Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to (Inah Kris Ferrero) Kompilasyon ng mga Akademikong Sulatin
Similar to (Inah Kris Ferrero) Kompilasyon ng mga Akademikong Sulatin (13)
More from Beth Aunab
More from Beth Aunab (14)
Recently uploaded
Recently uploaded (20)
(Inah Kris Ferrero) Kompilasyon ng mga Akademikong Sulatin
- 1. KOMPILASYONNG MGAAKADEMIKONG SULATIN (PILINGLARANG- AKADEMIKO) Mulasamgasulatinni: RobethYapBanua
- 2. ABSTRAK PagkagumonsaInternet:IsangAbstrak Tinatalakaysaartikulongitoangisyungpagkagumon sainternetointernetaddictionbilangsakitngmilyon- milyongkabataangPilipino.Kasabaynito,itinampokang indiefilm na“Unfriend”niJoselitoArtalejossaBerlinale International Film Festival sa Germany. Ito ay naglalarawansanegatibongepektonginternetatsocial media na naging rason ng depresyon ng binatilyong bumarilsakasintahansaisangmallsaPampangasa nasabingpelikula.Dagdagparito,nakipagpanayam ang StateoftheNationngGMAsaisangbabaengdatinang nagumon sa internet.Nagsimula ang kaniyang mga internetvicesnoongikalimangbaitangpalamangsiya.
- 3. Mulasasimplengchatting,angmadalasnapaggamitng internet mula pagkagising,pagkain,at pagtulog ay nagbigay daan sa pakikipag-away o bashing at cyberbullyingnanagbungangdepresyonatmuntikang pagkitilngbuhay.AyonsasikolohistangsiProf.Gerald Abersos,maaaringmagtayongiba’tibangpagkataoang mgagumagamitnginternetnasiyangnagigingbasehan ngpagtinginsasarili.Itoaykalimitangnagreresultang depresyonatmababangpagtinginsakatauhan.Sapatuloy napaggamitnginternetaynawawalanangisangtaong privacydahilibinabahaginiyasamundoangkaniyang pagkatao.Ang patuloy na paggamit ng internet ay nagbibigaypangmasmalalangepektosapisikal,mental, emosyonal,atsosyalnaaspetongisangtao.
- 4. BIONOTE ROLANDO A.BERNALES.SiyaaynakapagtaposngBSE Filipino bilang cum laude atng Graduate Certificate katumbas ng Master of Arts in Teaching sa LinggwistikangFilipinosaPhilippineNormalUniversity. NakamitnamanniyaangdigringEd.D.saEducational Management sa University of Makati.Sa parehong unibersidad,limangtaonsiyangnamalagibilangPunong DepartamentongFilipinohabangisangtaonnamanbilang PunongDepartamentongLenggwaheatLiteratura.Siya aykasalukuyang PropesorIIatExecutive Directorng CenterforInnovativeEducationandSciencessalarangan ngliteratura.Siyaayulirangawtor,ko-awtor,editor,at consultantnghindikukulanginsa70mgaaklatsawika, pagbasa,atpanitikansalahatngantasngedukasyon.
- 5. Siyaayisangmalikhaingmanunulatngtula,kwento,at sanaysay.Isa rin siyang akademikong konsultantng Mutya Publishing House Inc.Siya aynakatanggap ng prestihiyosong Palanca Award. Isa rin siya sa nakatanggap ng gantimpala bilang Ten Outstanding StudentsofthePhilippinessataong1989.Pinarangalan siyangAwardforExemplaryPerformanceasaPublic Servatnnoong2000mulasaPamahalaangLungsodng Makati.PanghabambuhaysiyangkasapingPambansang samahan sa Linggwistika atLiteraturang Filipino at miyembrongKAGURO,SANGFIL,atAPNIEVE.
- 6. TALUMPATI “DeathPenalty:HindiIsangSolusyonsaKrimenat Karahasan” Angpagdagdagngkarahasansaisapangkarahasan aymagreresultalamangnghindimatapos-taposnaserye ngkarahasan. Angkrimenayisasapangunahingisyungtinututukan atkinatatakutan ng lipunan ngayon.Tinututukan dahil halosbawatsegundoaynangyayariitosaanmangsulok ngbansa.Kinatatakutandahilnakasisiraitongpamilya, pagkakaibigan,relasyon,ari-arian,atmagingngbuhay. Bunsodngpatuloynapaglaganapnggabundoknakrimen saatinglipunan,naipasangadministrasyongDuterteang HouseBill4727nanaglayongbuhayinangdeathpenalty
- 7. bilangsolusyonsaumaalingawngaw namgaisyu.Ang tanong,solusyonngabatalagaangdeathpenaltyupang mapuksaangmakamandagnamgakrimen? Ako’yhindisang-ayonditosatatlongkadahilanan: Una,ang death penalty ay hindimoralathindi makatao.Itoaylabagsapinakapangunahingkarapatang pantao sa kahalagahan ng buhay na dapat na pangalagaanatpagyamanin.Ang1987Konstitusyonay nagtataguyod ng karapatang pantao at ang pagpapanukala ng death penalty ay taliwas sa ating SaligangBatas.Angpagpataysamgakriminalayhindi isanguringhustisyakundiisangmadilim naanyong paghihiganti. Pangalawa,angpagpapanukalangdeathpenaltyay hindinakakapagpababa ng krimen sa bansa.Tayo ay
- 8. bumaliksapanahongsariwapaangunangpagsasabatas ngdeathpenaltysataong1993.SiLeoEchegarayang pinakaunang napatawan ng death penaltysa anyo ng lethalinjection dahilsa kasong rape.Pagkatapos ni Echegarayaylumoboparinangdamingkrimensabansa. Ayon sa mga kriminolohista, walang malinaw na ebidensyanaangdeathpenaltyaynakakapagpababang criminalrates.Kaya’tsa kasalukuyan,tinatayang 142 bansanaangumayawsapanukalangito. At panghuli, ang death penalty ay maaaring magresultangpagparusasamalingidentidadatkapag naipatawna’yhindinamababawipangmuli.Kuninnalang natinghalimbawasiMateoBersebalnahindiumano’y pinagtatagaangisanglalakeatsinunognaparanguling. Taolangpoangmgahusgadoatnagkakamalidinang
- 9. mgaito.Pitosasampungdesisyonngkortelabankay Mateoaymali-maliatpalaisipan.Itoaynatuklasanngunit napatawannasiyangparusangkamatayan. Bagama’tang death penalty ay kinikilala bilang ultimatongkasagutansanapakabigatngmgakrimeng patuloynalumalaganapsaatingbansa,hindiparinnatin maipagkakailanahangga’tmaybuhayangisangtao,may pag-asa pa ring magbago ito.Hangga’thindipa siya nalalagutan ng hininga,maaaripa siyang gumawa ng kabutihanatmagsisisakaniyangkasalanan.Bagkus,ang solusyonayhindipagkitilngbuhaykundiangpagbigayng pag-asang magbago sa pamamagitan ng matinding rehabilitasyon. Tunay nga na hindi matatapos ang karahasankapagdadagdaganpanatinngkarahasan.
- 10. POSISYONGPAPEL Diborsyo:AngKarimlanNito Angkasalayisangsagradongpangyayarisapagitan ngisanglalakeatbabaekungsaanpinagbuklodangmga itosamatangDiyos,ngbatas,atngmgatao.Ngunit bunsodngmgakalapastanganansapagsasamangmag- asawa,pangangaliwa,pang-aabuso,atmaramipangisyu tungkolsa pag-aasawa,ang diborsyo ay itinuturong ultimatongkasagutansamgaisyungito.Angdiborsyoay unti-unting nagtatangkang ibahin ang kultura at pagpapahalaga ng mga Pilipino.Ito’yusap-usapan sa balitaatlamannangmgapahayagan. Kamakailan lamang, naipasa ni Senador Risa HontiverosangSenateBill2134omaskilalabilangbilang
- 11. “DivorceActof2018.”Nakasaadsapanukalangitonaang mag-asawaaymaaaringmagfilenglegalnaseparasyono dissolutionofmarriagekungangkasalaynagreresultana ngpang-aabusoatlabisnamalalaswangasal.Ngunitsa kabila ng panawagan ng kongreso atng senado na isabatasangdiborsya,makatarunganngabaito? Akoayhindisang-ayonditosatatlongkadahilanan. Una,angpagsasabatasngdiborsyosaatingbansaay hindinaaayonsa1987Konstitusyon.NakasaadsaArtikulo XV,SeksyonIIngKonstitusyonngPilipinasnaangkasal ayisang“unviolablesocialinstitution,(is)thefoundation ofthefamilyandshallbeprotectedbythestate.”Itoay nangangahulugangangkasalayhindikailanmandapatna buwagin,labagin,atbastusin.Kayanamanangpaggawa ngmgaitoayhindimakatarunganattaliwassaSaligang
- 12. Batas. Pangalawa,angdiborsyoayhindinaaayonsasalita ngPoongMaykapal.NakapaloobsaBibliya,samarkos 10:9angmgasalitaniHesusnakunganoangipinagsama atipinagbuklodngDiyosayhindidapatbuwaginngkahit na sino.Ayon kay Christina delReys,miyembro ng Christian FamilyMovementsaulatng AsiaNews,ang kasalayhindiisangsimplengkontrataounionkundiisang sakramento,isang tipan sa mata ng Diyos.Atdahil kinikilala bilang isang Katolikong bansa ang Pilipinas, mahigit77namgaorganisasyonangnagkapit-bisigna tumutolsaPhilippineDivorcesailalim ngpanawaganni PopeFrancisnalabananito.InilalarawanitongPapana isang“ideologicalcolonizationthatseekstodestroythe family.”
- 13. Pangatlo,ang diborsyo ay anti-children. Ito ay naghahatidngpangmatagalangepektonanakasasamasa paghubogngpersonangmgabata.AyonkayJohnT. Chirban,isangsikolohistananagsulatng,“SavingYour ChildrenFrom BeingaStatisticofDivorce”sawebsiteng PsychologyToday,maramingpag-aaralangnagpapatunay na ang mga batang nakaranas ng diborsyo ng mga magulang ay nagkakaroon ng deperensyang pisikal, emosyonal,sosyalatespiritwal.Kungbabanggitinangilan samgaito,mahinangkalusugan,depresyon,mababang akademikong pagganap, mataas na pagkakataong magdrop-outsapag-aaral,atkahirapansapagtatagng pulidongrelasyonangkabilangsamgaposiblengepekto. Panghuli,ang diborsyo ayhindidapatna maging hulingopsiyonsaatingbansa.Nabibilangsasakopng
- 14. diborsyoangdomesticviolenceopang-aabusosaasawa. Sahalipnggawingkahuli-hulihangtakbuhanangdiborsyo, nariyan ang mas angkop atespisipikong mga batas. KabilangnaditoangRepublicActNo.9262omaskilala bilang “The Anti-Violence AgainstWomen and Their ChildrenActof2004”nanaglalayongprotektahanang mga kababaihan atkanilang mga anak sa anumang puwersangpisikalatpagbuhatngkamay. Sakabilangbanda,isasamgacounterargumentng pagsasabatasngdiborsyoayang“kaginhawaang”dala nito kung ihahambing sa annulment.Hinditulad ng annulmentnamasakitsabulsaatangsaklawaylimitado lamang,angprosesongdiborsyoaymaspinamura,mas pinadali,atmaspinalawaknasakop.Itomalamangang tatangkilikin ng mga mag-asawang gusto nang
- 15. maghiwalay.Ngunithindinatinmaipagkakailanakapag naging ganap na batas ang diborsyo sa Pilipinas, napakadalinalangsamgamag-asawanakumalassa pagsasamangpinagbuklodngDiyoskungnahaharapsila sapagsubok.Sahalipna,“Tildeathdo uspart”ang sumpaangbinitawansaaltarayhahantongnalangitosa, “Tildivorce,letuspart.” Sahuli,dapatmabatidngmgamag-asawanahindi talagamadalianghamonngkasal.Ngunitdapatdinnilang malaman na ang pangakong hanggang kamatayan na kanilangbinigkasatbinitawansaisa’tisaaybatidng Diyos.SaksiangPoongMaykapalsamgasalitangito. Kungnahaharapmansapagsubokoinaatakengtukso, balikan ang araw na sila’ynagsumpaan.Nariyan ang family counseling upang matulungan ang mga mag-
- 16. asawang magtayo ng pulidong pamilya.Maaariring makilahok ang mga ito sa mga organisasyong pampamilyanangsagayonaymapalakasangkoneksyon atrelasyonngpamilyasaisa’tisa.Ngunitwalaparing tatalosapagbuongmag-asawangrelasyonnaangsentro ay ang Diyos.Siya lamang ang may kapangyarihang palakasinangrelasyonatpunuinngpagmamahalang pamilyaatlalonaangmag-asawa.
- 18. milyong Pilipino.Ayon kay Rhonda Campbell,isang negosyante,ilansamgahalimbawanitoayangkahirapan ngmgataonagumastosparasakanilangpang-araw-araw nagastusin.Dahilsapagtaasngpresyo,masnagiging mahirap para sa kanila na makabiling kanilang mga pangangailangan.Nahihirapandingibalansengmgatao angkanilangbuhay.Angmgataongmaymababangsahod aymagtatrabahongmasmatagalkaysasaordinaryong orasatkahitpamanganoon,hindiparingarantisadona makalilikom angmgaitongsapatnaperapang-ipon.Ilan lamangangmgabanggitsamgaepektongimplasyonsa buhayngmgatao. Paghahambing: AyonkayNagarajanSrenivas(2013),angimplasyonay naghahatid lamang ng masamang epekto sa mga
- 19. mahihirap.Angmasmalalapa’ymaaarinilaitongmadala habambuhay.Mapipilitanangmgatao,lalonaangmga mahihirapngilaanhalosangkabuuanngkanilangmga kinikitanaperaparasapangunahingpangangailangan.Sa kabilang banda,ayon kayCandice Elliot(2018),kahit itinuturingnamasamaangimplasyon,masnakakasama parasaekonomiyaangkabaligtarannito–angdeplasyon. Angdeplasyonaynangyayarikapagangpresyongmga bilihinaybumababa.Kungpatuloynabababaangmga presyonngbilihin,patuloynagugustuhinngmgataona gumasta.Ngunithihintayinngmgaitonamasmaging murapaangmgabilihin.Kayahindimunasilagagastos. Anghindipaggastosngmgataoaymagbibigaydaansa mababangdemand,maliitnaproduksiyon,athahantong sapagbawasngmganegosyongmgamanggagawa.Ang deplasyonaymagreresultangunemploymentnaisang
- 20. malakingdagoksaekonomiyangbansa. AyonkayDennisMapa,DeanngUniverdityofthe PhilippinesSchoolofStatistics(2018),angmataasna presyolalonaangmgapresyongpagkainkatuladng nakikita ng mga tao ngayon,napakasakitito sa mga mahihirap dahil60 porsiyento ng kanilang badyetay ginugugolsapagkain.Samgapanahongtumataasang implasyonkatuladnoong2009,makikitanaangantasng kahirapan ay hindi bumaba. Hindi naman talaga maipagkakailananakakasamaangpatuloynapagtaasng presyongmgabilihinlalona’tlabisnanaaapektuhanang mgamahihirap.Tunayngananagdudulotngmasamang epektoangimplasyonlalonasamgakabataangkatulad ko.Nagigingmasmahirapsaaminggumastossamga panahongito.Samganakikitako,maramisamgaPilipino
- 21. angnamomroblemasamatindingpagtaasngpresyong bilihinatsila’ynagbabakasakalingmadinigngpamahalaan angkanilangmgahinaing. Konsesyon: AyonkayKimberlyAmadeo(2018),mabutiangdala ngimplasyonsamgamamimili.Kapagtumaasangpresyo ngmgabilihin,magigingdaanitosapagbilingmgataong maramingmgaproduktosatakotnatataasmuliangmga presyongbilihin.Itoangnagbibigaydaansapagtaasng emandsamgaprodukto.Bilangresulta,nadadaragdagan angmgaproduktosamgapamilihan.Itoangnagbibigay daan sa paga-arkila ng mas maraming manggagawa upang makipagsabayan sa demand. Hindi natin maipagkakailanamaskailanganngmgataongtrabahoat maaaringmagingisangoportunidadupangkumitaang
- 23. mgataoangnaghihirapdahilsamgaito.Kungatingiisipin, nakakalungkotang realidad na napakababa parin ang bahagdanngmgamaykayasabuhay.Kahitpasinasabing pamahalaanangkalaguanngekonomiya,maramiparinsa mgaitoanghindinakakaramdamngpaglago. Paghahambing: AyonkayJulianArriola(2017),angminornalebelng implasyon sa pagitan ng 2-4 na bahagdan ay nagpapahiwatignaangekonomiyaaynasamaayosna kalagayan.Kung ihahambing ito sa deplasyon,mas tinatangkilik ng mga ekonomista ang implasyon dahil nagpapakitaitongpagtaasngdemandatnagdadalang indikasyonglumalagoangekonomiya.Sakabilangbanda, masmabutingmagkaroonngimplasyonsapaghubogng ekonomiya kung ikukumpara sa deplasyon sa
- 24. kadahilanang nakakapagpababa ito ng performans ng ekonomiya.Mabutirinnamannamagkakaroonngmga pagbabagosaekonomiyangunithindidapatumabotitosa lebelkungsaannagdudulotnaitongperwisyosamgaito. Konsesyon: AyonkayKimberlyAmadeongTheBalance(2018), nakabubutidin naman ang implasyon kung ang mga mamimiliaytinitingalanaagadangpagtaasngpresyo. Kungmangyayariangpagtaasngpresyongmgabilihin, bibiliangmgataongmasmaramisakasalukuyansa takotnamag-ibaangpresyosasusunod.Kayanaman tataasangdemandsamgaprodukto.Itomalamangang magbibigay ddan na umarkila ng mas maraming manggagawaupang matustusan ang demand samga produkto.Ito naman ay isang mabuting epekto sa
- 27. Nakatanggapkamingtawagmulasaakongpinsanna ikakasalna.kaya nman malaking galak ang aming nadamadahilisangpanibagongpaglalakbaynanaman angpaparatingsaamin. Habang kamiaynaglalakad palabas ng daungan, bumungadangisangmalakingkaratolananagsasabing, “WelcometoSiquijor,IsladelFuego!” “IsladelFuego?”Ako’ynapatanong. “IslandofFireangibigsabihinniyan,”sabingaking amanalumakisaisla. “Bakitpo?”Dagdagko. Atnagsimulaangamingpag-uusapnaunti-untikong nalaalanangkasaysayannglugarnasinilanganngaking ama.Bantog palang tawaginang Siquijorna“Isladel
- 28. Fuego”o“IslandofFire.”Nagsimulaitonoongpanahonng pananakop ng mga Kastila.Nakita ng mga ito ang nakasisilaw naliwanagmulasanapakaramingtutubing namamahay sa mga puno molave.Inakala ng mga mananakopnanasusunogangisla.Doonnagsimullaang tanyannapangalanngSiquijor. Nakaratingangamingpamilyasabahayngaking tiyahin.Nanggigilakongmakitaangkanilangmgacottage atsyemprenamanangdagat!Magandangataagaang dalampasiganngSiquijor.Purong-puroatnapakaputing buhangin.Saarawngkasalngakingpinsan,idinaosang kasalsasimbahanngSanJuan.Ito’ymalapitlangsa Capilay Spring Park,pampublikong poolng naturang munisipalidad.Habangkami’ynapadaan.Nakitanaminna dinarayoitongmaramingmgataongunitnapapanatilipa
- 29. rinngmgaSiquihudnonangkalinisanatkaligtasansa lugar.Pagkatapos,aydinalakamisaCocoGroveBeach Resort.Nakakamangha na makita ang mga niyog na nakapalibotsalugar.Angmgagusalinamanayidinisenyo nakinuhaangimahengmganiyogbilanginspirasyon. Akalako’ypagkataposngmgapangyayariayuuwi agadkamingunitdahilmayafterpartypasagabi,inilaan naminangpanahongiyonnamagbondingkasamaang akingmgapinsanatpamilyasadalampasigan.Sariwaang hanginhaangdalanitoangamoyngkaragatanatkami’y nagbonfiresailalim ngbuwan.Hindinamininakalana mabibigyan pa kaming pagkakataong makakita ng magagandang tanawin.Kinaumagahan,nagsimula ang RoadTripdeSiquijorngtaon!Una’ypumuntakamisa simbahanngSanJuanupangmagpasalamatnanamansa
- 30. panibagongaraw.Nilibotnaminangbuongisla.Habang kami’ynapadaansaSiquijor,Siquijor,nakitanaminang malakingmgaletrang,“WELCOMETOSIQUIJOR!”samaliit nasandaliaynagpapicturekamiattumungonarinsa susunodnadestinasyon. Habang sumisikat ang araw, nakakamanghang tingnan ang kumikinang na dagatna malapitlang sa daanan.NilibotnaminangbuongLarenasakayng“easy ride”patungong Enrique Villanueva.Umarangkada ang pamilya sa Maria kung saan naroon ang Salagdoong Beach.Malayorinpalamulasadaanangnaturangbeach. Ngunithindinaminpinagsisihandahilnadaanannamin angSalagdoongForest.Napakaramingpunonaiba’tiba ang lahi.Nakakapigil-hininga na makita ang luntiang paligidnanakakapakalmangmata.AngSalgdoongBeach
- 31. aytilaBoracaysakagandahan.Hindiaakalainngmgatao nasanapakasukalnagubataymaynakatagirinpalang paraiso.Mayroong malalaking bato na tinayuan ng malakingslideatginawaringdivingspot.Angdagatay parang salamin dahilnakikita mo talaga ang iyong repleksiyon. Angmasmagandapaaypwedekangmaligonang nakabasketbolshorts at t-shirt kahit na maraming nagpapabonggahanngswimsuit.Tumungonamankami saLazi,Siquijorathumintosaisasamgamatatandang simbahansabuongPilipinas.Angmasnakakatuwapaay magkaparehoangpatronngLaziatZamboanguita.Ang SanIsidroLabradorChurchngpookayidineklarabilang NationalCulturalTreasurengNationalMuseum ofthe Philippines.Nilibotnaminangsimbahannagawasacoral
- 32. stones atpuldong mga kahoy.Malapitsa simbahan nakatirikangsignboardnamaysabing,“ToCambugahay Falls.”Naglakbaykamisabukidatnaglakadngmahigit 200nahakbangtungongCambugahayFallsngLazi.Ito’y kinikilala bilang isa sa pinakagandang waterfalls sa Pilipinas.Maramingtaoangnaglakasngloobnasubukan anghigantengswing.Nagmala-Tarzankamingtumalon pabagsaksamaginawnatubig-tabang. Siyempre,sino bang makakalimotsapagkain?Sa amingpaglalakbay,maramiakongnakilalangmasasarap napagkaingpatoksaIslangApoy.Naroonangbantogna tortadesiquijor,manamis-namisnauringpanghimagas nghugusbituin.Nariyandinanglato,isanghalamang dagatnainaasinanatnilalagyanlangngsukaaygonago naagad.Hindimawawalaangmgapagkaing-dagatmula
- 33. saisdamagingangmakamandagna“tuyom”aykinakain dinanglaman. Hindi mabubuo ang isla kung wala ang mga Siquihudnon.Sangkatangiannanakakatuwasamgataga- Siquijoraymasayahinatmaalagaangmgaito.Taliwasito sahaka-hakangibananangbabarangdawangmgaito. Marami ang natatakot na makisalamuha sa mga Diquihudnondahildito.Naalalakopa,isangarawnaako’y nagisingnangmaaga.Lumabasakoupangmakalanghap ngsariwanghanginatnakasalubongkoangkapitbahayng akingtiyahin. “Neng,sayu-alagekangnimata.Pamahawna!(Neng, angagamonamangnagising.Mag-almusalkana!)”Sabi niManangsaakin. “Sige,Ante.Mamahaw nako ron.(Sigepo.Mag-
- 34. aalmusalakomaya-maya).”Pangitikongsabisakaniya. Hindikomaiwasangmapangitibukodsanalaman kong ang tawag ng mga nakatatanda sa aming mga nakababataay“Ineng”kapagbabaeat“Noy”kapaglalake, aynakakatawaangtonoatparaanngkanilangpagbigkas. KungkamingmgaZamboangnonaymabagalsapantigan, tongmgataga-Siquijoraymaypabiritnapuntoatdiinat mabilis na pagbigkas ng pantig. Ganun pa man, napakabusilakparinngkanilangmgapuso. Nataposangarawngamingroadtripnapunong-puno ngkasiyahanatmagagandangaral.Labagmansaaking kalooban ay nagbihis na akong upang umuwina sa Negros.Gustuhinkomangmamalagingilanpangaraway kailangannatalaganglumisan.Habangako’ypaakyatna ngbarkongMVMariaClarapapuntangDumaguete,ako’y
- 35. napatingin ulitsa purong buhangin.Napagtanto kong napakamalikhainngPanginoon.HinulmaNiyaangpulona parangparaiso!Ako’ymasnagalakdahilkungnilikhang Diyosngkayganda-gandaangSiquijor,akopakayana hinulma sa Kaniyang larawan? Habang papalayo ang barkosaisla,paliitnangpaliitito.Maslalokongnabatid naangkagandahanngislaayhindilamangnagmulasa likas na kayamanan at magagandang tanawin nito. nanggalingdinangkagandahanngislamulasamgatao. Silaangnagpapanatiliatnagpoprotektasamgayamang likas.Baon-baondinnaminangkaalamangnakuhamula saislakasamanaangkayamananng kasaysayan nito.napabulong ako sa akingsarili,“Babalikakongmuli.Paalam munasangayon,Siquijor.”
- 36. REPLEKSIBONG SANAYSAY KasawiansaBuhay “PansarilingKabiguan” (Mga bagay na hindiko nagawa sa abotng aking makakaya,mgakompetisyonghindikonapanalunan,ang pagkabigo kong maging masmahusayatmaayosna bersiyonngakingsarili,angpagkabigokonggawinkung anoangnararapatatumiwasnagawinangmalikahitna alamkonamangmali) Ginagawakobatalagaangaking“pinaka”satuwing
- 39. PansarilingKabiguan DIPLOMA.Nakakabighaningtingnanangmaririkitna togasabaysambitngspeaker,“Summacum laude.”Ito anginaasam-asam ngbawatindibidwal,ito angaking pangarap.“Wala namang masamang mangarap kaya’t kungnariyankana,aba’yitodomona,”sambitngpinsan kongpulisna.“Paraitosapamilyanatin.Anglahatng naabotkoayiniaalaykosainyo,”pahayagnamanng pinsankongCPA.Satuwingnagkakabuklod-buklodang lahatngmiyembrongpamilya,ako’yumuupolamangsa isangduloatumiiwassamgakatanungan.Isangmakulay na mithiin ang namumuo sa aking kalooban.Ako’y napapatingalasalangitatnakikitakoangkinabukasang gustokongabutin.Ito’yisangmithiingmakakapagpabago nglahat.Makapagbibigayngdangalsaakingpamilyaat
- 40. makakasuklisadugo atpawisnakanilang inialay.At makuha ang bagay na hindi naibigay ng aking nakatatandangkapatid– diploma.Kasamanaritoang galak na hindikailanman naranasan ng aking mga magulang.Ngunitbilangitinuturingna“breadwinner”ng pamilya,pinapasankoangpangambaattakotnahindi makapagbibigayngsapatparasakanila.Anongabaang puno’tdulonglahat?Implelang,mgapansarilingkabiguan mulasaakingnakaraannapatuloynainuusigangaking kasalukuyan.Mgabagaynahindikonagawasaabotng akingmakakaya,mgakompetisyonghindikonapanalunan, angpagigingmagnetngkamalian‘yungtipongkahitna saanakodalhinngtadhana,magkakamaliatmagkakamali parinako. Batapalangako,nasanayakongmagsumikapat
- 41. gamitinangregalongtalentongipinagkaloobsaakinng Panginoon.Bilang isang indibidwalna nanggaling sa angkanngmgagurosaiba’tibangasignatura,naipangaral sa akin ang kahalagahan ng edukasyon. At hindi nagkakamali ang aking mga magulang sa mga pagpapahalagaatbirtudnaiyon.Tunaynanapakahalaga ngedukasyonsabuhayngisangtao.Itoangpagkainng isangmangmang.Itoangnakakapagpapaangatsaisang taomulasakaniyangpagkalugmoksabuhay.Ngunitnag- ibaangihipnghangin.Lumakiakonghintoatbalik,hinto atbalikangkapatidkosakolehiyo.Nagisingnalang akongganapnahumintonaitofourthyearcollege.“Isana lang,konting-kontinalang,”pagpupumilitkonguntayaw natalaga.Kaya’tmalakingdagokitosaakindahilunti-unti nang naibabaon sa lupa ang mga pangaralng mga magulang ko.Kaya’tmula noon,buong-buo na ang
- 42. desisyonkongmagsumikapupangpatuloynamabuhayna nakaugatsamgapangaralnila.Nakakapanghinayangna sumuko lalong-lalo na’tpalapitka na sa tuktok.Ang maipasasaakinangresponsibilidadatangpagigingpag- asanamaiangatangakingpamilyaaynakakapagdalang kaba.Angtakotnamagkamaliatmabigoaypalaging nariyandahilakopalagiangtinututukan. Dumadaam angpanahon,lulubogatsisikatangaraw atnapagtantokosalahatngakingmgakaranasannaito nakayaakonaduduwagnahumarapsamabibigatna hamon ay dahiltakot akong madismaya ang mga importantengtaosabuhayko.Dahilnanggalingakosa isanghindikaaya-ayangkaranasan,pinipilitkongibaon anglahatsalimotatmagpatuloysaakingmgamithiin. Ngunittilaba’yakoangbaligtasnabersiyonniDavidna
- 43. kilalangmatapang.Ako’yhindimakaharapsaGoliathng akingbuhay.Sakabilangbanda,nagsilbingliwanagang Bibliya sa mga hamon ng buhay.Natutunan kong panghawakanangmgabersongnakakapagpabuhaysa akingdugo. Ngayon,satuwinginaatakeakongmgakatanungan sakinikimkim napansarilingkasawianayinaalalakoang mgakasagutannananggalingsaDiyos–angnakapaloob sakoleksiyonngKaniyangmgaliham sapinakamamahal Niyangmgaanak. “Donotbeanxiousaboutanything,butineverything, praywiththanksgiving,presentyourrequeststoGod.” “YouareGod’smasterpiece.” “ForIknowtheplansIhaveforyou,planstoprosper youandnottoharm you,planstogiveyouhopeand
- 44. future.”Itongmgabersoangnagbibigaysaakinnglakas. Philippians4:13,Ephesians1:20,atJeremiah29:11ang nagsasabisaakingwalaakongdapatipangambadahil hawakngDiyosangakingbuhay.Alam kongako’yginawa ngDiyosmulasaKaniyangimaheathinulmamulasa Kaniyangimahe.Hindirinakodapatmabalisadahilmay kaakibatna plano ang Diyos sa mga nangyayarisa mundong aking ginagalawan.Ang pagpapatuloyko sa aking misyon sa buhay ay hindinangangailangan ng opinyonatpersepsiyonngiba.AngPanginoonlamangang akingpinag-ugatanatSiyalamangangtanginghihingian kongpahintulotsamgabagay. Sahuli,itolahataynakapaloobsalayuninngDiyossa akingbuhay.Alam kongitoaybahagingplanongDiyos– angdiplomadahilhindiNiyaipararanasanglahatkung
- 45. hindiitoparasastoryangpatuloypaNiyangsinusulat. Balangaraw aymakakatanggapdinakongdiplomaat makakaakyatsastage.Makapagbibigayakongsayasa aking mga magulang pati na rin ang karangalan. Malalampasan ko rin ang lahat-lahatng mga balakid. Marahilaynapapatananongnakayokungposiblebaito. Sinasabikosainyo,walangimposiblesaDiyos.Kasama ngpagsisikap,matatamasanatinangatingmgaminimithi. Anumanangatingnakaraanayhindiitoimportante.Ang masmahalagaaykunganotayongayonatkunganong sikap ang ginagawa natin upang mahulma ang ating kinabukasan.
- 46. AGENDA PETSA: Ika-9ngSetyembre2019 ORAS:8:40n.u. LUGAR: ZamboanguitaScienceHighSchool RE: PaghahandaparasaSelebrasyonngBuwanngMatematika atSiyensya PARASA: CoordinatorngDepartamentongMatematikaatSiyensya OpisyalesngMathematicsatScienceClub OpisyalesngSupremeStudentGovernment Presidentengbawatklase MULAKAY:RobethYapBanua,PresidentengMathematicsand ScienceClub AGENDA: MGAPAKSA TAONGTATALAKAY ORAS/MINUT O PagbasangNakaraang MinutesngPagpupulong Kathryn Bernardo SecretaryngClub 3minuto ListahanngAktibidadat IskedyulngmgaIto Pambungad/OpeningProgram Daniel Padilla BisePresidentengClub 7minuto
- 51. DIDUMALO: JuliaBarretto–MiyembrongMathematicsatScience Club GeraldAnderson–MiyembrongMathematicsat ScienceClub PANUKALANGADYENDA ListahanngmgaAktibidadatmgaIskedyul PagtatalagangmgaProgramCommittee PagpipilingmgaPaligsahansaKulminasyonsa MatematikaatSiyensya IskedyulatTimeframengBawatPaligsahan PagpilingmgaHuradosaBawatPaligsahan MgaGantimpalanaIgagawadsamgaNanalo PAGSISIMULANGPULONG AngpagpupulongayitinayoniBb.RobethYap Banua,angPresidentengMathematicsatScienceClubsa ganap na ika-8:40 ng umaga.Ito ay pinasimulan sa pamamagitanngisangpanalanginnapinangunahanniBb.
- 52. FredelinParallon,miyembrongclub. PAGBASANGNAKARAANGPAGPUPULONG NagpatuloyangpagpupulongsapagbasaniBb. KathrynBernardo,angKalihim ngMathatScienceClubng ZSHS ng katitikan sa nakaraang pagpupulong noong Agosto20,2019.Inilahadniyaangmgamahahalagang natalakaytungkolsapatimpalaksaselebrasyonngBuwan ng Wika. Kabilang dito ang paghahanda para sa selebrasyon. PAGPAPATIBAYNGPANUKALANGADYENDA SinimulanniG.DanielPadilla,BisePresidentengClub ang unang adyenda – Listahan ng mga Aktibidad at Iskedyulng mag ito.Nakapaloob sa tinalakay ang Pambungad/OpeningProgram atCulminationProgram. Nakapaloobsatinalakayangpetsa,oras,atespisipikong lugar kung saan gaganapin ang mga program. Napagkasunduan,mulasasuhestiyonniBb.RosebelleJoy Banua,na idaraos ang Opening Program sa ika-1 ng Setyembre2019ngumaga.Anglugarnamanaysastage ngZSHS.AngnagbigayngsuhestiyonaysiBb.Rhena
- 53. Rodriguez.Napagkasunduan din na sa stage pa rin gaganapin ang Culminating Program atsa ika-30 ng Setyembre2019sabandang8:00ngumaganamanang petsaatorasnito. PagtatalagangmgaProgram Committee–Sumunod angpagpilingmgamamumunosaiba’tibangkomite.Ito aytinalakayninaBb.Robeth Yap BanuaatG.Daniel Padilla.NakapaloobsatinalakayngPresidenteatBise Presidente ng club ang apatna komiteng bubuuin: Opening Ceremonies Committee,ContestCommittee, Judges Committee, at Awards Committee. Ngunit, nabanggitdinditonaidadagdagsaOpeningProgram ang patimpalaknaMathandScienceLook-Alike.Random na pinilingmgadumaloangsiyangmamumunosabawat komite.Limang mga tao ang naatasang mamuno sa bawatkomite. Nagpatuloyangpagpupulongsaikatlongbahagi– Pagpipili ng mga Paligsahan sa Kulminasyon sa MatematikanaitinalakayniGng.JayneGaleE.Verances, ang Math Coordinatirng ZSHS.Nagpresenta ng mga
- 54. posibleng paligsahan siGNG.Verances.Ito ay ang sumusunod: Mathematical Investigation, Sudoku Challenge,TowerofHanoi,Mathsayaw,atMathJingle. IminungkahinamanniBb.AllyssaEnolpeatBb.Fredelin ParallonangModuloArtatKakuro.IpinaliwanangniGng. Verances na pipili lamang ng lima sa may pinakamaraming boto. Nanguna sa botohan ang MathematicalInvestigation,pangalawa ang Towerof Hanoi,pangatlonamanangMathJingle,pang-apatang ModuloArtatpanghuliangMathsayaw. SumunodangPagpipilingmgaPosiblengPaligsahan saKulminasyonsaAgham.ItoaytinalakayngScience CoordinatornasiGng.MarleneE.Elloren.Kagayasa unangbahagi,nagbigaysiGng.Ellorenngmgaposibleng paligsahannabinubuongScienceOralandWrittenQuiz, PhysicsExhibition,ScienceInvestigatoryProject,Science jingle,atSciencesayaw.Wala nang nagbigay pa ng karagdagangmungkahikaya’tnapagkasunduannaitona angganapnamgapaligsahan. Sakasunodnabahagingpagpupulong,pinag-usapan
- 55. ngmgadumaloangtungkolsaIskedyulatTimeframeng BawatPaligsahannapinamuanngPIOngClubnasiHope ElizabethSoberano.Napagkasunduannglahatngmga dumalo na gawing simultaneous ang mga piling paligsahanbasesasuhestiyonniBb.RosebelleBanua. Angmgasumusunodaygaganapinsa9:00ngumaga nangkasabay:MathematicalInvestigation,Towerofhanoi, Modulo Art,Science Oraland Written Quiz,Physics Exhibition,atScienceInvestigatoryProject.Iminungkahi namanniBb.RosebelleBanuanaganapinsahaponang parehongkantahanatsayawan.Ngunitnapagkasunduan nahindiitokasabaynagagawin.Kapagnataposangisang paligsahanaytsakapalangsusunduan. Kasunod na tinalakayng Presidente ng Club ang paksangPagpilingmgaHuradosaBawatPaligsahan. Nagbigayngmgasuhestiyonangiba’tibangdumalosa pagpupulong. Napagkasunduan na iba’t ibang mga personalidadnabihasasakanilangmgapilinglarangan angitatalagangmgahurado.NapilisinaBb.RheaSinajon,
- 56. Bb.NemieGallardo,atGng.MarleneElloren,mgagurong Agham saZSHSnamaginghuradosaPhysicsExhibition. SaSIPnaman,napilisiGng,RuthEltanal,Gng.Luzviminda Abejero,atDr.Jeanny M.Abejero.Sa Mathematical Investigation,napilisinaG.ChePartosa,Gng.JayneGale Verances,atBb.RheaSinajon.Iisalamngangmgahurado saSciencesayawatMathsayawnasinaG.JimmyRamos, G.CharlesDeloria,atG.ChePartosa.Iisalangdinang mgahuradosaScienceJingleatMathJinglenasinaG. ChePartosa,Bb.NemieGallardo,atGng.JayneGale Verances.Samgahindinabanggitnapatimpalak,hindi langitoisinalidahilhindinangangailanganngmgahurado. Panghuling tinalakay ay ang mga Gantimpalang IgagawadsamgaMananalo.Tinalakayangpaksangito ninaG.EnriqueGilatG.JamesReid,angTreasurerat AuditorngClub.Nagkaroonngmgakatanungankukuha ngbadyetparadito.NapagkasunduannahindisaMOOE ngpaaralankukuhakundisaSSG atMathematicsand ScienceClub.Masmalakingbahagdanangkukuninmula saMathandScienceClub75%samantalang25%lamang
- 58. Inihandani: Nagpatotoo: KATHRYNM.BERNARDO ROBETHYAPBANUA KalihimngMathatScience PresidentngMathatScienceClub Inaprubahanni: MELISSAA.LERO Punung-guro
- 59. RESUME Dr.RobethYapBanua,M.D. SitioDalakit,Poblacion,Zamboanguita,NegrosOriental 09661443762 robethbanua@gmail.com Layunin:Makapagtrabaho sa isang dekalibreng ospitalkung saan mas mahuhubog at maisasabuhaykoangakingmgakasanayanbilangisangLicensedPhysiciansapagsalbaat pagpapalawigngbuhayngtao EdukasyongNatamo: DoctorofAnaesthesiology(Specialization) SillimanUniversityCollegeofMedicine 2021 DoctorofMedicine SillimanUniversityCollegeofMedicine 2019 Cumlaude GawaingKaranasan: NataposangpagiginginternsaSillimanUniversityMedicalCenterngdalawangtaon NakapagtrabahokasamaangmgaresidentdoctorsngSUMC Nakasamasapagsagawangsurgerykabilangangmganeurosurgeon,generalsurgeon,at cardiothoracicsurgeon NagingtopnotchersaLicensurePhysicianExaminationatNMAT Napagtagumpayanangthesisatpracticalexaminationbilangpinalnapangangailangansapag- graduate
- 60. MgaKasanayan: Epektibonginterpersonalnakasanayan IsinasabuhayangetikangmedisinaatOathofPhysicians Bihasa sa mga teknikalna terminolohiya atkonsepto ng medisina sa larangan ng Anaesthesiology Ekspertosapagmamanipulangmgapanlaboratoryongaparato Matalassapakikinigsamgapanutongmgaresidentdoctors Kalmadosalahatngsitwasyonlalonasaorasngkagipitan PersonalnaSanggunian: Dr.AnaMarieP.Yap,M.D. Pediatrician Poblacion,Zamboanguita,NegrosOriental 09067507789 Dr.MaryGracePiala,M.D. ThoracicSurgeon Arabe,Mayabon,Zamboanguita,NegrosOriental 09676942750 marygracepiala@gmail.com
- 61. APPLICATION LETTER Ika-1ngOktubre2019 MR.ROBERTOD.MONTEBON President SillimanUniversityMedicalCenterFoundation,Inc. AldecoaRoad,Laguna,DumagueteCity NegrosOriental MahalngG.Montebon: Isangpagbati! Akopoaysumusulatsainyoupangmag-applyngtrabaho sa inyong kompanya sa posisyon ng isang Doctorof AnaesthesiologysaSUMCDepartmentofAnaethesiology. IbinalitapokasiniDr.AnaMarieP.Yap,isasainyong doktor sa Department of Pediatrics na mayroong dalawang bakanteng posisyon sa nabanggit na departamentosaitaas.Nahikayatpoakodahilbukodsa kahanayangakingkursosaposisyonaydagasapoakong gamitinangakingkaalamanatkaranasansawalongtaon
- 62. kongpag-aaralngmedisinaupangisabuhayangaking pagigingLicesendPhysician. Ang pagiging Doktor ng Anestesyolohiya sa prestihiyosong ospitalng Silliman University Medical Centerayparehongisangprebilihiyoathamon.Ngunitako poaybuongpusongnaniniwalanaangakingpulidong teknikalna karanasan atedukasyon ang naging daan upangako’ymagingkatangi-tangingkandidatongkarapat- dapatsaposisyon.Ilansaakingmganatatanginglakasna sumusuportasaakingtagumpaysaposisyongitoayang sumusunod: Mahusayakongmakipaghalubilosalahatnguringtaoat epektibo ang interpersonal na kasanayan sa pook trabahuan. Bihasaakosamgateknikalnaterminolohiyaatkonsepto ngmedisinasalaranganngAnaesthesiology. Eksperto ako sa pagmamanipula ng mga panlaboratoryongmgaaparato. Bukodparito,akopo’ymatalasnanakikinigsamgamas nakakataassaakinatisinasapusoangmgapanutong mgaresidentdoctors.Handarinpoakosalahatngbagay lalonasaorasngemergencyatpursigidongmagsalbaat magpalawigngbuhayngtao.
- 63. Kalakipngliham naito angakingresumekungsaan makikita ang nakapaloob na mas detalyadong impormasyon sa akinng work experience at career achievements.Naiskoposanangi-follow-upangaking requestparasaisangappointmentupangtalakayinkung paano ko naiuugnay ang aking mga kakayahan at karanasansainyongmgapangangailangan. Pwedeniyoakongi-contactsaakingmobilephonenumber, 09661443762 o sa aking email address, robethbanua@gmail.com. Maramingsalamatpo!Nawa’ypatuloykayongumangatsa tugatogngtagumpay! Lubosnagumagalang, ROBETHYAPBANUA,M.D. Aplikante
- 74. MEMORANDUM RepublicofthePhilippines RegionVII,CentralVisayas SchoolsDivisionofNegrosOriental ZAMBOANGUITASCIENCEHIGHSCHOOL DelPilarSt.,Poblacion,Zamboanguita,NegrosOriental Ika-11ngOktubre,2019 MEMORANDUMPAMPAARALAN Blg.______,s.2019 PAGHAHANDAPARASASCHOOLHALLOWEENPARTY2019 PARASA MgaPansilid-aralangTagapayongMataasnaPaaralan(JHS/Grade7-10) MgaPansilid-aralangTagapayongHigitnaMataasnaPaaralan(SHS) MgaFloatingTeachers MgaMag-aaralngJuniorHighSchoolatSeniorHighSchool _______________________________________________________________________ Ang paaralan ng Zamboanguita Science High Schoolaymagdiriwang ng School HalloweenPartynagaganapinsadaratingnaHuwebes,ika-31ngOktubre,2019. Layuninngpagdiriwangnaitonamagbigaygalaksabawatisa.Itoaykasabayng paggunitasaarawngmgayumaongmahalsabuhayatpag-alalasamgasumakabilang -buhay.
- 75. Sa pagdaos ng nasabing pagdiriwang aytampok ang iba’tibang paligsahan na maaaringlahukanngmgamag-aaralmulaGrade7hanggangSeniorHighSchool.Ang mgasumusunodangsiyangmagbibigaykulaysanasabingpagdiriwang: Mr.andMs.Halloween2019 BestFilipinoMythicalCreature2019 SpokenPoetryCompetition Angmganapilingkalahoksamganasabingkompetisyonaymagkakaroonnghigitna malalim napagsasanayupangmasmakapaghandaangmgaito.Bagkus,magkakaroon ngshortenedperiodmulaLuneshanggangMiyerkules,ika-28hanggang29ngOktubre. Magsisimulaangmgapagsasanaysaganapna2:30-5:00nghapon. Kinakailanganangmainitatlubusangsuportaatkooperasyonngmgapansilidna tagapayo.Inaanyayahansilangpahintulutanangmgapilingmag-aaralnasumalisamga paligsahan. Angkooperasyonatpagpapahintulotngmgaitoaylubosnamagbibigayngkagalakan attatanawinitobilangisangmalakingtulong. Malawaknadiseminasyonngmemorandumnaitoangnais. Inihandani: ROBETHYAPBANUA