Dac diem tam ly hoc sinh adhd tieu hoc

1. Bé gi¸o dôc vμ ®μo t¹o viÖn khoa häc x· héi viÖt nam
viÖn t©m lý häc
nguyÔn thÞ v©n thanh
®Æc ®iÓm t©m lý l©m sμng
cña häc sinh tiÓu häc cã rèi lo¹n
t¨ng ®éng gi¶m chó ý
Chuyªn ngμnh: T©m lý häc chuyªn ngμnh
M· sè: 62 31 80 05
Tãm t¾t luËn ¸n tiÕn sÜ t©m lý häc
hμ néi-2010

2. C«ng tr×nh ®· ®−îc hoμn thμnh t¹i ViÖn T©m lý häc.
Ng−êi h−íng dÉn khoa häc:
1.PGS.TS. V¨n ThÞ Kim Cóc.
2.PGS.TS. NguyÔn Sinh Phóc
Ph¶n biÖn 1: GS.TS TrÇn H÷u LuyÕn
Tr−êng §¹i häc Ngo¹i ng÷, §¹i häc Quèc gia Hμ Néi.
Ph¶n biÖn 2: PGS.TS. TrÇn ThÞ Minh §øc
Tr−êng §¹i häc KHXH & NV, §¹i häc Quèc gia Hμ Néi.
Ph¶n biÖn 3: PGS.TS. TrÇn Quèc Thμnh
Tr−êng §¹i häc S− ph¹m Hμ Néi
LuËn ¸n ®−îc b¶o vÖ tr−íc héi ®ång chÊm luËn ¸n cÊp Nhμ n−íc häp
t¹i Viện Tâm lý học, 37 Kim Mã Thượng, Cống Vị, Ba Đình, Hà Nội,
vμo håi 14 giê, ngμy 8 th¸ng 2 n¨m. 2010
Cã thÓ t×m hiÓu luËn ¸n t¹i: Th− viÖn Quốc gia Hà Nội, Thư viện
Viện Tâm lý học.
danh môc c¸c c«ng tr×nh ®· c«ng bè
1. NguyÔn ThÞ V©n Thanh (2006), “Rèi lo¹n t¨ng ®éng gi¶m chó ý vμ
rèi lo¹n häc tËp ë trÎ em”, T¹p chÝ T©m lý häc (sè 3)-3.
2. NguyÔn ThÞ V©n Thanh (2006), “Rèi lo¹n t¨ng ®éng gi¶m chó ý ë
trÎ em-LÞch sö vÊn ®Ò thuËt ng÷”, T¹p chÝ T©m lý häc (sè 4)-4.
3. NguyÔn ThÞ V©n Thanh, NguyÔn Sinh Phóc (2007), Thùc tr¹ng häc
sinh cã rèi lo¹n t¨ng ®éng gi¶m chó ý ë hai tr−êng tiÓu häc t¹i Hμ Néi, Kû
yÕu héi th¶o “Can thiÖp vμ phßng ngõa c¸c vÊn ®Ò søc khoÎ tinh thÇn trÎ
em ViÖt Nam”, Khoa S− ph¹m (tr−êng §¹i häc quèc gia Hμ Néi);
Department of Psychology and Human Devolopment (§¹i häc Valderbilt,
vμ Pearbody) (12/2007), Hμ Néi.
4. NguyÔn ThÞ V©n Thanh (2008), VÊn ®Ò chÈn ®o¸n vμ thùc tr¹ng rèi
lo¹n t¨ng ®éng gi¶m chó ý cña häc sinh tiÓu häc ë Hμ Néi, Kû yÕu Héi
th¶o khoa häc “Ch¨m sãc søc khoÎ tinh thÇn”, Héi T©m lý-Gi¸o dôc ViÖt
Nam (11-13/1/2008), S¬n T©y-Hμ T©y.
5. NguyÔn ThÞ V©n Thanh (2008), Giíi thiÖu mét sè bé thang ®o ®−îc
sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ trÎ em cã rèi lo¹n t¨ng ®éng gi¶m chó ý, Kû yÕu Héi
th¶o khoa häc “Ch¨m sãc søc khoÎ tinh thÇn”, Héi T©m lý-Gi¸o dôc ViÖt
Nam (11-13/1/2008), S¬n T©y-Hμ T©y.
6. NguyÔn ThÞ V©n Thanh (2008), Mét sè vÊn ®Ò ®¸ng l−u t©m vÒ tiÕn
triÓn cña rèi lo¹n t¨ng ®éng gi¶m chó ý, Kû yÕu Héi th¶o khoa häc “Ch¨m
sãc søc khoÎ tinh thÇn”, Héi T©m lý-Gi¸o dôc ViÖt Nam (11-13/1/2008),
S¬n T©y-Hμ T©y.
7. NguyÔn ThÞ V©n Thanh (2008), Ch©n dung t©m lý mét tr−êng hîp
rèi lo¹n t¨ng ®éng gi¶m chó ý, T¹p chÝ T©m lý häc (sè 3)-3.
8. NguyÔn ThÞ V©n Thanh (2008), §Æc ®iÓm quan hÖ g¾n kÕt gi÷a trÎ
tiÓu häc cã rèi lo¹n t¨ng ®éng gi¶m chó ý vμ ng−êi ch¨m sãc, T¹p chÝ T©m
lý häc (12) tr.53-60.

3. 24
hÖ tiÕp xóc kh«ng cã mèi quan hÖ víi c¸c møc ®é cña RLT§GCY.
Nh−ng møc ®é c¸c kü n¨ng cña quan hÖ g¾n kÕt cã t−¬ng quan nghÞch vμ
cã kh¶ n¨ng dù b¸o ®−îc møc ®é biÓu hiÖn cña RLT§GCY cña HSTH.
2. VÒ nghiªn cøu thùc nghiÖm: C¸c trÎ ®−îc t¸c ®éng ®· c¶i thiÖn ®−îc
mét møc ®é RLT§GCY trªn thang ®iÓm Conner vμ trªn tÊt c¶ c¸c khÝa c¹nh
quan s¸t. Ng−îc l¹i, c¸c trÎ RLT§GCY kh«ng ®−îc ¸p dông c¸c biÖn
ph¸p t¸c ®éng tiÕn triÓn Ýt ë mét sè khÝa c¹nh vÒ chó ý, vËn ®éng vμ xung
®éng. Mét sè khÝa c¹nh quan s¸t kh¸c ë c¸c trÎ nμy cã tiÕn triÓn theo
chiÒu h−íng xÊu ®i. KÕt qu¶ t¸c ®éng thùc nghiÖm còng kh¼ng ®Þnh gi¶
thuyÕt nghiªn cøu cña luËn ¸n lμ: “Cã thÓ c¶i thiÖn møc ®é biÓu hiÖn trªn
l©m sμng ®Æc ®iÓm t©m lý cña trÎ tiÓu häc cã RLT§GCY b»ng c¸ch sö
dông c¸c biÖn ph¸p can thiÖp t©m lý t¸c ®éng vμo quan hÖ g¾n kÕt
M/NCS-trΔ.
KiÕn nghÞ
1. ë phßng kh¸m: ®Ó ®i ®Õn mét chÈn ®o¸n cho trÎ RLT§GCY cÇn
hÕt søc thËn träng, ph¶i phèi hîp nhiÒu nguån th«ng tin kh¸c nhau, chø
kh«ng thÓ chØ c¨n cø vμo kÕt qu¶ tr¾c nghiÖm hay nh÷ng pháng vÊn l©m
sμng ®−îc lμm véi v·.
2. TrÞ liÖu t©m lý: c¸c trÞ liÖu míi nªn ®−îc x©y dùng trªn c¬ së
n©ng cao kü n¨ng g¾n kÕt cho M/NCS vμ trÎ.
3. Nhμ tr−êng vμ gi¸o viªn: Ph¸t hiÖn sím trÎ cã RLT§GCY ®Ó
sím ®−a ®Õn c¸c nhμ chuyªn m«n vμ ®Ó cã kÕ ho¹ch gióp ®ì trÎ hßa nhËp
líp häc.
4. Tuyªn truyÒn vμ gi¸o dôc céng ®ång: CÇn cã nh÷ng ch−¬ng tr×nh
gi¶ng d¹y hoÆc tuyªn truyÒn ®Ó n©ng cao kü n¨ng g¾n kÕt víi trÎ cho
M/NCS ®Ó gi¶m nhÑ møc ®é RLT§GCY ë trÎ.
5. ë gia ®×nh cÇn l−u ý, M/NCS cÇn ph¶i n©ng cao kü n¨ng trong
quan hÖ g¾n kÕt ®Ó tr¸nh g©y “®au khæ” cho trÎ.
1
Më ®Çu
1. Lý do chän ®Ò tμi
1.1. Rèi lo¹n t¨ng ®éng gi¶m chó ý (RLT§GCY) lμ mét lo¹n kh¸ phæ
biÕn ë trÎ em trªn thÕ giíi vμ g©y ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn ®êi sèng vμ
sù ph¸t triÓn cña trÎ. Trªn thÕ giíi, tÝnh trung b×nh, cø 100 trÎ th× cã tõ 2
®Õn 5 trÎ m¾c rèi lo¹n nμy. ë løa tuæi häc ®−êng, RLT§GCY chiÕm
kho¶ng 3-5% tæng sè trÎ
1.2. RLT§GCY lμ mét rèi lo¹n ngμy cμng thu hót ®−îc sù quan t©m chó
ý cña x· héi v× sù ph¸t triÓn phøc t¹p cña nã. Tr−íc ®©y ng−êi ta vÉn cho
r»ng, trÎ RLT§GCY sÏ thuyªn gi¶m c¸c triÖu chøng khi b−íc vμo tuæi
thanh thiÕu niªn. Nh−ng trong mét nghiªn cøu chiÒu däc, Barkley (1990)
nhËn thÊy 70% trÎ RLT§GCY ®Õn løa tuæi thanh thiÕu niªn vÉn ®¸p øng
c¸c tiªu chuÈn chÈn ®o¸n cña RLT§GCY. Vμ nghiªn cøu sau 20 n¨m th×
60% ®èi t−îng nμy vÉn cßn c¸c triÖu chøng chñ yÕu cña RLT§GCY.
1.3. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ RLT§GCY cña häc sinh tiÓu häc (HSTH) ë
ViÖt Nam hiÖn nay cßn ch−a nhiÒu: Trong lÜnh vùc y häc, nghiªn cøu vÒ
lo¹i rèi lo¹n nμy chØ dõng l¹i lμ mét phÇn trong c¸c ®iÒu tra c¸c rèi lo¹n ë
trÎ em nãi chung; Trong lÜnh vùc t©m lý häc, c¸c nghiªn cøu còng cßn
khiªm tèn vμ chØ r¶i r¸c trong mét sè c¸c luËn v¨n tèt nghiÖp ®¹i häc hay
cao häc.
Víi nh÷ng lý do trªn ®©y, viÖc nghiªn cøu ®Ò tμi “§Æc ®iÓm t©m lý
l©m sμng cña häc sinh tiÓu häc cã rèi lo¹n t¨ng ®éng gi¶m chó ý” lμ mét
viÖc lμm cÇn thiÕt, cã ý nghÜa c¶ vÒ mÆt lý luËn vμ thùc tiÔn.
2. Môc ®Ých nghiªn cøu
Lμm râ nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lý l©m sμng ®Æc tr−ng cña trÎ
RLT§GCY trong quÇn thÓ nghiªn cøu, mét sè yÕu tè liªn quan ®Õn t×nh
tr¹ng RLT§GCY ë c¸c em (cô thÓ lμ kü n¨ng quan hÖ g¾n kÕt gi÷a trÎ cã
RLT§GCY vμ mÑ/ng−êi ch¨m sãc; ®Ò xuÊt biÖn ph¸p t¸c ®éng nh»m
gi¶m thiÓu RLT§GCY cña trÎ tiÓu häc cã RLT§GCY.

4. 2
3. §èi t−îng, kh¸ch thÓ nghiªn cøu
3.1. §èi t−îng nghiªn cøu: §Æc ®iÓm t©m lý l©m sμng cña HSTH cã rèi
lo¹n t¨ng ®éng gi¶m chó ý vμ mèi quan hÖ cña HSTH cã rèi lo¹n t¨ng
®éng gi¶m chó ý víi M/NCS.
3.2. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu
¾ Kh¸ch thÓ chÝnh lμ 41 HSTH ®−îc chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh lμ
RLT§GCY. C¸c häc sinh nμy ®−îc t×m kiÕm tõ c¸c nguån: ë tr−êng tiÓu
häc, ë gia ®×nh vμ c¸c phßng kh¸m nhi khoa vμ t©m thÇn nhi trªn ®Þa bμn
Hμ Néi.
¾ Kh¸ch thÓ phô gåm: 41 mÑ hoÆc ng−êi ch¨m sãc chÝnh cña nh÷ng
trÎ trong nhãm kh¸ch thÓ chÝnh; 36 gi¸o viªn cña c¸c trÎ cã RLT§GCY
nªu trªn; 30 HSTH kh«ng cã RLT§GCY lμm nhãm ®èi chøng vμ 30 mÑ
hoÆc ng−êi ch¨m sãc chÝnh (M/NCS) cña nh÷ng trÎ kh«ng cã RLT§GCY nμy.
4. Gi¶ thuyÕt khoa häc
4.1. §Æc ®iÓm t©m lý l©m sμng cña HSTH cã RLT§GCY cã thÓ nhËn
thÊy ë sù t¨ng vËn ®éng th«, ë sù chó ý (khèi l−îng chó ý nhá, kü n¨ng
chó ý thÊp vμ kh«ng bÒn v÷ng) vμ xung ®éng hμnh vi.
4.2. Møc ®é RLT§GCY cña HSTH cã RLT§GCY phô thuéc vμo kü
n¨ng quan hÖ g¾n kÕt gi÷a trÎ víi M/NCS.
4.3. Cã thÓ c¶i thiÖn møc ®é RLT§GCY cña HSTH b»ng c¸ch huÊn
luyÖn cho M/NCS hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p can thiÖp t©m lý t¸c ®éng t©m
lý ®Ó hä c¶i thiÖn chÊt l−îng quan hÖ g¾n kÕt cña hä víi trÎ.
5. NhiÖm vô nghiªn cøu
5.1. HÖ thèng hãa nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ trÎ tiÓu häc vμ RLT§GCY ë trÎ tiÓu
häc.
5.2. X¸c ®Þnh vμ lμm râ nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lý l©m sμng ®Æc tr−ng cña
trÎ RLT§GCY, thùc tr¹ng quan hÖ g¾n kÕt gi÷a M/NCS-trÎ tiÓu häc cã
RLT§GCY trong quÇn thÓ nghiªn cøu.
5.3. Nghiªn cøu thùc nghiÖm t¸c ®éng nh»m c¶i thiÖn c¸c ®Æc ®iÓm t©m
lý cña RLT§GCY ®Ó ®i ®Õn kh¼ng ®Þnh gi¶ thuyÕt nghiªn cøu.
23
So víi tr−êng hîp kh«ng ®−îc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng,
tr−êng hîp ®−îc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng cho kÕt qu¶ c¶i thiÖn
trªn c¶ thang ®iÓm cña CPRS vμ trªn c¸c khÝa c¹nh quan s¸t chó ý ë tÊt c¶
c¸c bèi c¶nh.
KÕt luËn
1. VÒ nghiªn cøu thùc tr¹ng
™ §Æc ®iÓm t©m lý l©m sμng cña HSTH biÓu hiÖn trªn ba khÝa c¹nh
chÝnh lμ gi¶m chó ý, t¨ng ®éng vμ xung ®éng, cô thÓ nh− sau:
• §Æc ®iÓm chó ý cña häc sinh cã RLT§GCY ®èi víi nh÷ng nhiÖm
vô cã cÊu tróc lμ: trÎ RLT§GCY cã søc bÒn chó ý ng¾n, khèi l−îng chó ý
nhá, møc ®é c¸c kü n¨ng chó ý thÊp h¬n so víi nhãm ®èi chøng trªn tÊt
c¶ c¸c bèi c¶nh quan s¸t. Sù kh¸c nhau vÒ cã søc bÒn chó ý, khèi l−îng
chó ý, møc ®é c¸c kü n¨ng chó ý lμ cã gi¸ trÞ khi ph©n biÖt c¸c HSTH cã
RLT§GCY vμ c¸c HSTH kh«ng cã RLT§GCY. §èi víi mét sè nhiÖm vô
chó ý lo¹i kh¸c, ®Æc ®iÓm gi¶m chó ý cña trÎ cã thÓ cã nh÷ng dao ®éng
nhÊt ®Þnh.
Trong häc tËp, trÎ th−êng biÓu hiÖn ®Æc ®iÓm gi¶m chó ý b»ng viÖc
m¾c lçi sai sãt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô: ®äc bá sãt ch÷, chÐp
bá sãt ch÷, chÐp ®Çu bμi sai…dÉn ®Õn lμm sai.
• BiÓu hiÖn t¨ng ®éng cña HSTH cã RLT§GCY, ®¸ng chó ý nhÊt
lμ t¨ng vËn ®éng th«, víi ®Æc ®iÓm “ngä ngo¹y, vÆn vÑo trªn ghÕ ngåi”.
• HSTH cã RLT§GCY th−êng biÓu hiÖn xung ®éng hμnh vi b»ng
“c−íp lêi ng−êi ®èi tho¹i”, “ph¸ quÊy, trªu chäc trÎ ngåi c¹nh” vμ “nãi leo
vμo c©u chuyÖn cña ng−êi kh¸c”; biÓu hiÖn xung ®éng c¶m xóc b»ng “dÔ
khãc hoÆc hay khãc”. Khã kiÒm chÕ hμnh vi cña m×nh tr−íc mét sù hÉng
hôt, mét sù phÊn khÝch…lμm trÎ th−êng khã cã hμnh vi thÝch øng víi bèi
c¶nh giao tiÕp, lμm ng−êi kh¸c khã chÞu.
™ Quan hÖ g¾n kÕt cña M/NCS víi trÎ cã RLT§GCY t¹i thêi ®iÓm kh¶o
s¸t cã ®Æc ®iÓm: tÇn suÊt quan hÖ t−¬ng t¸c t−¬ng ®èi lín tuy nhiªn møc
®é c¸c kü n¨ng cña quan hÖ g¾n kÕt phÇn lín l¹i ë møc trung b×nh hoÆc
møc thÊp. KÕt qu¶ cña quan hÖ t−¬ng t¸c th−êng thÊp; TÇn suÊt cña quan

5. 22
quan hÖ g¾n kÕt cña M/NCS l¹i t¨ng c−êng thªm mét møc HÖ thèng c¸c
biÖn ph¸p ®−îc m« h×nh hãa trong h×nh 3.8.
3.5. KÕt qu¶ thùc nghiÖm t¸c ®éng
§èi víi c¸c tr−êng hîp RLT§GCY ph©n kiÓu gi¶m chó ý tham gia
thùc nghiÖm, chóng t«i chØ ®¸nh gi¸ c¸c ®Æc ®iÓm gi¶m chó ý tr−íc vμ
sau thùc nghiÖm. Bëi lÏ, vÊn ®Ò gi¶m chó ý lμ vÊn ®Ò chÝnh cña c¸c trÎ
nμy, sù c¶i thiÖn
B¶ng 3.16: KÕt qu¶ thùc nghiÖm t¸c ®éng trªn tr−êng hîp
RLT§GCY thÓ gi¶m chó ý
Tr−êng hîp 012007 Tr−êng hîp 292007
Tr−íc
thùc
nghiÖm
Sau
thùc
nghiÖm
HiÖu sè
thay
®æi
Tr−íc
thùc
nghiÖm
Sau
thùc
nghiÖm
HiÖu sè
thay
®æi
§iÓm cña CPRS
(®iÓm sè)
89 74 - 15 92 90 - 2
Thêi l−îng chó ý
(thêi l−îng trung b×nh/s)
ë nhμ
ë tr−êng
ë phßng kh¸m
1.4
1.7
26.2
4.7
5.8
30.2
+3.3
+4.1
+4
1.2
1.9
28.6
1.2
2
20.1
0
+ .1
- 8.5
Kü n¨ng chó ý
(møc ®é ®iÓm)
3 5 +2 4 4 0
Khèi l−îng chó ý
(sè l−îng trung b×nh)
ë nhμ
ë tr−êng
ë phßng kh¸m
1
1.2
2.1
1.4
1.6
2.5
+ .4
+ .4
+ .4
1.2
2
2
1.2
2.1
2
0
+ .1
0
cña RLT§GCY nhiÒu hay Ýt phô thuéc vμo sù c¶i thiÖn cña c¸c ®Æc ®iÓm
gi¶m chó ý nμy.
XÐt vÒ ®iÓm sè cña CPRS, c¶ hai tr−êng hîp ®Òu cã sù thay ®æi.
Tuy nhiªn, tr−êng hîp ®−îc can thiÖp cã hiÖu sè thay ®æi lín h¬n (-15 so
víi -2), cã nghÜa lμ sù c¶i thiÖn vÒ ®iÓm sè trªn tr¾c nghiÖm t©m lý lín
h¬n. Møc ®é RLT§GCY ®−îc c¶i thiÖn tõ møc nhÑ chuyÓn sang møc
ranh giíi. Trong khi tr−êng hîp 292007 th× sù c¶i thiÖn lμ kh«ng ®¸ng kÓ.
Møc ®é cña RLT§GCY trªn ®iÓm sè cña CPRS vÉn gi÷ ë møc ®é nhÑ
nh− tr−íc thùc nghiÖm.
3
6. Giíi h¹n ph¹m vi nghiªn cøu
6.1. VÒ kh¸ch thÓ nghiªn cøu chÝnh:
Kh¸ch thÓ ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn chÈn ®o¸n cña DSM-IV vÒ
RLT§GCY; C¸c tiªu chuÈn lo¹i trõ cña c¸c kh¸ch thÓ bao gåm: chËm
ph¸t triÓn trÝ tuÖ, c¸c rèi lo¹n t©m thÇn (tù kû, lo¹n thÇn), bÖnh thùc thÓ
n·o, ®éng kinh…; chøc n¨ng cña c¸c gi¸c quan nh− tai, m¾t, c¬ quan
ph¸t ©m cßn tèt; kh«ng cã c¸c bÖnh ngoμi da nh− eczema, v¶y nÕn; kh«ng
cã héi chøng Tourette, móa giËt Syndenham; C¸c kh¸ch thÓ chØ cã
RLT§GCY ®¬n thuÇn, kh«ng cã c¸c rèi lo¹n kÌm theo: rèi lo¹n häc tËp,
rèi lo¹n phßng vÖ chèng ®èi, rèi lo¹n lo ©u, rèi lo¹n hμnh vi; Kh¸ch thÓ
chÝnh cã RLT§GCY nh−ng vÉn tham gia vμo c¸c líp häc b×nh th−êng
nh− c¸c trÎ em kh¸c cïng ®é tuæi; Thùc nghiÖm t¸c ®éng kh«ng nghiªn
cøu trªn nh÷ng trÎ ®ang ®−îc sö dông liÖu ph¸p hãa d−îc (dïng thuèc
®iÒu trÞ RLT§GCY)
6.2. Giíi h¹n vÒ ®èi t−îng nghiªn cøu: chØ nghiªn cøu ®Æc ®iÓm t©m lý
l©m sμng lo¹n t¨ng ®éng gi¶m chó ý ë HSTH trong bèi c¶nh nhμ tr−êng,
gia ®×nh vμ phßng kh¸m.
6.3. VÒ ®Þa bμn nghiªn cøu: c¸c trÎ sèng ë néi thμnh thμnh phè Hμ Néi.
7. c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu. §Ò tμi sö dông phèi hîp c¸c
ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu tμi liÖu; Ph−¬ng ph¸p
pháng vÊn; Ph−¬ng ph¸p quan s¸t; Ph−¬ng ph¸p trß chuyÖn l©m sμng;
Ph−¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm; Ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm t©m lý; Ph−¬ng
ph¸p thèng kª to¸n häc; Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu tr−êng hîp.
8. §ãng gãp míi cña luËn ¸n
- Nghiªn cøu nμy hÖ thèng gãp phÇn lμm s¸ng tá h¬n hÖ thèng
kh¸i niÖm vμ c¬ së lý luËn vÒ ®Æc ®iÓm t©m lý l©m sμng, rèi lo¹n t¨ng
®éng gi¶m chó ý cña HSTH, ®ång thêi ®Ò cËp ®Õn sù ph¸t sinh vμ ph¸t
triÓn cña RLT§GCY trong ®êi sèng c¸ nh©n.
- KÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tμi cã thÓ sö dông lμm tμi liÖu tham
kh¶o cho c¸c nhμ t©m lý l©m sμng, c¸c nhμ t− vÊn t©m lý vμ c¸c bËc cha
mÑ trong viÖc chÈn trÞ, nu«i d¹y trÎ tiÓu häc cã RLT§GCY.

6. 4
ch−¬ng 1: c¬ së lý luËn
1.1. lÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò
Cã nh÷ng b»ng chøng cho thÊy RLT§GCY lμ hiÖn t−îng ®· xuÊt
hiÖn tõ hμng ngμn n¨m tr−íc. Tuy nhiªn tªn gäi vμ néi dung cña rèi lo¹n
nμy kh«ng ngõng thay ®æi theo thêi gian. ChØ khi Sæ tay ChÈn ®o¸n vμ
Thèng kª c¸c rèi lo¹n t©m thÇn cña Héi t©m thÇn häc Hoa kú lÇn thø 2
(1968) ®−a ra thuËt ng÷ ph¶n øng t¨ng ®éng ë trÎ em, ®Þnh danh rèi lo¹n
víi c¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n: gi¶m chó ý, t¨ng ®éng vμ xung ®éng, thuËt ng÷
nμy míi ®−îc sö dông réng r·i, thèng nhÊt trong khoa häc.
1.1.1. Nghiªn cøu dÞch tÔ häc vÒ RLT§GCY cña trÎ 6-12 tuæi
G.J.August vμ cs (1996) nghiªn cøu trªn 7.231 trÎ em tõ líp 1 ®Õn
líp 4. KÕt qu¶ lμ tû lÖ nam/n÷ lμ 4/1, 4,4% cã hμnh vi ph¸ ph¸ch, 67%
c¸c trÎ cã hμnh vi ph¸ ph¸ch nμy ®¸p øng tiªu chuÈn chÈn ®o¸n
RLT§GCY. Trong khi ®iÒu tra dÞch tÔ vÒ tû lÖ RLT§GCY trªn 2.400 trÎ
em Cana®a (2002), cho tû lÖ nam vμ n÷ cã RLT§GCY gÇn t−¬ng ®−¬ng.
M.Beiser, R.Dion, A.Gotowiec (2000) ph©n tÝch c¸c sè liÖu trªn
1.555 trÎ lμ d©n b¶n xø vμ 489 trÎ lμ d©n nhËp c− ë B¾c Mü ®Ó kh¶o s¸t
yÕu tè xuyªn v¨n hãa cña cÊu tróc triÖu chøng cña RLT§GCY.
Ở ViÖt nam, NguyÔn V¨n Siªm (1996) thèng kª, tõ 1-2-1995 ®Õn
15-5-1996, nhËn thÊy cã 10 trÎ RLT§GCY ®Õn kh¸m t¹i phßng kh¸m
t©m lý-y häc-gi¸o dôc, bÖnh viÖn Saint Paul; NguyÔn C«ng Khanh (2003)
c«ng bè bμi b¸o “ThÝch nghi hãa bé tr¾c nghiÖm Conner” vμ x¸c ®Þnh
tr¾c nghiÖm lμ mét c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó ph¸t hiÖn trÎ cã RLT§GCY;
Trong “Ph−¬ng ph¸p ph¸t hiÖn hiÖn t−îng rèi nhiÔu hμnh vi t¨ng ®éng
gi¶m chó ý ë häc sinh trung häc c¬ së” (2003), Vâ ThÞ Minh ChÝ ®−a ra
tû lÖ häc sinh cã RLT§GCY lμ 0.73%, trong ®ã nam: 1.28%, n÷: 019%.
ViÖc dÉn ra nghiªn cøu nμy ë ViÖt nam cã vÎ khËp khiÔng so víi
c¸c nghiªn cøu n−íc ngoμi. Tuy nhiªn thùc tÕ, sè liÖu nμy ë HSTH ch−a
cã nghiªn cøu nμo ®−a ra, nªn chóng t«i kh«ng thÓ tiÕn hμnh so s¸nh
®−îc.
21
3.4. §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng
H×nh 3.9: M« h×nh tæ chøc c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng
C¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng ®−îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c kÕt qu¶
nghiªn cøu vÒ ®Æc ®iÓm quan hÖ g¾n kÕt cña M/NCS-trÎ tiÓu häc cã
RLT§GCY, nh»m n©ng cao chÊt l−îng quan hÖ g¾n kÕt ®−îc thiÕt kÕ
chñ yÕu lμ nh»m t¸c ®éng tõ M/NCS ®Õn trÎ. C¸c biÖn ph¸p nμy ®−îc tæ
chøc thμnh mét hÖ thèng, trong ®ã c¸c biÖn ph¸p ®−îc tiÕn hμnh tr−íc lμ
c¬ së cho c¸c biÖn ph¸p ®−îc tiÕn hμnh tiÕp sau. Qua mçi b−íc tiÕn hμnh,

7. 20
tøc, c¸u b¼n, næi khïng”, “nãi leo vμo c©u chuyÖn cña ng−êi kh¸c”, “dÔ
khãc hoÆc hay khãc”, “chen ngang trong khi xÕp hμng hay trong trß ch¬i”
chØ ra sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª gi÷a hai nhãm.
Tãm l¹i: §a sè HSTH biÓu hiÖn t¨ng ®éng RLT§GCY b»ng “ngä
ngo¹y, vÆn vÑo trªn ghÕ ngåi”. HSTH cã RLT§GCY th−êng biÓu hiÖn
xung ®éng hμnh vi b»ng viÖc khã kiÒm chÕ hμnh vi cña m×nh tr−íc mét
sù hÉng hôt, mét sù phÊn khÝch....lμm trÎ th−êng khã cã hμnh vi thÝch øng
víi bèi c¶nh giao tiÕp.
3.2. quan hÖ g¾n kÕt gi÷a M/NCS-trÎ cã RLT§GCY
KÕt qu¶ ë b¶ng 3.13 cho thÊy: Sù t−¬ng quan kh«ng cã ý nghÜa
thèng kª gi÷a møc ®é RLT§GCY vμ tÇn suÊt quan hÖ tiÕp xóc; Cã t−¬ng
quan ©m ( r = .
− 661) cã ý nghÜa ë møc p=.01 gi÷a kü n¨ng g¾n kÕt vμ
møc ®é RLT§GCY.
B¶ng 3.13: T−¬ng quan gi÷a tÇn suÊt quan hÖ tiÕp xóc vμ kü n¨ng g¾n
kÕt víi møc ®é cña RLT§GCY
Møc ®é
RLT§GCY
TÇn suÊt
quan hÖ
tiÕp xóc
Kü n¨ng
g¾n kÕt
Møc ®é RLT§GCY r
n
1
41
.
− 109
41
.
− 661**
41
TÇn suÊt quan hÖ tiÕp xóc r
n
.
− 109
41
1
41
.
− 067
41
Kü n¨ng g¾n kÕt r
n
.
− 661**
41
.
− 067
41
1
41
Ghi chó: ** HÖ sè t−¬ng quan cã ý nghÜa ë møc .01
Do ®ã, nÕu kü n¨ng g¾n kÕt cña M/NCS cμng tèt th× møc ®é biÓu
hiÖn cña RLT§GCY cμng nhÑ.
Nh− vËy, tÇn suÊt cña quan hÖ tiÕp xóc kh«ng cã mèi quan hÖ víi
c¸c møc ®é cña RLT§GCY. Nh−ng møc ®é c¸c kü n¨ng cña quan hÖ g¾n
kÕt cã t−¬ng quan nghÞch vμ cã kh¶ n¨ng dù b¸o møc ®é biÓu hiÖn cña
RLT§GCY cña HSTH.
3.3. tr−êng hîp nghiªn cøu ®iÓn h×nh (kh«ng tr×nh bμy v×
khu«n khæ cña cuèn tãm t¾t cã h¹n)
5
1.1.2. Nghiªn cøu c¸c ®Æc ®iÓm cô thÓ cña RLT§GCY
R.Pry (1998) ë Ph¸p, nghiªn cøu c¸c thμnh tè nhËn thøc vμ hμnh vi
ë 30 trÎ 7 tuæi cã RLT§GCY. T¸c gi¶ nhËn xÐt vÒ mèi t−¬ng quan gi÷a
nhËn thøc vμ hμnh vi cña nhãm ®èi t−îng nghiªn cøu vμ ®Æt c©u hái cho
c¸c h−íng nghiªn cøu vÒ sau: ThiÕu hôt chó ý liÖu cã cïng b¶n chÊt víi
trÇm c¶m ë trÎ em trong chËm ph¸t triÓn trÝ tuÖ hay trong c¸c rèi lo¹n häc
tËp hay kh«ng?
D.R.Blachman vμ S.Hinshaw (2002) so s¸nh trÎ n÷ cã RLT§GCY
vμ trÎ n÷ kh«ng cã RLT§GCY, nhËn thÊy: trÎ cã RLT§GCY khã ®−îc
b¹n bÌ cïng løa chÊp nhËn h¬n; Khi tham gia vμo quan hÖ b¹n bÌ: trÎ
RLT§GCY kh«ng cã b¹n th©n vμ kh«ng cã nhiÒu lo¹i b¹n h¬n; §é bÒn
cña t×nh b¹n vμ ChÊt l−îng cña quan hÖ b¹n bÌ: kh«ng nhËn thÊy sù kh¸c
biÖt gi÷a hai nhãm.
1.1.3. Nghiªn cøu vÒ c¸c rèi lo¹n kÌm theo
R.Delong (1995) ®−a ra con sè kho¶ng 41% ®Õn 80% trÎ
RLT§GCY cã rèi lo¹n häc tËp. Cßn M.Touzin, M.F.Le Heuzey,
M.C.Mouren-Simeoni (1997) nhËn thÊy: 29% cã mét rèi lo¹n häc tËp
biÓu hiÖn ë ch÷ viÕt, 26,6% cã mét rèi lo¹n häc tËp biÓu hiÖn ë m«n ®äc,
vμ 18% cã mét rèi lo¹n häc tËp ë biÓu ®¹t ng«n ng÷; §iÒu tra cña V¨n
phßng Nghiªn cøu vμ ChÝnh s¸ch Ch¨m sãc Søc kháe Hoa kú (1996) −íc
tÝnh, 1/3 trÎ cã RLT§GCY th× còng cã thªm mét chÈn ®o¸n rèi lo¹n
phßng vÖ chèng ®èi; d−íi 1/5 trÎ cã RLT§GCY th× còng cã rèi lo¹n trÇm
c¶m; h¬n 1/5 sè trÎ cã RLT§GCY th× cã mét chÈn ®o¸n vÒ rèi lo¹n lo ©u;
12,36% trÎ trong sè ®ã cã rèi lo¹n häc tËp, 35,15% cã rèi lo¹n hμnh vi.
Trong khi ®ã, theo ®iÒu tra cña Trung t©m KiÓm so¸t vμ phßng ngõa bÖnh
tËt Mü (1998) −íc l−îng h¬n mét nöa trÎ tõ 6-11 tuæi ®−îc chÈn ®o¸n cã
RLT§GCY th× còng cã mét rèi lo¹n häc tËp.
Ở ViÖt nam, TrÇn ThÞ LÖ Thu (2006), t×m ra 4 trÎ cã RLT§GCY ë
quÇn thÓ 59 trÎ ph¸t triÓn t©m thÇn trong c¸c líp gi¸o dôc ®Æc biÖt.

8. 6
1.1.4. Nghiªn cøu vÒ tiÕn triÓn cña RLT§GCY
S.Mannuza vμ cs (1988) nghiªn cøu chiÒu däc trong 10 n¨m. C¸c
nhμ nghiªn cøu nhËn thÊy tû lÖ ng−êi bÞ c¶nh s¸t b¾t gi÷, kÕt téi vμ bá tï
cao h¬n nhãm chøng.
1.1.5. Nghiªn cøu vÒ c¸c ph−¬ng thøc trÞ liÖu hay trî gióp trÞ liÖu t©m
lý
G.A.Fabiano vμ W.E.Pelham Jr. (2003) nghiªn cøu tr−êng hîp mét
cËu bÐ 8 tuæi 11 th¸ng, häc líp 3. C¸c t¸c gi¶ sö dông liÖu ph¸p hμnh vi
víi hÖ thèng nhiÖm vô cô thÓ vμ hÖ thèng khen th−ëng phï hîp vμ nhËn
®Þnh: viÖc ¸p dông liÖu ph¸p hμnh vi vμo m«i tr−êng tr−êng häc lμ cã tÝnh
kh¶ thi.
G.M.Kapalka (2004) thö nghiÖm 76 gia ®×nh cã trÎ RLT§GCY
xem xÐt c¸ch thøc trÎ nhËn ®−îc lêi yªu cÇu ®Ò nghÞ cña cha mÑ cã hiÖu
qu¶ nhÊt. §¸nh gi¸ sau hai tuÇn, tû lÖ kh«ng v©ng lêi gi¶m 32%.
R.Reid, M.Schartz, A.L. Trout (2005) sö dông can thiÖp tù ®iÒu chØnh
cho trÎ RLT§GCY. KÕt qu¶ cña nghiªn cøu gîi ý: can thiÖp tù ®iÒu chØnh
cã thÓ t¹o ra nh÷ng c¶i thiÖn cã ý nghÜa ë häc sinh trªn hμnh vi tËp trung
vμo nhiÖm vô c«ng viÖc, hiÖu qu¶ vμ tÝnh chÝnh x¸c cña häc tËp vμ lμm
gi¶m nh÷ng hμnh vi ph¸ ph¸ch kh«ng thÝch hîp.
Nh− vËy, c¸c nghiªn cøu vÒ RLT§GCY ë n−íc ngoμi kh¸ s©u vμ kh¸
nhiÒu mÆt. Trong lóc ®ã c¸c nghiªn cøu vÒ RLT§GCY nãi chung vμ
RLT§GCY cña HSTH ë ViÖt Nam nãi riªng l¹i ch−a nhiÒu.
1.2. Mét sè kh¸I niÖm c¬ b¶n
1.2.1. Häc sinh tiÓu häc
1.2.1.1. VÒ ®é tuæi: HSTH lμ trÎ em ®i häc, cã ®é tuæi tõ 6 ®Õn 12.
1.2.1.2. Nh÷ng nhiÖm vô ph¸t triÓn cña HSTH: Häc ®−îc nh÷ng kü
n¨ng vÒ thÓ chÊt cÇn thiÕt cho nh÷ng trß ch¬i b×nh th−êng; KiÕn t¹o ®−îc
nh÷ng th¸i ®é, quan niÖm, t− thÕ, d¸ng ®iÖu lμnh m¹nh víi b¶n th©n nh−
lμ mét c¬ thÓ ®ang t¨ng tr−ëng; Häc ®−îc c¸ch hoμ hîp víi b¹n cïng tuæi
vμ b¹n cïng løa; Häc ®−îc mét vai trß x· héi nam tÝnh hay n÷ tÝnh thÝch
hîp; Ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng c¬ b¶n liªn quan ®Õn ®äc, viÕt vμ tÝnh to¸n;
19
B¶ng 3.7: §Æc ®iÓm xung ®éng cña hai nhãm
Nhãm nghiªn
cøu
Nhãm ®èi
chøng
Néi dung quan s¸t
Bèi c¶nh
quan s¸t
Trung
b×nh
sè lÇn
®¸nh
dÊu
/10s
§é
lÖch
chuÈn
Trung
b×nh
sè lÇn
®¸nh
dÊu
/10s
§é
lÖch
chuÈn
p
C−íp lêi ng−êi
®èi tho¹i
ë nhμ
ë tr−êng
ë phßng kh¸m
2.29
1.45
1.31
.87
.46
.41
.00(*)
0
0
.00(**)
0
0
.000
.000
.000
Ph¸ quÊy, trªu
chäc trÎ ngåi
c¹nh
ë nhμ
ë tr−êng
ë phßng kh¸m
2.62
1.52
1.49
1.20
.50
.49
0
.00(*)
0
0
.00(**)
0
.000
.000
.000
Ph¸ ®¸m trß ch¬i
cña nh÷ng trÎ
kh¸c, hay ho¹t
®éng cña ng−êi
kh¸c
ë nhμ
ë tr−êng
ë phßng kh¸m
.54
1.48
.38
.38
.49
.28
0
.00(*)
0
0
.00(**)
0
.000
.000
.000
NhÊp nhæm hoÆc
hμnh ®éng nh−
bÞ thóc ®Èy
ë nhμ
ë tr−êng
ë phßng kh¸m
.18
.00(*)
.00(*)
.13
.00(**)
.00(**)
0
0
0
0
0
0
.000
.000
.002
Nãi leo vμo c©u
chuyÖn cña
ng−êi kh¸c
ë nhμ
ë tr−êng
ë phßng kh¸m
2.79
1.75
1.03
1.28
.78
.65
.00(*)
0
0
.00(**)
0
0
.000
.000
.000
G©y gæ, ®¸nh
nhau.
ë nhμ
ë tr−êng
ë phßng kh¸m
.00(*)
.00(*)
0
.19
.00(**)
0
0
.00(*)
0
0
.00(**)
0
.031
.082
Hμnh
vi
Chen ngang
trong khi xÕp
hμng hay trong
trß ch¬i
ë nhμ
ë tr−êng
ë phßng kh¸m
.90
.64
.31
.66
.50
.41
.00(*)
.00(*)
0
.00(**)
.00(**)
0
.000
.000
.000
Bùc tøc, c¸u b¼n,
næi khïng
ë nhμ
ë tr−êng
ë phßng kh¸m
.30
.19
.14
.00(**)
.00(**)
.00(**)
.00(*)
.00(*)
0
.00(**)
.00(**)
0
.000
.000
.000
BÞ kÝch ®éng, næi
khïng
ë nhμ
ë tr−êng
ë phßng kh¸m
.36
.16
.00(*)
.34
.26
.00(**)
.00(*)
.00(*)
0
.00(**)
.00(**)
0
.000
.002
.006
C¶m
xóc
DÔ khãc hoÆc
hay khãc.
ë nhμ
ë tr−êng
ë phßng kh¸m
.56
.23
.00(*)
.27
.17
.00(**)
0
0
0
0
0
0
.000
.000
.000
Ghi chó: (*)
lμ nh÷ng quan s¸t kh«ng ®¸ng kÓ
(**)
lμ nh÷ng lÖch chuÈn kh«ng ®¸ng kÓ

9. 18
(9.8%) ch¹y nh¶y, leo trÌo kh«ng phï hîp t×nh huèng cña nhãm nghiªn
cøu vμ 30 tr−êng hîp quan s¸t cña nhãm ®èi chøng.
B¶ng 3.4: §Æc ®iÓm cña c¸c triÖu chøng “ngåi kh«ng yªn”, “ra khái
chç ngåi”, “ch¹y nh¶y leo trÌo trong t×nh huèng kh«ng phï hîp”
cña c¶ hai nhãm
Nhãm nghiªn cøu Nhãm ®èi chøng
Néi dung
quan s¸t
Bèi c¶nh quan
s¸t
Sè
trÎ
Trung
b×nh sè
lÇn ®¸nh
dÊu/5phót
Sè
trÎ
Trung
b×nh sè
lÇn ®¸nh
dÊu/5phót
Ngåi kh«ng yªn
ë nhμ
ë tr−êng
ë phßng kh¸m
36
36
36
24.62
28.76
19.39
0
0
0
0
0
0
Ra khái chç ngåi
ë nhμ
ë tr−êng
ë phßng kh¸m
12
12
12
3.93
1.02
2.96
0
0
0
0
0
0
Ch¹y nh¶y leo trÌo
trong t×nh huèng
kh«ng phï hîp
ë nhμ
ë tr−êng
ë phßng kh¸m
4
4
4
1.10
0.20
0
0
0
0
0
0
0
KÕt qu¶ cña b¶ng 3.4 hoμn toμn kh«ng nhËn thÊy c¸c ®Æc ®iÓm
“ngåi kh«ng yªn”, “ra khái chç ngåi” vμ “ch¹y nh¶y leo trÌo trong t×nh
huèng kh«ng phï hîp” ë nhãm ®èi chøng. Kh«ng cã sù kh¸c nhau gi÷a
c¸c bèi c¶nh quan s¸t: ë nhμ, ë tr−êng vμ ë phßng kh¸m. Nh− vËy, ®èi víi
trÎ cã ®Æc ®iÓm t¨ng ®éng, cã thÓ dÔ dμng nhËn ra h¬n víi nh÷ng trÎ cã
®Æc ®iÓm kÐm chó ý.
§Æc ®iÓm xung ®éng cña trÎ RLT§GCY ®−îc kh¶o s¸t b»ng quan
s¸t trªn nh÷ng trÎ RLT§GCY thÓ t¨ng ®éng-xung ®éng (10 trÎ) vμ nh÷ng
RLT§GCY thÓ hçn hîp (3 trÎ). C¸c kÕt qu¶ quan s¸t nμy ®−îc so s¸nh
víi quan s¸t trªn c¸c trÎ kh«ng cã RLT§GCY trong nhãm ®èi chøng.
B¶ng 3.7 tr×nh bμy kÕt qu¶ quan s¸t ®Æc ®iÓm xung ®éng cña c¸c trÎ cã
RLT§GCY vμ c¸c trÎ trong nhãm ®èi chøng. Quan s¸t ®−îc thùc hiÖn
trªn nh÷ng trÎ cã RLT§GCY thÓ t¨ng ®éng-xung ®éng vμ thÓ hçn hîp.
C¸c môc “c−íp lêi ng−êi ®èi tho¹i”, “ph¸ quÊy, trªu chäc trÎ ngåi c¹nh”,
“ph¸ ®¸m trß ch¬i cña nh÷ng trÎ kh¸c, hay ho¹t ®éng cña ng−êi kh¸c”,
“bùc
7
Ph¸t triÓn c¸c kh¸i niÖm cÇn thiÕt cho cuéc sèng hμng ngμy; Ph¸t triÓn
l−¬ng t©m, ®¹o ®øc vμ thang c¸c gi¸ trÞ; §¹t ®−îc sù ®éc lËp cña c¸ nh©n;
Ph¸t triÓn th¸i ®é vÒ c¸c nhãm vμ c¸c ®oμn thÓ x· héi.
1.2.1.3. Mét sè ®Æc ®iÓm c¬ thÓ vμ t©m lý
a. §Æc ®iÓm vËn ®éng
- Sù ph¸t triÓn cña c¸c kü n¨ng vËn ®éng th«. VËn ®éng cña HSTH
uyÓn chuyÓn h¬n vμ phèi hîp tèt h¬n ë thêi kú tr−íc. HÇu hÕt trÎ 10-11
tuæi cã thÓ häc ch¬i thÓ thao nh−: ch¹y, trÌo, nh¶y d©y, b¬i léi, ®¹p xe
v.v. Vμ khi ®· thùc hiÖn ®−îc, c¸c kü n¨ng vÒ thÓ chÊt l¹i lμ nguån ham
thÝch lín h¬n vμ ®−a trÎ ®Õn thμnh c«ng. Kü n¨ng vËn ®éng th« liªn quan
®Õn ho¹t ®éng cña c¬ lín. TrÎ trai th−êng thùc hiÖn lo¹i vËn ®éng nμy
nhiÒu h¬n trÎ g¸i.
- Sù ph¸t triÓn cña c¸c kü n¨ng vËn ®éng tinh tÕ. TrÎ 6 tuæi cã thÓ
biÕt ®ãng ®inh, buéc d©y giμy, mÆc quÇn ¸o. Khi 7 tuæi, trÎ thÝch sö dông
mét chiÕc bót ch× h¬n lμ mét chiÕc bót s¸p ®Ó vÏ vμ ®«i khi viÕt ng−îc
ch÷. Ch÷ viÕt trë nªn nhá h¬n. Lóc 8-10 tuæi, trÎ cã thÓ sö dông hai tay
®éc lËp mét c¸ch dÔ dμng h¬n vμ chÝnh x¸c h¬n; b©y giê trÎ cã thÓ viÕt
®−îc ch÷ in. Cì ch÷ ngμy cμng nhá h¬n so víi tr−íc ®©y. Kho¶ng 10-12
tuæi, trÎ b¾t ®Çu béc lé nh÷ng kü n¨ng thao t¸c b»ng tay t−¬ng tù nh÷ng
kh¶ n¨ng cña ng−êi lín. TrÎ ®· cã nh÷ng cö ®éng phøc t¹p, r¾c rèi vμ
nhanh nhÑn cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra ®−îc mét s¶n phÈm lμm b»ng tay cã chÊt
l−îng tèt. TrÎ g¸i th−êng vËn hμnh c¸c kü n¨ng vËn ®éng tinh tÕ tèt h¬n
trÎ trai.
b. §Æc ®iÓm chó ý cña häc sinh tiÓu häc
Call (1985) −íc l−îng mét sù ph¸t triÓn ®é dμi thÝch hîp cña chó ý
®Ó duy tr× chó ý vμo mét ho¹t ®éng, vÝ dô xem ti vi, víi trÎ 6-7 tuæi lμ 60
phót.
Cooke vμ Williams (1987) ®· tæng kÕt s¸u møc ®é ph¸t triÓn b×nh
th−êng cña viÖc kiÓm so¸t chó ý, dùa trªn nghiªn cøu cña J.Reynell. Theo
®ã th× kü n¨ng chó ý cña HSTH ®¹t møc cao nhÊt: møc ®é 6-møc ®é cuèi

10. 8
cïng. Khi nμy, c¸c kªnh nghe, nh×n vμ thao t¸c b»ng tay ®−îc thèng hîp
mét c¸ch trän vÑn vμ sù chó ý cña trÎ ®−îc thiÕt lËp vμ duy tr× tèt.
c. §Æc ®iÓm quan hÖ t−¬ng t¸c cña häc sinh tiÓu häc. MÆc dï, trÎ ë tuæi
nμy dμnh Ýt thêi gian cho cha mÑ h¬n so víi cho b¹n bÌ cïng løa, nh−ng
quan hÖ víi cha mÑ vÉn cßn rÊt quan träng. Th«ng th−êng, ng−êi ta cho
r»ng quan hÖ cha mÑ-trÎ nh− mét con ®−êng mét chiÒu chØ cã cha mÑ ¶nh
h−ëng ®Õn trÎ. Nh−ng thùc ra mèi quan hÖ nμy lμ quan hÖ qua l¹i vμ theo
hai chiÒu. §Ó cã sù hßa hîp víi trÎ, cha mÑ cÇn t¹o ®−îc c¸ch nu«i d¹y
theo h−íng cïng ®iÒu hßa víi trÎ.
1.2.2. Rèi lo¹n t¨ng ®éng gi¶m chó ý. Rèi lo¹n t¨ng ®éng gi¶m chó ý lμ
tªn gäi ®−îc sö dông ®Ó ®Ò cËp ®Õn nh÷ng trÎ em cã c¸c nhãm triÖu
chøng bao gåm: gi¶m chó ý, t¨ng ®éng vμ xung ®éng tån t¹i ë mét møc
®é kh«ng phï hîp víi sù ph¸t triÓn, vμ cã tÝnh lan to¶. Sù tån t¹i cña rèi
lo¹n nμy ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh lÜnh héi häc vÊn ë tr−êng còng nh−
viÖc t¹o dùng vμ duy tr× c¸c mèi quan hÖ trong gia ®×nh vμ ngoμi x· héi
cña trÎ.
1.2.3. §Æc ®iÓm t©m lý l©m sμng cña trÎ cã rèi lo¹n t¨ng ®éng gi¶m
chó ý
1.2.3.1. §Æc ®iÓm t©m lý l©m sμng cña ng−êi cã rèi lo¹n t¨ng ®éng
gi¶m chó ý. §Æc ®iÓm t©m lÝ l©m sμng cña ng−êi cã rèi lo¹n t¨ng ®éng
gi¶m chó ý lμ c¸c ®Æc ®iÓm vÒ chó ý, hμnh vi, vËn ®éng mμ nhμ t©m lý
häc l©m sμng cã thÓ nhËn biÕt trùc tiÕp b»ng c¸c gi¸c quan vμ dùa vμo ®ã
®Ó nhËn ra rèi lo¹n nμy trªn mét ng−êi cô thÓ nμo ®ã cã rèi lo¹n t¨ng
®éng gi¶m chó ý.
1.2.3.2. §Æc ®iÓm t©m lý l©m sμng RLT§GCY cña trÎ em
Gi¶m chó ý. Mét nhμ t©m lý häc cã thÓ ghi nhËn lμ trÎ cã thÓ chó ý
trong qu¸ tr×nh lμm test. Mét nhμ nhi khoa cã thÓ quan s¸t thÊy ®øa trÎ
kh«ng mÊt tËp trung chó ý trong thö nghiÖm ng¾n ë phßng kh¸m. Do vËy,
nÕu ng−êi kh¸m, nhμ t©m thÇn nhi, nhμ nhi khoa hay nhμ t©m lý häc
kh«ng nhËn ra nh÷ng biÕn ®æi tiÒm tμng cho nh÷ng hμnh vi nh− vËy,
ng−êi ®ã cã thÓ sÏ kh«ng ®óng ®¾n ®i ®Õn kÕt luËn lμ ®øa trÎ nμy hoμn
17
B¶ng 3.2: §Æc ®iÓm khèi l−îng chó ý cña hai nhãm
Nhãm nghiªn cøu Nhãm ®èi chøng
Sè nhiÖm vô
trÎ chó
ý ®−îc
Bèi c¶nh
Quan s¸t
Nhãm tuæi
Sè
trÎ
Trung
b×nh sè
nhiÖm vô
chó ý
®−îc
Sè
trÎ
Trung
b×nh sè
nhiÖm vô
chó ý
®−îc
p
ë nhμ
6-9 tuæi
10-12 tuæi
Tæng
15
16
31
1.11
1.99
1.56
14
16
30
3.63
4.66
4.18
.000
.000
.000
ë tr−êng
6-9 tuæi
10-12 tuæi
Tæng
15
16
31
1.25
2.08
1.68
14
16
30
3.59
4.58
4.12
.000
.000
.000
ë phßng kh¸m
6-9 tuæi
10-12 tuæi
Tæng
15
16
31
2.02
2.29
2.16
14
16
30
3.65
4.65
4.18
.000
.000
.000
Sù kh¸c nhau gi÷a thêi l−îng chó ý cña trÎ ë bèi c¶nh phßng kh¸m
vμ bèi c¶nh kh¸c lμ mét ®iÒu kh¸ thó vÞ. Theo chóng t«i, ®ã lμ do trÎ ë
trong mét bèi c¶nh xa l¹, víi nh÷ng ng−êi xa l¹, v× vËy trÎ chó t©m h¬n,
tr¹ng th¸i chó ý chñ yÕu lμ chó ý cã chñ ®Þnh, do vËy thêi l−îng chó ý
còng dμi h¬n. §iÒu nμy cã thÓ dÉn ®Õn mét nhËn ®Þnh: chó ý cña c¸c trÎ
RLT§GCY trong nhiÒu bèi c¶nh, th−êng lμ chó ý kh«ng chñ ®Þnh.
Tãm l¹i: trÎ RLT§GCY cã søc bÒn chó ý ng¾n, khèi l−îng chó ý
nhá, møc ®é kü n¨ng chó ý thÊp h¬n so víi nhãm ®èi chøng trªn tÊt c¶
c¸c bèi c¶nh quan s¸t. Sù kh¸c nhau nμy lμ cã gi¸ trÞ khi ph©n biÖt c¸c
HSTH cã RLT§GCY vμ c¸c HSTH kh«ng cã RLT§GCY.
3.1.2. §Æc ®iÓm t¨ng ®éng vμ xung ®éng
“Ngä ngoËy, vÆn vÑo trªn ghÕ ngåi”, “ch¶y ra khái chç”, “ch¹y
nh¶y leo trÌo kh«ng phï hîp” lμ nh÷ng ®Æc ®iÓm t¨ng ®éng ®−îc kh¶o
s¸t.
C¸ch thøc lËp b¶ng thèng kª nμy nh− sau: chØ chó ý ®Õn c¸c ®èi
t−îng cã triÖu chøng (®· liÖt kª trong b¶ng 2.4). Cã 36 tr−êng hîp
(87.8%) cã triÖu chøng hay ngä ngo¹y, vÆn vÑo trªn ghÕ ngåi, 12 tr−êng
hîp (29.3%) hay ch¹y ra khái chç ngåi trong giê häc, 4 tr−êng hîp

11. 16
ë nhãm ®èi chøng, chØ cã mét trÎ ë løa tuæi 6-9 (chiÕm 7.1%) vμ
mét trÎ løa tuæi 10-12 (chiÕm 6.3%) ®¹t kü n¨ng chó ý møc 5: trÎ hiÓu
nh÷ng chØ dÉn b»ng lêi liªn quan ®Õn nhiÖm vô mμ vÉn kh«ng ph¶i gi¸n
®o¹n ho¹t ®éng ®Ó nh×n vμo ng−êi nãi. Thêi gian tËp trung chó ý cña trÎ
cã thÓ ng¾n nh−ng trÎ cã kh¶ n¨ng tËp trung vμo nhãm lêi chØ dÉn.
Ng−îc l¹i, ë nhãm nghiªn cøu, chØ cã mét trÎ (2.4%) ®¹t kü n¨ng chó
ý møc 6 vμ b¶y trÎ (16.7%) ®¹t kü n¨ng chó ý møc 5.
§a sè (26.8%) trÎ míi chØ ®¹t kü n¨ng chó ý møc 3. ë møc nμy chó ý
cña trÎ vÉn lμ mét kªnh duy nhÊt. TrÎ kh«ng thÓ chó ý vμo c¸c kÝch thÝch
nghe vμ nh×n tõ c¸c nguån kh¸c nhau.
Trong nhãm nghiªn cøu, kü n¨ng chó ý møc 4 còng cßn chiÕm tû lÖ
kh¸ lín (23.8%).
Khèi l−îng chó ý cña hai nhãm còng ®−îc kh¶o s¸t b»ng b¶ng
quan s¸t chó ý. ViÖc kh¶o s¸t khèi l−îng chó ý nh»m môc ®Ých xem xÐt
trÎ cã thÓ tæ chøc ®−îc bao nhiªu nhiÖm vô chó ý trong cïng mét lóc. Sè
nhiÖm vô mμ trÎ chó ý ®−îc trong mçi hμnh ®éng chó ý ë c¶nh quan s¸t
®−îc ghi nhËn vμo tõng dßng riªng biÖt, sau ®ã ®−îc tæng kÕt thμnh sè
trung b×nh cho tÊt c¶ c¶nh quan s¸t.
KÕt qu¶ ë b¶ng 3.3 cho thÊy, trung b×nh sè nhiÖm vô mμ c¸c trÎ cña
c¶ hai nhãm cã thÓ chó ý ®−îc ë c¸c bèi c¶nh quan s¸t: ë gia ®×nh, ë
tr−êng häc hÇu nh− kh«ng cã sù kh¸c nhau.
Sè nhiÖm vô trung b×nh mμ trÎ cã thÓ chó ý ®−îc ë løa tuæi 6-9 ®Òu
thÊp h¬n so víi løa tuæi 10-12 ë c¶ hai nhãm. §iÒu nμy còng phï hîp víi
®Æc ®iÓm ph¸t triÓn chó ý cña trÎ em theo løa tuæi.
Tuy nhiªn, sè nhiÖm vô trung b×nh mμ c¸c trÎ cã RLT§GCY trong
nhãm nghiªn cøu chó ý ®−îc trong mét kho¶ng thêi gian so víi nhãm ®èi
chøng kh¸c nhau râ rÖt, vμ sù kh¸c nhau nμy lμ cã ý nghÜa thèng kª trªn
tÊt c¶ c¸c bèi c¶nh quan s¸t (p=.000).
9
toμn tèt vμ r»ng bè mÑ vμ gi¸o viªn cña trÎ ®· ph¶n ¸nh qu¸ møc. Cßn bè
mÑ cña ®øa trÎ l¹i cã thÓ ph¶n ®èi chÈn ®o¸n cña nhμ chuyªn m«n. Hä cã
thÓ sÏ hái “Lμm sao mμ con t«i cã thÓ sao l·ng chó ý khi nã ch¬i ®iÖn tö
hμng giê liÒn kh«ng døt? “.
Còng v× sù r¾c rèi nμy mμ cho ®Õn ngμy nay, ch−a cã c«ng cô hay
tr¾c nghiÖm nμo ®−îc thõa nhËn réng r·i ®Ó ®o l−êng ®Æc ®iÓm kÐm chó ý
cña trÎ RLT§GCY.§Ó cã ®−îc mét chÈn ®o¸n ®Æc tr−ng, nhμ l©m sμng
ph¶i t×m ®−îc c¸c b»ng chøng l©m sμng r»ng: gi¶m chó ý g©y ra cho th©n
chñ hμng lo¹t sù suy gi¶m kh¶ n¨ng trong häc tËp vμ chøc n¨ng x· héi.
T¨ng ®éng ë trÎ ®−îc béc lé b»ng t¨ng vËn ®éng th« nh− ch¹y nh¶y
vμ trÌo leo qu¸ nhiÒu. Nh÷ng trÎ nμy th−êng ®−îc m« t¶ lu«n ho¹t ®éng,
“ch¹y nh− mét c¸i ®éng c¬”, khã ngåi yªn. Nh÷ng trÎ lín h¬n th× cã c¶m
gi¸c cùc kú bån chån, bøt røt. Trong c¸c t×nh huèng mμ tÊt c¶ c¸c trÎ em
®Òu béc lé møc ®é vËn ®éng cao, vÝ dô ch¬i trong s©n tr−êng, th× cã thÓ
kh«ng quan s¸t ®−îc t¨ng ®éng. Sù kh«ng yªn trong ®Æc ®iÓm t¨ng ®éng
cña trÎ kh«ng chØ lμ h¸u ®éng mμ cßn lμ ch¹y ra khái chç ngåi, ph¸ ph¸ch
trong líp häc. V× vËy, Klein vμ Young (1979) ®· cho r»ng sù kÕt hîp cña
møc ®é ho¹t ®éng cao vμ nh÷ng hμnh vi ph¸ ph¸ch cao míi lμ ®iÓm ph©n
biÖt gi÷a trÎ RLT§GCY vμ trÎ b×nh th−êng. §«i khi trÎ RLT§GCY ba
hoa, nãi chuyÖn phiÕm kh«ng ngõng còng gièng nh− ho¹t ®éng cña trÎ
vËy.
Xung ®éng. Ng−êi ta ®· sö dông c¸c c©u hái sau ®Ó ph©n biÖt xung
®éng trong quÇn thÓ: TrÎ cã khã kh¨n khi ph¶i chê ®îi ®Õn l−ît trong trß
ch¬i hay trong c¸c t×nh huèng nhãm kh«ng? TrÎ cã th−êng thèt ra c©u tr¶
lêi tr−íc khi ®èi t¸c nãi xong c©u kh«ng? TrÎ khã ch¬i yªn lÆng cã ph¶i
kh«ng? Cã ph¶i trÎ ng¾t lêi, ph¸ ®¸m nh÷ng ng−êi kh¸c kh«ng (vÝ dô: hóc
®Çu vμo nh÷ng trÎ kh¸c ®ang ch¬i)? Cã ph¶i trÎ tham gia vμo nh÷ng ho¹t
®éng nguy hiÓm mμ kh«ng ®Ó ý ®Õn hËu qu¶ vμ còng kh«ng ph¶i v× môc
®Ých t×m kiÕm sù ly kú, giËt g©n (vÝ dô: ch¹y ngoμi ®−êng phè mμ kh«ng
®Ó ý ®Õn xe cé)?

12. 10
¶nh h−ëng cña c¸c ®Æc ®iÓm cña RLT§GCY lªn sù lÜnh héi häc
vÊn vμ c¸c quan hÖ liªn c¸ nh©n cña trÎ chØ ®−îc coi lμ cã gi¸ trÞ nÕu nhμ
l©m sμng nhËn thÊy sù ¶nh h−ëng nμy lμ râ nÐt.
¶nh h−ëng cña RLT§GCY ®Õn viÖc lÜnh héi häc vÊn ë tr−êng häc.
TrÎ RLT§GCY th−êng cã kÕt qu¶ häc tËp kÐm, mÆc dï chØ sè trÝ tuÖ cña
trÎ còng kh«ng thÊp. C¸c m«n häc nh− To¸n häc, §¸nh vÇn, TËp ®äc cña
trÎ th−êng kÐm h¬n so víi nh÷ng trÎ kh¸c cã cïng tr×nh ®é trÝ tuÖ. D−êng
nh− nh÷ng khã kh¨n cña trÎ trong viÖc duy tr× chó ý lμm nh÷ng trÎ
RLT§GCY th−êng kh«ng hoμn thμnh ®−îc nh÷ng bμi tËp ®−îc giao cho.
¶nh h−ëng cña RLT§GCY ®Õn viÖc c¸c quan hÖ trong gia ®×nh vμ
ngoμi x· héi cña trÎ. TrÎ RLT§GCY kh«ng ®−îc b¹n bÌ cïng løa −a
thÝch vμ gÆp khã kh¨n trong quan hÖ víi cha mÑ, víi anh chÞ em trong
nhμ vμ víi gi¸o viªn. §é tuæi tõ 6-12 lμ løa tuæi mμ c¸c biÓu hiÖn cña
RLT§GCY mang tÝnh ®iÓn h×nh vμ râ rμng nhÊt.
1.2.4. ChÈn ®o¸n vμ ph©n lo¹i RLT§GCY
1.2.4.1. Tiªu chuÈn chÈn ®o¸n sö dông cho nghiªn cøu nμy lμ tiªu chuÈn
chÈn ®o¸n cña DSM-IV.
1.2.4.2. Ph©n lo¹i RLT§GCY:RLT§GCY thÓ gi¶m chó ý, thÓ gi¶m chó
ý lμ næi tréi: m· chÈn ®o¸n 314.00; RLT§GCY thÓ t¨ng ®éng-xung ®éng:
m· chÈn ®o¸n 314.01; RLT§GCY thÓ hçn hîp: m· chÈn ®o¸n lμ 314.01.
1.2.4.3. §i ®Õn mét chÈn ®o¸n RLT§GCY ®Ó cã ®−îc mét chÈn ®o¸n
RLT§GCY chÝnh x¸c nhÊt thiÕt cÇn cã sù phèi kÕt hîp cña nhiÒu c«ng cô
vμ tæng hîp tõ nhiÒu nguån th«ng tin kh¸c nhau.
1.3. c¸c h−íng nghiªn cøu vÒ sù ph¸t sinh vμ ph¸t
triÓn cña RLT§GCY.Trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu nh÷ng lý gi¶i vÒ sù
ph¸t sinh vμ ph¸t triÓn cña RLT§GCY trong ®êi sèng c¸ nh©n, chóng t«i
®Ò cËp ®Õn c¸c luång quan ®iÓm ®−¬ng ®¹i tiªu biÓu kh¸c nhau, bao gåm:
T©m lý häc thÇn kinh cho r»ng, RLT§GCY thùc chÊt lμ do qu¸ tr×nh
tù ®iÒu hßa, tù kiÓm so¸t, tù qu¶n lý cña trÎ kÐm. §iÒu nμy cã liªn quan
®Õn c¸c chøc n¨ng thùc thi cña trÎ còng kh«ng tèt. Nguån gèc cña tù ®iÒu
hßa vμ c¸c chøc n¨ng thùc thi lμ sù ph¸t triÓn kh«ng ®¹t ®Õn sù thuÇn thôc
15
Møc ®é 3: Chó ý cña trÎ vÉn lμ mét kªnh duy nhÊt. Nh−ng nÕu
®−îc ng−êi lín gióp ®ì, trÎ cã thÓ chuyÓn sang tõ kªnh chó ý nμy sang
kªnh chó ý kh¸c råi l¹i quay trë vÒ kªnh chó ý ban ®Çu.
Møc ®é 4: TrÎ chuyÓn ®−îc tõ kªnh chó ý nμy sang kªnh chó ý
kh¸c nh−ng kh«ng cÇn cã sù gióp ®ì cña ng−êi lín.
Møc ®é 5: Chó ý cña trÎ cã hai kªnh. Tuy nhiªn, thêi gian tËp trung
chó ý cña trÎ cßn ng¾n.
Møc ®é 6: C¸c kªnh chó ý cña trÎ ®−îc thèng hîp mét c¸ch trän
vÑn vμ sù chó ý cña trÎ ®−îc thiÕt lËp vμ duy tr× tèt.
B¶ng 3.1: §Æc ®iÓm møc ®é c¸c kü n¨ng chó ý cña c¶ hai nhãm
Nhãm nghiªn cøu Nhãm ®èi chøng
Møc ®é
Kü n¨ng chó ý
Nhãm tuæi
Sè trÎ % Sè trÎ %
Møc ®é 1
6-9 tuæi
10-12 tuæi
Tæng
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Møc ®é 2
6-9 tuæi
10-12 tuæi
Tæng
1
0
1
5.3
0
5.3
0
0
0
0
0
0
Møc ®é 3
6-9 tuæi
10-12 tuæi
Tæng
4
8
12
21.1
36.4
26.8
0
0
0
0
0
0
Møc ®é 4
6-9 tuæi
10-12 tuæi
Tæng
9
1
10
47.4
4.5
23.8
0
0
0
0
0
0
Møc ®é 5
6-9 tuæi
10-12 tuæi
Tæng
1
6
7
5.3
27.3
16.7
1
1
2
7.1
6.3
6.7
Møc ®é 6
6-9 tuæi
10-12 tuæi
Tæng
0
1
1
0
4.5
2.4
13
15
28
92.9
93.8
93.3
KÕt qu¶ nghiªn cøu ë b¶ng 3.2 cho thÊy, ®a sè c¸c trÎ ë nhãm ®èi
chøng ®· ®¹t ®Õn møc ®é kü n¨ng chó ý cao: 13 trÎ 6-9 tuæi (92.9%) vμ
15 trÎ 10-12 tuæi (93.8%) trÎ ®¹t ®−îc kü n¨ng chó ý møc cao nhÊt-møc
6. Trong ®ã c¸c kªnh nghe, nh×n vμ thao t¸c b»ng tay ®−îc thèng hîp mét
c¸ch trän vÑn vμ sù chó ý cña trÎ ®−îc thiÕt lËp vμ duy tr× tèt.

13. 14
ch−¬ng 3: KÕt qu¶ nghiªn cøu
§iÒu tra s¬ bé trªn 1.594 HSTH ë tr−êng tiÓu häc Hoμng Hoa
Th¸m (quËn Ba ®×nh, Hμ Néi) vμ tr−êng tiÓu häc Kh−¬ng ®×nh (quËn
Thanh xu©n, Hμ Néi), nhËn thÊy cã 26 trÎ cã RLT§GCY (chiÕm tû lÖ
1.63%). Tû lÖ nam/n÷ t×m ®−îc trong quÇn thÓ HSTH lμ 23/3.
3.1. §Æc ®iÓm t©m lý l©m sμng HSTH cã RLT§GCY
3.1.1. §Æc ®iÓm chó ý
Quan s¸t chó ý kh«ng ®−îc tiÕn hμnh víi toμn bé 41 kh¸ch thÓ
nghiªn cøu mμ chØ ®−îc tiÕn hμnh víi c¸c kh¸ch thÓ cã RLT§GCY thÓ
gi¶m chó ý (28 tr−êng hîp) vμ RLT§GCY thÓ hçn hîp (3 tr−êng hîp).
Bëi lÏ, c¸c tr−êng hîp RLT§GCY thÓ t¨ng ®éng cã thÓ cã ®Æc ®iÓm chó
ý t−¬ng ®èi gièng víi c¸c trÎ b×nh th−êng. Do vËy, nÕu tæng kÕt c¶ c¸c
tr−êng hîp nμy vμo sÏ kh«ng lμm næi bËt ®−îc sù kh¸c th−êng vÒ ®Æc
®iÓm thêi l−îng chó ý cña c¸c kh¸ch thÓ nghiªn cøu.
§Ó lμm râ h¬n sù kh¸c biÖt (nÕu cã) gi÷a hai nhãm ®Çu tiÓu häc vμ
cuèi tiÓu häc, chóng t«i ph©n lμm hai nhãm tuæi 6-9 tuæi (15 tr−êng hîp)
vμ 10-12 tuæi (16 tr−êng hîp).
Chóng t«i còng tiÕn hμnh quan s¸t ë c¸c bèi c¶nh kh¸c nhau: ë nhμ,
ë tr−êng häc vμ ë phßng kh¸m nh»m t×m hiÓu sù lan táa vÒ biÓu hiÖn c¸c
®Æc ®iÓm gi¶m chó ý cña 31 tr−êng hîp nμy ë c¸c bèi c¶nh kh¸c nhau.
Møc ®é c¸c kü n¨ng chó ý ®−îc kh¶o s¸t b»ng phiÕu ghi l¹i quan s¸t chó ý.
C¸c møc ®é ®−îc ®¸nh gi¸ sau khi c¶nh quan s¸t hμnh vi chó ý kÕt thóc, bao gåm:
Møc ®é 1: TrÎ cùc kú dÔ bÞ sao l·ng bëi c¸c kÝch thÝch bªn ngoμi.
BÊt cø sù kiÖn míi nμo sÏ lμm trÎ sao l·ng chó ý ngay lËp tøc.
Møc ®é 2: TrÎ cã thÓ tËp trung vμo mét nhiÖm vô cô thÓ mμ nã lùa
chän. Tuy nhiªn, chó ý cña trÎ chØ lμ mét kªnh duy nhÊt.
11
cña n·o bé. Do trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cã sù “mÊt hßa hîp” cña qu¸
tr×nh “sinh lý thÇn kinh liªn c¸ nh©n” cña cha mÑ vμ ®øa trÎ; c¸c sang
chÊn t©m lý diÔn ra ë giai ®o¹n sím trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña trÎ; sù
bÊt th−êng trong cÊu tróc cña gien lμ tè bÈm cho viÖc béc lé c¸c triÖu
chøng cña RLT§GCY.
Tr−êng ph¸i ®éng lùc t©m lý quan niÖm, sù hiÖn diÖn cña RLT§GCY
ph¶n ¸nh sù g·y vì trong mét d©y truyÒn phøc t¹p cña nh÷ng sù kiÖn,
nh÷ng tr¶i nghiÖm ë c¸c møc ®é kh¸c nhau. Nh÷ng sù kiÖn vμ nh÷ng tr¶i
nghiÖm cã thÓ kÓ ®Õn nh− sau: sù li h«n, li th©n (nh−ng trÎ kh«ng thÝch
nghi ®−îc); sù thiÕu v¾ng vai trß cña ng−êi cha; tèc ®é thay ®æi cña x·
héi lμm thêi gian mμ cha mÑ dμnh cho trÎ trë nªn qu¸ Ýt ái; sù mÊt uy
quyÒn vμ kh«ng thiÕt lËp ®−îc c¸c giíi h¹n cña ng−êi lín v.v.
Lý thuyÕt g¾n bã ®−a ra luËn ®iÓm, sù ph¸t triÓn cña RLT§GCY ph¶i
®−îc xem xÐt tõ quan hÖ cha mÑ-trÎ. Sù nhÊn m¹nh cña häc thuyÕt nμy
®Õn møc thay v× nãi ®Õn c¸i t«i, ng−êi ta ph¶i ®Ò cËp ®Õn c¸i chóng t«i-
hμm ý ®Õn quan hÖ m·nh liÖt gi÷a trÎ vμ nh÷ng ng−êi ch¨m sãc. ë giai
®o¹n sím, quan hÖ nμy ®−îc c¸ nh©n hãa bëi qu¸ tr×nh cña “c¸i ng¨n
chÆn vμ c¸i bÞ ng¨n chÆn” gi÷a trÎ vμ ng−êi ch¨m sãc. NÕu qu¸ tr×nh nμy
kh«ng ®−îc diÔn ra hoÆc bÞ g·y vì, hμnh vi cña trÎ sÏ kh«ng bÞ ng¨n
chÆn, trÎ kh«ng thÓ duy tr× ho¹t ®éng vμo mét nhiÖm vô, tr«i d¹t tõ ho¹t
®éng nμy sang ho¹t ®éng kh¸c, dÔ sao l·ng chó ý. §ã lμ nh÷ng ®Æc ®iÓm
cña trÎ cã RLT§GCY.
C¶ ba quan ®iÓm ®Òu thèng nhÊt ë mét ®iÓm: ®Òu nh¾c ®Õn vai trß cña
quan hÖ gi÷a trÎ vμ ng−êi ch¨m sãc. §iÓm kh¸c biÖt cña ba lý thuyÕt vÒ
vai trß nμy lμ: nÕu nh− t©m lý häc thÇn kinh chØ coi vai trß cña quan hÖ
nμy nh− mét yÕu tè ¶nh h−ëng, tr−êng ph¸i ®éng lùc t©m lý coi ®ã nh−
mét nh©n tè nguy c¬, th× lý thuyÕt g¾n bã l¹i ph©n tÝch rÊt s©u vÒ quan hÖ
nμy vμ coi ®ã nh− lμ céi nguån h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn cña RLT§GCY
trong ®êi sèng cña c¸ nh©n. V× vËy, theo quan ®iÓm riªng cña c¸ nh©n
chóng t«i, c¸c luËn ®iÓm cña lý thuyÕt g¾n bã cã −u thÕ h¬n trong viÖc
gi¶i thÝch vÒ RLT§GCY.

14. 12
ch−¬ng 2: tæ chøc vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
2.1. Tæ chøc vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc tr¹ng
H×nh 2.1: M« h×nh t×m kiÕm kh¸ch thÓ vμ tæ chøc c¸c
ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
Häc sinh cña tr−êng tiÓu
häc ë Hμ Néi
TrÎ em ®Õn kh¸m ë c¬ së
kh¸m ch÷a t©m thÇn nhi
Phæ biÕn kiÕn thøc Phæ biÕn kiÕn thøc
ChØ b¸o ADHD cña Conner ChØ b¸o ADHD cña Conner
Tr¾c nghiÖm Gille Kh¸m thÇn kinh
-t©m thÇn
Kh¸m nhi khoa §èi chiÕu DSM-IV
Héi chÈn
CTRS-R CPRS-R
Gi¸o
viªn
MÑ/
NCS
Quan s¸t
Pháng vÊn
Pháng vÊn Pháng vÊn
Ph©n tÝch s¶n
phÈm h.®éng
Quan s¸t
Kh¸ch
thÓ
häc
sinh
nghi
ngê
cã
RLT§
GCY
Kh¸ch
thÓ
chÝnh
cã
RLT§
GCY
Kh¸ch
thÓ
häc
sinh
kh«ng
cã
RLT§
GCY
13
C¸c kh¸ch thÓ chÝnh ®−îc t×m kiÕm tõ hai nguån lμ häc sinh ë tr−êng
häc vμ trÎ ®Õn kh¸m ë c¸c c¬ së kh¸m ch÷a vÒ søc kháe t©m thÇn. Gi¸o
viªn vμ cha mÑ ë c¸c nguån t−¬ng øng ®−îc phæ biÕn kiÕn thøc vμ lμm
ChØ b¸o ADHD cña Conner ®Ó cã thÓ t×m kiÕm ®−îc c¸c kh¸ch thÓ nghi
ngê cã RLT§GCY. C¸c kh¸ch thÓ nμy ®−îc lμm tr¾c nghiÖm Gille ®Ó
lo¹i trõ chËm kh«n, trÎ ®−îc kh¸m nhi khoa, kh¸m t©m thÇn kinh ®Ó lo¹i
trõ c¸c nguyªn nh©n thùc thÓ vμ ®èi chiÕu DSM-IV. Tr−íc khi tiÕn hμnh
héi chÈn ®Ó ®i ®Õn chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh trÎ cã RLT§GCY, cha mÑ vμ gi¸o
viªn ®−îc lμm tr¾c nghiÖm Conner dμnh cho gi¸o viªn (CTRS-R) vμ
Conner dμnh cho cha mÑ (CPRS-R) vμ ®Òu ®−îc pháng vÊn s©u. Mét
nhãm trÎ kh«ng cã RLT§GCY còng ®−îc chän ra ®Ó lμm ®èi chøng víi
nhãm kh¸ch thÓ chÝnh. C¶ hai nhãm nμy ®Òu ®−îc tiÕn hμnh c¸c thñ tôc
quan s¸t, pháng vÊn s©u, ph©n tÝch s¶n phÈm ho¹t ®éng. M/NCS còng
®−îc tiÕn hμnh quan s¸t ®Ó t×m hiÓu quan hÖ g¾n kÕt.
2.2. Tæ chøc vμ ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm t¸c ®éng
2.2.1. Môc ®Ých thùc nghiÖm t¸c ®éng: Thùc nghiÖm ®−îc thùc hiÖn ®Ó
chøng minh gi¶ thuyÕt nghiªn cøu.
2.2.2. Kh¸ch thÓ cña thùc nghiÖm t¸c ®éng: mét trÎ RLT§GCY thÓ
t¨ng ®éng, mét trÎ RLT§GCY thÓ hçn hîp.
2.2.3. Tæ chøc tiÕn hμnh thùc nghiÖm t¸c ®éng. Thêi gian thùc nghiÖm
lμ 8 th¸ng, chia lμm ba giai ®o¹n: §¸nh gi¸ tr−íc thùc nghiÖm; TiÕn hμnh
c¸c b−íc cña c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng thùc nghiÖm qua M/NCS; §¸nh gi¸
sau thùc nghiÖm. Chóng t«i so s¸nh mçi trÎ nμy víi mét trÎ cã ®é tuæi vμ
cã ph©n kiÓu RLT§GCY t−¬ng ®−¬ng nh−ng kh«ng ®−îc ¸p dông c¸c
biÖn ph¸p t¸c ®éng ®Ó lμm râ hiÖu qu¶ cña c¸c biÖn ph¸p.
2.2.4. Ph−¬ng ph¸p hç trî trong thùc nghiÖm t¸c ®éng Bao gåm
ph−¬ng ph¸p n©ng ®ì, hç trî cña c¸c thμnh viªn kh¸c trong gia ®×nh; hç
trî cña gi¸o viªn.