Presentatie voor Open Universiteit, Vakgroep Arbeids- en Organisatiepsychologie, Open Huis rondom het thema ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’, Eindhoven en online.

1. Sociale Innovatie -
en de toekomst
van werk?
Peter Oeij
Sociale innovatie en de toekomst van werk

2. Wie is Peter Oeij
ex-student OU A & O-Psychologie
ex-’buiten’-promovendus PhD OU School of
Management
senior onderzoeker / adviseur TNO op het gebied
van innovatie-management en sociale innovatie
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

3. Onderwerpen
• Sociale innovatie is een visie, een interventie, een methode en
een proces
• Sociale innovatie heeft een positief effect op organisatie-
resultaat, kwaliteit van de arbeid en innovatiekracht
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

4. Take home message:
-sociale innovatie (SI) veelvormig
-essentie: betrek medewerkers bij innovatie
-want zij ervaren de gevolgen
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

5. Sociale innovatie als ‘werkdefinitie’
• ingrepen in de organisatie, samen opgepakt met
medewerkers, die tegelijk het werkplezier versterken en de
bedrijfsprestatie, maar ook de kracht om te innoveren.
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

6. Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

7. SI is een
houding
Humanistisch
perspectief op
werk,
management en
organiseren
‘Employee
engagement’
en ‘employee
involvement’
Niet top
down maar
meer
bottom up
Sociale
dialoog
Minimale
arbeidsdeling;
rijke functies
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

8. Managers begrijpen
dat een integrale
aanpak nodig is
Structure follows strategy,
And
Culture follows structure
structuur
cultuur
strategie
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

9. Productiesysteem:
hoge lage job autonomie
Management ‘filosofie’:
centraliseer of
decentraliseer
Type leiderschap:
mensgericht en bottom-
up of taakgericht
en top-down
HR systeem:
controle of betrokkenheid
Kwaliteit van arbeid
Bedrijfsprestaties
Innovatief vermogen
Ontwerp van:
• afdelingen/departementen
• teams
• jobs/banen
• taken
operationele arbeidsrelatie
Werknemers-
betrokkenheid
hoog of laag
sociale en contractuele
arbeidsrelatie
Structuur
Strategie
Cultuur
Bron: Karanika-Murray & Oeij, 2017: 343
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

10. Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

11. Structuur Cultuur
Technologie en ICT
Organisatie, team, functie
Autonomie
Business model
Fusie, samenwerking
Leiderschapsstijl
Gedrag, werkstijl, motivatie
Omgangsvormen
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

12. Structuur Cultuur
Technologie en ICT
Organisatie, team, functie
Autonomie
Business model
Fusie, samenwerking
Leiderschapsstijl
Gedrag, werkstijl, motivatie
Omgangsvormen
Beleid
Zoals HR-beleid,
stressmaatregelen,
arbobeleid, beloningsbeleid
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

13. Structuur Cultuur
Beleid
Organisatie-prestatie
Kwaliteit van de arbeid
Innovatiekracht
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

14. Boodschap: kijk bij de probleem-
analyse niet alleen naar
symptomen, maar zoek de
oorzaken
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

15. Oorzaken – symptomen – gevolgen ?
Job-Demand Resourcesmodel
Job-Demand Controlmodel / WEBA methode
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

16. Oorzaken – symptomen – gevolgen ?
Job-Demand Resourcesmodel
Job-Demand Controlmodel / WEBA methode
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei
Onthoudt:
Psychologen kijken
vooral naar symptomen

Organisatie-
onderzoekers zoeken
vooral naar oorzaken


17. Gedragsontwerpers:
-persoonsfactoren
-individueel en groepsgedrag
-oplossingen gezocht in vaardigheden en
motivatie
Sociale innovatie: Waar zoek je de oplossing?
Organisatie-ontwerpers:
-productie-eisen
-werkproces-analyse
-oplossingen gezocht in verdeling taken
tussen technologie en mensen
structuurverandering
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

18. Gedragsontwerpers:
-persoonsfactoren
-individueel en groepsgedrag
-oplossingen gezocht in vaardigheden en
motivatie
Sociale innovatie: Waar zoek je de oplossing
Organisatie-ontwerpers:
-productie-eisen
-werkproces-analyse
-oplossingen gezocht in verdeling taken
tussen technologie en mensen
structuurverandering
gaat vooraf aan
cultuurverandering
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

19. Medewerkers-
betrokkenheid
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

20. Patroon van implementatie van
sociale innovatie interventies
Workplace innovation
in European companies
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

21. Initiatief SI bij
management:
economisch
doel
Doel:
Beter
economisch
organisatie-
resultaat
Invloed van
medewerkers
en OR /
vakbond
Ontwerp van SI
interventie
Implementatie
van SI
interventie
Doel:
Beter werk &
betere
betrokkenheid
1 3
2
2
Patroon van implementatie van sociale innovatie interventies
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

22. Werkt sociale innovatie?
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

23. TNO-onderzoek in
logistiek (2018)
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

24. TNO-onderzoek in
logistiek (2018)
100%
80%
40%
10%
90%
Van alle bedrijven startte
80% met een innovatie de
laatste 2 jaar
Van die 80% had slechts
40% de innovatie
succesvol
geïmplementeerd
Van die 80% had echter
10% ook sociale innovatie
praktijken toegepast
Van die 10% sociale
innovatie welgevallige
bedrijven had liefst 90%
de innovatie succesvol
geïmplementeerd!
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

25. • Meer innovatiekracht
• Bredere adoptie van innovatie door medewerkers
• Goede bedrijfsprestaties
Dus: de bijdrage van
sociale innovatie
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

26. • Meer innovatiekracht
• Bredere adoptie van innovatie door medewerkers
• Goede bedrijfsprestaties
Dus: de bijdrage van
sociale innovatie
werkplezier
betere organisatie-prestatie
innovatiekracht
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

27. voorbeeld
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

28. Pokebowl innovatie aanpak
• Strategie: Doel: smaakvol, gezond,
betaalbaar, ecologisch verantwoord
• Eerst organiseren: Belang van samenhang en
wederzijde beïnvloeding van smaak; (vooruit-
)denken vanuit een integraal perspectief
• Innovatie-adoptie: Met de consumenten
bespreken beslissen welke combinaties
gewaardeerd worden
• Technologie-keuze: Afwegen of een nieuw
ingrediënt noodzakelijk is of dat een
herschikking van ingrediënten hetzelfde
effect heeft
• Leiding geven aan innovatie: Zodanig sturing
geven dat elk ingrediënt tot zijn recht komt;
geheel is meer dan de som der delen
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

29. Voorbeeld transportbedrijf X:
Innovatie: nieuwe manier van plannen
1.Ha d a l een keuze voor softw a re
pa kket voor pla nning [3,5];
2.Vroeg zich a f: hoe krijgen w e
medew erkers mee [4];
3.Ha d a l een oplossing voorda t
a lterna tieven in ontw erp va n
bedrijfsvoering w a ren bekeken [1,3];
4.Meende da t uitvoerende
medew erkers niet hoeven te w orden
betrokken bij technologie-keuzen en
beslissingen [2,5].
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

30. Conclusie
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

31. Sociale innovatie
• Is een middel, geen doel op zich.
• WAT SI is kan zeer uiteenlopen, er zijn veel interventies denkbaar.
• De HOE-kant is altijd een vorm van medewerkersbetrokkenheid.
• Het WAAROM is vaak het bestaansrecht van de organisatie te
borgen.
• De UITKOMST is goed voor mens, organisatie en samenleving.
• De humanistische insteek is een KEUZE, die ruimte bestaat altijd.
• Laat definitie van sociale innovatie je niet beperken.
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei

32. Dank voor jullie aandacht!
peter.oeij@tno.nl
Open Huis ‘The robots are coming: Hoe wordt mens-technologie interactie op de werkvloer een succes’ zaterdag 14 mei