Lịch Sử Phát Triển Pháp Luật Quốc Tế Về Quyền Con Người Và Các Nguyên Tắc Cơ Bản Của Quyền Con Người.pdf

1. 1
Bµi 3.
LÞch sö ph¸t triÓn ph¸p luËt quèc tÕ
vÒ quyÒn con ng­êi vµ c¸c nguyªn t¾c
c¬ b¶n cña quyÒn con ng­êi
TS. T­êng Duy Kiªn
Häc viÖn chÝnh trÞ H nh CH NH
– à Í
quèc gia Hå ChÝ Minh

2. 2
• Môc tiªu bµi gi¶ng
Sau khi häc xong bµi nµy, häc viªn cã thÓ:
 N¾m ®­îc nguån gèc, ý nghÜa vµ ph¹m vi cña luËt
quèc tÕ vÒ quyÒn con ng­êi;
 HiÓu ®­îc c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ quyÒn con ng­êi
thÓ hiÖn trong ph¸p luËt quèc tÕ;
 N¾m ®­îc c¸ch thøc thùc hiÖn luËt nh©n quyÒn quèc
tÕ ë cÊp ®é quèc gia.

3. 3
I. Nguån gèc, ý nghÜa vµ ph¹m vi cña
luËt quèc tÕ vÒ quyÒn con ng­êi
1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c chuÈn mùc quèc tÕ vÒ
quyÒn con ng­êi.
 ý t­ëng vÒ b¶o vÖ toµn cÇu ®èi víi c¸c quyÒn con ng­êi b»ng mét tæ
chøc quèc tÕ ®­îc b¾t nguån tõ c¸c phong trµo triÕt häc, x· héi vµ
chÝnh trÞ ®­îc sinh ra tõ l©u, b¾t ®Çu ë Ch©u ¢u, Ch©u Mü, Ch©u Phi
vµ c¶ Ch©u ¸.
 Cuèi thÓ kû XIX, xuÊt hiÖn mèi quan t©m cña céng ®ång quèc tÕ ®èi
víi viÖc b¶o vÖ ng­êi n« lÖ vµ c¶i thiÖn t×nh tr¹ng nh÷ng ng­êi bÞ èm,
bÞ th­¬ng trong chiÕn tranh (giai ®o¹n nµy mét sè ®iÒu ­íc ®­îc ký
kÕt) (Héi ch÷ thËp ®á quèc tÕ ra ®êi) vµ b¶o vÖ, n©ng cao ®iÒu kiÖn
cña ng­êi lao ®éng (Tæ chøc lao ®éng quèc tÕ ra ®êi).
 Tuy nhiªn, chØ sau khi c¸c quèc gia trªn thÕ chøng kiÕn th¶m ho¹
tµn khèc cña chiÕn tranh thÕ giíi thø II, ®· t¹o ra mét b­íc nh¶y vät,
dÉn tíi thµnh lËp mét tæ chøc quèc tÕ cam kÕt b¶o vÖ c¸c quyÒn con
ng­êi. §ã lµ tæ chøc Liªn hîp quèc.

4. 4
1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn (tiÕp)
 Lêi më ®Çu cña HiÕn ch­¬ng LHQ kh¼ng ®Þnh: “tin t­ëng vµo
c¸c quyÒn c¬ b¶n cña con ng­êi, cña c¶ nam vµ n÷, cña c¸c
quèc gia lín vµ nhá”.
 §iÒu 1. X¸c ®Þnh sù t«n träng quyÒn con ng­êi lµ nÒn t¶ng cho
viÖc ®¹t ®­îc môc ®Ých cña LHQ, vµ khuyÕn khÝch sù t«n träng
quyÒn con ng­êi vµ c¸c tù do c¬ b¶n cho tÊt c¶ mäi ng­êi
kh«ng ph©n biÖt chñng téc, giíi tÝnh, ng«n ng÷ hay t«n gi¸o”
 §iÒu 68, uû quyÒn cho H§KT, XH (ECOSOC) thµnh lËp uû ban
chuyªn m«n, nh­ Uû ban Nh©n quyÒn (1946).
 Tuyªn Ng«n nh©n quyÒn ®­îc th«ng qua (1948).
 Tõ ®ã ®Õn nay, LHQ tËp trung ban hµnh c¸c v¨n kiÖn trªn lÜnh
vùc sau ®©y:

5. 5
1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn (tiÕp)
 Ng¨n ngõa sù ph©n biÖt ®èi xö;
 QuyÒn phô n÷; quyÒn trÎ em;
 ChÕ ®é n« lÖ; lao ®éng c­ìng bøc; c¸c thÓ chÕ tËp
tôc t­¬ng tù nh­ n« lÖ;
 QuyÒn con ng­êi trong qu¶n lý t­ ph¸p;
 QuyÒn tù do th«ng tin; hiÖp héi; lËp héi; tuyÓn dông
lao ®éng;
 KÕt h«n, gia ®×nh, thanh niªn; phóc lîi x· héi; tiÕn bé
vµ ph¸t triÓn;
 H­ëng thô v¨n ho¸, hîp t¸c quèc tÕ; quèc tÞch, c­ tró,
tÞ n¹n;
 Téi ph¹m chiÕn tranh, téi ph¹m chèng nh©n lo¹i, diÖt
chñng.

6. 6
2. Vị trí và nguồn của Luật Nhân quyền quốc tế
2.1 Vị trí của Luật Nhân quyền
 Xác định vị trí của luật nhân quyền quốc tế, chính là xác
định chỗ đứng của nó so với các ngành luật khác.
 Đối với luật quốc tế về quyền con người, do bản chất của
luật quốc tế về quyền con người là điều chỉnh mối quan hệ
giữa cá nhân, nhóm (các chủ thể hưởng quyền) và nhà
nước (chủ thể nắm quyền lực, có trách nhiệm tôn trọng,
bảo vệ và thực hiện quyền), nên phạm vi điều chỉnh của
luật nhân quyền quốc tế là rất rộng, bao quát hầu hết các
lĩnh vực của đời sống xã hội, có liên quan trực tiếp tới
quyền tự nhiên của mỗi cá nhân.

7. 7
• Điều này có thể thấy rõ, trong những giai đoạn đầu, khi
mới xuất hiện ngành luật nhân quyền, bảo vệ quốc tế về
quyền con người mới chỉ giới hạn đó là các quyền của cá
nhân, trên hai phương diện chính đó là các quyền tự do dân
sự, quyền chính trị; các quyền về kinh tế, văn hoá, xã hội;
quyền của nhóm nhất định nào đó, như xoá bỏ phân biệt
chủng tộc, sắc tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, bảo vệ người đang
bị giam giữ, bị tước quyền tự do, bảo vệ trẻ em, phụ nữ,
người khuyết tật…Tiếp đó là bảo vệ người tỵ nạn, quyền
của công nhân nhập cư và các thành viên gia đình họ, bảo
vệ quyền của các dân tộc bản địa.
• Hiện nay, cộng đồng quốc tế đang bàn tới vấn đề môi
trường, biến đổi khí hậu và quyền con người, quyền của
người có HIV/AIDS, quyền của người nghèo, quyền của
người lao động và trách nhiệm của các tập đoàn xuyên
quốc gia; quyền của người đồng tính, lưỡng tính và chuyển
đối giới tính…

8. 8
2.2 Nguån cña luËt nh©n quyÒn quèc tÕ
 Lêi më ®Çu cña Tuyªn ng«n nh©n quyÒn quy ®Þnh: XÐt v× ®iÒu
“
cèt yÕu lµ c¸c quyÒn con ng­êi ph¶i ®­îc b¶o vÖ b»ng ph¸p
luËt, nÕu con ng­êi kh«ng bÞ b¾t buéc ph¶i næi dËy chèng l¹i sù
®éc tµi vµ ¸p bøc nh­ lµ ph­¬ng s¸ch cuèi cïng.”
 §iÒu nµy cã nghÜa ®Ó gióp cho con ng­êi ®­îc h­ëng thô ®Çy
®ñ c¸c quyÒn, th× quyÒn nhÊt ®Þnh ph¶i ®­îc b¶o vÖ b»ng mét
hÖ thèng ph¸p luËt. Vµ nguyªn t¾c nhµ n­íc ph¸p quyÒn ®­îc
miªu t¶ nh­ lµ nguyªn t¾c nÒn t¶ng trong viÖc b¶o vÖ nh©n
quyÒn. NÕu kh«ng cã nhµ n­íc ph¸p quyÒn th× viÖc t«n träng
nh©n quyÒn trë thµnh ¶o t­ëng. (§iÒu 3 Quy chÕ Héi ®ång Ch©u
¢u: “mçi quèc gia thµnh viªn....nhÊt ®Þnh ph¶i chÊp nhËn
nguyªn t¾c nhµ n­íc ph¸p quyÒn .
”

9. 9
• §iÒu 38 (1) Quy chÕ Toµ ¸n t­ ph¸p quèc tÕ,nguån
cña luËt quèc tÕ:
- §iÒu ­íc quèc tÕ;
- TËp qu¸n quèc tÕ;
- C¸c nguyªn t¾c chung cña luËt quèc tÕ ®· ®­îc c¸c
quèc gia thõa nhËn;
- C¸c quyÕt ®Þnh t­ ph¸p vµ bµi gi¶ng cña gi¸o s­ cã
danh tiÕng...nh­ lµ nguån bæ trî cho viÖc quyÕt ®Þnh
c¸c nguyªn t¾c ph¸p quyÒn.

10. 10
3. VÊn ®Ò b¶o l­u vµ tuyªn bè gi¶i thÝch c¸c
®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ quyÒn con ng­êi
• §Ó ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c nghÜa vô ph¸p lý cña quèc gia
theo ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ nh©n quyÒn, cÇn thiÕt xem
liÖu mét quèc gia cã tuyªn bè b¶o l­u hoÆc cã kh¶
n¨ng, tuyªn bè cã tÝnh chÊt gi¶i thÝch vµo thêi ®iÓm
phª chuÈn hay gia nhËp ®iÒu ­íc.
• Vµo thêi ®iÓm phª chuÈn hay gia nhËp quèc gia cã
quyÒn tuyªn bè b¶o l­u mét sè ®iÒu kho¶n. Tuy
nhiªn, yªu cÇu:
- Kh«ng ®­îc b¶o l­u qu¸ nhiÒu ®iÒu kho¶n;
- Kh«ng ®­îc b¶o l­u ®iÒu kho¶n c¬ b¶n, cã néi dung
chi phèi vµ lµ môc ®Ých cña c«ng ­íc.
- B¶o l­u ph¶i cô thÓ râ rµng.

11. 11
4. Nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc thùc hiÖn c¸c quyÒn
(Limitations on the exersice of rights)
- Mét sè quyÒn: tù do hiÖp héi vµ lËp héi; quyÒn tù do ®i l¹i;
quyÒn t«n träng ®êi sèng gia ®×nh vµ ®êi t­ vµ t­¬ng tù bao giê
còng ®i kÌm víi c¸c giíi h¹n cô thÓ, cã thÓ cã sù ¸p ®Æt. VÝ dô:
+ §Ó b¶o vÖ quyÒn vµ tù do cña ng­êi kh¸c;
+ Lý do an ninh quèc gia; søc khoÎ vµ ®¹o ®øc x· héi.
- Nh÷ng giíi h¹n nµy lµ kÕt qu¶ cña sù so s¸nh c¸c gi¸ trÞ lîi Ých
lín h¬n. Mét bªn lµ lîi Ých cña c¸ nh©n tèi ®a ho¸ trong viÖc h­
“
ëng thô c¸c quyÒn b¾t nguån tõ chÝnh lîi Ých cña m×nh ; MÆt
”
kh¸c, lîi Ých cña x· héi nãi chung, ®ã lµ lîi Ých c«ng céng nªn
khi cÇn ph¶i cã sù ¸p ®Æt nh÷ng h¹n chÕ cô thÓ vµ ng«n ng÷
diÔn ®¹t th­êng lµ: c¨n cø theo ph¸p luËt vµ lµ cÇn thiÕt trong
mét x· héi d©n chñ.

12. 12
5. LuËt nh©n quyÒn vµ luËt nh©n ®¹o quèc tÕ –
mèi quan t©m chung vµ nh÷ng kh¸c biÖt
• Gièng nhau:
 Lµ mét bé phËn cña luËt c«ng ph¸p quèc tÕ, ®Òu nh»m môc
®Ých b¶o vÖ c¸ nh©n; c¸c nguyªn t¾c vµ ®iÒu kho¶n cña c¶
hai ngµnh luËt nµy ®Òu cã gi¸ trÞ rµng buéc vÒ mÆt ph¸p lý
®èi víi c¸c n­íc thµnh viªn;
 C¸c nguyªn t¾c cña hai ngµnh luËt nµy ®Òu b¾t nguån tõ t­ t­
ëng nh©n v¨n, nh©n ®¹o vµ khoan dung trong ®êi sèng quèc
tÕ;
 C¶ hai ngµnh luËt nµy, ®Òu lªn ¸n vµ cÊm tuyÖt ®èi viÖc tra
tÊn, trõng ph¹t, h¹ nhôc con ng­êi vµ ®Ò cao nguyªn t¾c
kh«ng ph©n biÖt ®èi xö víi tÊt c¶ mäi ng­êi.
 Về trách nhiệm, nghĩa vụ quốc gia trong việc thực hiện các điều
ước quốc tế, Luật NQ và LN§, đều xác định nghĩa vụ đầu tiên
đó là các quốc gia thành viên.

13. 13
Khác nhau
• Về nguồn gốc: Luật nhân đạo quốc tế và
luật nhân quyền quốc tế đều có lịch sử phát
triển không giống nhau, và mỗi ngành luật
tiến hành, áp dụng trong những hoàn cảnh
khác nhau và cũng theo những cách thức
khác nhau.

14. 14
• Về phạm vi áp dụng: Nhiều nguyên tắc của
luật nhân đạo quốc tế liên quan đến nhiều
vấn đề, nằm ngoài phạm vi điều chỉnh của
luật nhân quyền. Ví dụ: hành vi thù địch,
tham chiến và địa vị của tù nhân chiến tranh
và bảo vệ hội chữ thập đỏ và Trăng lưỡi
liềm đỏ.
• Tương tự, luật nhân quyền liên quan đến
các khía cạnh của đời sống trong thời bình,
mà không được luật nhân đạo quốc tế điều
chỉnh. Ví dụ quyền tự do báo chí, quyền lập
hội, bầu cử hay quyền đình công...

15. 15
• Về thời điểm áp dụng luật: Luật nhân đạo
quốc tế chỉ áp dụng trong trường hợp có
xảy ra xung đột vũ trang (cả xung đột vũ
trang có tính chất quốc tế và không mang
tính chất quốc tế), trong khi Luật Nhân
quyền nhằm bảo vệ quyền con người hoặc
chí ít thì cũng một số quyền cơ bản của con
người trong mọi tình huống cả trong thời
bình và thời chiến. Tải bản FULL (36 trang): https://bit.ly/3vspaxd
Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net

16. 16
• Về mục đích của hai ngành luật: Nếu mục
đích của Luật Nhân đạo là bảo vệ các nạn
nhân bằng cách cố gắng giảm thiểu những
đau đớn do chiến tranh gây ra thì Luật Nhân
quyền bảo vệ mọi người và thúc đẩy sự phát
triển của họ trong xã hội.
• Luật Nhân đạo quan tâm trước hết tới việc
đối xử với những người bị rơi vào tay đối
phương và tới các cách thức tiến hành chiến
tranh của các bên tham chiến,
Tải bản FULL (36 trang): https://bit.ly/3vspaxd
Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net

17. 17
• Trong khi luật về quyền con người thông
qua việc hạn chế bớt quyền lực của quốc gia
đối với con người để bảo vệ con người khỏi
bị đối xử một cách độc đoán. Luật Nhân
quyền không chi phối các hoạt động tác
chiến quân sự.
3192114