2. MGA KARAPATAN NG
MGA MAMAYAN
Ang isang mamamayan ay may iba’t-ibang karapatan
na kinakailangan na niyang natamasa mula sa
pagkabata o pagkapanganak. Ang mga karapatang ito
ay ang sumusunod.
3. 1.Karapatang Likas
- Ito ang karapatang taglay ng isang mamamayan sa kaniyang
pagsilang.
2. Karapatang Konstitusyonal
- mga karapatang pangtao sa Artikulo III ng Saligang Batas ng
Pilipinas
4. Karapatang political – Ang karapatang lumahok sa mga gawaing
pampolitika gaya ng pagboto o pakikilahok sa halalan,
panunungkulang pampolitika,at pagkamamamayan.
Karapatang sibil at Panlipunan – Ito ang karapatang magkaroon ng
matiwasay at tahimik na pamumuhay at gawaingn panlipunan. Ilang
halimbawa nito ang karapatang mabuhay, maging Malaya,
magkaron ng ari-arian,makapaglakbay,makapaghayag,magtamasa
ng pantay na proteksyon o pagturing sa ilalim ng batas,sumapi sa
mga samahan,pumili ng relihiyon at edukasyon.
5. Karapatang Pangkabuhayan – Isinusulong nito ang mga
gawaing pangkabuhayan o yaong may kinalamansa hanapbuhay ng
mga mamamayan tulad ng karapatang pagkuha ng mga pribadong
pag-aari,pagpapaunlad ng sarili,pagpili ng hanapbuhay, at pagpili
ng proteksyon.
Karapatan ng Nasasakdal – Ito ang mga karapatang nararapat
para sa isang taong nasasakdal na tinitiyak ng Saligang Batas gaya
ng karapatang manahimik o magsawalang-kibo habang sinisiyasat
ang kaniyang kaso;
6. 3.Karapatang Batas
- Ito ay ang karapatang nilikha rin
Kongreso.Naiiba ito sa mga karapatng
konstitusyonal alisin,baguhin,limitahan o
palawakin ng mga mambabatas ayon sa
pagkakataon.
8. Artikulo 1 – Ang lahat ng tao’y isinilang na malaya at pantay-
pantay sa karangalan at mga karapatan.
Artikulo 2 – Ang bawat tao’y karapatdapat sa lahat ng
karapatan at kalayaang nakalahad sa pahayag na ito,nang
walang ano mang uri ng pagtatangi, gaya ng lahi, kulay,
kasarian, wika, relihiyon,kuro-kurong pampolitika o iba pa,
pinagmulang bansa o lipunan, ari-arian, kapanganakan o iba
pang katayuan.
Arikulo 3 – Ang bawat tao’y may karapatan sa
buhay,kalayaan,at kapanatagan ng sarili.
9. Artikulo 4 – Walang sinomang aalipinin o bubusabusin; ipinagbabawal ang anomang
anyo ng pang-aalipin at ang pangangalakal ng alipin.
Artikulo 5 – Walang sinomang pahihirapan o lalapatan ng malupit o di makataong
pagpaparusa.
Artikulo 6 – Ang bawat tao’y may karapatang kilalanin saanmang dako bilang isang
tao sa harap ng batas.
Artikulo 7 – Ang lahat ay pantay-pantay sa harap ng batas at may karapatan sa
walang pagtatanging pangangalaga ng batas.
Artikulo 8 – Ang bawat tao’y may karapatan sa dumulong sa mga hukumang
pambasa tungkol sa mga gawang paglabag sa pangunahing mga karapatan na
ipinagkaloob sa kaniya ng Saligang Batas o ng iba pang mga pambansang batas.
10. Artikulo 9 – Walang sinomang ipaiilalim sa di-makatwirang
pagdakip pagpigil, o pagpapatapon.
Artikulo 10 – Ang bawat tao’y may karapatan sa ganap na
pagkakapantay-pantay, sa isang makatarungan at hayag na
paglilitis ng isang hukumang Malaya at walang kinikiingan, sa
pagpapasiya ng kaniyang mga karapatan at pananagutan at sa
ano mang paratang na kriminal laban sa kaniya.
Artikulo 11
Editor's Notes
Ang salitang mamamayan ay tumutukoy sa isang tao na miyembro ng komunidad o ng estado. Ang mga mamamayan ng bawat bansa ay may iba’t-ibang uri ng mga karapatan batay sa kultura at sitema ng pamahalaan ng kani-kanilang bansa. Sa Pilipinas, pinagkakalooban ng Saligang Batas ang mamamayang Pilipino ng mga karapatang maaari niyang matamasa bilang kasapi ng isang demokratikong lipunan. Tinitiyak ng mamamayang Pilipino Kaya binibigyan siya ng mga karapatan at kalayan sa hindi maaaring tanggalin sa kaniya ninoman o kailanman ayon sa itinakda ng batas.
1.Karapatang Likas – Ito ang karapatang taglay ng isang mamamayan sa kaniyang pagsilang.Halimbawa nito ang karapatang mabuhay, magkamit ng sariling pag-aari batay sa kaniyang pangangailangang material, maging Malaya,magmahal, at mahalin.
(this is the right to live, to have one's own property based on one's material needs, to be free, to love, and to be loved.)
2. Karapatang Konstitusyonal – Ito ay ang mga karapatang isinasabatas ng Kongreso at hindi maaaring alisin dahil tinitiyak ito ng Saligang Batas ng pilipinas, gaya ng pagkakasaad ng mga karapatang pangtao sa Artikulo III ng Saligang Batas ng Pilipinas, at ng mga katarungang panlipunan at iba pang karapatang pantao sa Artikulo XIII.
The right to participate in political activities such as voting or participation in elections, political office, and citizenship.
– This is the right to have a peaceful and quiet life and social activities. Some examples of this are the right to live, to be free, to own property, to travel, to speak, to enjoy equal protection or treatment under the law, to join organizations, to choose religion and education.
Karapatang Pangkabuhayan – Isinusulong nito ang mga gawaing pangkabuhayan o yaong may kinalamansa hanapbuhay ng mga mamamayan tulad ng karapatang pagkuha ng mga pribadong pag-aari,pagpapaunlad ng sarili,pagpili ng hanapbuhay, at pagpili ng proteksyon.-Karapatan ng Nasasakdal – Ito ang mga karapatang nararapat para sa isang taong nasasakdal na tinitiyak ng Saligang Batas gaya ng karapatang manahimik o magsawalang-kibo habang sinisiyasat ang kaniyang kaso; karapatan laban sa labis na pagpapahirap,dahas,puwersa,pananakit,pagbabanta o anomang gawaing makapipinsala sa kaniyang malayang pagpapasiya; karapatang magpiyansa;karapatan laban sa pagpapanagot sa pagkakasalang criminal na hindi sa kaparaanan ng batas; at karapatang magmatuwid sa pamamagitan ng sarili at ng abogado
(; right against excessive torture, violence, force, harm, threats or any act that harms his free decision; right to bail; right against prosecution for criminal offenses other than due process of law; and the right to self-examination and a lawyer
konstitusyonal dahil maaari itong alisin,baguhin,limitahan, o palawakin ng mga mambabatas ayon sa pagkakataon. Halimbawa nito ay ang Karapatan ng mga Bata. Karapatan ng mga Manggagawa, at Karapatan ng Kababaihan.
All people are born free and equal in dignity and rights.
– Everyone is entitled to all the rights and freedoms set forth in this declaration, without distinction of any kind, such as race, color, sex, language, religion, political or other opinion, national origin or society, property, birth or other status.
- Everyone has the right to life, liberty, and security.