Zavkhan онхс тайлан 2015 он

ОНХС-ийн 2014 оны хөрөнгийн орлого бүрдүүлэлт, зарцуулалт,
хэрэгжилтийн байдал
ҮАГ-НАГ-/2015/03-НА Page 1
Аудитын зорилт, хамарсан хүрээ, арга зүй
Аудитыг Үндэсний Аудитын газрын 2015 оны төлөвлөгөө, хөтөлбөрийг үндэслэн
Төрийн аудитын тухай хуулиар тодорхойлсон бүрэн эрхийн хүрээнд хийлээ.
Аудитын зорилт:
ҮНДЭСНИЙ АУДИТЫН ГАЗРЫН ХАРЪЯА
ЗАВХАН АЙМГИЙН АУДИТЫН ГАЗАР
2015 он
ОНХС-ийн 2014 оны хөрөнгийн орлого бүрдүүлэлт,
зарцуулалт, хэрэгжилтийн байдал
ХӨРӨНГИЙН ЗАРЦУУЛАЛТ, АЖЛЫН ГҮЙЦЭТГЭЛД
ТАВИХ ХЯНАЛТ ХАНГАЛТГҮЙ БАЙНА.
Уг тайланг WWW.ZAVKHAN-AUDIT.MN сайтаас үзнэ үү.
Аудитын тайлан, дүгнэлттэй ХАЯГ:
холбоотой асуудлаар нэмж Завхан аймгийн Аудитын газар
тодруулах , асууж лавлах зүйл Улиастай сум, Жинст багийн
байвал 70463783 , 70463612 Нутгийн захиргааны ордон
дугаарын утсаар харилцана уу 309,310 тоот өрөө
Гүйцэтгэсэн :
Ахлах аудитор
Д.Оюунжаргал
Аудитор Ч.Бямбасүрэн
Хянасан:
Дарга, Тэргүүлэх
аудитор Х.Болдбаатар
Аудитын менежер
Б.Дагвасүрэн
2015.05.14

ОНХС-ийн 2014 оны хөрөнгийн бүрдүүлэлт, зарцуулалт, хэрэгжилтийн байдал хууль
тогтоомжид нийцсэн эсэхэд аудит хийж, дүгнэлт, санал, зөвлөмж боловсруулан дүнг УИХ,
холбогдох байгууллага, албан тушаалтанд танилцуулахад аудитын зорилт чиглэгдлээ.
Зорилтыг хангахын тулд дараах дэд зорилтуудын дагуу аудит хийлээ. Үүнд:
1. Орон нутгийн хөгжлийн сангийн орлогыг хууль, журамд заасан нэр төрлөөр нь
бодитой төлөвлөж бүрдүүлсэн эсэх
2. Орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгийг хууль, тогтоомжид заасан журмын
дагуу зарцуулсан эсэх
3. Орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгийн зарцуулалтад тавих хяналтыг
хууль, тогтоомжийн дагуу зохион байгуулсан эсэх, аудитын явцад “Шилэн дансны
тухай” хуулийн хэрэгжилтийн байдалд дүгнэлт хийж тайлагналаа.
Хамарсан хүрээ:
Аймгийн Орон нутгийн хөгжлийн сангийн орлогын бүрдүүлэлт, зарцуулалт
хуваарилалтыг аймгийн Санхүү, төрийн сангийн хэлтэст, сумдын орон нутгийн
хөгжлийн сангийн орлогын бүрдүүлэлт, зарцуулалтын төлөвлөгөө, түүний биелэлтийг
сумын Засаг дарга, ИТХ-ыг хамруулан, 2014 оны орлогын бүрдүүлэлт зарцуулалтанд
аудит хийж дүгнэлт өглөө.
Арга зүй:
Аудитыг гүйцэтгэхдээ Төрийн хяналт шалгалтын стандарт, гүйцэтгэлийн аудитын
арга зүйг ашиглан, байгууллагын үйл ажиллагааны талаар холбогдох албан
тушаалтнуудтай ярилцлага хийх, асуулга лавлагаа авах, баримт, материалд тулган
баталгаажуулалт дүн шинжилгээ хийх зэрэг арга зүйг ашиглахын зэрэгцээ аудитын
хөтөлбөр горимын дагуу нотлох зүйл цуглуулж, аудитын дүгнэлт, зөвлөмж өглөө.
Энэхүү аудитыг хийхдээ Төрийн хяналт шалгалтын стандарт, гүйцэтгэлийн аудитын
журмыг баримталсан бөгөөд журамд заасны дагуу аудитын дүгнэлтэд дэмжлэг болох
нотлох зүйлс, холбогдох бусад мэдээллийг ажлын баримт материалд хавсаргав.
Зорилт 1. Орон нутгийн хөгжлийн сангийн орлогыг хууль, журамд заасан нэр
төрлөөр бодитой төлөвлөж, бүрдүүлсэн эсэх
Орон нутгийн хөгжлийн сангийн орлогыг хууль журамд заасан нэр төрөл тус
бүрээр тооцоо судалгаа гарган төлөвлөөгүй байна.

1.1.1 Орон нутгийн хөгжлийн нэгдсэн сангаас аймгийн орон нутгийн хөгжлийн
санд 2014 онд 11116,7 сая төгрөгийг олгохоор сар, улирлын хуваарийг гарган Сангийн
сайдын 2013 оны 12 сарын 27-ны өдрийн 303 тоот тушаалаар баталсан байна.
1.1.2 Аймаг ОНХС-аас сумдад журмын дагуу 11116,7 сая төгрөгийг хуваарилан
олгохоор төлөвлөн Аймгийн ИТХ-аар батлуулсан байна.
1.2.1 Аймаг болон сумд ОНХС-гийн орлогыг хууль, журамд заасан нэр төрөл тус
бүрээр тооцоо судалгаа гарган төлөвлөөгүй байна. Үүнд:
Аймаг болон сумд ОНХС-гийн орлогыг төлөвлөхдөө үндсэн тэнцлийн ашгаас
суурь зарлагатай тэнцэх хэсгийг урьдчилан тооцоо судалгаа гарган төлөвлөөгүй.
1.2.2 Мөн сумд үндсэн тэнцлийн ашгаас суурь зарлагаас илүү гарах хэсгийг дээд
шатны төсөвт төвлөрүүлэхээр төлөвлөөгүй байна.
1.2.3 Үүний зэрэгцээ татварын хувь хэмжээг нэмэгдүүлснээр ОНХС-д орлого
төвлөрүүлэхээр төлөвлөөгүй байна.
1.2.4 Зарлагын бодит хэмнэлтээс ОНХС-д хөрөнгө төвлөрүүлэхээр төлөвлөөгүй.
1.2.5 Аймаг болон сумд ОНХС-д хандив, тусламжаар хөрөнгө төвлөрүүлэхээр
төлөвлөөгүй байна.
1.3.1 Аймаг ОНХ-ийн нэгдсэн сангаас 7557393,2 мянган төгрөгийн орлогын
шилжүүлэг авсан нь батлагдсан төсвөөс 3559306,8 мянган төгрөгөөр дутуу байна.
1.3.2 Нэгдсэн сангаас олгосон орлогын шилжүүлэг 7557393,2 сая төгрөгийн 64,8
хувь буюу 4901550,0 мянган төгрөгийг сумдын орон нутгийн хөгжлийн санд, 35,2 хувь
буюу 2794927,3 мянган төгрөгийг аймгийн орон нутгийн хөгжлийн санд тус тус
хуваарилан олгожээ.
1.3.3 Нэгдсэн сангаас олгосон орлогын шилжүүлэгийг сумдад хуваарилахдаа
газар нутаг, аймгаас төвөөс алслагдсан байдал, хүн амын тоо, орон нутгийн татварын
идэвхи санаачлагыг харгалзан аргачллын дагуу тооцоологдсон байна.
1.4.1 Аймгийн ОНХС-аас сумдад олгох орлогын шилжүүлэгийг Төсвийн тухай
хуулийн 59,2-т заасны дагуу хуваариласан боловч явцын дунд нэгдсэн сангаас орох
орлогын шилжүүлэг бүрэн олгогдоогүйгээс 2014 оны 10 сарын 20-ны аймгийн ИТХ-ийн
Нэгдсэн сангаас олгосон шилжүүлэгийг аймаг сумын ОНХС-д хуваарилан
олгохдоо Төсвийн тухай хуулийн 59.2 дахь заалт, 59,3 дахь заалт, Засгийн
газрын 30 дугаар тогтоолын дагуу тооцож олгосон байна.

хурлын 20 тоот тогтоолоор дахин жагсаалтыг батлан хэрэгжүүлэх төсөл арга хэмжээг
нийт 2488,1 сая төгрөгөөр бууруулан тодотгожээ.
1.5.1 Төсвийн үндсэн тэнцлийн ашгаас суурь зарлагатай тэнцэх хэсгийг үлдээж
бусад орлогыг 15 сум журмын дагуу ОНХС-ийн орлогод төвлөрүүлсэн байна.
1.5.2 Орон нутгийн давсан орлогоос аймаг төрийн санд 130000,0 мянган
төгрөгийг, нэр бүхий 15 сум 508629,4 мянган төгрөгийг, нийт 639629,4 мянган
төгрөгийг, бусад орлогоос аймаг 32537,3 мянган төгрөгийг, нэр бүхий 10 сум 64827,5
мянган төгрөгийг тус тус журмын дагуу төвлөрүүлсөн байна.
Бусад орлого нь 2013 оны ОНХС-гийн зарцуулалтаар тавигдсан актын төлбөр,
тендерийн бичиг баримт болон гэрээ хийгдээгүй ажлын буцаан төвлөрүүлсэн
санхүүжилт байна.
1.5.3 Аймаг болон сумд татварын хувь хэмжээг нэмэгдүүлэх замаар бий болсон
эх үүсвэр байхгүй байна.
1.5.4 Мөн зардлыг хэмнэж бий болгосон орлогын эх үүсвэр байхгүй байна.
1.5.5 Тус аймгийн 10 сум ой тэмдэглэсэн бөгөөд нутгийн уугуул иргэд, нутгийн
зөвлөлөөс хандивласан нийт 1073700.0 мянган төгрөгийг ОНХС-гийн дансанд
төвлөрүүлэлгүй баяр наадмын үйл ажиллагаанд шууд зарцуулсан байгаа нь Төсвийн
тухай хуулийн 60 дугаар зүйлийн 60.2, Сангийн сайдын 2014 оны 43 тоот тушаалаар
батлагдсан “Орон нутгийн хөгжлийн сангийн заавар”–ын 3 дугаар зүйлийн 3.2.1 дахь
заалтуудыг тус тус зөрчсөн байна.
Зорилт 2. Орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгийг хууль, тогтоомжинд заасан
журмын дагуу зарцуулсан уу?
91%
8%1%
Орлого
Улсын төсвийн нэгдсэн
сангаас
ОН-гийн давсан орлого
Бусад орлого
Хандив, тусламжийн орлогыг ОНХС-д төвлөрүүлэлгүй зарцуулжээ.
ОНХС-гийн хөрөнгөөр хийгдэх төсөл арга хэмжээг журмын дагуу иргэдээс
саналыг бүрэн авч төлөвлөөгүй байна.

2.1.1 Аймаг нь орон нутгийн хөгжлийн бодлого, ирээдүйн болон дунд хугацааны
төлөвлөгөөг боловсруулан Засаг даргын мөрийн хөтөлбөр, аймгийн эдийн засаг
нийгмийг хөгжүүлэх 2014 оны үндсэн чиглэл, сумд нь Засаг даргын мөрийн хөтөлбөр,
сумын үндсэн чиглэл зэргийг үндэс болон тус тусын тэргүүлэх чиглэлүүдээ
тодорхойлсон байна.
2.1.2 Аймгийн ОНХС-ийн хөрөнгөөр хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн ажлуудын дотор
орон нутгийн бодлого, тэргүүлэх чиглэлтэй уялдаагүй ажлууд байна. Үүнд:
- Түүх соёлын дурсгалт зүйлсийг эдийн засгийн эргэлтэнд оруулна.
- Баянтэс сумын Ахуйн үйлчилгээний төвийн барилгыг дуусгаж
ашиглалтад оруулна
- Завханмандал сумын соёлын төвийг техник хэрэгсэлтэй болгоход
дэмжлэг үзүүлнэ
- Улиастай суманд ядуурлыг бууруулах, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих
- Багийн иргэдийн хөгжлийг дэмжих /Нөмрөг сум Баянзүрх баг/
- Ойтой 10 сумдад дэмжлэг үзүүлэх
- Багийн иргэдийн хөгжлийг дэмжих гэсэн төсөл арга хэмжээг
жагсаалтанд оруулан хэрэгжүүлсэн нь Сангийн сайдын 2014 оны 43
тоот тушаалаар батлагдсан “Орон нутгийн хөгжлийн сангийн заавар”–
ын 4.1 ОНХС-аар хэрэгжүүлэх хөрөнгө оруулалтын дунд хугацааны
хөтөлбөр болон тухайн орон нутгийн дунд хугацааны хөгжлийн
бодлого төлөвлөлттэй уялдсан байх / гэсэн заалтыг зөрчжээ.
2.1.3 Сумд тухайн жил хэрэгжүүлэх төсөл арга хэмжээг төлөвлөхдөө Орон
нутгийн төсвийн төсөл боловсруулах журмын 1 дүгээр хавсралтад заасан маягтаар
иргэдийн саналыг шаардлагын хэмжээнд хүрч аваагүй байна.
2.1.4 Авсан саналуудыг ИНХурлаар хэлэлцүүлэн эрэмбэлсэн хурлын
тэмдэглэлээр баримтжуулжээ.
2.1.5 Сумдын ЗДТГазар багуудаас ирсэн саналыг заавар журамд заасан
шаардлагын дагуу эрэмбэлээгүй, зөвхөн олонхийн санал авсан дарааллаар жагсаалт
гарган ИТХуралд хэлэлцүүлэхээр хүргүүлж байгаа дутагдал нийтлэг байна.
2.1.6 ОНХС-гийн хөрөнгөөр тухай жилд хийгдэх ажлын төлөвлөгөө, жагсаалтыг
гаргахдаа ЗДТГ-т эрэмбэлэгдсэн дарааллаар тусгаагүй байна.
Энэ жагсаалтанд иргэдийн санал аваагүй, сангийн хөрөнгийг зориулалтын дагуу
зарцуулаагүй шат шатны ИТХ-аар хэлэлцэн төлөвлөгөөнд тусгасан зөрчлүүд их байна.
Тухайлбал:
- Алдархаан сум интернет оруулах зардалд 22000,0 мянган төгрөгийг,

- Асгат сум сумын ИТХуралд тоног төхөөрөмж худалдан авахад 2000,0 мянган
төгрөгийг,
- Баянтэс сум сумын тэмэглэлт ойн сиди хийхэд 1500,0 мянган төгрөгийг,
- Баянхайрхан сум гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх салбар, зөвлөлийн ажил
үйлчилгээнд 1300,0 мянган төгрөгийг,
- Дөрвөлжин сум Завхан буурал омгийн ямааны үүлдэр бий болгоход 18000,0
мянган төгрөгийг, цаг уурын гадна талбайн тохижилтонд 3000,0 мянган
төгрөгийг, сургуулийн дотуур байрын зөөлөн эдлэл бэлтгэх, гадна талбайн
тохижилт, спорт заал, халаалтын засварт 43450,0 мянган төгрөгийг,
цэцэрлэгийн гадна талбайн засварт 2000,0 мянган төгрөгийг, спортын
сургалтын тоног төхөөрөмжинд 8000,0 мянган төгрөгийг, соёлын төвийн
засвар техник хэрэгсэлд 26000,0 мянган төгрөгийг, сумын эрүүл мэндийн
төвийн засварт 7250,0 мянган төгрөгийг, нутгийн зөвлөлийн уулзалт, ИХТ-ын
төлөөлөгчдийн сургалт семинарын зардалд 34500,0 мянган төгрөгийг,
- Завханмандал сум багийн төвийн тохижилтонд 7280,9 мянган төгрөгийг,
- Их-уул сум сумын төвийн гэрэлтүүлэгийн урсгал зардалд 4100,0 мянган
төгрөгийг,
- Отгон сум Буянт, Баянбулаг багын тохижилтонд 2300,0 мянган төгрөгийг,
төсөвт байгууллагуудад гэрлэн хаяг хийхэд зориулан 4000,0 мянган төгрөгийг,
сумын 90 жилийн ойн ном медиальд 13100,0 мянган төгрөгийг,
- Сонгино сум цаг уурын талбайн өргөтгөлд 1000,0 мянган төгрөгийг,
- Тосонцэнгэл сум Хайрхан багийн нийтийн эзэмшилийн цэцэрлэгт хүрээлэнд
10000,0 мянган төгрөгийг,
- Түдэвтэй сум багийн Засаг дарга, эмчийн унаа, зургийн аппрат авахад 3360,0
мянган төгрөгийг, хөшөө босгох, худагтын хайс шинэчлэхэд 6300,0 мянган
төгрөгийг, сумын цагдаагийн байрын засвар, тоног төхөөрөмжинд 1500,0
мянган төгрөгийг,
- Тэлмэн сум ЗДТГ-ын засварт 13800,0 мянган төгрөгийг,
- Ургамал сум интернет оруулах зардалд 15000,0 мянган төгрөгийг,
- Улиастай сум Байгаль орчны боловсрол олгох сангийн үйл ажиллагаа сургалт
семинарт 2000,0 мянган төгрөгийг, Алтан намар ургацын баярын үйл
ажиллагаанд 1000,0 мянган төгрөгийг, нийтийн тээврийн автобус худалдан
авахад 55000,0 мянган төгрөгийг, эдийн засгийн хөгжлийн төлөвлөгөө
боловсруулахад 5000,0 мянган төгрөгийг, Жаргалант, Чигэстэй, Довцог,
Богдын гол багуудад усан сан барихад 10000,0 мянган төгрөгийг, даланг
сэргээн засварлах ажилд 14900,0 мянган төгрөгийг, бусад нийтийн эзэмшлийн
дэд бүтэц сайжруулах зардалд 14000,0 мянган төгрөгийг, Малчдын
зөвөлгөөний үйл ажиллагааг дэмжихэд 2000,0 мянган төгрөгийг, Орон сууц
гудамжний хог цэвэрлэгээний менежментийг сайжруулах зардалд 12000,0
мянган төгрөгийг, Очирваань хот мандалын засварт 5000,0 мянган төгрөгийг,
- Цагаанхайрхан сум хадлангийн тоног төхөөрөмж худалдан авахад 5600,0
мянган төгрөгийг, өвсний нөөц бүрдүүлэхэд 6930,0 мянган төгрөгийг,
- Цэцэн-уул сум интернет үйлчилгээ оруулах зардалд 10000,0 мянган
төгрөгийг,
- Эрдэнэхайрхан сум интернет оруулах зардалд 12000,0 мянган төгрөгийг,
сургууль, соёлын төв, хүүхдийн цэцэрлэг, эрүүл мэндийн төвийн засварт

20000,0 мянган төгрөгийг тус тус зарцуулсан нь ОНХС-гийн заавар журмын
4.2 / тухайн орон нутгийн иргэдийн саналыг авч зохих журмын дагуу
эрэмбэлэгдсэн байх /, Төсвийн тухай хуулийн 24.4 / Төсвийн хөрөнгөөр
бараа ажил үйлчилгээг худалдан авах ажиллагаа хууль тогтоомжийн
дагуу зохион байгуулагдаагүй бол төсвөөс санхүүжилт гаргахыг
хориглоно/ заалтуудыг тус тус зөрчсөн байна.
2.2.1 Аймгийн ОНХС-гийн хөрөнгөөр хийгдэхээр төлөвлөгдсөн ажлуудын ТЭЗҮ,
зураг төсөв батлагдсан харин сумдын ОНХС-ийн хөрөнгөөр хийгдэх ажлуудын зарим нь
баталгаажаагүй гар зурагтай, ТЭЗҮ хийгдээгүй байна.
2.2.2 Хөгжлийн бодлогын төлөвлөгөөнд тусгагдсан ажлуудад шаардагдах
хөрөнгө, төсөвт өртгийг таамгаар батлаж байна. Тухайлбал:
o Сумдад хэрэгжиж байгаа нэг төрлийн барилга
байгууламжийн зураг, төсөв, ТЭЗҮ-ийг харилцан адилгүй өртгөөр
боловсруулахаар төлөвлөсөн .
o Сумдад худалдан авч нийлүүлэгдэж байгаа ижил
төрлийн тракторуудын өртөг харилцан адилгүй
o Төлөвлөгөөнд тусгасан үнээс илүү хөрөнгө зарцуулсан
Үүнд:
- Яруу сум наадмын стадион барих ажилд 25000,0 мянган
төгрөгийг,
- Их-уул сум универсаль тракторын үнэд 2637,3 мянган
төгрөгийг,
- Цагаанхайрхан сум хадлангийн тоног төхөөрөмжийн үнэд
1400,0 мянган төгрөгийг тус тус зарцууулсан,
- Отгон сум Хүүхэд залуучуудын биеийн тамир амралт
спортын талбай байгуулах ажлын гэрээг 30000,0 мянган
төгрөгөөр илүү хийсэн зэрэг нь ОНХС-ийн заавар, журмын
6.3.3 /хөрөнгө оруулалтын төсөл хөтөлбөр арга хэмжээ нь
хуульд заасны дагуу техник эдийн засгийн үндэслэл
хийгдсэн, зураг төсөв нь батлагдсан, байгаль орчинд
нөлөөлөх байдлын үнэлгээ хийгдсэн, бусад
зөвшөөрөлтэй байх/ гэсэн заалтыг зөрчиж байгаа тул эрх
бүхий албан тушаалтануудад хариуцлага тооцож ажиллах нь
зүйтэй байна гэж үзлээ.
Төсвийн тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.4 /Хөрөнгө оруулалтын төсөвт
техник, эдийн засгийн үндэслэл хийгдсэн, зураг төсвөө батлуулсан, хуульд
заасан бусад зөвшөөрөл олгогдсон төсөл, арга хэмжээг тусгана/ гэсэн заалтыг
зөрчиж төлөвлөсөн байна.

2.2.3 Жагсаалтанд тусгагдсан төсөл, арга хэмжээнд шаардагдах хөрөнгө
батлагдсан төсөвт тусгагдсан байна.
2.2.4 Аймгийн ОНХС-ийн хөрөнгөөр анх хэрэгжүүлэхээр баталсан хөрөнгө
оруулалт, төсөл арга хэмжээний жагсаалтыг Аймгийн ИТХ-ын хуралдааны 2014 оны 6
сарын 16-ны өдрийн 25 тоот тогтоолоор хөрөнгө оруулалт, төсөл арга хэмжээний нийт
дүнг өөрчилөлгүйгээр 3 төрлийн 650000,0 мянган төгрөгийн төсөл арга хэмжээг хасаж,
9 төрлийн төсөл арга хэмжээг хэрэгжүүлэхээр нэмж хөрөнгйин төсвийг багасган
өөрчилсөн, мөн Орон нутгийн нэгдсэн сангийн төсвийг дутуу олгосонтой холбоотой
Аймгийн ИТХ-ын хуралдааны 2014 оны 10 сарын 20-ны өдрийн 20 тоот тогтоолоор
төсвийг 2488100,0 мянган төгрөгөөр бууруулан тодотгосон өөрчлөлтийг тус тус хийсэн
байна.
Энэ өөрчлөлтөөр сумдыг хамарсан
- Барилга байгууламжийн зураг, төсөв, экспертиз, инженер
геологийн судалгаа хийлгэх
- Аймгийн аюулгүйн нөөцөд өвс, тэжээл бэлтгэх
- Эрүүл мэнд эрс шинэчлэл хөтөлбөр
- Зөв монгол хүүхэд хөтөлбөр
- Хүүхэд залуучуудын дэд хөтөлбөр
- “Монгол гэр” зэрэг 6 төрлийн арга хэмжээнд нийт 1518200.0
мянган төгрөгийг зарцуулахаар сумдад хуваарилагдсан
хөрөнгийг жагсаалтанд оруулжээ.
2.3.1 Дээрх төсөл арга хэмжээ нь сумдын багийн ИНХ-аар хэлэлцэгдээгүй, санал
ирүүлээгүй төсөл, арга хэмжээ байна.
2.3.2 ОНХС-ийн хөрөнгийг сумдын багийн ИНХ-аар дэмжигдээгүй хөрөнгө
оруулалт, төсөл, арга хэмжээнд зарцуулахаар тусган баталсан нь ОНХС-ийн заавар,
журмын 6.3.4 / орон нутгийн дунд хугацааны төлөвлөгөөтэй уялдуулсан байх/,
6.3.5 / иргэдийн оролцоог хангасан байх/ гэсэн заалтуудыг тус тус зөрчсөн байна.
2.4.1 Аймаг, сумын ИТХ нь тухайн ОНХС-гийн хөрөнгөөр санхүүжих хөрөнгө
оруулалт, хөтөлбөр төсөл арга хэмжээг хэлэлцэн баталжээ.
Аймаг, сумдын орон нутгийн хөгжлийн сангийн санхүүжилт дутуу олгогдсон, санд
төвлөрсөн орон нутгийн давсан орлогыг жагсаалтанд орж батлагдаагүй төсөл, арга
хэмжээнд аймаг болон сумд ИТХ-аараа шийдвэр гаргуулан зарцуулснаас батлагдсан
56 төсөл арга хэмжээ хэрэгжээгүй байна.
2.4.2 Аймгийн ОНХС-ийн хөрөнгийн зарцуулалтанд аудит хийхэд дараах зөрчил
дутагдал илэрлээ.
Сумдыг хамарсан хөтөлбөр, дэд хөтөлбөр, төсөл арга хэмжээнд зориулан нийт
820600,0 мянган төгрөгийг сумдад шилжүүлсэн байна.

 Гэсэн хэдий ч шилжүүлсэн хөрөнгийг Аймгийн ЗДТГ-ын Санхүү төрийн
сангийн хэлтсийн даргын албан бичгээр төсөл, хөтөлбөрийг гүйцэтгэхээр
тендерт шалгарсан гэрээт компаниуд болон аймгийн Эрүүл мэндийн газар,
Боловсролын газруудын дансанд татан төвлөрүүлж олгосон нь ОНХС-гийн
заавар журмын 8.2 /аймаг, нийслэлийн ОНХС-ийн хөрөнгөөр хэрэгжих
хөтөлбөр, төсөл, арга хэмжээний худалдан авах ажиллагааг аймаг,
нийслэлийн түвшинд, сум дүүргийн ОНХС-ийн хөрөнгөөр хэрэгжих
хөтөлбөр, төсөл, арга хэмжээний худалдан авах ажиллагааг сум
дүүргийн түвшинд зохион байгуулна/ гэсэн заалтыг зөрчсөн байна.
 Бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн зөвөлгөөнийг зохион байгуулах зардалд
 “Орон нутгийн төсвийн төсөл боловсруулах журам”- ын 6.3.6 дахь заалт,
Төсвийн тухай хуулийн 42.2.1 а /өөрийн төсвийн багцад хамаарах
хөтөлбөр хооронд/ ыг зөрчин Тосонцэнгэл сумын нутгийн удирдлагын
ордны барилгын дуусгалд 40000,0 мянган төгрөгийг,
 Аймгийн бизнес эрхлэгчдийн үйл ажиллагааг дэмжих, үзэсгэлэн худалдаа
зохион байгуулахад 8000,0 мянган төгрөгийг,
 Хүнсний үйлдвэр, худалдаа, үйлчилгээ эрхлэгчдэд эрүүл ахуйн зохистой
дадал, эгзэгтэй цэгийн хяналтыг нэвтрүүлэх сургалтыг зохион байгуулах
нэрээр үзэсгэлэн худалдаа зохион байгуулахад 5000,0 мянган төгрөгийг,
 Төр хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагааг дэмжих, зарим чиг үүргийг
гүйцэтгүүлэх нэрээр үзэсгэлэн худалдаа зохион байгуулахад 9000,0
 Төсвийн тухай хуулийн 60 дугаар зүйлийн 60.3 дахь заалтыг зөрчин 10
сумын тэмдэглэлт ойн үйл ажиллагаанд зориулж нийт 34350,0 мянган
төгрөгийг олгосон, аймгийн баяр наадамд 78413,9 мянган төгрөгийг
зарцуулсан,
 ОНХС-гийн заавар, журамд тусгагдаагүй:
- Багийн иргэдийн хөгжлийг дэмжих нэрээр Идэр, Их-уул,
Тосонцэнгэл, Түдэвтэй, Тэлмэн, Цагаанчулуут, Шилүүстэй, Отгон
сумдад багийн засаг дарга нарыг унаажуулахад зориулж 12500,0
мянган төгрөгийг олгосон
- Улиастай суманд ядуурлыг бууруулах хөдөлмөр эрхлэлтийг
дэмжих зорилгоор 98000,0 мянган төгрөг олгосон зөрчлүүд тус
тус илэрлээ.

 Түдэвтэй, Цэцэн-уул, Тосонцэнгэл, Сонгино сумдад 25000 боодол өвс
нийлүүлэх гэрээг “Засагт хан констракшн” ХХК-тай хийж бэлтгэсэн боловч
өвсний бэлтгэн нийлүүлэлтийг шалгахад 1030 боодол өвс дутуу
нийлүүлэгдснийг тогтоон төлбөр болголоо.
Б/ Сумын орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгийн зарцуулалтанд аудит хийхэд
дараах зөрчил дутагдал илэрлээ.
1. Орон нутгийнхаа хэрэгцээ шаардлагыг зөв тодорхойлоогүй, ашиглалтын явцад
гарах зардлыг тооцолгүйгээр үндсэн хөрөнгө худалдан авсан.
 Улиастай сум 2013 онд нийтийн тээврийн 2 автобус худалдан авсан, мөн
нэмж 2014 онд аймгийн ОНХС-аас Улиастай суманд ядуурлыг бууруулах
хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих зорилгоор олгосон 98000,0 мянган
төгрөгнөөс нийтийн тээврийн 2 автобусыг, сумын ОНХС-ийн хөрөнгөөр 1-
ийг харьцуулалтын аргаар гүйцэтгэгчийг сонгон гэрээ байгуулж зах зээлээс
илүү үнээр тус тус худалдан авч, ашиглаж байгаа боловч сумын ЗДТГ-ын
төсөвт жолооч, кандукторын цалин, шатахуун, сэлбэг гэх мэт зардлуудыг
төсөвлөн батлуулаагүйгээс ашиглалтын явцад сангийн хөрөнгөнөөс
10208,4 мянган төгрөгийн өр төлсөн,
 Түдэвтэй сум газар тариалангийн зориулалттай иж бүрдэл бүхий трактор
худалдан авахаар 55000,0 мянган төгрөгийг төлөвлөн, тендерт шалгарсан
“Далан багант” ХХК-тай гэрээ байгуулан 53000,0 мянган төгрөгийг олгосон
боловч Lovol брендийн тракторыг 32000,0 мянган төгрөгөөр, хадуур
тармуурыг 3000,0 мянган төгрөгөөр тус тус нийлүүлэн 2015 оны 5 сарын
байдлаар гүйцэтгэгчээс 18000,0 мянган төгрөгийн авлагатай
 Их-уул сумын төвийн гэрэлтүүлэгийн урсгал зардалд сангийн хөрөнгөнөөс
4100,0 мянган төгрөгийг зарцуулсан байна.
2. ОНХС-ийн заавар, журамд тусгагдаагүй хөрөнгө оруулалт, төсөл арга хэмжээнд
зарцуулсан
 Асгат, Баянтэс, Баянхайран, Дөрвөлжин, Отгон, Сантмаргац, Шилүүстэй,
Яруу сумд ойн үйл ажиллагаандаа сангийн хөрөнгөнөөс 104939,0 мянган
төгрөгийг,
 Улиастай сум: 10 жилийн 4 дүгээр сургуульд Эко дэд хөтөлбөрийг
хэрэгжүүлэх зорилгоор микро автобусыг зах зээлийн үнээс өндөр үнээр
худалдан авсан, сумын ИТХурлын төлөөлөгчдийн сургалт семинарын
зардалд 3438,2 мянган төгрөгийг, Иргэний хөгжил идэвхитэй амьдрал
хөтөлбөр нэрээр бөхийн барилдааны шагнал, алтан намар ургацын баярын
үйл ажиллагаа, шагналд нийт 9000,0 мянган төгрөгийг,
 Баянтэс сум багийн төв шинээр барих, цагаан сарын үйл ажиллагаа, сумын
ойн сиди хийлгэх, ЗДТГ-т хөрөнгө бэлтгэхэд 6931,5 мянган төгрөгийг,

 Завханмандал, Идэр, Цагаанхайрхан сумд багын дарга нарт мотоцикль,
багуудад гэр, баг тохижуулах, багийн эмчийн үзлэгийн гэр зэрэгт нийт
 Түдэвтэй сум хөшөө босгох, худагтын хайс шинэчлэхэд 6300,0 мянган
төгрөгийг, эрсдлийн сан нэрээр багийн эмчийн унаанд дэмжлэг үзүүлж,
сумын цагдаагийн байрын засвар, тоног төхөөрөмжинд 6800,0 мянган
төгрөгийг
 Баянхайрхан сум гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагаанд
дэмжлэг үзүүлж 1300,0 мянган төгрөгийг,
 Дөрвөлжин сум Болзошгүй зардалын нөөц, Эмэгтэйчүүдийн чуулга
уулзалт, сумын ИТХ-ын төлөөлөгчдийн сургалт, нутгийн зөвлөлийн уулзалт
зохион байгуулах, сумын холбооны засвар, адуучин тэмцээн, хэсгийн
ахлагч нарын урамшуулал, хасаа харвааны шагнал зэрэгт нийт 56465,8
 Отгон сум ЗДТГ-т тоног төхөөрөмж худалдан авахад 26400,0 мянган
төгрөгийг,
 Сонгино сум гамшгийн эрсдэлийг бууруулах, нөөцийн өвс татсан шатахуунд
 Тосонцэнгэл сум ОБХ-ийн гал унтраах 39-р ангийн Зил-131 машин болон
пургон машины граш барихад дэмжлэг үзүүлэх, "Тосонцэнгэл" сэтгүүл
хэвлүүлэх, цагдаагийн пост, ахмадын хорооны байрын засвар зэрэгт
 Тэлмэн сум Оторт гарсан адуунд хужир авахад 3100,0 мянган төгрөгийг,
 Цэцэн-уул сум Аймгийн ОНХС-аас эрх шилжүүлэн сургуулийн А,Б корпусын
цахилгаан мантаж, уурын зуухны засварт зориулан 24000,0 мянган төгрөг
олгосноор ЗДТГазарт суудлын авто машин, тамгын газарт тавилга тоног
төхөөрөмж худалдан авахад зарцуулсан,
 Яруу сум айл өрхийн хашаа солиход 7600,0 мянган төгрөгийг, Аюулгүйн
нөөцийн фондын тэжээл тариалахад 4600,0 мянган төгрөгийг тус тус
зарцуулсан зөрчил илэрлээ.
Дээрхи байдлуудаас дүгнэхэд аймаг орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгөөр
хэрэгжсэн хөрөнгө оруулалт, төсөл арга хэмжээний үр дүн, орон нутгийн удирдлагаас
үр ашгийг тооцон хянах тогтолцоо хангалтгүй, эцсийн бодит үр дүнг тооцоогүй байна.
ОНХС-гийн хөрөнгөөр санхүүжүүлсэн төсөл, арга хэмжээний гүйцэтгэгчийг сонгон
шалгаруулахдаа хууль тогтоомжийг мөрдсөн хэдий ч шаардлага хангахгүй байна.

2.5.1 Аймгийн худалдан авах ажиллагааны алба тендер зарлан ОНХС–аар
хэрэгжиж байгаа төсөл, арга хэмжээг хэрэгжүүлэх үнэлгээний хороодыг зохих журмын
дагуу эрх бүхий хүмүүсийг томилон ажиллуулж гүйцэтгэгчийг хуулийн дагуу сонгон
шалгаруулсан байна.
Харин сумдын хувьд үнэлгээний хорооны бүрэлдэхүүнд тухайн чиглэлээр
мэргэшсэн буюу А3 сертифекаттай иргэн тэр бүр байдаггүй учир сумын тамгын газрын
зарим мэргэжилтэн, төсөвт байгууллагуудын албан хаагчдаас үнэлгээний хороог
бүрдүүлж байгаа нь ТБОНӨХБАҮХА тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.3 дахь
заалтыг зөрчиж байна гэж үзлээ.
2.5.2 Сумдад байгуулагдсан ажлын хэсэг болон үнэлгээний хороонд шаардлага
хангасан иргэд оролцохгүй байгаа нь техникийн тодорхойлолт бэлтгэх, тендерийн
бичиг баримтыг боловсруулах, тендерийг хянан үзэх, үнэлэх, үнэлгээний дүгнэлт
гаргах, худалдан авах ажиллагааны ямар аргыг сонгох зэрэг чиг үүргүүдийг
хэрэгжүүлэхэд хүндрэл гарч байна.
2.5.3 Ажлын хэсэг болон үнэлгээний хорооноос гаргасан зөвлөмжийн дагуу
захиалагч, гүйцэтгэгчтэй гэрээ байгуулсан байна.
2.5.4 ТБОНӨХБАҮХА тухай хуулийн 40 дугаар зүйлийг зөрчин захиалагч
гүйцэтгэчийн хооронд байгуулсан гэрээ нь шаардлага хангахгүй, зарим зүйл заалт
ойлгомж муутай, нэг загварын, гэрээний заалт болон хавсралтууд дутуу хийгдсэн
байгаад цаашид анхаарч ажиллаж шаардлагатай байна.
2.5.5 Худалдан авах ажиллагаа, гүйцэтгэгчийн сонгон шалгаруулалттай
холбоотой гомдол ирээгүй байна.
2.6.1 Асгат сум зарлан мэдээллийн самбар,сумын төвийн гэрэлтүүлэг, шинээр
хийсэн цэцэрлэгт хүрээлэнгийн ажлууд зэрэг нийт 47944,0 мянган төгрөгийн
хөрөнгүүдийг бүртгэлд тусгаагүй байна.
Шилүүстэй сум цэнгэлдэх хүрээлэнгийн барилгыг 5602,9 мянган төгрөгөөр орлого дутуу
авч бүртгэсэн байна.
Захиалагчийг төлөөлж сумдын Засаг даргын захирамжаар үнэлгээний хороог
байгуулж байгаа дутагдал нийтлэг байна.
ОНХС-ийн хөрөнгөөр бий болсон хөрөнгүүдийг бүртгэлд бүрэн тусгаагүй
байна.

Тэс, Отгон, Эрдэнэхайрхан, Баянхайрхан, Баянтэс, Тосонцэнгэл, Тэлмэн сумд
гэрээт хугацаандаа дуусаагүй, зарим чанар муутай хийгдсэн, комисс хүлээн аваагүй
ажлуудыг бүртгэлд аваагүй байна Тухайлбал:
- Тэлмэн сумын төвийн гэрэлтүүлэгийн ажил чанаргүй, явцын дунд
захиалагч хяналтыг хангалтгүй хийснээс гэрэл бүрэн хүчин чадлаараа ажилладаггүй,
зарим шон хугарсан,
- Тэс сумын 2013 оны ОНХС-ийн хөрөнгөөр хийгдсэн сургуулийн биеийн
тамирын талбайн тохижилтийн ажил, 2014 оны хөрөнгөөр хийгдсэн соёлын төвийн уран
сайханчдийн хувцас бэлгэх ажил бүрэн нийлүүлэгдээгүй, чанаргүй хийгдсэн ЭМТ-ийн
цахилгаан монтажын засварын ажлууд байна.
2.6.2 Нийтийн эзэмшилийн талбай, гэрэлтүүлэг, зам гүүрийг ихэнх сумд
ЗДТГазрынхаа данс бүртгэлд тусгасан байна. Ингэхдээ ашиглалтын зардлыг
төсөвлөөгүй байгаагаас төсөвт хүндэл гарч байгаад анхаарч ажиллах шаардлагатай
байна.
Улиастай, Тосонцэнгэл сумд нийтийн эзэмшилийн хөрөнгүүдийг Хот тохижилт
үйлчилгээний албандаа эзэмшүүлэн бүртгэлд тусгасан байна.
2.6.3 ОНХС-гийн бүртгэл тайлагналтай холбоотой мэдээ, судалгааг аймгийн
хөгжлийн бодлогын хэлтэст холбогдох журамд заасны дагуу жилд 2 удаа хүргүүлэн
ажилласан байна.
3.1.1 Ихэнх сум хэрэгжүүлэхээр батлагдсан ажлуудын эхлэх дуусах хугацаа,
төсөвт өртөг санхүүжигдэх дүнг хүснэгтлэн гаргасан жагсаалтыг сумын ЗДТГ-ын ил тод
байдлын самарт байршуулсан байна.
3.1.2 Нэгдсэн сангийн төсвийг бууруулсантай холбоотой Аймгийн ИТХ-ын
хуралдааны 2014 оны 10 сарын 20-ны өдрийн 20 тоот тогтоолоор төсвийг 2488100,0
мянган төгрөгөөр бууруулан тодотгосон өөрчлөлтийг хийсэн байхад нийт сум
батлагдсан жагсаалтыг тодотгож өөрчлөлт хийгээгүй байна.
3.1.3 ОНХС-ийн төлөвлөлт, зарцуулалт, хэрэгжилтийг иргэдэд ил тод мэдээлсэн
эсэхэд дүгнэлт өгөхийн тулд 24 сумын оршин суугч 5120 иргэнээс санал асуулга
авлаа.
ОНХС-ийн санхүүжилтээр хэрэгжүүлэхээр болсон төсөл арга хэмжээний талаар
мэдээллийг зарладаг уу гэсэн асуултад :
 Зарладаг байх, гэхдээ би сонсоогүй гэсэн саналыг – 3621
 Тийм гэсэн саналыг – 1263
 Огт үгүй саналыг-236
ОНХС-аар хэрэгжих төсөл арга хэмжээний төлөвлөлт, зарцуулалт,
хэрэгжилтийн талаарх мэдээлэл иргэдэд бүрэн хүрч мэдээлэгдэхгүй байна.

2. ОНХС-ийн санхүүжилтийн ямар төсөл арга хэмжээ танай хороо,сум,дүүрэгт
хэрэгжиж буй талаар та хэр мэдээлэлтэй байна вэ гэдэг асуултад:
 ОНХС-аас төсөл,арга хэмжээ санхүүжүүлдэг гэж сонссон, харин манай
сум,дүүрэгт ямар арга хэмжээ хэрэгжиж буйг мэдэхгүй гэсэн санал дээр - 1926
иргэн
 Санхүүжүүлж байгаа үйл ажиллагааны жагсаалт, хэрэгжилтийг сайн мэднэ гэсэн
санал дээр – 793 иргэн
 Энэ талаар огт мэдээлэл байхгүй гэдэг санал дээр – 2401 иргэн
1. ОНХС-аас ямар төсөл арга хэмжээ санхүүжүүлэх боломжтой тухай мэдээлэл
болон таны саналыг авах хуудас танай өрхөд ирж байсан уу? гэдэг асуултад
 Саналын хуудас,мэдээлэл байнга ирдэг – 3811
 Санал хуудас ирдэггүй ч хурал болох талаар мэдээлэл өгдөг-920
 Санал хуудас ирдэггүй-389 иргэн тус тус саналаа өгсөн байна.
2. ОНХС-ийн санхүүжилтээр хэрэгжүүлж буй төсөл арга хэмжээний хэрэгжилт,
ашиглалтад иргэд хяналт тавих бололцоо, механизм байгаа юу гэдэг асуултад
 Бүрэн боломжтой - 2629
 Боломжгүй- 1256
 Энэ талаар мэдэхгүй байна - 1235 иргэн тус тус саналаа өгсөн байна.
Дээрх санал асуулгаас дүгнэхэд: ОНХС-аар хэрэгжих төсөл арга хэмжээний төлөвлөлт,
зарцуулалт, хэрэгжилтийн талаарх мэдээлэл иргэдэд тэр бүр хүрэхгүй байна гэж үзлээ.
Хөрөнгө оруулалт, төсөл арга хэмжээний гүйцэтгэлд тавих хяналт сул байна.
2.2.1 Захиалагчийн хяналтыг хууль журмын дагуу явуулаагүй байна.
Аймгийн орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгөөр хэрэгжсэн 32 ажлаас 6 ажилд
аймгийн ГХБХГ захиалагчийн хяналтыг хэрэгжүүлж, 26 ажилд захиалагчийн хяналтыг
тавиагүй байна.
Сумдын орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгөөр хэрэгжсэн 294 ажлуудаас
шинээр баригдах болон сэргээн засварлагдах барилга байгууламжийн 105 ажилд
хяналт тавих гэрээг аймгийн ГХБХГ-тай байгуулаагүй, бусад төсөл арга хэмжээний
захиалагчийн хяналтыг шаардлагын хэмжээнд хүрч хэрэгжүүлээгүй байна.
Энэ нь Барилгын тухай хуулийн 15 дугаар зүйл, Сангийн сайдын 2012 оны 290
дүгээр тушаалаар баталсан “Төсвийн хөрөнгө оруулалтын журам”-ын 4 дэх
заалтыг зөрчсөн байна.

2.2.2 Захиалагчийн хяналтыг эрх бүхий этгээд хэрэгжүүлээгүй байна.
Аймаг, сумдын орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгөөр хэрэгжсэн 6 төсөл арга
хэмжээний гүйцэтгэлийг ашиглалтад хүлээж авахдаа Засгийн газрын 2012 оны 151
дүгээр тогтоолоор батлагдсан “Барилгын ажлыг эхлүүлэх, үргэлжлүүлэх, ашиглалтад
оруулах дүрэм”-д заасны дагуу эрх бүхий комиссыг томилсон бол бусад төсөл арга
хэмжээний гүйцэтгэлийг хүлээн авахдаа аймаг, сумдын Засаг дарга нар тухайн үед нь
захирамж гарган мэргэжлийн шаардлага хангаагүй ажилтнуудаар комиссыг
бүрдүүлсэн байна.
3.2.3 Чанарын баталгааг хууль болон гэрээнд заасны дагуу аваагүй
байна.
Аймаг, сумдын Засаг нар нь гүйцэтгэгч нараас чанарын баталгааг авдаггүй
бөгөөд гүйцэтгэгчтэй байгуулсан гэрээндээ зөрчил гологдлыг арилгах үүрэг
хариуцлагыг тусгасан байна.
3.2.4 Захиалагчийн хяналтын зардлыг холбогдох нормоор тооцож аваагүй,
хяналтын зардлыг бүрэн төвлөрүүлээгүй байна.
Аймгийн ГХБХГ нь 20,0 сая төгрөгийн өртгөөс дээш үнийн дүнтэй төсөл арга
хэмжээнд захиалагчийн хяналт тавих үүргийг хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд аймаг, сумын
ИТХ-аар батлагдсан орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгөөр хэрэгжэх төсөл арга
хэмжээний жагсаалтаас шинээр баригдах болон сэргээн засварлагдах 121 барилга
байгууламжийг түүвэрлэн авч 124,0 сая төгрөгийн техник хяналтын зардлыг
төвлөрүүлэхээр төлөвлөснөөс 27,9 сая төгрөгийн техник хяналтын зардал төвлөрүүлэн
зориулалтын дагуу зарцуулсан байна.
Батлагдсан төсөвт өртгийн 1,8 хувиар техник хяналтын зардлыг тооцож байгаа нь
орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгөөр санхүүжигдсэн төсөл арга хэмжээнүүд
ихэвчлэн батлагдсан зураг төсөвгүй байдагтай холбоотой байна. Энэ нь “Барилгын
төсөв зохиох дүрэм”-д захиалагчийн албаны зардлыг барилга угсралтын ажлын
төсвийн 2 хувиар тооцно гэж заасныг зөрчиж байна.
Завханмандал, Идэр, Сонгино, Баянхайрхан сумдын Засаг дарга нар тус сумдын
орон нутгийн хөгжлийн сангаас 3,2 сая төгрөгийг хяналтын зардалд зарцуулсан боловч
нотлох баримтаар бүрэн дэмжигдээгүй, хяналтын тайланг ирүүлээгүй байна.
3.2.5 Ихэнх төсөл арга хэмжээний үе шатны хяналтыг хэрэгжүүлээгүй,
хяналтын шийдвэрийг үндэслэн санхүүжилтийг олгоогүй байна.
Аймаг, сумдын орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгөөр хэрэгжсэн 6 төсөл арга
хэмжээний үе шатны хяналтыг хэрэгжүүлсэн, гүйцэтгэлд хяналт тавьсанг үндэслэн

санхүүжүүлсэн, харин бусад төсөл арга хэмжээний үе шатны хяналтыг хэрэгжүүлээгүй
байна.
3.2.6 Зарим хөрөнгө оруулалтын төсөл арга хэмжээний хэрэгжилтэд тавьж
буй хяналт үр нөлөөгүй байна.
Аймгийн ОНХС-аар хэрэгжүүлсэн доорх төсөл арга хэмжээнд тавих хяналт үр
нөлөөгүй байна.
- Тосонцэнгэл сум “Орон нутгийн төсвийн төсөл боловсруулах журам”- ын
6.3.6 дахь заалт, Төсвийн тухай хуулийн 42.2.1 а /өөрийн төсвийн багцад
хамаарах хөтөлбөр хооронд/ дэхь заалтыг зөрчин Тосонцэнгэл сумын
нутгийн удирдлагын ордны барилгын дуусгалд 40000,0 мянган төгрөгийг,
- Улиастай хотын газар тариалангийн үйлдвэрлэгч эрхлэгч, аж ахуйн
нэгжүүдэд техникийн үйлчилгээ үзүүлэх ХАА-н техникийн дундын парк
байгуулах хөрөнгө оруулалтын ажлын гүйцэтгэгч “Ембүү улиастай” ХХК-
ний нийлүүлсэн газар тариалангийн трактор, гэрээнд заасан хүчин
чадлаас 2 дахин бага, Улиастай зочид буудал, томоохон нийтийн
эзэмшлийн зам талбайн тохижилтинд 4000,0 мянган төгрөг олгосон ажил
2015 оны 5 сарын байдлаар эхлээгүй, гэрээний хугацааг сунгаагүй,
- Байгаль орчны газарт эрх шилжүүлэн Ойг нөхөн сэргээх хамгаалалтын
зурвас байгуулах зураг төсөл гаргах ажлыг хийх зорилгоор олгосон
15400,0 мянган төгрөгөөр тус газар автомашин худалдан авсан зэрэг нь
ОНХС- гийн заавар журмын 9 /ОНХС-ийн хяналт шинжилгээ ба үнэлгээ
хийх гэсэн заалтыг зөрчиж байна.
Сумдын ОНХС-аар хэрэгжүүлжсэн төсөл арга хэмжээнд хяналт тавих ИТХ-
ын дэргэдэх Хяналтын хороо, болон иргэд, иргэний нийгмийн байгууллагуудыг
томилоогүй, ажлын үе шатаар хяналт тавьсан ажлын тайлан, холбоотой
талуудын тайлбар байхгүй байна.
Сумдад олгох санхүүжилт батлагдсан хуваарь, хэмжээний дагуу хугацаандаа
олгогдоогүй, гүйцэтгэх ажлын явц, чанарт тавих хяналт сул, гэрээт хугацаандаа дуусгах
шаардлагыг захиалагч байгууллагууд хангалтгүй хэрэгжүүлснээс доорх сумдын ажил
чанарын шаардлага хангахгүй, гэрээт хугацаандаа хийгдээгүй тул алдаа зөрчлийг
арилгах хугацаатай үүргийг албан шаардлагаар хүргүүллээ.
- Тосонцэнгэл сумын төв талбайн тохижилтийн 20000,0 мянган төгрөгийн ажил
- Отгон сумын Хүүхэд залуучуудын биеийн тамир, спортын талбайг 20000,0
мянган төгрөгөөр шинээр барих ажил чанарын шаардлага хангахгүй,
баригдсан асрын дээвэр нурсан,
- Цагаанчулуут сумын булгын эхийг хамгаалах ажил дуусаагүй санхүүжилийг
бүрэн олгосон

- Цэцэн-Уул сумын сургуулийн А, Б корпусын цахилгаан монтаж уурын зуухны
засварт зориулан аймгийн ОНХС-гийн хөрөнгөнөөс эрх шилжүүлэн олгосон
санхүүжилт 24000,0 мянган төгрөгийг сум зориулалтын дагуу зарцуулаагүй,
- Улиастай сумын “Богдын гол” багт баригдах усан сан, Богдын голын модон
гүүрийн усан оргилуурын ажлуудын гүйцэтгэлийг харгалзалгүй 29000,0 мянган
төгрөгийг, бусад нийтийн эзэмшлийн дэд бүтэц сайжруулах нэрээр Шинэ
эхлэл хоршоонд сэлбэг хэрэгслэл авахад зориулан 6000,0 мянган төгрөгийг
олгосон,
- Тэс сумын соёлын төвийн хувцас шинэчлэх ажлын 9900,0 мянган төгрөгийн,
ЭМТ-ийн цахилгаан монтажын засвар хийх 16969,6 мянган төгрөгийн,
цэцэрлэгийн дээврийн засвар хийх 39500,0 мянган төгрөгийн, багуудын
засварын ажил хийх 11250,0 мянган төгрөгийн ажил бүрэн дуусаагүй, зарим
дууссан ажлын хадгалалт хамгаалтанд тавих тавих хяналт хангалтгүй.
- Баянхайрхан сумын биеийн тамирын талбайн тохижилт чанар муутай
хийгдсэн.
- Асгат сумын цэнгэлдэх хүрээлэнгийн ажил бүрэн хийгдэж комисс, хүлээн авч
сумын ТГ-ын бүртгэлд бүртгэлжүүлсэн бөгөөд хамгаалалт сул байгаагаас
дахин урсгал засвар хийгдэх шаардлагатай болсон байна.
- Баянхайрхан сумын хүндэтгэлийн өргөө,Тэс сумын ЕБС-ийн биеийн тамирын
талбайн тохижилтын ажилууд нь 2013 оны ОНХС-ийн хөрөнгөөр гүйцэтгэгдсэн
бөгөөд чанар муу хийгдсэн, хамгаалат сул байгаагааг дахин засвар хийгдэх
шаардлагатай болсон байна.
Өмнөх оны аудитаар өгөгдсөн акт, албан шаардлага, зөвлөжийг бүрэн
хэрэгжүүлээгүй байна
3.3.1 Сангийн хөрөнгөөр хэрэгжиж дууссан, шаардлага хангасан хөтөлбөр арга
хэмжээг холбогдох хууль, журмын дагуу комисс хүлээн авч актаар баталгаажуулсан
байна.
3.3.2 Санхүүжилтийг гэрээнд заасан графикыг үндэс болгон гүйцэтгэгчээс ирсэн
хүсэлтийг харгалзан тухайн ажлын гүйцэтгэлийн тайлан, явцын зурагжуулалт зэргийг
гаргуулан авч үе шатны санхүүжилтийг олгож байна.
3.3.3. Гүйцэтгэгч компанитай байгуулсан гэрээний хугацааг нарийн тооцон хугацаа
хэтрүүлсэн тухай бүр алданги тооцох боломж байхгүй байдаг гэсэн тайлбарыг
холбогдох мэргэжилтэнүүд өглөө. Үүний шалтгаан нь
1. Батлагдсан санхүүжилт хуваарийн дагуу ирдэггүй
2. Төсөл арга хэмжээнд олгохоор баталсан хөрөнгө бүрэн олгогддогүй
3. Улирлын шинжтэй ажлуудын санхүүжилт оройтож хийгддэг зэрэгтэй
холбоотой байна.
Гэрээт хугацаандаа хэрэгжээгүй төсөл арга хэмжээнүүдийн хугацааны хэтрэлтэд
алданги тооцоогүй байна.

3.4.1 2013 оны ОНХС-гийн аудитаар нийт 2975300,0 мянган төгрөгийн зөрчлийг
илэрүүлж, 142200,0 мянган төгрөгийн төлбөр тогтоогдсноос
 Цагаанхайрхан сумын 75 хүүхдийн цэцэрлэгийн барилга угсралтын ажлын
дуусгал санхүүжилт 90000,0 мянган төгрөгийг гүйцэтгэгч “СММС” ХХК-д
олгосон бөгөөд тайлант онд ажил хийгдээгүй
 Идэр сумын хавчигийн арын зам засварлах ажлын санхүүжилт 2500,0 мянган
төгрөгийг “Их нумт” нөхөрлөлд олгосон боловч мөн ажил хийгээгүй,
 Эрдэнэхайрхан суманд нийлүүлэгдэх 14700,0 мянган төгрөгийн хадлангийн
тоног төхөөрөмжийг “Сар энд трейд” хоршоо гэрээт хугацаандаа нийлүүлээгүй
зэрэг төсөл арга хэмжээтэй холбоотой нийт 107200,0 мянган төгрөгийн
барагдаагүй актын төлбөр шүүхийн шатанд явна.
Аудитаар аймаг болон 24 сумын Засаг дарга, ИТХ-ын дарга, гүйцэтгэгч компаниудад
албан шаардлага өгч ажилласнаас
- Асгат, Түдэвтэй сум, Улиастай сумын Жаргалант багт шинээр баригдсан
халуун усны барилгууд
- Нөмрөг сумын сургуулийн спорт заалын засварын ажил
- Улиастай сумын Жинст багийн нийтийн орон сууцны гадна талбайн
тохижилтын ажил
- Отгон суманд “СММС” ХХК-ний нийлүүлэх хүнд даацын нүүрс тээвэрлэх
зориулалтай авто машин
- Тэс сумын сургуулийн биеийн тамирын талбайн тохижилтийн ажил
- Тосонцэнгэл, Тэлмэн сумдын төв гудамжны гэрэлтүүлэгийн ажлууд 2015 оны
5 сарын байдлаар бүрэн дуусгаагүй, явцын хяналт хийгдээгүй, гүйцэтгэгч
байгууллагуудтай байгуулсан гэрээг дүгнээгүй байгаад анхаарч ажиллах
шаардлагатай байна.
Шилэн дансны хуулийн хэрэгжилт хангалтгүй байна
2.3 Шилэн дансны тухай хууль батлагдан 2015 оны 1 сарын 01-нээс мөрдөх
болсонтой холбоотой Zavkhan@gov.mn сайт дээр аймаг болон нийт сумын
ОНХС-гийн талаарх мэлээллийг байршуулаагүй байна.
Иймд холбогдох мэргэжилтэнүүдэд хариуцлага тооцох албан шаардлага хүргүүлж
ажиллаа.
Аудитаар нийт 2473685.5 мянган төгрөгийн зөрчлийг илэрч, 55903,1 мянган төгрөгийн
төлбөр тогтоолоо.
Монгол Улсын Их хурлын Байнгын хорооны 2014 оны 12 дугаар сарын 02- ний
өдрийн 15 тоот тогтоолоор өгөгдсөн чиглэлийн биелэлт
ОНХС-гийн 2014 оны хөрөнгийн бүрдүүлэлт, зарцуулалт, хууль тогтоомжийн
хэрэгжилтийн байдалд хийсэн нийцлийн аудитаар аймаг болон 24 суманд ажиллахдаа
дээрх тогтоолын биелэлтийг үзэхэд :

1. Төсвийн тухай хуулийг сумд ил тод байдлын самбарт байршуулан суртачилж
байгаань иргэдэд хуулийн талаарх мэдлэг, мэдээллийг тэр бүр хүртээмжтэй
өгч чадахгүй дутагдал нийтлэг байна.
Энэ нь ОНХС-гийн үр дүнгийн талаар иргэдэд суртачилах ажил хангалтгүй,
иргэдийн идэвх сул, багийн иргэдийн нийтийн хуралд ирдэггүй зэрэг нь сумын ИТХ-ын
төлөөлөгчид Засаг дарга нарын хүрээнд асуудлыг дур мэдэн шийдэх нөхцлийг
бүрдүүлж байна.
ОНХС-ийн хөрөнгөөр хэрэгжиж байгаа хөрөнгө оруулалт, төсөл хөтөлбөр арга хэмжээг
төсөвлөхдөө санал асуулгын хуудсаар иргэдээс санал авч байгаа боловч иргэд
хийгдэж байгаа ажлуудын цар хүрээ, өөрсдийн гүйцэтгэх үүргийн талаарх ойлгоц муу,
иргэдэд боловсрол олгох сургалт, суртачилгаа явуулах ажил хангалтгүй байгааг
харуулж байна.
Аймгийн Худалдан авах ажиллагааны алба, төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг
нэгжүүдээс худалдан авах ажиллагаатай холбоотой сургалтууд сумдын
удирдлагуудыг хамарч хийгддэг бөгөөд тэдний иргэд нийтэд суртачилах арга
ажиллагаа сул байгаа нь олон нийтийн оролцоог хангаж чадахгүй байна.
2. 2014 онд Аймгийн ОНХС-аас Төсвийн тухай хуулийн 60.3/ Орон нутгийн
хөгжлийн сангийн хөрөнгийг дараах зүйлд зарцуулахыг хориглоно/ дахь
заалтыг зөрчин тэмдэглэлт ойтой 10 сумдын үйл ажиллагаанд зориулан
34350,0 мянган төгрөгийг олгосон мөн аймгийн баяр наадамд 78413,9 мянган
төгрөгийг, Асгат, Баянтэс, Баянхайран, Дөрвөлжин, Отгон, Сантмаргац,
Шилүүстэй, Яруу сумд ойн үйл ажиллагаандаа сангийн хөрөнгөнөөс 104939,0
мянган төгрөгийг тус тус зарцуулсан нь дээрх тогтоолыг хэрэгжүүлээгүйтэй
холбоотой байна гэж үзлээ.
2013 онд Төсвийн тухай хуулийн 24.4/ Төсвийн хөрөнгөөр бараа ажил
үйлчилгээг худалдан авах ажиллагаа хууль тогтоомжийн дагуу зохион
байгуулагдаагүй бол төсвөөс санхүүжилт гаргахыг хориглоно/ гэсэн заалтыг
зөрчсөн Дөрвөлжин, Ургамал сумдын Засаг дарга нарт аймгийн Засаг дарга хуулийн
дагуу сахилгын шийтгэл ногдуулан ажилласан байна.
Харин 2014 онд иргэдийн санал аваагүй жагсаалтанд ороогүй төсөл арга хэмжээг
санхүүжүүлсэн, өмнөх аудитаар өгөгдсөн зөвлөмж, албан шаардлагыг хэрэгжүүлж
ажиллаагүй зөрчил, дутагдлыг давтан гаргасан Улиастай, Отгон, Тэс, Дөрвөлжин,
Тосонцэнгэл сумдын Засаг дарга, холбогдох мэргэжилтэнүүдэд хуулийн дагуу арга
хэмжээ авах албан шаардлагыг хүргүүлэн ажиллаа.
3. Аймаг, сумдын удирдлагууд 2013 онд орон нутгийн хөгжлийн сангийн
хөрөнгөөр бараа ажил үйлчилгээ гүйцэтгэхээр гэрээ байгуулсан гэрээний

үүргээ биелүүлээгүй 42 аж ахуйн нэгжүүдийн зөрчлийг хянан үзээд 22 аж
ахуйн нэгжийн зөрчлийг арилгуулж, 2 аж ахуйн нэгжтэй байгуулсан гэрээний
хугацааг сунган, 2 аж ахуйн нэгжийг анхан шатны шүүхэд шилжүүлэн, 16 аж
ахуйн нэгжийн зөрчлийг арилгуулах талаар холбогдох арга хэмжээг аваагүй
байна. 2014 оны байдлаар гэрээний үүргээ биелүүлээгүй аж ахуйн нэгжүүдийг
тендерт оролцох эрхээ хязгаарлуулсан этгээдийн бүртгэлд хамруулаагүй
байна.
Үндэсний аудитын газраас 2014 онд нийлүүлэх бүтээгдэхүүний төлөвлөгөөний
дагуу хийгдсэн 2013 оны СХС-ийн хөрөнгийн зарцуулалт, үр дүнд хийсэн нийцлийн
аудитаар 619276,0 мянган төгрөгийн зөрчил илэрч, зээлийн эргэн төлөлтийг гэрээний
хугацаанд хийгээгүй, зээлийг зориулалт бус зарцуулсантай холбоотой 263212,4 мянган
төгрөгийн төлбөрийн акт тогтоогдсон. Үүнээс 2014 онд 114247,9 мянган төгрөгийн
актын төлбөр барагдаж 149034,5 мянган төгрөгийн актын төлбөр 2015 онд шилжсэн.
Үндэсний аудитын газраас 2015 онд нийлүүлэх бүтээгдэхүүний төлөвлөгөөний
дагуу хийгдсэн ОНХС-ийн зарцуулалтын байдалд дүгнэлт өгөх нийцлийн аудитаар 24
суманд ажиллах явцдаа өмнөх аудитаар тогтоосон төлбөрийн актын барагдалтыг
шалган үзэхэд актын төлбөрийг барагдуулахаар хугацаа хэтэрсэн зээлдэгчдийн
51891,5 мянган төгрөгийн төлбөрийг хуулийн байгууллагад шилжүүлсэн, 8428,3 мянган
төгрөгийг барагдуулсан дүнтэй байна.
ДҮГНЭЛТ: ХӨРӨНГИЙН ЗАРЦУУЛАЛТ, АЖЛЫН ГҮЙЦЭТГЭЛД ТАВИХ ХЯНАЛТ
ХАНГАЛТГҮЙ БАЙНА.

ДАРГА
ТЭРГҮҮЛЭХ АУДИТОР Х.БОЛДБААТАР
Зөвлөмж
Аймгийн Засаг дарга Ж.Жамъянтив танаа
Орон нутгийн хөгжлийн сангийн 2014 оны хөрөнгийн орлого бүрдүүлэлт, зарцуулалт,
хэрэгжилтийн байдал, хууль тогоомжинд нийцсэн эсэхэд хийсэн нийцлийн аудитын дүн
дүгнэлтэнд үндэслэн дараахь зөвлөмжийг хүргүүлж байна.
1. Орон нутгийн хөгжлийн сангийн орлогыг төлөвлөхдөө тухайн жилийн давж орох
орлого, тэвчиж болох зардлыг холбогдох байгууллагуудаас дэвшүүлсэн саналыг
харгалзан бодит байдалд ойртуулж төлөвлөж байх
2. Хэрэгжүүлэх хөрөнгө оруулалт, төсөл арга хэмжээний санал асуулгыг
явуулахдаа урьдчилсан байдлаар орон нутгийн хөгжлийн бодлого, тэргүүлэх
чиглэлийг тусгасан жагсаалтыг иргэддэд танилцуулан жагсаалтаас санал авч
байх талаар журамд өөрчлөлт оруулах саналыг холбогдох газарт хүргүүлэх
3. Сумдад хэрэгжүүлэх ажилд зарцуулах хөрөнгийг таамгаар тогтоон хуваарилсан
байдлыг анхаарч, тооцоо судалгаа, зураг, төсөвтэй хэрэгжих боломжтой
ажлуудыг төлөвлөгөөнд тусгаж байх, зөвлөгөөг холбогдох албан тушаалтнуудад
үүрэг болгох
4. Сангийн дансанд төвлөрсөн орон нутгийн давсан орлогыг журмын дагуу
эрэмбэлэгдсэн төсөл арга хэмжээнд зарцуулж байх

5. Төсвийн тухай хуулийн 24.4/ Төсвийн хөрөнгөөр бараа ажил үйлчилгээг худалдан
авах ажиллагаа хууль тогтоомжийн дагуу зохион байгуулагдаагүй бол төсвөөс
санхүүжилт гаргахыг хориглоно/, 60.3/ Орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгийг
дараах зүйлд зарцуулахыг хориглоно/ заалтыг бүрэн хэрэгжүүлж ажиллах
6. Дуусаагүй төсөл арга хэмжээний гүйцэтгэлийг тооцон, гэрээг дүгнэн хариу
ирүүлэх
7. Дуусаагүй төсөл арга хэмжээний санхүүжилтийг бүрэн олгож, хариуцлага алдсан
албан тушаалтануудад арга хэмжээ авах
8. Аймаг, сумдын орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгөөр хэрэгжсэн хөрөнгө
оруулалт, төсөл арга хэмжээний үр дүн, үр ашгийг тооцон хяналт хийсэн ажлын
тайланг ирүүлэх
9. Захиалагчын хяналт тавих чиг үүргээ хэрэгжүүлээгүй албан тушаалтануудад
хариуцлага тооцох
10.Хөрөнгийг данс бүртгэлд бүрэн тусгаж эзэмшүүлэх, ашиглалтын зардлыг
төлөвлөж, төсөвт суулган батлуулах
11.Шилэн дансны тухай хуулийг бүрэн хэрэгжүүлж ажиллах
Нийцлийн аудитаас өгөгдсөн дээрх зөвлөмжүүдийг хэрэгжүүлэн, аудитаар
тогтоогдсон зөрчил төлбөр, албан шаардлагийг биелүүлж, төлбөрийг заасан хугацаанд
барагдуулан биелэлтийг 2015 оны 06-р сарын 15-ны дотор албан тоотоор ирүүлэх
ДАРГА

Сумдын засаг дарга нарт
1. Орон нутгийн хөгжлийн сангийн орлогыг тооцоо судалгаа хийн орон нутгаас давж
орох орлого, бусад хандив, тусламжаар төвлөрүүлэх орлого гэх мэт нэр төрлөөр
бодит байдалд ойртуулж төлөвлөж байх
2. Хэрэгжүүлэх төсөл арга хэмжээнд зарцуулах хөрөнгийг үндэслэлгүй таамгаар
тогтоон хуваарилсан байдлыг анхааран, тооцоо судалгаа, зураг, төсөвтэй
хэрэгжих боломжтой ажлуудыг төлөвлөгөөнд тусгах
3. Сангийн дансанд төвлөрсөн орон нутгийн давсан орлогыг журмын дагуу
эрэмбэлэгдсэн төсөл арга хэмжээнд зарцуулж байх
4. Төсвийн тухай хуулийн 24.4/ Төсвийн хөрөнгөөр бараа ажил үйлчилгээг худалдан
авах ажиллагаа хууль тогтоомжийн дагуу зохион байгуулагдаагүй бол төсвөөс
санхүүжилт гаргахыг хориглоно/, 60.3/ Орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгийг
дараах зүйлд зарцуулахыг хориглоно/ заалтыг бүрэн хэрэгжүүлж ажиллах
5. ОНХС-ийн хөрөнгийг төлөвлөх, санхүүжүүлэх, зарцуулалтанд хяналт тавих, дүн
шинжилгээ хийх, тайлагнахдаа Сангийн сайдын 2014 оны 3 сарын 6-ны өдрийн
43 тоот тушаалаар батлагдсан зааврыг мөрдөж ажиллах

6. Дуусаагүй төсөл арга хэмжээний гүйцэтгэлийг тооцон, гэрээг дүгнэн хариу
ирүүлэх
7. Дуусаагүй төсөл арга хэмжээний санхүүжилтийг бүрэн олгож, хяналт тавих чиг
үүргээ хэрэгжүүлээгүй холбогдох албан тушаалтануудад арга хэмжээ авах
8. Шилэн дансны тухай хуулийг бүрэн хэрэгжүүлж ажиллах
Нийцлийн аудитаас өгөгдсөн дээрх зөвлөмжүүдийг хэрэгжүүлэн, аудитаар
тогтоогдсон зөрчил төлбөрийг актанд заасан хугацаанд барагдуулан, албан
шаардлагын биелэлтийг ханган хариуг 2015 оны 06-р сарын 15-ны дотор албан тоотоор
ирүүлэх
ДАРГА
Аймгийн ИТХ-ын дарга
Б. Отгонбаатар танаа
1. 2013 оны ОНХС-ийн хөрөнгийн орлого бүрдүүлэлт, зарцуулалтанд хийсэн
аудитаар өгөгдсөн зөвлөмж, албан шаардлага, Монгол Улсын Их хурлын
Байнгын хорооны 2014 оны 12 дугаар сарын 02- ний өдрийн 15 тоот
тогтоолоор өгөгдсөн чиглэлийг бүрэн хэрэгжүүлээгүй зөрчил, дутагдлыг
давтан гаргасан Аймгийн Засаг даргад хариуцлага тооцох
2. Сангийн сайдын 2014 оны 3 сарын 06-ний өдрийн 43 тоот тушаалаар
батлагдсан “ОНХС-ийн заавар”-ын 9.1 /ОНХС-ийн хөрөнгөөр хэрэгжүүлж буй
хөрөнгө оруулалт, хөтөлбөр, төсөл, арга хэмжээний төлөвлөлт, санхүүжилт,
гүйцэтгэлийн явцад хяналт шалгалтын байгууллагууд, тухайн Орон нутгийн
ИТХ-ын дэргэдэх хяналтын хороо, иргэд, иргэний нийгмийн байгууллагууд
хяналт тавьж ажиллана/ гэсэн заалтыг мөрдөж тайланг олон нийтэд нээлттэй
мэдээлж байх

Нийцлийн аудитаас өгөгдсөн дээрх зөвлөмжүүдийг хэрэгжүүлэн хариуг 2015 оны 06
дугаар сарын 01-ны дотор албан тоотоор ирүүлэх
ДАРГА

Zavkhan онхс тайлан 2015 он

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (19)

Similar to Zavkhan онхс тайлан 2015 он

Similar to Zavkhan онхс тайлан 2015 он (20)

Zavkhan онхс тайлан 2015 он