SlideShare a Scribd company logo
1 of 40
Download to read offline
ANATOMI
ANATOMI
EXTREMITAS SUPERIOR
EXTREMITAS SUPERIOR
T I M
T I M
(Dra. Endang Rini Sukamti, M.S.)
(Dra. Endang Rini Sukamti, M.S.)
FIK
FIK Universitas
Universitas Negeri
Negeri Yogyakarta
Yogyakarta
OSTEOLOGI
OSTEOLOGI
TULANG
TULANG-
-TULANG
TULANG
EXTREMITAS SUPERIOR
EXTREMITAS SUPERIOR
TERDIRI DARI:
TERDIRI DARI:
1. Os clavicula
1. Os clavicula
2. Os scapula
2. Os scapula
3. Os humerus
3. Os humerus
4. Os radius
4. Os radius
5. Os ulna
5. Os ulna
6. Ossa carpalia
6. Ossa carpalia
7. Ossa metacarpalia
7. Ossa metacarpalia
8. Ossa phalanges
8. Ossa phalanges
TULANG
TULANG-
-TULANG
TULANG
EXTREMITAS SUPERIOR
EXTREMITAS SUPERIOR
TERDIRI DARI:
TERDIRI DARI:
1. Os clavicula
1. Os clavicula
2. Os scapula
2. Os scapula
3. Os humerus
3. Os humerus
4. Os radius
4. Os radius
5. Os ulna
5. Os ulna
6. Ossa carpalia
6. Ossa carpalia
7. Ossa metacarpalia
7. Ossa metacarpalia
8. Ossa phalanges
8. Ossa phalanges
OS SCAPULA
OS SCAPULA
1. Acromion
1. Acromion
2. Tuberculum supraglenoidale
2. Tuberculum supraglenoidale
3. Processus coracoideus
3. Processus coracoideus
4. Fossa supraspinata
4. Fossa supraspinata
5. Fossa infraspinata
5. Fossa infraspinata
6. Cavitas glenoidalis
6. Cavitas glenoidalis
7. Tuberculum infraglenoidale
7. Tuberculum infraglenoidale
8. Margo lateralis/axillaris
8. Margo lateralis/axillaris
9. Angulus inferior
9. Angulus inferior
10. Facies articularis acromii
10. Facies articularis acromii
1
2
4
5
9
10
3
6
7
8
OS SCAPULA
OS SCAPULA
1. Acromion
1. Acromion
2. Tuberculum supraglenoidale
2. Tuberculum supraglenoidale
3. Processus coracoideus
3. Processus coracoideus
4. Fossa supraspinata
4. Fossa supraspinata
5. Fossa infraspinata
5. Fossa infraspinata
6. Cavitas glenoidalis
6. Cavitas glenoidalis
7. Tuberculum infraglenoidale
7. Tuberculum infraglenoidale
8. Margo lateralis/axillaris
8. Margo lateralis/axillaris
9. Angulus inferior
9. Angulus inferior
10. Facies articularis acromii
10. Facies articularis acromii
1
2
4
5
9
OS SCAPULA
OS SCAPULA
1. Acromion
1. Acromion
2. Angulus acromialis
2. Angulus acromialis
3. Angulus superior
3. Angulus superior
4. Incisura scapulae
4. Incisura scapulae
5. Trigonum spina scapulae
5. Trigonum spina scapulae
6. Collum scapulae
6. Collum scapulae
7. Fossa supraspinata
7. Fossa supraspinata
8. Spina scapulae
8. Spina scapulae
9. Fossa infraspinata
9. Fossa infraspinata
10. Cavitas glenoidalis
10. Cavitas glenoidalis
11. Tuberculum infraglenoidale
11. Tuberculum infraglenoidale
12. Margo lateralis/axillaris
12. Margo lateralis/axillaris
13. Margo medialis/vertebralis
13. Margo medialis/vertebralis
14. Margo superior
14. Margo superior
15. Angulus inferior
15. Angulus inferior
16. Facies articularis acromii
16. Facies articularis acromii
17. Linea m. scapulae
17. Linea m. scapulae
1 2 16 4 7 14 8 3 5
6
10
11
9
12
13
17
15
OS SCAPULA
OS SCAPULA
1. Acromion
1. Acromion
2. Angulus acromialis
2. Angulus acromialis
3. Angulus superior
3. Angulus superior
4. Incisura scapulae
4. Incisura scapulae
5. Trigonum spina scapulae
5. Trigonum spina scapulae
6. Collum scapulae
6. Collum scapulae
7. Fossa supraspinata
7. Fossa supraspinata
8. Spina scapulae
8. Spina scapulae
9. Fossa infraspinata
9. Fossa infraspinata
10. Cavitas glenoidalis
10. Cavitas glenoidalis
11. Tuberculum infraglenoidale
11. Tuberculum infraglenoidale
12. Margo lateralis/axillaris
12. Margo lateralis/axillaris
13. Margo medialis/vertebralis
13. Margo medialis/vertebralis
14. Margo superior
14. Margo superior
15. Angulus inferior
15. Angulus inferior
16. Facies articularis acromii
16. Facies articularis acromii
17. Linea m. scapulae
17. Linea m. scapulae
6
10
11
9
12
13
17
15
OS SCAPULA
OS SCAPULA
1. Acromion
1. Acromion
2. Angulus acromialis
2. Angulus acromialis
3. Angulus superior
3. Angulus superior
4. Incisura scapulae
4. Incisura scapulae
5. Processus coracoideus
5. Processus coracoideus
6. Cavitas glenoidalis
6. Cavitas glenoidalis
7. Tuberculum infraglenoidale
7. Tuberculum infraglenoidale
8. Margo lateralis/axillaris
8. Margo lateralis/axillaris
9. Margo medialis/vertebralis
9. Margo medialis/vertebralis
10. Margo superior
10. Margo superior
11. Angulus inferior
11. Angulus inferior
12. Facies articularis acromii
12. Facies articularis acromii
13. Fossa subscapularis
13. Fossa subscapularis
14. Facies costalis
14. Facies costalis
15. Collum scapulae
15. Collum scapulae
1
2
5
15
6
7
8
9
14
11
3 13 10 4 12 OS SCAPULA
OS SCAPULA
1. Acromion
1. Acromion
2. Angulus acromialis
2. Angulus acromialis
3. Angulus superior
3. Angulus superior
4. Incisura scapulae
4. Incisura scapulae
5. Processus coracoideus
5. Processus coracoideus
6. Cavitas glenoidalis
6. Cavitas glenoidalis
7. Tuberculum infraglenoidale
7. Tuberculum infraglenoidale
8. Margo lateralis/axillaris
8. Margo lateralis/axillaris
9. Margo medialis/vertebralis
9. Margo medialis/vertebralis
10. Margo superior
10. Margo superior
11. Angulus inferior
11. Angulus inferior
12. Facies articularis acromii
12. Facies articularis acromii
13. Fossa subscapularis
13. Fossa subscapularis
14. Facies costalis
14. Facies costalis
15. Collum scapulae
15. Collum scapulae
1
2
5
15
6
7
8
9
14
11
OS CLAVICULA
OS CLAVICULA
(kiri)
(kiri)
1. Extremitas acromialis
1. Extremitas acromialis
2. Extremitas sternalis
2. Extremitas sternalis
3. Facies articularis acromialis
3. Facies articularis acromialis
4. Facies articularis sternalis
4. Facies articularis sternalis
5. Linea trapezoidea
5. Linea trapezoidea
6. Tuberculum conoideum
6. Tuberculum conoideum
7. Impressio ligamenti costoclavicu
7. Impressio ligamenti costoclavicu-
-
laris
laris
2 1
OS CLAVICULA
OS CLAVICULA
(kiri)
(kiri)
1. Extremitas acromialis
1. Extremitas acromialis
2. Extremitas sternalis
2. Extremitas sternalis
3. Facies articularis acromialis
3. Facies articularis acromialis
4. Facies articularis sternalis
4. Facies articularis sternalis
5. Linea trapezoidea
5. Linea trapezoidea
6. Tuberculum conoideum
6. Tuberculum conoideum
7. Impressio ligamenti costoclavicu
7. Impressio ligamenti costoclavicu-
-
laris
laris
4 7 6 5 3
OS HUMERUS
OS HUMERUS
1. Caput humeri
1. Caput humeri
2. Collum anatomicum
2. Collum anatomicum
3. Tuberculum majus
3. Tuberculum majus
4. Tuberculum minus
4. Tuberculum minus
5. Collum chirurgicum
5. Collum chirurgicum
6. Crista tuberculi minoris
6. Crista tuberculi minoris
7. Crista tuberculi majoris
7. Crista tuberculi majoris
8. Tuberositas deltoidea
8. Tuberositas deltoidea
9. Sulcus nervi radialis
9. Sulcus nervi radialis
10. Facies posterior
10. Facies posterior
11. Facies anterior lateralis
11. Facies anterior lateralis
12. Facies anterior medialis
12. Facies anterior medialis
13. Margo lateralis
13. Margo lateralis
14. Margo medialis
14. Margo medialis
15. Fossa radialis
15. Fossa radialis
16. Fossa coronoidea
16. Fossa coronoidea
17. Fossa olecrani
17. Fossa olecrani
18. Epicondylus lateralis
18. Epicondylus lateralis
19. Epicondylus medialis
19. Epicondylus medialis
20. Capitulum humeri
20. Capitulum humeri
21. Trochlea humeri
21. Trochlea humeri
22. Sulcus nervi ulnaris
22. Sulcus nervi ulnaris
1
2
5
9
10
13
14
17
18
19
22
3
4
6
7
8
12
11
15
16
20
21
OS HUMERUS
OS HUMERUS
1. Caput humeri
1. Caput humeri
2. Collum anatomicum
2. Collum anatomicum
3. Tuberculum majus
3. Tuberculum majus
4. Tuberculum minus
4. Tuberculum minus
5. Collum chirurgicum
5. Collum chirurgicum
6. Crista tuberculi minoris
6. Crista tuberculi minoris
7. Crista tuberculi majoris
7. Crista tuberculi majoris
8. Tuberositas deltoidea
8. Tuberositas deltoidea
9. Sulcus nervi radialis
9. Sulcus nervi radialis
10. Facies posterior
10. Facies posterior
11. Facies anterior lateralis
11. Facies anterior lateralis
12. Facies anterior medialis
12. Facies anterior medialis
13. Margo lateralis
13. Margo lateralis
14. Margo medialis
14. Margo medialis
15. Fossa radialis
15. Fossa radialis
16. Fossa coronoidea
16. Fossa coronoidea
17. Fossa olecrani
17. Fossa olecrani
18. Epicondylus lateralis
18. Epicondylus lateralis
19. Epicondylus medialis
19. Epicondylus medialis
20. Capitulum humeri
20. Capitulum humeri
21. Trochlea humeri
21. Trochlea humeri
22. Sulcus nervi ulnaris
22. Sulcus nervi ulnaris
1
2
5
9
10
13
14
17
18
19
22
3
4
6
7
8
12
11
15
16
20
21
OS ULNAE
OS ULNAE
1. Olecranon
1. Olecranon
2. Incisura trochlearis
2. Incisura trochlearis
3. Processus coronoideus
3. Processus coronoideus
4. Incisura radialis
4. Incisura radialis
5. Crista supinatoris
5. Crista supinatoris
6. Tuberositas ulnae
6. Tuberositas ulnae
7. Foramen nutricium
7. Foramen nutricium
8. Margo posterior
8. Margo posterior
9. Margo anterior
9. Margo anterior
10. Margo interossea
10. Margo interossea
11. Facies anterior
11. Facies anterior
12. Facies posterior
12. Facies posterior
13. Kaput ulnae
13. Kaput ulnae
14. Circumverentia articularis ulnae
14. Circumverentia articularis ulnae
15.Processus stiloideus
15.Processus stiloideus
16. Facies medialis
16. Facies medialis
1
2
3
10
12
4
5
6
7
8
9
11
13
14
15
16
OS ULNAE
OS ULNAE
1. Olecranon
1. Olecranon
2. Incisura trochlearis
2. Incisura trochlearis
3. Processus coronoideus
3. Processus coronoideus
4. Incisura radialis
4. Incisura radialis
5. Crista supinatoris
5. Crista supinatoris
6. Tuberositas ulnae
6. Tuberositas ulnae
7. Foramen nutricium
7. Foramen nutricium
8. Margo posterior
8. Margo posterior
9. Margo anterior
9. Margo anterior
10. Margo interossea
10. Margo interossea
11. Facies anterior
11. Facies anterior
12. Facies posterior
12. Facies posterior
13. Kaput ulnae
13. Kaput ulnae
14. Circumverentia articularis ulnae
14. Circumverentia articularis ulnae
15.Processus stiloideus
15.Processus stiloideus
16. Facies medialis
16. Facies medialis
4
5
6
7
8
9
11
13
14
15
16
8 9 12 11 10
OS RADIUS
OS RADIUS
1.Fovea articularis capituli radii
1.Fovea articularis capituli radii
2. Circumverentia articularis radii
2. Circumverentia articularis radii
3. Collum radii
3. Collum radii
4. Tuberositas radii
4. Tuberositas radii
5. Foramen nutricium
5. Foramen nutricium
6. Margo interossea
6. Margo interossea
7. Margo anterior
7. Margo anterior
8. Facies posterior
8. Facies posterior
9. Facies anterior
9. Facies anterior
10. Processus stiloideus
10. Processus stiloideus
11. Incisura ulnaris
11. Incisura ulnaris
12. Sulcus mm. extensorum carpi
12. Sulcus mm. extensorum carpi
radialium
radialium
13. Sulcus m. extensoris policis
13. Sulcus m. extensoris policis
longi
longi
14. Sulcus mm. extensoris
14. Sulcus mm. extensoris
digitorum et extensoris indicis
digitorum et extensoris indicis
15. Margo posterior
15. Margo posterior
16. Facies lateralis
16. Facies lateralis
2
3
4
11
14
13
12
1
5
6
7
8
9
10
OS RADIUS
OS RADIUS
1.Fovea articularis capituli radii
1.Fovea articularis capituli radii
2. Circumverentia articularis radii
2. Circumverentia articularis radii
3. Collum radii
3. Collum radii
4. Tuberositas radii
4. Tuberositas radii
5. Foramen nutricium
5. Foramen nutricium
6. Margo interossea
6. Margo interossea
7. Margo anterior
7. Margo anterior
8. Facies posterior
8. Facies posterior
9. Facies anterior
9. Facies anterior
10. Processus stiloideus
10. Processus stiloideus
11. Incisura ulnaris
11. Incisura ulnaris
12. Sulcus mm. extensorum carpi
12. Sulcus mm. extensorum carpi
radialium
radialium
13. Sulcus m. extensoris policis
13. Sulcus m. extensoris policis
longi
longi
14. Sulcus mm. extensoris
14. Sulcus mm. extensoris
digitorum et extensoris indicis
digitorum et extensoris indicis
15. Margo posterior
15. Margo posterior
16. Facies lateralis
16. Facies lateralis
2
3
4
11
14
13
12
5
6
7
8
9
10
6 7 8 15
9
16
OSSA CARPALIA
OSSA CARPALIA
(kanan)
(kanan)
1. Os schapoideum
1. Os schapoideum
2. Os capitatum
2. Os capitatum
3. Os trapezoideum
3. Os trapezoideum
4. Os trapezium
4. Os trapezium
5. Os lunatum
5. Os lunatum
6. Os triguetrum
6. Os triguetrum
7. Os pisiforme
7. Os pisiforme
8. Os hamatum
8. Os hamatum
9. OSSA METACARPALIA
9. OSSA METACARPALIA
10. OSSA DIGITORUM:
10. OSSA DIGITORUM:
a. phalanx proximalis
a. phalanx proximalis
b. phalanx media
b. phalanx media
c. phalanx distalis
c. phalanx distalis
ventral
9
10
OSSA CARPALIA
OSSA CARPALIA
(kanan)
(kanan)
1. Os schapoideum
1. Os schapoideum
2. Os capitatum
2. Os capitatum
3. Os trapezoideum
3. Os trapezoideum
4. Os trapezium
4. Os trapezium
5. Os lunatum
5. Os lunatum
6. Os triguetrum
6. Os triguetrum
7. Os pisiforme
7. Os pisiforme
8. Os hamatum
8. Os hamatum
9. OSSA METACARPALIA
9. OSSA METACARPALIA
10. OSSA DIGITORUM:
10. OSSA DIGITORUM:
a. phalanx proximalis
a. phalanx proximalis
b. phalanx media
b. phalanx media
c. phalanx distalis
c. phalanx distalis
1
2
4
3
dorsal
5
6
7
8
SISTEM ALAT GERAK
SISTEM ALAT GERAK
ANGGOTA BADAN ATAS
ANGGOTA BADAN ATAS
Prinsip dasar terjadinya suatu gerakan:
Prinsip dasar terjadinya suatu gerakan:
1.
1. Otot harus kontraksi dan menyilangi sendi (kecuali
Otot harus kontraksi dan menyilangi sendi (kecuali
yang melekat pada kulit atau organ tubuh)
yang melekat pada kulit atau organ tubuh)
2.
2. Gerakan saat kontraksi otot: insersio
Gerakan saat kontraksi otot: insersio 
 origo
origo
3.
3. Sendi: bisa satu aksis/lebih
Sendi: bisa satu aksis/lebih
4.
4. Posisi persilangan otot thd aksis
Posisi persilangan otot thd aksis 
 arah gerakan.
arah gerakan.
5.
5. Otot dapat menyilangi lebih dari satu aksis sesuai
Otot dapat menyilangi lebih dari satu aksis sesuai
dengan jumlah aksis pada sendi yang disilanginya
dengan jumlah aksis pada sendi yang disilanginya
6.
6. Otot dapat menyilangi satu sendi (monoartikuler),
Otot dapat menyilangi satu sendi (monoartikuler),
dan menyilangi lebih dari satu sendi (polyartikuler)
dan menyilangi lebih dari satu sendi (polyartikuler)
7.
7. Bidang gerakan otot selalu tegak lurus dengan
Bidang gerakan otot selalu tegak lurus dengan
aksisnya.
aksisnya.
Prinsip dasar terjadinya suatu gerakan:
Prinsip dasar terjadinya suatu gerakan:
1.
1. Otot harus kontraksi dan menyilangi sendi (kecuali
Otot harus kontraksi dan menyilangi sendi (kecuali
yang melekat pada kulit atau organ tubuh)
yang melekat pada kulit atau organ tubuh)
2.
2. Gerakan saat kontraksi otot: insersio
Gerakan saat kontraksi otot: insersio 
 origo
origo
3.
3. Sendi: bisa satu aksis/lebih
Sendi: bisa satu aksis/lebih
4.
4. Posisi persilangan otot thd aksis
Posisi persilangan otot thd aksis 
 arah gerakan.
arah gerakan.
5.
5. Otot dapat menyilangi lebih dari satu aksis sesuai
Otot dapat menyilangi lebih dari satu aksis sesuai
dengan jumlah aksis pada sendi yang disilanginya
dengan jumlah aksis pada sendi yang disilanginya
6.
6. Otot dapat menyilangi satu sendi (monoartikuler),
Otot dapat menyilangi satu sendi (monoartikuler),
dan menyilangi lebih dari satu sendi (polyartikuler)
dan menyilangi lebih dari satu sendi (polyartikuler)
7.
7. Bidang gerakan otot selalu tegak lurus dengan
Bidang gerakan otot selalu tegak lurus dengan
aksisnya.
aksisnya.
Aksis posisi otot gerakan
Aksis posisi otot gerakan
thd aksis
thd aksis
Sagital medial/inferior adduksi
Sagital medial/inferior adduksi
lateral/superior abduksi
lateral/superior abduksi
Transversal anterior/superior fleksi/antefleksi
Transversal anterior/superior fleksi/antefleksi
posterior/inferior ekstensi/dorsofl.
posterior/inferior ekstensi/dorsofl.
Longitudinal medial/anterior endorotasi
Longitudinal medial/anterior endorotasi
lateral/posterior eksorotasi
lateral/posterior eksorotasi
origo
Aksis posisi otot gerakan
Aksis posisi otot gerakan
thd aksis
thd aksis
Sagital medial/inferior adduksi
Sagital medial/inferior adduksi
lateral/superior abduksi
lateral/superior abduksi
Transversal anterior/superior fleksi/antefleksi
Transversal anterior/superior fleksi/antefleksi
posterior/inferior ekstensi/dorsofl.
posterior/inferior ekstensi/dorsofl.
Longitudinal medial/anterior endorotasi
Longitudinal medial/anterior endorotasi
lateral/posterior eksorotasi
lateral/posterior eksorotasi
insertio
Arah
gerakan
insertio
Ekstremitas superior
Ekstremitas superior
Dibedakan menjadi 2 bagian:
Dibedakan menjadi 2 bagian:
1. Tulang
1. Tulang-
-tulang gelang bahu
tulang gelang bahu
a. os. Claviculae
a. os. Claviculae
b. os. scapulae
b. os. scapulae
2. Tulang anggota badan bebas
2. Tulang anggota badan bebas
a. os. Humerus
a. os. Humerus
b. os. Radius
b. os. Radius
c. os. Ulanae
c. os. Ulanae
d. ossa manus
d. ossa manus
d.1. ossa carpalia (8 tulang)
d.1. ossa carpalia (8 tulang)
d.2. ossa metacarpalia (5 tulang)
d.2. ossa metacarpalia (5 tulang)
d.3. ossa digitorum manus
d.3. ossa digitorum manus
Dibedakan menjadi 2 bagian:
Dibedakan menjadi 2 bagian:
1. Tulang
1. Tulang-
-tulang gelang bahu
tulang gelang bahu
a. os. Claviculae
a. os. Claviculae
b. os. scapulae
b. os. scapulae
2. Tulang anggota badan bebas
2. Tulang anggota badan bebas
a. os. Humerus
a. os. Humerus
b. os. Radius
b. os. Radius
c. os. Ulanae
c. os. Ulanae
d. ossa manus
d. ossa manus
d.1. ossa carpalia (8 tulang)
d.1. ossa carpalia (8 tulang)
d.2. ossa metacarpalia (5 tulang)
d.2. ossa metacarpalia (5 tulang)
d.3. ossa digitorum manus
d.3. ossa digitorum manus
SENDI
SENDI-
-SENDI ANGGOTA BDAN ATAS
SENDI ANGGOTA BDAN ATAS
Discus articularis
Lig. Sternoclav.
Lig. Costoclavic.
Lig. Interclavic.
1. ART. STERNO
1. ART. STERNO-
-CLAVICULARIS:
CLAVICULARIS:
-
- Berdasar
Berdasar ∑ tulang
∑ tulang 
 art. Simpleks: sternum
art. Simpleks: sternum-
-clavicula
clavicula
-
- Berdasar
Berdasar ∑ aksis
∑ aksis 
 art. triaksial
art. triaksial
-
- Berdasar bentuk permukaan
Berdasar bentuk permukaan 
 art. Sellaris
art. Sellaris
-
- Scr fungsional
Scr fungsional 
 sendi peluru (sirkumduksi/putaran)
sendi peluru (sirkumduksi/putaran)
2. ART. ACROMIOCLAVICULARIS:
2. ART. ACROMIOCLAVICULARIS:
-
- Scr. Fisiologis
Scr. Fisiologis 
 sendi peluru (3 aksis)
sendi peluru (3 aksis)
-
- Berdasar bentuk permukaan sendi
Berdasar bentuk permukaan sendi 
 art. Globoidea/spheroidea
art. Globoidea/spheroidea
-
- Berdasar
Berdasar ∑ aksis
∑ aksis 
 art. triaksial
art. triaksial
-
- Berdasar
Berdasar ∑ tulang
∑ tulang 
 art. Simpleks: acromion
art. Simpleks: acromion-
-clavicula
clavicula
Lig. Acromioclavic.
Lig. Coracoclavic
Lig. Transversum scap.
Lig. Coracoacromiale
2. ART. ACROMIOCLAVICULARIS:
2. ART. ACROMIOCLAVICULARIS:
-
- Scr. Fisiologis
Scr. Fisiologis 
 sendi peluru (3 aksis)
sendi peluru (3 aksis)
-
- Berdasar bentuk permukaan sendi
Berdasar bentuk permukaan sendi 
 art. Globoidea/spheroidea
art. Globoidea/spheroidea
-
- Berdasar
Berdasar ∑ aksis
∑ aksis 
 art. triaksial
art. triaksial
-
- Berdasar
Berdasar ∑ tulang
∑ tulang 
 art. Simpleks: acromion
art. Simpleks: acromion-
-clavicula
clavicula
3. ART. HUMERI:
3. ART. HUMERI:
-
- Berdasar bentuk permukaan
Berdasar bentuk permukaan 
 art. Globoidea/spheroidea
art. Globoidea/spheroidea
-
- Berdasar
Berdasar ∑ aksis
∑ aksis 
 triaksial
triaksial
-
- Berdasar ∑ tulang yang bersendi
Berdasar ∑ tulang yang bersendi 
 simpleks
simpleks
-
- Keistimewaan: ada tendo yang melewati ruang sendi
Keistimewaan: ada tendo yang melewati ruang sendi
-
- Selain ligamentum, juga diperkuat oleh otot: m supraspinatus, m
Selain ligamentum, juga diperkuat oleh otot: m supraspinatus, m
infraspinatus, m teres minor, m subscapularis, m deltoideus.
infraspinatus, m teres minor, m subscapularis, m deltoideus.
-
- Luxatio ???
Luxatio ???
l
i
Lig. Coracohumerale
Lig. Glenohumerale:
(sup., med., inf.)
Tendo m. biceps
Cartilago articulare
Capsul sendi
3. ART. HUMERI:
3. ART. HUMERI:
-
- Berdasar bentuk permukaan
Berdasar bentuk permukaan 
 art. Globoidea/spheroidea
art. Globoidea/spheroidea
-
- Berdasar
Berdasar ∑ aksis
∑ aksis 
 triaksial
triaksial
-
- Berdasar ∑ tulang yang bersendi
Berdasar ∑ tulang yang bersendi 
 simpleks
simpleks
-
- Keistimewaan: ada tendo yang melewati ruang sendi
Keistimewaan: ada tendo yang melewati ruang sendi
-
- Selain ligamentum, juga diperkuat oleh otot: m supraspinatus, m
Selain ligamentum, juga diperkuat oleh otot: m supraspinatus, m
infraspinatus, m teres minor, m subscapularis, m deltoideus.
infraspinatus, m teres minor, m subscapularis, m deltoideus.
-
- Luxatio ???
Luxatio ???
4. ART. CUBITI (SENDI SIKU):
4. ART. CUBITI (SENDI SIKU):
-
- Berdasar
Berdasar ∑ tlg yang bersendi
∑ tlg yang bersendi 
 art. Composita
art. Composita
-
- Ada 3 bagian : (1) art. Humeroulnaris; (2) art. Humeroradialis;
Ada 3 bagian : (1) art. Humeroulnaris; (2) art. Humeroradialis;
(3)art. Radioulnaris proksimalis
(3)art. Radioulnaris proksimalis
Lig. Collaterale ulnae anterior
Lig. Collaterale ulnae posterior
Lig. Collaterale radiale
Lig. Anulare radii
4. ART. CUBITI (SENDI SIKU):
4. ART. CUBITI (SENDI SIKU):
-
- Berdasar
Berdasar ∑ tlg yang bersendi
∑ tlg yang bersendi 
 art. Composita
art. Composita
-
- Ada 3 bagian : (1) art. Humeroulnaris; (2) art. Humeroradialis;
Ada 3 bagian : (1) art. Humeroulnaris; (2) art. Humeroradialis;
(3)art. Radioulnaris proksimalis
(3)art. Radioulnaris proksimalis
HUBUNGAN ANTARA RADIUS
HUBUNGAN ANTARA RADIUS-
-ULNA:
ULNA:
1. DIASTHROSIS:
1. DIASTHROSIS:
Art. Radioulnaris proksimalis & distalis
Art. Radioulnaris proksimalis & distalis
2. SYNARTHROSIS:
2. SYNARTHROSIS:
-
- Berupa syndesmosis radioulnaris
Berupa syndesmosis radioulnaris
(membrana interossea antebrachii)
(membrana interossea antebrachii)
-
- Arah serabut miring dari radial atas ke ulna
Arah serabut miring dari radial atas ke ulna
bawah
bawah 
 Fx: melanjutkan gaya dari radius
Fx: melanjutkan gaya dari radius
-
- Serabut yang lain berlawanan arah: “chorda
Serabut yang lain berlawanan arah: “chorda
obliqua”
obliqua”
Chorda obliqua
Membr. Interossea
HUBUNGAN ANTARA RADIUS
HUBUNGAN ANTARA RADIUS-
-ULNA:
ULNA:
1. DIASTHROSIS:
1. DIASTHROSIS:
Art. Radioulnaris proksimalis & distalis
Art. Radioulnaris proksimalis & distalis
2. SYNARTHROSIS:
2. SYNARTHROSIS:
-
- Berupa syndesmosis radioulnaris
Berupa syndesmosis radioulnaris
(membrana interossea antebrachii)
(membrana interossea antebrachii)
-
- Arah serabut miring dari radial atas ke ulna
Arah serabut miring dari radial atas ke ulna
bawah
bawah 
 Fx: melanjutkan gaya dari radius
Fx: melanjutkan gaya dari radius
-
- Serabut yang lain berlawanan arah: “chorda
Serabut yang lain berlawanan arah: “chorda
obliqua”
obliqua”
5. ART. RADIOCARPEA:
5. ART. RADIOCARPEA:
-
- Sendi antara lengan bawah
Sendi antara lengan bawah –
– pergelangan tangan
pergelangan tangan
-
- Merupakan art. Elipsoidea (2 aksis): transversal & sagital
Merupakan art. Elipsoidea (2 aksis): transversal & sagital
6. ART. METACARPO
6. ART. METACARPO-
-PHALNGEAE
PHALNGEAE
7. ART. INTERPHALANGEAE
7. ART. INTERPHALANGEAE
OTOT BAHU
OTOT BAHU
1. M levator scapulae
1. M levator scapulae
o: tub. Post VC1
o: tub. Post VC1-
-4
4
i: angulus med scap
i: angulus med scap
f: mengangkat/men
f: mengangkat/men
atik scap ke medial
atik scap ke medial
2. M rhomboideus minor
2. M rhomboideus minor
o: proc spin VC 6
o: proc spin VC 6-
-7
7
i: margo vert scap+ basis
i: margo vert scap+ basis
spin scap
spin scap
f: menarik scap ke med
f: menarik scap ke med
3. M rhomboideus major
3. M rhomboideus major
o: proc spin VT 1
o: proc spin VT 1-
-4
4
i: margo vert scap
i: margo vert scap
f: menarik scap ke med
f: menarik scap ke med
4. M latisimus dorsi
4. M latisimus dorsi
o: proc spin VT 7
o: proc spin VT 7-
-12
12
VL1
VL1-
-5, cr iliaca
5, cr iliaca
i: cr tub min humeri
i: cr tub min humeri
f: dorsofl, add, endorot
f: dorsofl, add, endorot
lengan
lengan
5. M trapezius
5. M trapezius
I. pars ascendent
I. pars ascendent
o: proc spin VT 3
o: proc spin VT 3-
-12
12
i: bag med spin scap
i: bag med spin scap
f: menarik scap kebwh
f: menarik scap kebwh
II. Parstransversa
II. Parstransversa
o: proc spin VC 7 VT1
o: proc spin VC 7 VT1-
-3
3
i: bag lat spin scap
i: bag lat spin scap
f: menarik scap ke med
f: menarik scap ke med
III. Pars descenden
III. Pars descenden
o: protub occ ex l n sup,
o: protub occ ex l n sup,
lig nuchae
lig nuchae
i: 1/3 lat clavicula
i: 1/3 lat clavicula
f: menarik scap ke atas
f: menarik scap ke atas
III
II
I
4
1. M levator scapulae
1. M levator scapulae
o: tub. Post VC1
o: tub. Post VC1-
-4
4
i: angulus med scap
i: angulus med scap
f: mengangkat/men
f: mengangkat/men
atik scap ke medial
atik scap ke medial
2. M rhomboideus minor
2. M rhomboideus minor
o: proc spin VC 6
o: proc spin VC 6-
-7
7
i: margo vert scap+ basis
i: margo vert scap+ basis
spin scap
spin scap
f: menarik scap ke med
f: menarik scap ke med
3. M rhomboideus major
3. M rhomboideus major
o: proc spin VT 1
o: proc spin VT 1-
-4
4
i: margo vert scap
i: margo vert scap
f: menarik scap ke med
f: menarik scap ke med
4. M latisimus dorsi
4. M latisimus dorsi
o: proc spin VT 7
o: proc spin VT 7-
-12
12
VL1
VL1-
-5, cr iliaca
5, cr iliaca
i: cr tub min humeri
i: cr tub min humeri
f: dorsofl, add, endorot
f: dorsofl, add, endorot
lengan
lengan
5. M trapezius
5. M trapezius
I. pars ascendent
I. pars ascendent
o: proc spin VT 3
o: proc spin VT 3-
-12
12
i: bag med spin scap
i: bag med spin scap
f: menarik scap kebwh
f: menarik scap kebwh
II. Parstransversa
II. Parstransversa
o: proc spin VC 7 VT1
o: proc spin VC 7 VT1-
-3
3
i: bag lat spin scap
i: bag lat spin scap
f: menarik scap ke med
f: menarik scap ke med
III. Pars descenden
III. Pars descenden
o: protub occ ex l n sup,
o: protub occ ex l n sup,
lig nuchae
lig nuchae
i: 1/3 lat clavicula
i: 1/3 lat clavicula
f: menarik scap ke atas
f: menarik scap ke atas
1
2
3
4
1. M deltoideus
1. M deltoideus
A. Pars clavicularis
A. Pars clavicularis
o: bag lateral clavicula
o: bag lateral clavicula
f: antefleksi lengan atas
f: antefleksi lengan atas
B. Pars acromialis
B. Pars acromialis
o: acromion
o: acromion
f: abduksi lengan atas
f: abduksi lengan atas
C. Pars spinalis
C. Pars spinalis
o: spina scapulae
o: spina scapulae
f: dorsofleksi lengan atas
f: dorsofleksi lengan atas
i: tuberositas deltoidea
i: tuberositas deltoidea
2. M biceps brachii cap
2. M biceps brachii cap
breve
breve
o: procesus coracoideus
o: procesus coracoideus
f: antefl & add lengan atas
f: antefl & add lengan atas
3. M biceps brachii cap long.
3. M biceps brachii cap long.
o: tub supra glenoidales
o: tub supra glenoidales
f: antefl & abd lengan atas
f: antefl & abd lengan atas
i: tuberositas radii, fascia
i: tuberositas radii, fascia
antebrachii
antebrachii
4. M coracobrachialis
4. M coracobrachialis
o: proc coracoideus
o: proc coracoideus
i: pertengahan humerus bag
i: pertengahan humerus bag
medial
medial
f: antefl & add lengan atas
f: antefl & add lengan atas
5. M subscapularis
5. M subscapularis
o: fossa scapularis
o: fossa scapularis
i: tuberculum minus
i: tuberculum minus
f: endorot &add LA
f: endorot &add LA
6. M teres major
6. M teres major
o: ang inf + m axill scap
o: ang inf + m axill scap
I : crista tub minoris
I : crista tub minoris
f: add, endorot, dorsofl LA
f: add, endorot, dorsofl LA
7. M. triceps brachii
7. M. triceps brachii
A. Cap longum
A. Cap longum
o: tub infraglenoidalis
o: tub infraglenoidalis
f: add & dorsofl LA
f: add & dorsofl LA
B. Cap laterale
B. Cap laterale
o: dorsal hum prox sulc n r
o: dorsal hum prox sulc n r
C. Cap mediale
C. Cap mediale
o: dorsal hum distal sul n r
o: dorsal hum distal sul n r
i: olecranon
i: olecranon
F: ekstensi LB
F: ekstensi LB
8. M anconeus
8. M anconeus
o: epicondylus lat hum
o: epicondylus lat hum
i: marg dors ulna bag prox
i: marg dors ulna bag prox
f: extensio LB
f: extensio LB
1B
1C
6
7
1A
5
6
2
3
1. M deltoideus
1. M deltoideus
A. Pars clavicularis
A. Pars clavicularis
o: bag lateral clavicula
o: bag lateral clavicula
f: antefleksi lengan atas
f: antefleksi lengan atas
B. Pars acromialis
B. Pars acromialis
o: acromion
o: acromion
f: abduksi lengan atas
f: abduksi lengan atas
C. Pars spinalis
C. Pars spinalis
o: spina scapulae
o: spina scapulae
f: dorsofleksi lengan atas
f: dorsofleksi lengan atas
i: tuberositas deltoidea
i: tuberositas deltoidea
2. M biceps brachii cap
2. M biceps brachii cap
breve
breve
o: procesus coracoideus
o: procesus coracoideus
f: antefl & add lengan atas
f: antefl & add lengan atas
3. M biceps brachii cap long.
3. M biceps brachii cap long.
o: tub supra glenoidales
o: tub supra glenoidales
f: antefl & abd lengan atas
f: antefl & abd lengan atas
i: tuberositas radii, fascia
i: tuberositas radii, fascia
antebrachii
antebrachii
4. M coracobrachialis
4. M coracobrachialis
o: proc coracoideus
o: proc coracoideus
i: pertengahan humerus bag
i: pertengahan humerus bag
medial
medial
f: antefl & add lengan atas
f: antefl & add lengan atas
5. M subscapularis
5. M subscapularis
o: fossa scapularis
o: fossa scapularis
i: tuberculum minus
i: tuberculum minus
f: endorot &add LA
f: endorot &add LA
6. M teres major
6. M teres major
o: ang inf + m axill scap
o: ang inf + m axill scap
I : crista tub minoris
I : crista tub minoris
f: add, endorot, dorsofl LA
f: add, endorot, dorsofl LA
7. M. triceps brachii
7. M. triceps brachii
A. Cap longum
A. Cap longum
o: tub infraglenoidalis
o: tub infraglenoidalis
f: add & dorsofl LA
f: add & dorsofl LA
B. Cap laterale
B. Cap laterale
o: dorsal hum prox sulc n r
o: dorsal hum prox sulc n r
C. Cap mediale
C. Cap mediale
o: dorsal hum distal sul n r
o: dorsal hum distal sul n r
i: olecranon
i: olecranon
F: ekstensi LB
F: ekstensi LB
8. M anconeus
8. M anconeus
o: epicondylus lat hum
o: epicondylus lat hum
i: marg dors ulna bag prox
i: marg dors ulna bag prox
f: extensio LB
f: extensio LB
5
6
2
3
7A
7B
7C
8
1. M supraspinatus
1. M supraspinatus
o: fossa supraspinata
o: fossa supraspinata
i: tuberculum majus
i: tuberculum majus
f: abd LA
f: abd LA
2. M infraspinatus
2. M infraspinatus
o: fossa infraspinata
o: fossa infraspinata
i: tuberculum majus
i: tuberculum majus
f: exorot & add LA
f: exorot & add LA
3. M triceps br cap long
3. M triceps br cap long
4. M triceps br cap lat
4. M triceps br cap lat
5. M teres major
5. M teres major
6. M teres minor
6. M teres minor
o: margo axill scap
o: margo axill scap
i: tuberculum majus
i: tuberculum majus
f: exorot & add LA
f: exorot & add LA
7. M pectoralis major
7. M pectoralis major
A. Pars clavicularis
A. Pars clavicularis
o: 2/3 med clav
o: 2/3 med clav
f: add,antefl, endorot LA
f: add,antefl, endorot LA
B. Pars sternocostalis
B. Pars sternocostalis
o: sternum+costa 1
o: sternum+costa 1-
-6
6
f: add, endorot LA
f: add, endorot LA
C. Pars abdominalis
C. Pars abdominalis
o: vag m recti abd
o: vag m recti abd
f: add LA
f: add LA
i: crista tub majoris hum
i: crista tub majoris hum
F: add, endorot LA
F: add, endorot LA
8. M serratus anterior
8. M serratus anterior
o: costa 1
o: costa 1-
-9
9
i: ang med scap, margo
i: ang med scap, margo
vert scap, angulus inf
vert scap, angulus inf
scap
scap
f: menarik margo verteb
f: menarik margo verteb
ke muka lateral
ke muka lateral
9. M pectoralis minor
9. M pectoralis minor
o: costa 3
o: costa 3-
-5
5
i: proc coracoideus scap
i: proc coracoideus scap
f: menarik proc
f: menarik proc
coracoideus ke muka
coracoideus ke muka
bwh
bwh
10. M deltoideus
10. M deltoideus
11. M intercostalis
11. M intercostalis
12 m. obliquus ext abd
12 m. obliquus ext abd
13. M rectus abdominis
13. M rectus abdominis
1
2
3
4
5
6
10
7A
7B
7C
12
13
1. M supraspinatus
1. M supraspinatus
o: fossa supraspinata
o: fossa supraspinata
i: tuberculum majus
i: tuberculum majus
f: abd LA
f: abd LA
2. M infraspinatus
2. M infraspinatus
o: fossa infraspinata
o: fossa infraspinata
i: tuberculum majus
i: tuberculum majus
f: exorot & add LA
f: exorot & add LA
3. M triceps br cap long
3. M triceps br cap long
4. M triceps br cap lat
4. M triceps br cap lat
5. M teres major
5. M teres major
6. M teres minor
6. M teres minor
o: margo axill scap
o: margo axill scap
i: tuberculum majus
i: tuberculum majus
f: exorot & add LA
f: exorot & add LA
7. M pectoralis major
7. M pectoralis major
A. Pars clavicularis
A. Pars clavicularis
o: 2/3 med clav
o: 2/3 med clav
f: add,antefl, endorot LA
f: add,antefl, endorot LA
B. Pars sternocostalis
B. Pars sternocostalis
o: sternum+costa 1
o: sternum+costa 1-
-6
6
f: add, endorot LA
f: add, endorot LA
C. Pars abdominalis
C. Pars abdominalis
o: vag m recti abd
o: vag m recti abd
f: add LA
f: add LA
i: crista tub majoris hum
i: crista tub majoris hum
F: add, endorot LA
F: add, endorot LA
8. M serratus anterior
8. M serratus anterior
o: costa 1
o: costa 1-
-9
9
i: ang med scap, margo
i: ang med scap, margo
vert scap, angulus inf
vert scap, angulus inf
scap
scap
f: menarik margo verteb
f: menarik margo verteb
ke muka lateral
ke muka lateral
9. M pectoralis minor
9. M pectoralis minor
o: costa 3
o: costa 3-
-5
5
i: proc coracoideus scap
i: proc coracoideus scap
f: menarik proc
f: menarik proc
coracoideus ke muka
coracoideus ke muka
bwh
bwh
10. M deltoideus
10. M deltoideus
11. M intercostalis
11. M intercostalis
12 m. obliquus ext abd
12 m. obliquus ext abd
13. M rectus abdominis
13. M rectus abdominis
10
7A
7B
7C
12
13
9
11
8
1. M brachialis
1. M brachialis
o: pertengahan bwh
o: pertengahan bwh
dataran ventral hum
dataran ventral hum
i: tuberositas ulnae
i: tuberositas ulnae
f: fleksi LB
f: fleksi LB
2. M brachiradialis
2. M brachiradialis
o: margo lat hum prox
o: margo lat hum prox
epic lat hum
epic lat hum
i: proc stiloideus radii
i: proc stiloideus radii
f: fleksi, supinasi LB
f: fleksi, supinasi LB
3. M fleksor carpi radialis
3. M fleksor carpi radialis
o: epic med hum, proc
o: epic med hum, proc
coronoideus
coronoideus
I : basis ossis metacarpalis
I : basis ossis metacarpalis
II & III
II & III
f: fleks& pron LB, fleks &
f: fleks& pron LB, fleks &
abd rad tangan
abd rad tangan
4. M palmaris longus
4. M palmaris longus
o: epic med hum, proc
o: epic med hum, proc
coronoideus ulnae
coronoideus ulnae
i: aponeurosis palmaris
i: aponeurosis palmaris
f: fleks, pron LB, flek tgn
f: fleks, pron LB, flek tgn
5. M fleksor carpi ulnaris
5. M fleksor carpi ulnaris
o: capit hum, epic med
o: capit hum, epic med
hum, cap & margo
hum, cap & margo
dorsale ulnae
dorsale ulnae
i: os pisiforme
i: os pisiforme
f: fleks, abd ulnar tgn
f: fleks, abd ulnar tgn
6. M fleksor digitorum sup
6. M fleksor digitorum sup
o: cap hum uln: epic med
o: cap hum uln: epic med
hum, proc coronoideus ;
hum, proc coronoideus ;
cap rad: dat ventral rad
cap rad: dat ventral rad
i: sisi2 phalanx media
i: sisi2 phalanx media
f: fleksLB, fleks phalanx,
f: fleksLB, fleks phalanx,
fleks tgn, abd ulnar tgn
fleks tgn, abd ulnar tgn
7. M pronator teres
7. M pronator teres
o: cap hum: epic med hum
o: cap hum: epic med hum
cap ulnare: proc coron
cap ulnare: proc coron
i: pertnghn ventral rad
i: pertnghn ventral rad
f: fleks, pronasi LB
f: fleks, pronasi LB
8. M fleksor pollicis longus
8. M fleksor pollicis longus
o: dataran ventral rad
o: dataran ventral rad
i: phalanx dist jari I
i: phalanx dist jari I
f: fleks phal, opposisi jr I,
f: fleks phal, opposisi jr I,
flek tgn, abd rad tgn
flek tgn, abd rad tgn
9. M fleksor digitorum
9. M fleksor digitorum
profundus
profundus
0: dat ventral ulnae
0: dat ventral ulnae
i: phalanx dist jari II
i: phalanx dist jari II-
-V
V
f: fleks phal, fleks tgn, abd
f: fleks phal, fleks tgn, abd
ulnar tgn
ulnar tgn
1
2
4
3
5
6
1. M brachialis
1. M brachialis
o: pertengahan bwh
o: pertengahan bwh
dataran ventral hum
dataran ventral hum
i: tuberositas ulnae
i: tuberositas ulnae
f: fleksi LB
f: fleksi LB
2. M brachiradialis
2. M brachiradialis
o: margo lat hum prox
o: margo lat hum prox
epic lat hum
epic lat hum
i: proc stiloideus radii
i: proc stiloideus radii
f: fleksi, supinasi LB
f: fleksi, supinasi LB
3. M fleksor carpi radialis
3. M fleksor carpi radialis
o: epic med hum, proc
o: epic med hum, proc
coronoideus
coronoideus
I : basis ossis metacarpalis
I : basis ossis metacarpalis
II & III
II & III
f: fleks& pron LB, fleks &
f: fleks& pron LB, fleks &
abd rad tangan
abd rad tangan
4. M palmaris longus
4. M palmaris longus
o: epic med hum, proc
o: epic med hum, proc
coronoideus ulnae
coronoideus ulnae
i: aponeurosis palmaris
i: aponeurosis palmaris
f: fleks, pron LB, flek tgn
f: fleks, pron LB, flek tgn
5. M fleksor carpi ulnaris
5. M fleksor carpi ulnaris
o: capit hum, epic med
o: capit hum, epic med
hum, cap & margo
hum, cap & margo
dorsale ulnae
dorsale ulnae
i: os pisiforme
i: os pisiforme
f: fleks, abd ulnar tgn
f: fleks, abd ulnar tgn
6. M fleksor digitorum sup
6. M fleksor digitorum sup
o: cap hum uln: epic med
o: cap hum uln: epic med
hum, proc coronoideus ;
hum, proc coronoideus ;
cap rad: dat ventral rad
cap rad: dat ventral rad
i: sisi2 phalanx media
i: sisi2 phalanx media
f: fleksLB, fleks phalanx,
f: fleksLB, fleks phalanx,
fleks tgn, abd ulnar tgn
fleks tgn, abd ulnar tgn
7. M pronator teres
7. M pronator teres
o: cap hum: epic med hum
o: cap hum: epic med hum
cap ulnare: proc coron
cap ulnare: proc coron
i: pertnghn ventral rad
i: pertnghn ventral rad
f: fleks, pronasi LB
f: fleks, pronasi LB
8. M fleksor pollicis longus
8. M fleksor pollicis longus
o: dataran ventral rad
o: dataran ventral rad
i: phalanx dist jari I
i: phalanx dist jari I
f: fleks phal, opposisi jr I,
f: fleks phal, opposisi jr I,
flek tgn, abd rad tgn
flek tgn, abd rad tgn
9. M fleksor digitorum
9. M fleksor digitorum
profundus
profundus
0: dat ventral ulnae
0: dat ventral ulnae
i: phalanx dist jari II
i: phalanx dist jari II-
-V
V
f: fleks phal, fleks tgn, abd
f: fleks phal, fleks tgn, abd
ulnar tgn
ulnar tgn
3
4
7
6
8
9
1. M brachioradialis
1. M brachioradialis
2. M anconeus
2. M anconeus
3. M extensor carpi rad long
3. M extensor carpi rad long
o: marg lat hum, prox epic
o: marg lat hum, prox epic
lat humeri
lat humeri
i: basis ossis metacarp II
i: basis ossis metacarp II
f: ext & sup LB, ext tgn,
f: ext & sup LB, ext tgn,
abd rad tgn
abd rad tgn
4. M ext carp rad brevis
4. M ext carp rad brevis
o: epic lat humeri
o: epic lat humeri
i: basis ossis metacarp III
i: basis ossis metacarp III
f: ext & supin LB, ext tgn,
f: ext & supin LB, ext tgn,
abd rad tgn
abd rad tgn
5. M abd pollicis longus
5. M abd pollicis longus
o: dat dorsal ulnae&radius,
o: dat dorsal ulnae&radius,
membr interossea
membr interossea
i: basis ossis metacarp I
i: basis ossis metacarp I
f: sup LB, abd jr I abd rad
f: sup LB, abd jr I abd rad
tgn
tgn
6. M extensor digitorum
6. M extensor digitorum
o: epic lat humeri
o: epic lat humeri
i: phalanx med & distalis ji
i: phalanx med & distalis ji
II
II-
-V
V
f: ext LB, ext tgn, ext
f: ext LB, ext tgn, ext
phalanx
phalanx
7. M extensor carp ulnaris
7. M extensor carp ulnaris
o: cap hum: epic lat hum,
o: cap hum: epic lat hum,
cap ulnare: margo dors
cap ulnare: margo dors
ulnae
ulnae
i: basis ossis metacarp V
i: basis ossis metacarp V
f: ext LB, ext tgn, abd ulnar
f: ext LB, ext tgn, abd ulnar
tgn
tgn
8. M supinator
8. M supinator
o: epic lat hum, crista m
o: epic lat hum, crista m
supinatoris ulnae
supinatoris ulnae
i: dataran ventr rad sebelah
i: dataran ventr rad sebelah
distal tuberositas radii
distal tuberositas radii
f: supinasi LB
f: supinasi LB
9. M ext pollicis brevis
9. M ext pollicis brevis
o: margo dors uln, dat dors
o: margo dors uln, dat dors
rad, membr interossea
rad, membr interossea
i: basis phlx prox jr I
i: basis phlx prox jr I
f: ext phlx prox jr I, ext tgn,
f: ext phlx prox jr I, ext tgn,
abd rad tgn sup LB
abd rad tgn sup LB
10. M ext pollicis longus
10. M ext pollicis longus
o: margo dors ulnae
o: margo dors ulnae
i: basis phlx dist jr I
i: basis phlx dist jr I
f: ext phalx, ext tgn, abd
f: ext phalx, ext tgn, abd
rad tgn, supinasi LB
rad tgn, supinasi LB
11. M extensor indicis
11. M extensor indicis
1
2
3
4
5
6
7
1. M brachioradialis
1. M brachioradialis
2. M anconeus
2. M anconeus
3. M extensor carpi rad long
3. M extensor carpi rad long
o: marg lat hum, prox epic
o: marg lat hum, prox epic
lat humeri
lat humeri
i: basis ossis metacarp II
i: basis ossis metacarp II
f: ext & sup LB, ext tgn,
f: ext & sup LB, ext tgn,
abd rad tgn
abd rad tgn
4. M ext carp rad brevis
4. M ext carp rad brevis
o: epic lat humeri
o: epic lat humeri
i: basis ossis metacarp III
i: basis ossis metacarp III
f: ext & supin LB, ext tgn,
f: ext & supin LB, ext tgn,
abd rad tgn
abd rad tgn
5. M abd pollicis longus
5. M abd pollicis longus
o: dat dorsal ulnae&radius,
o: dat dorsal ulnae&radius,
membr interossea
membr interossea
i: basis ossis metacarp I
i: basis ossis metacarp I
f: sup LB, abd jr I abd rad
f: sup LB, abd jr I abd rad
tgn
tgn
6. M extensor digitorum
6. M extensor digitorum
o: epic lat humeri
o: epic lat humeri
i: phalanx med & distalis ji
i: phalanx med & distalis ji
II
II-
-V
V
f: ext LB, ext tgn, ext
f: ext LB, ext tgn, ext
phalanx
phalanx
7. M extensor carp ulnaris
7. M extensor carp ulnaris
o: cap hum: epic lat hum,
o: cap hum: epic lat hum,
cap ulnare: margo dors
cap ulnare: margo dors
ulnae
ulnae
i: basis ossis metacarp V
i: basis ossis metacarp V
f: ext LB, ext tgn, abd ulnar
f: ext LB, ext tgn, abd ulnar
tgn
tgn
8. M supinator
8. M supinator
o: epic lat hum, crista m
o: epic lat hum, crista m
supinatoris ulnae
supinatoris ulnae
i: dataran ventr rad sebelah
i: dataran ventr rad sebelah
distal tuberositas radii
distal tuberositas radii
f: supinasi LB
f: supinasi LB
9. M ext pollicis brevis
9. M ext pollicis brevis
o: margo dors uln, dat dors
o: margo dors uln, dat dors
rad, membr interossea
rad, membr interossea
i: basis phlx prox jr I
i: basis phlx prox jr I
f: ext phlx prox jr I, ext tgn,
f: ext phlx prox jr I, ext tgn,
abd rad tgn sup LB
abd rad tgn sup LB
10. M ext pollicis longus
10. M ext pollicis longus
o: margo dors ulnae
o: margo dors ulnae
i: basis phlx dist jr I
i: basis phlx dist jr I
f: ext phalx, ext tgn, abd
f: ext phalx, ext tgn, abd
rad tgn, supinasi LB
rad tgn, supinasi LB
11. M extensor indicis
11. M extensor indicis
1
3
2
6
4
8
5
11
9
10
10
Anatomi-EXTREMITAS+SUPERIOR.pdf
Anatomi-EXTREMITAS+SUPERIOR.pdf
Anatomi-EXTREMITAS+SUPERIOR.pdf
Anatomi-EXTREMITAS+SUPERIOR.pdf
Anatomi-EXTREMITAS+SUPERIOR.pdf
Anatomi-EXTREMITAS+SUPERIOR.pdf
Anatomi-EXTREMITAS+SUPERIOR.pdf

More Related Content

What's hot

Medula spinalis
Medula spinalisMedula spinalis
Medula spinalis
elmakrufi
 
Anatomi sistem urinaria
Anatomi sistem urinariaAnatomi sistem urinaria
Anatomi sistem urinaria
ShiAddung
 
Sistem saraf pusat anatomi faal
Sistem saraf pusat anatomi faalSistem saraf pusat anatomi faal
Sistem saraf pusat anatomi faal
Ijal Mustofa
 
Power Point Anatomi & Fisiologi (Sistem Saraf)
Power Point   Anatomi & Fisiologi (Sistem Saraf)Power Point   Anatomi & Fisiologi (Sistem Saraf)
Power Point Anatomi & Fisiologi (Sistem Saraf)
basil_miaw
 
Fisio anatomi (indera pengecap)
Fisio anatomi (indera pengecap)Fisio anatomi (indera pengecap)
Fisio anatomi (indera pengecap)
Ngulya Imroatul
 

What's hot (20)

Sinus otak
Sinus otakSinus otak
Sinus otak
 
Medula spinalis
Medula spinalisMedula spinalis
Medula spinalis
 
Extremitas caudalis
Extremitas caudalisExtremitas caudalis
Extremitas caudalis
 
Konsep dasar gerakan dalam manual terapi
Konsep dasar gerakan dalam manual terapiKonsep dasar gerakan dalam manual terapi
Konsep dasar gerakan dalam manual terapi
 
Anatomi
AnatomiAnatomi
Anatomi
 
Dasar Dasar Anatomi
Dasar Dasar AnatomiDasar Dasar Anatomi
Dasar Dasar Anatomi
 
Cervical root syndrome
Cervical root syndromeCervical root syndrome
Cervical root syndrome
 
Laporan PBL 1 Modul Hemiparesis
Laporan PBL 1 Modul HemiparesisLaporan PBL 1 Modul Hemiparesis
Laporan PBL 1 Modul Hemiparesis
 
Referat low back pain
Referat low back painReferat low back pain
Referat low back pain
 
Sistem saraf kelompok 3
Sistem saraf kelompok 3Sistem saraf kelompok 3
Sistem saraf kelompok 3
 
Anatomi & Fisiologi Lidah
Anatomi & Fisiologi LidahAnatomi & Fisiologi Lidah
Anatomi & Fisiologi Lidah
 
Anatomi sistem urinaria
Anatomi sistem urinariaAnatomi sistem urinaria
Anatomi sistem urinaria
 
Slide jantung
Slide jantungSlide jantung
Slide jantung
 
Sistem saraf pusat anatomi faal
Sistem saraf pusat anatomi faalSistem saraf pusat anatomi faal
Sistem saraf pusat anatomi faal
 
Fisiologi jantung
Fisiologi jantungFisiologi jantung
Fisiologi jantung
 
Power Point Anatomi & Fisiologi (Sistem Saraf)
Power Point   Anatomi & Fisiologi (Sistem Saraf)Power Point   Anatomi & Fisiologi (Sistem Saraf)
Power Point Anatomi & Fisiologi (Sistem Saraf)
 
Anatomi dan fisiologi sistem endokrin
Anatomi dan fisiologi sistem endokrin Anatomi dan fisiologi sistem endokrin
Anatomi dan fisiologi sistem endokrin
 
Fisio anatomi (indera pengecap)
Fisio anatomi (indera pengecap)Fisio anatomi (indera pengecap)
Fisio anatomi (indera pengecap)
 
Ppt jajanan sehat
Ppt jajanan sehatPpt jajanan sehat
Ppt jajanan sehat
 
Sistem Muskuloskeletal full
Sistem Muskuloskeletal fullSistem Muskuloskeletal full
Sistem Muskuloskeletal full
 

Anatomi-EXTREMITAS+SUPERIOR.pdf

  • 1. ANATOMI ANATOMI EXTREMITAS SUPERIOR EXTREMITAS SUPERIOR T I M T I M (Dra. Endang Rini Sukamti, M.S.) (Dra. Endang Rini Sukamti, M.S.) FIK FIK Universitas Universitas Negeri Negeri Yogyakarta Yogyakarta
  • 3. TULANG TULANG- -TULANG TULANG EXTREMITAS SUPERIOR EXTREMITAS SUPERIOR TERDIRI DARI: TERDIRI DARI: 1. Os clavicula 1. Os clavicula 2. Os scapula 2. Os scapula 3. Os humerus 3. Os humerus 4. Os radius 4. Os radius 5. Os ulna 5. Os ulna 6. Ossa carpalia 6. Ossa carpalia 7. Ossa metacarpalia 7. Ossa metacarpalia 8. Ossa phalanges 8. Ossa phalanges TULANG TULANG- -TULANG TULANG EXTREMITAS SUPERIOR EXTREMITAS SUPERIOR TERDIRI DARI: TERDIRI DARI: 1. Os clavicula 1. Os clavicula 2. Os scapula 2. Os scapula 3. Os humerus 3. Os humerus 4. Os radius 4. Os radius 5. Os ulna 5. Os ulna 6. Ossa carpalia 6. Ossa carpalia 7. Ossa metacarpalia 7. Ossa metacarpalia 8. Ossa phalanges 8. Ossa phalanges
  • 4. OS SCAPULA OS SCAPULA 1. Acromion 1. Acromion 2. Tuberculum supraglenoidale 2. Tuberculum supraglenoidale 3. Processus coracoideus 3. Processus coracoideus 4. Fossa supraspinata 4. Fossa supraspinata 5. Fossa infraspinata 5. Fossa infraspinata 6. Cavitas glenoidalis 6. Cavitas glenoidalis 7. Tuberculum infraglenoidale 7. Tuberculum infraglenoidale 8. Margo lateralis/axillaris 8. Margo lateralis/axillaris 9. Angulus inferior 9. Angulus inferior 10. Facies articularis acromii 10. Facies articularis acromii 1 2 4 5 9 10 3 6 7 8 OS SCAPULA OS SCAPULA 1. Acromion 1. Acromion 2. Tuberculum supraglenoidale 2. Tuberculum supraglenoidale 3. Processus coracoideus 3. Processus coracoideus 4. Fossa supraspinata 4. Fossa supraspinata 5. Fossa infraspinata 5. Fossa infraspinata 6. Cavitas glenoidalis 6. Cavitas glenoidalis 7. Tuberculum infraglenoidale 7. Tuberculum infraglenoidale 8. Margo lateralis/axillaris 8. Margo lateralis/axillaris 9. Angulus inferior 9. Angulus inferior 10. Facies articularis acromii 10. Facies articularis acromii 1 2 4 5 9
  • 5. OS SCAPULA OS SCAPULA 1. Acromion 1. Acromion 2. Angulus acromialis 2. Angulus acromialis 3. Angulus superior 3. Angulus superior 4. Incisura scapulae 4. Incisura scapulae 5. Trigonum spina scapulae 5. Trigonum spina scapulae 6. Collum scapulae 6. Collum scapulae 7. Fossa supraspinata 7. Fossa supraspinata 8. Spina scapulae 8. Spina scapulae 9. Fossa infraspinata 9. Fossa infraspinata 10. Cavitas glenoidalis 10. Cavitas glenoidalis 11. Tuberculum infraglenoidale 11. Tuberculum infraglenoidale 12. Margo lateralis/axillaris 12. Margo lateralis/axillaris 13. Margo medialis/vertebralis 13. Margo medialis/vertebralis 14. Margo superior 14. Margo superior 15. Angulus inferior 15. Angulus inferior 16. Facies articularis acromii 16. Facies articularis acromii 17. Linea m. scapulae 17. Linea m. scapulae 1 2 16 4 7 14 8 3 5 6 10 11 9 12 13 17 15 OS SCAPULA OS SCAPULA 1. Acromion 1. Acromion 2. Angulus acromialis 2. Angulus acromialis 3. Angulus superior 3. Angulus superior 4. Incisura scapulae 4. Incisura scapulae 5. Trigonum spina scapulae 5. Trigonum spina scapulae 6. Collum scapulae 6. Collum scapulae 7. Fossa supraspinata 7. Fossa supraspinata 8. Spina scapulae 8. Spina scapulae 9. Fossa infraspinata 9. Fossa infraspinata 10. Cavitas glenoidalis 10. Cavitas glenoidalis 11. Tuberculum infraglenoidale 11. Tuberculum infraglenoidale 12. Margo lateralis/axillaris 12. Margo lateralis/axillaris 13. Margo medialis/vertebralis 13. Margo medialis/vertebralis 14. Margo superior 14. Margo superior 15. Angulus inferior 15. Angulus inferior 16. Facies articularis acromii 16. Facies articularis acromii 17. Linea m. scapulae 17. Linea m. scapulae 6 10 11 9 12 13 17 15
  • 6. OS SCAPULA OS SCAPULA 1. Acromion 1. Acromion 2. Angulus acromialis 2. Angulus acromialis 3. Angulus superior 3. Angulus superior 4. Incisura scapulae 4. Incisura scapulae 5. Processus coracoideus 5. Processus coracoideus 6. Cavitas glenoidalis 6. Cavitas glenoidalis 7. Tuberculum infraglenoidale 7. Tuberculum infraglenoidale 8. Margo lateralis/axillaris 8. Margo lateralis/axillaris 9. Margo medialis/vertebralis 9. Margo medialis/vertebralis 10. Margo superior 10. Margo superior 11. Angulus inferior 11. Angulus inferior 12. Facies articularis acromii 12. Facies articularis acromii 13. Fossa subscapularis 13. Fossa subscapularis 14. Facies costalis 14. Facies costalis 15. Collum scapulae 15. Collum scapulae 1 2 5 15 6 7 8 9 14 11 3 13 10 4 12 OS SCAPULA OS SCAPULA 1. Acromion 1. Acromion 2. Angulus acromialis 2. Angulus acromialis 3. Angulus superior 3. Angulus superior 4. Incisura scapulae 4. Incisura scapulae 5. Processus coracoideus 5. Processus coracoideus 6. Cavitas glenoidalis 6. Cavitas glenoidalis 7. Tuberculum infraglenoidale 7. Tuberculum infraglenoidale 8. Margo lateralis/axillaris 8. Margo lateralis/axillaris 9. Margo medialis/vertebralis 9. Margo medialis/vertebralis 10. Margo superior 10. Margo superior 11. Angulus inferior 11. Angulus inferior 12. Facies articularis acromii 12. Facies articularis acromii 13. Fossa subscapularis 13. Fossa subscapularis 14. Facies costalis 14. Facies costalis 15. Collum scapulae 15. Collum scapulae 1 2 5 15 6 7 8 9 14 11
  • 7. OS CLAVICULA OS CLAVICULA (kiri) (kiri) 1. Extremitas acromialis 1. Extremitas acromialis 2. Extremitas sternalis 2. Extremitas sternalis 3. Facies articularis acromialis 3. Facies articularis acromialis 4. Facies articularis sternalis 4. Facies articularis sternalis 5. Linea trapezoidea 5. Linea trapezoidea 6. Tuberculum conoideum 6. Tuberculum conoideum 7. Impressio ligamenti costoclavicu 7. Impressio ligamenti costoclavicu- - laris laris 2 1 OS CLAVICULA OS CLAVICULA (kiri) (kiri) 1. Extremitas acromialis 1. Extremitas acromialis 2. Extremitas sternalis 2. Extremitas sternalis 3. Facies articularis acromialis 3. Facies articularis acromialis 4. Facies articularis sternalis 4. Facies articularis sternalis 5. Linea trapezoidea 5. Linea trapezoidea 6. Tuberculum conoideum 6. Tuberculum conoideum 7. Impressio ligamenti costoclavicu 7. Impressio ligamenti costoclavicu- - laris laris 4 7 6 5 3
  • 8. OS HUMERUS OS HUMERUS 1. Caput humeri 1. Caput humeri 2. Collum anatomicum 2. Collum anatomicum 3. Tuberculum majus 3. Tuberculum majus 4. Tuberculum minus 4. Tuberculum minus 5. Collum chirurgicum 5. Collum chirurgicum 6. Crista tuberculi minoris 6. Crista tuberculi minoris 7. Crista tuberculi majoris 7. Crista tuberculi majoris 8. Tuberositas deltoidea 8. Tuberositas deltoidea 9. Sulcus nervi radialis 9. Sulcus nervi radialis 10. Facies posterior 10. Facies posterior 11. Facies anterior lateralis 11. Facies anterior lateralis 12. Facies anterior medialis 12. Facies anterior medialis 13. Margo lateralis 13. Margo lateralis 14. Margo medialis 14. Margo medialis 15. Fossa radialis 15. Fossa radialis 16. Fossa coronoidea 16. Fossa coronoidea 17. Fossa olecrani 17. Fossa olecrani 18. Epicondylus lateralis 18. Epicondylus lateralis 19. Epicondylus medialis 19. Epicondylus medialis 20. Capitulum humeri 20. Capitulum humeri 21. Trochlea humeri 21. Trochlea humeri 22. Sulcus nervi ulnaris 22. Sulcus nervi ulnaris 1 2 5 9 10 13 14 17 18 19 22 3 4 6 7 8 12 11 15 16 20 21 OS HUMERUS OS HUMERUS 1. Caput humeri 1. Caput humeri 2. Collum anatomicum 2. Collum anatomicum 3. Tuberculum majus 3. Tuberculum majus 4. Tuberculum minus 4. Tuberculum minus 5. Collum chirurgicum 5. Collum chirurgicum 6. Crista tuberculi minoris 6. Crista tuberculi minoris 7. Crista tuberculi majoris 7. Crista tuberculi majoris 8. Tuberositas deltoidea 8. Tuberositas deltoidea 9. Sulcus nervi radialis 9. Sulcus nervi radialis 10. Facies posterior 10. Facies posterior 11. Facies anterior lateralis 11. Facies anterior lateralis 12. Facies anterior medialis 12. Facies anterior medialis 13. Margo lateralis 13. Margo lateralis 14. Margo medialis 14. Margo medialis 15. Fossa radialis 15. Fossa radialis 16. Fossa coronoidea 16. Fossa coronoidea 17. Fossa olecrani 17. Fossa olecrani 18. Epicondylus lateralis 18. Epicondylus lateralis 19. Epicondylus medialis 19. Epicondylus medialis 20. Capitulum humeri 20. Capitulum humeri 21. Trochlea humeri 21. Trochlea humeri 22. Sulcus nervi ulnaris 22. Sulcus nervi ulnaris 1 2 5 9 10 13 14 17 18 19 22 3 4 6 7 8 12 11 15 16 20 21
  • 9. OS ULNAE OS ULNAE 1. Olecranon 1. Olecranon 2. Incisura trochlearis 2. Incisura trochlearis 3. Processus coronoideus 3. Processus coronoideus 4. Incisura radialis 4. Incisura radialis 5. Crista supinatoris 5. Crista supinatoris 6. Tuberositas ulnae 6. Tuberositas ulnae 7. Foramen nutricium 7. Foramen nutricium 8. Margo posterior 8. Margo posterior 9. Margo anterior 9. Margo anterior 10. Margo interossea 10. Margo interossea 11. Facies anterior 11. Facies anterior 12. Facies posterior 12. Facies posterior 13. Kaput ulnae 13. Kaput ulnae 14. Circumverentia articularis ulnae 14. Circumverentia articularis ulnae 15.Processus stiloideus 15.Processus stiloideus 16. Facies medialis 16. Facies medialis 1 2 3 10 12 4 5 6 7 8 9 11 13 14 15 16 OS ULNAE OS ULNAE 1. Olecranon 1. Olecranon 2. Incisura trochlearis 2. Incisura trochlearis 3. Processus coronoideus 3. Processus coronoideus 4. Incisura radialis 4. Incisura radialis 5. Crista supinatoris 5. Crista supinatoris 6. Tuberositas ulnae 6. Tuberositas ulnae 7. Foramen nutricium 7. Foramen nutricium 8. Margo posterior 8. Margo posterior 9. Margo anterior 9. Margo anterior 10. Margo interossea 10. Margo interossea 11. Facies anterior 11. Facies anterior 12. Facies posterior 12. Facies posterior 13. Kaput ulnae 13. Kaput ulnae 14. Circumverentia articularis ulnae 14. Circumverentia articularis ulnae 15.Processus stiloideus 15.Processus stiloideus 16. Facies medialis 16. Facies medialis 4 5 6 7 8 9 11 13 14 15 16 8 9 12 11 10
  • 10. OS RADIUS OS RADIUS 1.Fovea articularis capituli radii 1.Fovea articularis capituli radii 2. Circumverentia articularis radii 2. Circumverentia articularis radii 3. Collum radii 3. Collum radii 4. Tuberositas radii 4. Tuberositas radii 5. Foramen nutricium 5. Foramen nutricium 6. Margo interossea 6. Margo interossea 7. Margo anterior 7. Margo anterior 8. Facies posterior 8. Facies posterior 9. Facies anterior 9. Facies anterior 10. Processus stiloideus 10. Processus stiloideus 11. Incisura ulnaris 11. Incisura ulnaris 12. Sulcus mm. extensorum carpi 12. Sulcus mm. extensorum carpi radialium radialium 13. Sulcus m. extensoris policis 13. Sulcus m. extensoris policis longi longi 14. Sulcus mm. extensoris 14. Sulcus mm. extensoris digitorum et extensoris indicis digitorum et extensoris indicis 15. Margo posterior 15. Margo posterior 16. Facies lateralis 16. Facies lateralis 2 3 4 11 14 13 12 1 5 6 7 8 9 10 OS RADIUS OS RADIUS 1.Fovea articularis capituli radii 1.Fovea articularis capituli radii 2. Circumverentia articularis radii 2. Circumverentia articularis radii 3. Collum radii 3. Collum radii 4. Tuberositas radii 4. Tuberositas radii 5. Foramen nutricium 5. Foramen nutricium 6. Margo interossea 6. Margo interossea 7. Margo anterior 7. Margo anterior 8. Facies posterior 8. Facies posterior 9. Facies anterior 9. Facies anterior 10. Processus stiloideus 10. Processus stiloideus 11. Incisura ulnaris 11. Incisura ulnaris 12. Sulcus mm. extensorum carpi 12. Sulcus mm. extensorum carpi radialium radialium 13. Sulcus m. extensoris policis 13. Sulcus m. extensoris policis longi longi 14. Sulcus mm. extensoris 14. Sulcus mm. extensoris digitorum et extensoris indicis digitorum et extensoris indicis 15. Margo posterior 15. Margo posterior 16. Facies lateralis 16. Facies lateralis 2 3 4 11 14 13 12 5 6 7 8 9 10 6 7 8 15 9 16
  • 11. OSSA CARPALIA OSSA CARPALIA (kanan) (kanan) 1. Os schapoideum 1. Os schapoideum 2. Os capitatum 2. Os capitatum 3. Os trapezoideum 3. Os trapezoideum 4. Os trapezium 4. Os trapezium 5. Os lunatum 5. Os lunatum 6. Os triguetrum 6. Os triguetrum 7. Os pisiforme 7. Os pisiforme 8. Os hamatum 8. Os hamatum 9. OSSA METACARPALIA 9. OSSA METACARPALIA 10. OSSA DIGITORUM: 10. OSSA DIGITORUM: a. phalanx proximalis a. phalanx proximalis b. phalanx media b. phalanx media c. phalanx distalis c. phalanx distalis ventral 9 10 OSSA CARPALIA OSSA CARPALIA (kanan) (kanan) 1. Os schapoideum 1. Os schapoideum 2. Os capitatum 2. Os capitatum 3. Os trapezoideum 3. Os trapezoideum 4. Os trapezium 4. Os trapezium 5. Os lunatum 5. Os lunatum 6. Os triguetrum 6. Os triguetrum 7. Os pisiforme 7. Os pisiforme 8. Os hamatum 8. Os hamatum 9. OSSA METACARPALIA 9. OSSA METACARPALIA 10. OSSA DIGITORUM: 10. OSSA DIGITORUM: a. phalanx proximalis a. phalanx proximalis b. phalanx media b. phalanx media c. phalanx distalis c. phalanx distalis 1 2 4 3 dorsal 5 6 7 8
  • 12. SISTEM ALAT GERAK SISTEM ALAT GERAK ANGGOTA BADAN ATAS ANGGOTA BADAN ATAS
  • 13. Prinsip dasar terjadinya suatu gerakan: Prinsip dasar terjadinya suatu gerakan: 1. 1. Otot harus kontraksi dan menyilangi sendi (kecuali Otot harus kontraksi dan menyilangi sendi (kecuali yang melekat pada kulit atau organ tubuh) yang melekat pada kulit atau organ tubuh) 2. 2. Gerakan saat kontraksi otot: insersio Gerakan saat kontraksi otot: insersio   origo origo 3. 3. Sendi: bisa satu aksis/lebih Sendi: bisa satu aksis/lebih 4. 4. Posisi persilangan otot thd aksis Posisi persilangan otot thd aksis   arah gerakan. arah gerakan. 5. 5. Otot dapat menyilangi lebih dari satu aksis sesuai Otot dapat menyilangi lebih dari satu aksis sesuai dengan jumlah aksis pada sendi yang disilanginya dengan jumlah aksis pada sendi yang disilanginya 6. 6. Otot dapat menyilangi satu sendi (monoartikuler), Otot dapat menyilangi satu sendi (monoartikuler), dan menyilangi lebih dari satu sendi (polyartikuler) dan menyilangi lebih dari satu sendi (polyartikuler) 7. 7. Bidang gerakan otot selalu tegak lurus dengan Bidang gerakan otot selalu tegak lurus dengan aksisnya. aksisnya. Prinsip dasar terjadinya suatu gerakan: Prinsip dasar terjadinya suatu gerakan: 1. 1. Otot harus kontraksi dan menyilangi sendi (kecuali Otot harus kontraksi dan menyilangi sendi (kecuali yang melekat pada kulit atau organ tubuh) yang melekat pada kulit atau organ tubuh) 2. 2. Gerakan saat kontraksi otot: insersio Gerakan saat kontraksi otot: insersio   origo origo 3. 3. Sendi: bisa satu aksis/lebih Sendi: bisa satu aksis/lebih 4. 4. Posisi persilangan otot thd aksis Posisi persilangan otot thd aksis   arah gerakan. arah gerakan. 5. 5. Otot dapat menyilangi lebih dari satu aksis sesuai Otot dapat menyilangi lebih dari satu aksis sesuai dengan jumlah aksis pada sendi yang disilanginya dengan jumlah aksis pada sendi yang disilanginya 6. 6. Otot dapat menyilangi satu sendi (monoartikuler), Otot dapat menyilangi satu sendi (monoartikuler), dan menyilangi lebih dari satu sendi (polyartikuler) dan menyilangi lebih dari satu sendi (polyartikuler) 7. 7. Bidang gerakan otot selalu tegak lurus dengan Bidang gerakan otot selalu tegak lurus dengan aksisnya. aksisnya.
  • 14. Aksis posisi otot gerakan Aksis posisi otot gerakan thd aksis thd aksis Sagital medial/inferior adduksi Sagital medial/inferior adduksi lateral/superior abduksi lateral/superior abduksi Transversal anterior/superior fleksi/antefleksi Transversal anterior/superior fleksi/antefleksi posterior/inferior ekstensi/dorsofl. posterior/inferior ekstensi/dorsofl. Longitudinal medial/anterior endorotasi Longitudinal medial/anterior endorotasi lateral/posterior eksorotasi lateral/posterior eksorotasi origo Aksis posisi otot gerakan Aksis posisi otot gerakan thd aksis thd aksis Sagital medial/inferior adduksi Sagital medial/inferior adduksi lateral/superior abduksi lateral/superior abduksi Transversal anterior/superior fleksi/antefleksi Transversal anterior/superior fleksi/antefleksi posterior/inferior ekstensi/dorsofl. posterior/inferior ekstensi/dorsofl. Longitudinal medial/anterior endorotasi Longitudinal medial/anterior endorotasi lateral/posterior eksorotasi lateral/posterior eksorotasi insertio Arah gerakan insertio
  • 15.
  • 16.
  • 17.
  • 18.
  • 19.
  • 20.
  • 21.
  • 22. Ekstremitas superior Ekstremitas superior Dibedakan menjadi 2 bagian: Dibedakan menjadi 2 bagian: 1. Tulang 1. Tulang- -tulang gelang bahu tulang gelang bahu a. os. Claviculae a. os. Claviculae b. os. scapulae b. os. scapulae 2. Tulang anggota badan bebas 2. Tulang anggota badan bebas a. os. Humerus a. os. Humerus b. os. Radius b. os. Radius c. os. Ulanae c. os. Ulanae d. ossa manus d. ossa manus d.1. ossa carpalia (8 tulang) d.1. ossa carpalia (8 tulang) d.2. ossa metacarpalia (5 tulang) d.2. ossa metacarpalia (5 tulang) d.3. ossa digitorum manus d.3. ossa digitorum manus Dibedakan menjadi 2 bagian: Dibedakan menjadi 2 bagian: 1. Tulang 1. Tulang- -tulang gelang bahu tulang gelang bahu a. os. Claviculae a. os. Claviculae b. os. scapulae b. os. scapulae 2. Tulang anggota badan bebas 2. Tulang anggota badan bebas a. os. Humerus a. os. Humerus b. os. Radius b. os. Radius c. os. Ulanae c. os. Ulanae d. ossa manus d. ossa manus d.1. ossa carpalia (8 tulang) d.1. ossa carpalia (8 tulang) d.2. ossa metacarpalia (5 tulang) d.2. ossa metacarpalia (5 tulang) d.3. ossa digitorum manus d.3. ossa digitorum manus
  • 23. SENDI SENDI- -SENDI ANGGOTA BDAN ATAS SENDI ANGGOTA BDAN ATAS Discus articularis Lig. Sternoclav. Lig. Costoclavic. Lig. Interclavic. 1. ART. STERNO 1. ART. STERNO- -CLAVICULARIS: CLAVICULARIS: - - Berdasar Berdasar ∑ tulang ∑ tulang   art. Simpleks: sternum art. Simpleks: sternum- -clavicula clavicula - - Berdasar Berdasar ∑ aksis ∑ aksis   art. triaksial art. triaksial - - Berdasar bentuk permukaan Berdasar bentuk permukaan   art. Sellaris art. Sellaris - - Scr fungsional Scr fungsional   sendi peluru (sirkumduksi/putaran) sendi peluru (sirkumduksi/putaran)
  • 24. 2. ART. ACROMIOCLAVICULARIS: 2. ART. ACROMIOCLAVICULARIS: - - Scr. Fisiologis Scr. Fisiologis   sendi peluru (3 aksis) sendi peluru (3 aksis) - - Berdasar bentuk permukaan sendi Berdasar bentuk permukaan sendi   art. Globoidea/spheroidea art. Globoidea/spheroidea - - Berdasar Berdasar ∑ aksis ∑ aksis   art. triaksial art. triaksial - - Berdasar Berdasar ∑ tulang ∑ tulang   art. Simpleks: acromion art. Simpleks: acromion- -clavicula clavicula Lig. Acromioclavic. Lig. Coracoclavic Lig. Transversum scap. Lig. Coracoacromiale 2. ART. ACROMIOCLAVICULARIS: 2. ART. ACROMIOCLAVICULARIS: - - Scr. Fisiologis Scr. Fisiologis   sendi peluru (3 aksis) sendi peluru (3 aksis) - - Berdasar bentuk permukaan sendi Berdasar bentuk permukaan sendi   art. Globoidea/spheroidea art. Globoidea/spheroidea - - Berdasar Berdasar ∑ aksis ∑ aksis   art. triaksial art. triaksial - - Berdasar Berdasar ∑ tulang ∑ tulang   art. Simpleks: acromion art. Simpleks: acromion- -clavicula clavicula
  • 25. 3. ART. HUMERI: 3. ART. HUMERI: - - Berdasar bentuk permukaan Berdasar bentuk permukaan   art. Globoidea/spheroidea art. Globoidea/spheroidea - - Berdasar Berdasar ∑ aksis ∑ aksis   triaksial triaksial - - Berdasar ∑ tulang yang bersendi Berdasar ∑ tulang yang bersendi   simpleks simpleks - - Keistimewaan: ada tendo yang melewati ruang sendi Keistimewaan: ada tendo yang melewati ruang sendi - - Selain ligamentum, juga diperkuat oleh otot: m supraspinatus, m Selain ligamentum, juga diperkuat oleh otot: m supraspinatus, m infraspinatus, m teres minor, m subscapularis, m deltoideus. infraspinatus, m teres minor, m subscapularis, m deltoideus. - - Luxatio ??? Luxatio ??? l i Lig. Coracohumerale Lig. Glenohumerale: (sup., med., inf.) Tendo m. biceps Cartilago articulare Capsul sendi 3. ART. HUMERI: 3. ART. HUMERI: - - Berdasar bentuk permukaan Berdasar bentuk permukaan   art. Globoidea/spheroidea art. Globoidea/spheroidea - - Berdasar Berdasar ∑ aksis ∑ aksis   triaksial triaksial - - Berdasar ∑ tulang yang bersendi Berdasar ∑ tulang yang bersendi   simpleks simpleks - - Keistimewaan: ada tendo yang melewati ruang sendi Keistimewaan: ada tendo yang melewati ruang sendi - - Selain ligamentum, juga diperkuat oleh otot: m supraspinatus, m Selain ligamentum, juga diperkuat oleh otot: m supraspinatus, m infraspinatus, m teres minor, m subscapularis, m deltoideus. infraspinatus, m teres minor, m subscapularis, m deltoideus. - - Luxatio ??? Luxatio ???
  • 26. 4. ART. CUBITI (SENDI SIKU): 4. ART. CUBITI (SENDI SIKU): - - Berdasar Berdasar ∑ tlg yang bersendi ∑ tlg yang bersendi   art. Composita art. Composita - - Ada 3 bagian : (1) art. Humeroulnaris; (2) art. Humeroradialis; Ada 3 bagian : (1) art. Humeroulnaris; (2) art. Humeroradialis; (3)art. Radioulnaris proksimalis (3)art. Radioulnaris proksimalis Lig. Collaterale ulnae anterior Lig. Collaterale ulnae posterior Lig. Collaterale radiale Lig. Anulare radii 4. ART. CUBITI (SENDI SIKU): 4. ART. CUBITI (SENDI SIKU): - - Berdasar Berdasar ∑ tlg yang bersendi ∑ tlg yang bersendi   art. Composita art. Composita - - Ada 3 bagian : (1) art. Humeroulnaris; (2) art. Humeroradialis; Ada 3 bagian : (1) art. Humeroulnaris; (2) art. Humeroradialis; (3)art. Radioulnaris proksimalis (3)art. Radioulnaris proksimalis
  • 27. HUBUNGAN ANTARA RADIUS HUBUNGAN ANTARA RADIUS- -ULNA: ULNA: 1. DIASTHROSIS: 1. DIASTHROSIS: Art. Radioulnaris proksimalis & distalis Art. Radioulnaris proksimalis & distalis 2. SYNARTHROSIS: 2. SYNARTHROSIS: - - Berupa syndesmosis radioulnaris Berupa syndesmosis radioulnaris (membrana interossea antebrachii) (membrana interossea antebrachii) - - Arah serabut miring dari radial atas ke ulna Arah serabut miring dari radial atas ke ulna bawah bawah   Fx: melanjutkan gaya dari radius Fx: melanjutkan gaya dari radius - - Serabut yang lain berlawanan arah: “chorda Serabut yang lain berlawanan arah: “chorda obliqua” obliqua” Chorda obliqua Membr. Interossea HUBUNGAN ANTARA RADIUS HUBUNGAN ANTARA RADIUS- -ULNA: ULNA: 1. DIASTHROSIS: 1. DIASTHROSIS: Art. Radioulnaris proksimalis & distalis Art. Radioulnaris proksimalis & distalis 2. SYNARTHROSIS: 2. SYNARTHROSIS: - - Berupa syndesmosis radioulnaris Berupa syndesmosis radioulnaris (membrana interossea antebrachii) (membrana interossea antebrachii) - - Arah serabut miring dari radial atas ke ulna Arah serabut miring dari radial atas ke ulna bawah bawah   Fx: melanjutkan gaya dari radius Fx: melanjutkan gaya dari radius - - Serabut yang lain berlawanan arah: “chorda Serabut yang lain berlawanan arah: “chorda obliqua” obliqua”
  • 28. 5. ART. RADIOCARPEA: 5. ART. RADIOCARPEA: - - Sendi antara lengan bawah Sendi antara lengan bawah – – pergelangan tangan pergelangan tangan - - Merupakan art. Elipsoidea (2 aksis): transversal & sagital Merupakan art. Elipsoidea (2 aksis): transversal & sagital 6. ART. METACARPO 6. ART. METACARPO- -PHALNGEAE PHALNGEAE 7. ART. INTERPHALANGEAE 7. ART. INTERPHALANGEAE
  • 29. OTOT BAHU OTOT BAHU 1. M levator scapulae 1. M levator scapulae o: tub. Post VC1 o: tub. Post VC1- -4 4 i: angulus med scap i: angulus med scap f: mengangkat/men f: mengangkat/men atik scap ke medial atik scap ke medial 2. M rhomboideus minor 2. M rhomboideus minor o: proc spin VC 6 o: proc spin VC 6- -7 7 i: margo vert scap+ basis i: margo vert scap+ basis spin scap spin scap f: menarik scap ke med f: menarik scap ke med 3. M rhomboideus major 3. M rhomboideus major o: proc spin VT 1 o: proc spin VT 1- -4 4 i: margo vert scap i: margo vert scap f: menarik scap ke med f: menarik scap ke med 4. M latisimus dorsi 4. M latisimus dorsi o: proc spin VT 7 o: proc spin VT 7- -12 12 VL1 VL1- -5, cr iliaca 5, cr iliaca i: cr tub min humeri i: cr tub min humeri f: dorsofl, add, endorot f: dorsofl, add, endorot lengan lengan 5. M trapezius 5. M trapezius I. pars ascendent I. pars ascendent o: proc spin VT 3 o: proc spin VT 3- -12 12 i: bag med spin scap i: bag med spin scap f: menarik scap kebwh f: menarik scap kebwh II. Parstransversa II. Parstransversa o: proc spin VC 7 VT1 o: proc spin VC 7 VT1- -3 3 i: bag lat spin scap i: bag lat spin scap f: menarik scap ke med f: menarik scap ke med III. Pars descenden III. Pars descenden o: protub occ ex l n sup, o: protub occ ex l n sup, lig nuchae lig nuchae i: 1/3 lat clavicula i: 1/3 lat clavicula f: menarik scap ke atas f: menarik scap ke atas III II I 4 1. M levator scapulae 1. M levator scapulae o: tub. Post VC1 o: tub. Post VC1- -4 4 i: angulus med scap i: angulus med scap f: mengangkat/men f: mengangkat/men atik scap ke medial atik scap ke medial 2. M rhomboideus minor 2. M rhomboideus minor o: proc spin VC 6 o: proc spin VC 6- -7 7 i: margo vert scap+ basis i: margo vert scap+ basis spin scap spin scap f: menarik scap ke med f: menarik scap ke med 3. M rhomboideus major 3. M rhomboideus major o: proc spin VT 1 o: proc spin VT 1- -4 4 i: margo vert scap i: margo vert scap f: menarik scap ke med f: menarik scap ke med 4. M latisimus dorsi 4. M latisimus dorsi o: proc spin VT 7 o: proc spin VT 7- -12 12 VL1 VL1- -5, cr iliaca 5, cr iliaca i: cr tub min humeri i: cr tub min humeri f: dorsofl, add, endorot f: dorsofl, add, endorot lengan lengan 5. M trapezius 5. M trapezius I. pars ascendent I. pars ascendent o: proc spin VT 3 o: proc spin VT 3- -12 12 i: bag med spin scap i: bag med spin scap f: menarik scap kebwh f: menarik scap kebwh II. Parstransversa II. Parstransversa o: proc spin VC 7 VT1 o: proc spin VC 7 VT1- -3 3 i: bag lat spin scap i: bag lat spin scap f: menarik scap ke med f: menarik scap ke med III. Pars descenden III. Pars descenden o: protub occ ex l n sup, o: protub occ ex l n sup, lig nuchae lig nuchae i: 1/3 lat clavicula i: 1/3 lat clavicula f: menarik scap ke atas f: menarik scap ke atas 1 2 3 4
  • 30. 1. M deltoideus 1. M deltoideus A. Pars clavicularis A. Pars clavicularis o: bag lateral clavicula o: bag lateral clavicula f: antefleksi lengan atas f: antefleksi lengan atas B. Pars acromialis B. Pars acromialis o: acromion o: acromion f: abduksi lengan atas f: abduksi lengan atas C. Pars spinalis C. Pars spinalis o: spina scapulae o: spina scapulae f: dorsofleksi lengan atas f: dorsofleksi lengan atas i: tuberositas deltoidea i: tuberositas deltoidea 2. M biceps brachii cap 2. M biceps brachii cap breve breve o: procesus coracoideus o: procesus coracoideus f: antefl & add lengan atas f: antefl & add lengan atas 3. M biceps brachii cap long. 3. M biceps brachii cap long. o: tub supra glenoidales o: tub supra glenoidales f: antefl & abd lengan atas f: antefl & abd lengan atas i: tuberositas radii, fascia i: tuberositas radii, fascia antebrachii antebrachii 4. M coracobrachialis 4. M coracobrachialis o: proc coracoideus o: proc coracoideus i: pertengahan humerus bag i: pertengahan humerus bag medial medial f: antefl & add lengan atas f: antefl & add lengan atas 5. M subscapularis 5. M subscapularis o: fossa scapularis o: fossa scapularis i: tuberculum minus i: tuberculum minus f: endorot &add LA f: endorot &add LA 6. M teres major 6. M teres major o: ang inf + m axill scap o: ang inf + m axill scap I : crista tub minoris I : crista tub minoris f: add, endorot, dorsofl LA f: add, endorot, dorsofl LA 7. M. triceps brachii 7. M. triceps brachii A. Cap longum A. Cap longum o: tub infraglenoidalis o: tub infraglenoidalis f: add & dorsofl LA f: add & dorsofl LA B. Cap laterale B. Cap laterale o: dorsal hum prox sulc n r o: dorsal hum prox sulc n r C. Cap mediale C. Cap mediale o: dorsal hum distal sul n r o: dorsal hum distal sul n r i: olecranon i: olecranon F: ekstensi LB F: ekstensi LB 8. M anconeus 8. M anconeus o: epicondylus lat hum o: epicondylus lat hum i: marg dors ulna bag prox i: marg dors ulna bag prox f: extensio LB f: extensio LB 1B 1C 6 7 1A 5 6 2 3 1. M deltoideus 1. M deltoideus A. Pars clavicularis A. Pars clavicularis o: bag lateral clavicula o: bag lateral clavicula f: antefleksi lengan atas f: antefleksi lengan atas B. Pars acromialis B. Pars acromialis o: acromion o: acromion f: abduksi lengan atas f: abduksi lengan atas C. Pars spinalis C. Pars spinalis o: spina scapulae o: spina scapulae f: dorsofleksi lengan atas f: dorsofleksi lengan atas i: tuberositas deltoidea i: tuberositas deltoidea 2. M biceps brachii cap 2. M biceps brachii cap breve breve o: procesus coracoideus o: procesus coracoideus f: antefl & add lengan atas f: antefl & add lengan atas 3. M biceps brachii cap long. 3. M biceps brachii cap long. o: tub supra glenoidales o: tub supra glenoidales f: antefl & abd lengan atas f: antefl & abd lengan atas i: tuberositas radii, fascia i: tuberositas radii, fascia antebrachii antebrachii 4. M coracobrachialis 4. M coracobrachialis o: proc coracoideus o: proc coracoideus i: pertengahan humerus bag i: pertengahan humerus bag medial medial f: antefl & add lengan atas f: antefl & add lengan atas 5. M subscapularis 5. M subscapularis o: fossa scapularis o: fossa scapularis i: tuberculum minus i: tuberculum minus f: endorot &add LA f: endorot &add LA 6. M teres major 6. M teres major o: ang inf + m axill scap o: ang inf + m axill scap I : crista tub minoris I : crista tub minoris f: add, endorot, dorsofl LA f: add, endorot, dorsofl LA 7. M. triceps brachii 7. M. triceps brachii A. Cap longum A. Cap longum o: tub infraglenoidalis o: tub infraglenoidalis f: add & dorsofl LA f: add & dorsofl LA B. Cap laterale B. Cap laterale o: dorsal hum prox sulc n r o: dorsal hum prox sulc n r C. Cap mediale C. Cap mediale o: dorsal hum distal sul n r o: dorsal hum distal sul n r i: olecranon i: olecranon F: ekstensi LB F: ekstensi LB 8. M anconeus 8. M anconeus o: epicondylus lat hum o: epicondylus lat hum i: marg dors ulna bag prox i: marg dors ulna bag prox f: extensio LB f: extensio LB 5 6 2 3 7A 7B 7C 8
  • 31. 1. M supraspinatus 1. M supraspinatus o: fossa supraspinata o: fossa supraspinata i: tuberculum majus i: tuberculum majus f: abd LA f: abd LA 2. M infraspinatus 2. M infraspinatus o: fossa infraspinata o: fossa infraspinata i: tuberculum majus i: tuberculum majus f: exorot & add LA f: exorot & add LA 3. M triceps br cap long 3. M triceps br cap long 4. M triceps br cap lat 4. M triceps br cap lat 5. M teres major 5. M teres major 6. M teres minor 6. M teres minor o: margo axill scap o: margo axill scap i: tuberculum majus i: tuberculum majus f: exorot & add LA f: exorot & add LA 7. M pectoralis major 7. M pectoralis major A. Pars clavicularis A. Pars clavicularis o: 2/3 med clav o: 2/3 med clav f: add,antefl, endorot LA f: add,antefl, endorot LA B. Pars sternocostalis B. Pars sternocostalis o: sternum+costa 1 o: sternum+costa 1- -6 6 f: add, endorot LA f: add, endorot LA C. Pars abdominalis C. Pars abdominalis o: vag m recti abd o: vag m recti abd f: add LA f: add LA i: crista tub majoris hum i: crista tub majoris hum F: add, endorot LA F: add, endorot LA 8. M serratus anterior 8. M serratus anterior o: costa 1 o: costa 1- -9 9 i: ang med scap, margo i: ang med scap, margo vert scap, angulus inf vert scap, angulus inf scap scap f: menarik margo verteb f: menarik margo verteb ke muka lateral ke muka lateral 9. M pectoralis minor 9. M pectoralis minor o: costa 3 o: costa 3- -5 5 i: proc coracoideus scap i: proc coracoideus scap f: menarik proc f: menarik proc coracoideus ke muka coracoideus ke muka bwh bwh 10. M deltoideus 10. M deltoideus 11. M intercostalis 11. M intercostalis 12 m. obliquus ext abd 12 m. obliquus ext abd 13. M rectus abdominis 13. M rectus abdominis 1 2 3 4 5 6 10 7A 7B 7C 12 13 1. M supraspinatus 1. M supraspinatus o: fossa supraspinata o: fossa supraspinata i: tuberculum majus i: tuberculum majus f: abd LA f: abd LA 2. M infraspinatus 2. M infraspinatus o: fossa infraspinata o: fossa infraspinata i: tuberculum majus i: tuberculum majus f: exorot & add LA f: exorot & add LA 3. M triceps br cap long 3. M triceps br cap long 4. M triceps br cap lat 4. M triceps br cap lat 5. M teres major 5. M teres major 6. M teres minor 6. M teres minor o: margo axill scap o: margo axill scap i: tuberculum majus i: tuberculum majus f: exorot & add LA f: exorot & add LA 7. M pectoralis major 7. M pectoralis major A. Pars clavicularis A. Pars clavicularis o: 2/3 med clav o: 2/3 med clav f: add,antefl, endorot LA f: add,antefl, endorot LA B. Pars sternocostalis B. Pars sternocostalis o: sternum+costa 1 o: sternum+costa 1- -6 6 f: add, endorot LA f: add, endorot LA C. Pars abdominalis C. Pars abdominalis o: vag m recti abd o: vag m recti abd f: add LA f: add LA i: crista tub majoris hum i: crista tub majoris hum F: add, endorot LA F: add, endorot LA 8. M serratus anterior 8. M serratus anterior o: costa 1 o: costa 1- -9 9 i: ang med scap, margo i: ang med scap, margo vert scap, angulus inf vert scap, angulus inf scap scap f: menarik margo verteb f: menarik margo verteb ke muka lateral ke muka lateral 9. M pectoralis minor 9. M pectoralis minor o: costa 3 o: costa 3- -5 5 i: proc coracoideus scap i: proc coracoideus scap f: menarik proc f: menarik proc coracoideus ke muka coracoideus ke muka bwh bwh 10. M deltoideus 10. M deltoideus 11. M intercostalis 11. M intercostalis 12 m. obliquus ext abd 12 m. obliquus ext abd 13. M rectus abdominis 13. M rectus abdominis 10 7A 7B 7C 12 13 9 11 8
  • 32. 1. M brachialis 1. M brachialis o: pertengahan bwh o: pertengahan bwh dataran ventral hum dataran ventral hum i: tuberositas ulnae i: tuberositas ulnae f: fleksi LB f: fleksi LB 2. M brachiradialis 2. M brachiradialis o: margo lat hum prox o: margo lat hum prox epic lat hum epic lat hum i: proc stiloideus radii i: proc stiloideus radii f: fleksi, supinasi LB f: fleksi, supinasi LB 3. M fleksor carpi radialis 3. M fleksor carpi radialis o: epic med hum, proc o: epic med hum, proc coronoideus coronoideus I : basis ossis metacarpalis I : basis ossis metacarpalis II & III II & III f: fleks& pron LB, fleks & f: fleks& pron LB, fleks & abd rad tangan abd rad tangan 4. M palmaris longus 4. M palmaris longus o: epic med hum, proc o: epic med hum, proc coronoideus ulnae coronoideus ulnae i: aponeurosis palmaris i: aponeurosis palmaris f: fleks, pron LB, flek tgn f: fleks, pron LB, flek tgn 5. M fleksor carpi ulnaris 5. M fleksor carpi ulnaris o: capit hum, epic med o: capit hum, epic med hum, cap & margo hum, cap & margo dorsale ulnae dorsale ulnae i: os pisiforme i: os pisiforme f: fleks, abd ulnar tgn f: fleks, abd ulnar tgn 6. M fleksor digitorum sup 6. M fleksor digitorum sup o: cap hum uln: epic med o: cap hum uln: epic med hum, proc coronoideus ; hum, proc coronoideus ; cap rad: dat ventral rad cap rad: dat ventral rad i: sisi2 phalanx media i: sisi2 phalanx media f: fleksLB, fleks phalanx, f: fleksLB, fleks phalanx, fleks tgn, abd ulnar tgn fleks tgn, abd ulnar tgn 7. M pronator teres 7. M pronator teres o: cap hum: epic med hum o: cap hum: epic med hum cap ulnare: proc coron cap ulnare: proc coron i: pertnghn ventral rad i: pertnghn ventral rad f: fleks, pronasi LB f: fleks, pronasi LB 8. M fleksor pollicis longus 8. M fleksor pollicis longus o: dataran ventral rad o: dataran ventral rad i: phalanx dist jari I i: phalanx dist jari I f: fleks phal, opposisi jr I, f: fleks phal, opposisi jr I, flek tgn, abd rad tgn flek tgn, abd rad tgn 9. M fleksor digitorum 9. M fleksor digitorum profundus profundus 0: dat ventral ulnae 0: dat ventral ulnae i: phalanx dist jari II i: phalanx dist jari II- -V V f: fleks phal, fleks tgn, abd f: fleks phal, fleks tgn, abd ulnar tgn ulnar tgn 1 2 4 3 5 6 1. M brachialis 1. M brachialis o: pertengahan bwh o: pertengahan bwh dataran ventral hum dataran ventral hum i: tuberositas ulnae i: tuberositas ulnae f: fleksi LB f: fleksi LB 2. M brachiradialis 2. M brachiradialis o: margo lat hum prox o: margo lat hum prox epic lat hum epic lat hum i: proc stiloideus radii i: proc stiloideus radii f: fleksi, supinasi LB f: fleksi, supinasi LB 3. M fleksor carpi radialis 3. M fleksor carpi radialis o: epic med hum, proc o: epic med hum, proc coronoideus coronoideus I : basis ossis metacarpalis I : basis ossis metacarpalis II & III II & III f: fleks& pron LB, fleks & f: fleks& pron LB, fleks & abd rad tangan abd rad tangan 4. M palmaris longus 4. M palmaris longus o: epic med hum, proc o: epic med hum, proc coronoideus ulnae coronoideus ulnae i: aponeurosis palmaris i: aponeurosis palmaris f: fleks, pron LB, flek tgn f: fleks, pron LB, flek tgn 5. M fleksor carpi ulnaris 5. M fleksor carpi ulnaris o: capit hum, epic med o: capit hum, epic med hum, cap & margo hum, cap & margo dorsale ulnae dorsale ulnae i: os pisiforme i: os pisiforme f: fleks, abd ulnar tgn f: fleks, abd ulnar tgn 6. M fleksor digitorum sup 6. M fleksor digitorum sup o: cap hum uln: epic med o: cap hum uln: epic med hum, proc coronoideus ; hum, proc coronoideus ; cap rad: dat ventral rad cap rad: dat ventral rad i: sisi2 phalanx media i: sisi2 phalanx media f: fleksLB, fleks phalanx, f: fleksLB, fleks phalanx, fleks tgn, abd ulnar tgn fleks tgn, abd ulnar tgn 7. M pronator teres 7. M pronator teres o: cap hum: epic med hum o: cap hum: epic med hum cap ulnare: proc coron cap ulnare: proc coron i: pertnghn ventral rad i: pertnghn ventral rad f: fleks, pronasi LB f: fleks, pronasi LB 8. M fleksor pollicis longus 8. M fleksor pollicis longus o: dataran ventral rad o: dataran ventral rad i: phalanx dist jari I i: phalanx dist jari I f: fleks phal, opposisi jr I, f: fleks phal, opposisi jr I, flek tgn, abd rad tgn flek tgn, abd rad tgn 9. M fleksor digitorum 9. M fleksor digitorum profundus profundus 0: dat ventral ulnae 0: dat ventral ulnae i: phalanx dist jari II i: phalanx dist jari II- -V V f: fleks phal, fleks tgn, abd f: fleks phal, fleks tgn, abd ulnar tgn ulnar tgn 3 4 7 6 8 9
  • 33. 1. M brachioradialis 1. M brachioradialis 2. M anconeus 2. M anconeus 3. M extensor carpi rad long 3. M extensor carpi rad long o: marg lat hum, prox epic o: marg lat hum, prox epic lat humeri lat humeri i: basis ossis metacarp II i: basis ossis metacarp II f: ext & sup LB, ext tgn, f: ext & sup LB, ext tgn, abd rad tgn abd rad tgn 4. M ext carp rad brevis 4. M ext carp rad brevis o: epic lat humeri o: epic lat humeri i: basis ossis metacarp III i: basis ossis metacarp III f: ext & supin LB, ext tgn, f: ext & supin LB, ext tgn, abd rad tgn abd rad tgn 5. M abd pollicis longus 5. M abd pollicis longus o: dat dorsal ulnae&radius, o: dat dorsal ulnae&radius, membr interossea membr interossea i: basis ossis metacarp I i: basis ossis metacarp I f: sup LB, abd jr I abd rad f: sup LB, abd jr I abd rad tgn tgn 6. M extensor digitorum 6. M extensor digitorum o: epic lat humeri o: epic lat humeri i: phalanx med & distalis ji i: phalanx med & distalis ji II II- -V V f: ext LB, ext tgn, ext f: ext LB, ext tgn, ext phalanx phalanx 7. M extensor carp ulnaris 7. M extensor carp ulnaris o: cap hum: epic lat hum, o: cap hum: epic lat hum, cap ulnare: margo dors cap ulnare: margo dors ulnae ulnae i: basis ossis metacarp V i: basis ossis metacarp V f: ext LB, ext tgn, abd ulnar f: ext LB, ext tgn, abd ulnar tgn tgn 8. M supinator 8. M supinator o: epic lat hum, crista m o: epic lat hum, crista m supinatoris ulnae supinatoris ulnae i: dataran ventr rad sebelah i: dataran ventr rad sebelah distal tuberositas radii distal tuberositas radii f: supinasi LB f: supinasi LB 9. M ext pollicis brevis 9. M ext pollicis brevis o: margo dors uln, dat dors o: margo dors uln, dat dors rad, membr interossea rad, membr interossea i: basis phlx prox jr I i: basis phlx prox jr I f: ext phlx prox jr I, ext tgn, f: ext phlx prox jr I, ext tgn, abd rad tgn sup LB abd rad tgn sup LB 10. M ext pollicis longus 10. M ext pollicis longus o: margo dors ulnae o: margo dors ulnae i: basis phlx dist jr I i: basis phlx dist jr I f: ext phalx, ext tgn, abd f: ext phalx, ext tgn, abd rad tgn, supinasi LB rad tgn, supinasi LB 11. M extensor indicis 11. M extensor indicis 1 2 3 4 5 6 7 1. M brachioradialis 1. M brachioradialis 2. M anconeus 2. M anconeus 3. M extensor carpi rad long 3. M extensor carpi rad long o: marg lat hum, prox epic o: marg lat hum, prox epic lat humeri lat humeri i: basis ossis metacarp II i: basis ossis metacarp II f: ext & sup LB, ext tgn, f: ext & sup LB, ext tgn, abd rad tgn abd rad tgn 4. M ext carp rad brevis 4. M ext carp rad brevis o: epic lat humeri o: epic lat humeri i: basis ossis metacarp III i: basis ossis metacarp III f: ext & supin LB, ext tgn, f: ext & supin LB, ext tgn, abd rad tgn abd rad tgn 5. M abd pollicis longus 5. M abd pollicis longus o: dat dorsal ulnae&radius, o: dat dorsal ulnae&radius, membr interossea membr interossea i: basis ossis metacarp I i: basis ossis metacarp I f: sup LB, abd jr I abd rad f: sup LB, abd jr I abd rad tgn tgn 6. M extensor digitorum 6. M extensor digitorum o: epic lat humeri o: epic lat humeri i: phalanx med & distalis ji i: phalanx med & distalis ji II II- -V V f: ext LB, ext tgn, ext f: ext LB, ext tgn, ext phalanx phalanx 7. M extensor carp ulnaris 7. M extensor carp ulnaris o: cap hum: epic lat hum, o: cap hum: epic lat hum, cap ulnare: margo dors cap ulnare: margo dors ulnae ulnae i: basis ossis metacarp V i: basis ossis metacarp V f: ext LB, ext tgn, abd ulnar f: ext LB, ext tgn, abd ulnar tgn tgn 8. M supinator 8. M supinator o: epic lat hum, crista m o: epic lat hum, crista m supinatoris ulnae supinatoris ulnae i: dataran ventr rad sebelah i: dataran ventr rad sebelah distal tuberositas radii distal tuberositas radii f: supinasi LB f: supinasi LB 9. M ext pollicis brevis 9. M ext pollicis brevis o: margo dors uln, dat dors o: margo dors uln, dat dors rad, membr interossea rad, membr interossea i: basis phlx prox jr I i: basis phlx prox jr I f: ext phlx prox jr I, ext tgn, f: ext phlx prox jr I, ext tgn, abd rad tgn sup LB abd rad tgn sup LB 10. M ext pollicis longus 10. M ext pollicis longus o: margo dors ulnae o: margo dors ulnae i: basis phlx dist jr I i: basis phlx dist jr I f: ext phalx, ext tgn, abd f: ext phalx, ext tgn, abd rad tgn, supinasi LB rad tgn, supinasi LB 11. M extensor indicis 11. M extensor indicis 1 3 2 6 4 8 5 11 9 10 10