scores compared with the control and muscle relaxation groups (p < 0.05), while mindfulness and cognitive stimulation therapy were equivalent (p ≥ 0.05). Group cognitive stimulation evolved better than the control (p < 0.05) group but not better than the muscle relaxation group (p ≥ 0.05). The effect size compared over two years was large for the mindfulness group (p ≥ 0.80), moderate for the relaxation group (p ≥ 0.50), and low for the cognitive stimulation group (p ≥ 0.20). Conclusion: The practice of mindfulness maintained cognitive function over a period of two years. This longitudinal study suggests that mindfulness can be used as a non-pharmacological treatment to slow cognitive impairment in AD. Fig. 3. Progression of cognitive capacities measured on the Mini-Mental State Examination (MMSE) over two years for mild- moderate AD. More rapid deterioration is observed in control and PMR groups (p < 0.05). Fig. 4. Progression of cognitive capacities measured on the Cambridge Cognitive Examination (CAMCOG) over two years for mild-moderate AD. More rapid deterioration is observed in control and PMR groups (p < 0.05). The figure shows the analysis of variance for repeated measures on mild-moderate AD in which significant differences were observed between MBAS, PMR, and control groups (p<0.05). Significant differences were also observed between CST and the control group. ∗p<0.05; AD, Alzheimer’s disease; MBAS, mindfulness-based Alzheimer’s stimulation; CST, cognitive stimulation therapy; PMR, progressive muscle relaxation; MMSE, Mini-Mental State Examination; CAMCOG, Cambridge Cognitive Examination. Quintana-Hernández, D. J., Miró-Barrachina, M. T., Ibáñez-Fernández, I. J., Pino, A. S.-D., Quintana-Montesdeoca, M. P., Rodríguez-de Vera, B., et al. (2016). Mindfulness in the Maintenance of Cognitive Capacities in Alzheimer’s Disease: A Randomized Clinical Trial. Journal of Alzheimer's Disease, 50(1), 217–232. http://doi.org/10.3233/JAD-143009