Tiểu luận vai trò của quốc hội trong giai đoạn lập dự toán ngân sách nhà nước. Nhìn chung, ngân sách nhà nước có vai trò ảnh hưởng bao trùm đến rấ nhiều lĩnh vực. Các nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; chính sách tài chính - tiền tệ, dự toán và phân bổ ngân sách nhà nước hiện nay phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và ý chí, nguyện vọng của nhân dân. Tuy nhiên, Quốc hội cần tiếp tục phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò, vị trí của mình trong việc tạo lập khuôn khổ pháp lý cho các hoạt động của đất nước, phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại. Nâng cao chất lượng quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước theo hướng ngày càng chính xác, thực chất hơn, nhất là việc quyết định ngân sách nhà nước, các vấn đề về kinh tế - xã hội, tổ chức bộ máy nhà nước, các dự án công trình quan trọng quốc gia. Đẩy mạnh hoạt động đối ngoại, chủ động, tích cực hội nhập, hợp tác quốc tế, góp phần thực hiện đường lối đối ngoại rộng mở, đa phương hoá, đa dạng hoá của Đảng và Nhà nước.

1. Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
TIỂU LUẬN VAI TRÒ CỦA QUỐC HỘI TRONG GIAI
ĐOẠN LẬP DỰ TOÁN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

2. Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
MỞ ĐẦU
Lập dự toán ngân sách nhà nước là quá trình xây dựng và quyết định dự toán thu, chi
ngân sách của Nhà nước trong một năm. Nếu việc lập dự toán được tiến hành có đầy đủ căn
cứ khoa học và phù hợp với thực tiễn thì việc tổ chức thực hiện ngân sách nhà nước có chất
lượng và hiệu quả hơn. Ngược lại, nếu quá trình lập dự toán không được thực hiện tốt thì
không những việc thực hiện ngân sách nhà nước thiếu minh bạch mà còn làm cho quá trình
quyết toán ngân sách gặp nhiều khó khăn. Trong hoạt động đó, Quốc hội là cơ quan có vai
trò then chốt, quan trọng hàng đầu, cơ quan có quyền quyết định cuối cùng để bảo đảm cho
dự toán ngân sách nhà nước có hiệu lực pháp lý thi hành.
I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ LẬP DỰ TOÁN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
1.1. Khái niệm và đặc điểm của Ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nước (NSNN) là một khâu trong hệ thống tài chính. Dù có nhiều khái
niệm khác nhau, tuy nhiên chúng đều thể hiện nội dung: Ngân sách là bảng liệt kê trong đó
dự kiến và cho phép thực hiện các khoản thu chi bằng tiền của quốc gia và tồn tại trong một
khoảng thời gian nhất định, thường là một năm. 1
NSNN là một loại ngân sách đặc biệt, không chỉ bao gồm những đặc điểm của những
loại ngân sách thông thường (như ngân sách của gia đình, ngân sách của doanh nghiệp,…),
mà còn có những đặc điểm riêng như sau:
Thứ nhất, NSNN có hiệu lực khi và chỉ khi được cơ quan đại diện cho ý chí của nhân
dân (Quốc hội) thông qua. Việc thiết lập ngân sách nhà nước không chỉ mang tính nghiệp vụ
kinh tế mà còn mang kỹ thuật pháp lý. Chỉ khi được quốc hội thông qua, NSNN có hiệu lực
và được thi hành.
Thứ hai, NSNN là một đạo luật. Theo thông lệ, sau khi được xây dựng bởi cơ quan
hành pháp, dự toán ngân sách nhà nước được chuyển sang cơ quan lập pháp xem xét quyết
định và ban bố dưới hình thức một đạo luật và thi hành.
Thứ ba, NSNN là kế hoạch tài chính của một quốc gia, được thiết lập và thực thi vì lợi
ích chung, được trao cho Chính phủ tổ chức thực hiện nhưng đặt dưới sự giám sát trực tiếp
của Quốc hội.
1.2. Khái niệm và đặc điểm của lập dự toán ngân sách nhà nước
1
Tài liệu học tập Luật tài chính Việt Nam, NXB Đại học Huế, Ths. Lê Thị Thảo chủ biên, 2013, Tr.34

3. Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
Lập dự toán NSNN là khâu đầu tiên và là giai đoạn khởi đầu trog quá trình ngân sách ở
mỗi quốc gia. Dưới góc độ kỹ thuật nghiệp vụ, lập dự toán NSNN là tổng hợp các phương
pháp, cách thức mang tính kinh tế, kỹ thuật nghiệp vụ do các chủ thể có thẩm quyền thực
hiện để xây dựng và quyết định bản dự toán thu, chi NSNN hàng năm. Dưới góc độ pháp lý,
lập dự toán NSNN là một chế định của Luật tài chính. Việc hình thành chế định này xuất
phát từ lý do cơ bản là quá trình xây dựng và quyết định dự toán NSNN có nhiều cơ quan, tổ
chức với chức năng nhiệm vụ khác nhau tham gia, do đó, cần có sự phân định về thẩm
quyền. Bên cạnh đó, do quá trình bao gồm nhiều thủ tục, trình tự nên cần được thể chế hóa
bằng pháp luật để đảm bảo những yêu cầu cần thiết.
Hoạt động này có một số đặc điểm sau:
Thứ nhất, lập dự toán NSNN được tiến hành hàng năm và trước năm ngân sách.
Thứ hai, đây là giai đoạn thể hiện rõ nhất sự tập trung quyền lực nhà nước vào tay
Quốc hội, trên cơ sở có sự phân công nhiệm vụ giữa cơ quan quyền lực nhà nước và hệ
thống cơ quan quản lý nhà nước.
Thứ ba, trong giai đoạn lập dự toán có sự tham gia của nhiều chủ thể khác nhau và giữa
các chủ thể đó có sự phân định trách nhiệm, quyền hạn một cách rõ ràng.
Thứ tư, hoạt động này được tiến hành theo một quy trình với thủ tục chặt chẽ được quy
định trong các văn bản pháp luât.2
1.3. Vai trò của lập dự toán ngân sách nhà nước
Lập dự toán NSNN có vai trò rất quan trọng. Lập dự toán NSNN thể hiện quan điểm,
chiến lược, mục tiêu phát triển đất nước về mọi mặt như kinh tế, xã hội, giáo dục, y tế của
nhà nước trong từng thời kỳ. Thiết lập kỷ luật tài khóa về thu chi và cân đối ngân sách cho
hoạt động của bộ máy nhà nước. Xác lập rõ nhiệm vụ, trách nhiệm và quyền hạn trong quản
lý NSNN của các cấp, các ngành. Đồng thời, đây cũng là công cụ để Chính phủ hoạch định
và kiểm soát công việc tài chính trong năm ngân sách.
II. PHÁP LUẬT VỀ LẬP DỰ TOÁN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VÀ THẨM
QUYỀN, VAI TRÒ CỦA QUỐC HỘI TRONG HOẠT ĐỘNG LẬP DỰ TOÁN NGÂN
SÁCH NHÀ NƯỚC
2
Giáo trình Luật Ngân sách nhà nước, NXB Công án nhân dân, Chủ biên TS Nguyễn Văn Tuyến, 2008, Tr.102-115

4. Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
Luật Ngân sách nhà nước là một đạo luật của hệ thống pháp luật Việt Nam, quy định
về lập, chấp hành, kiểm toán, quyết toán, giám sát ngân sách nhà nước; nhiệm vụ, quyền hạn
của các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có liên quan trong lĩnh vực ngân sách nhà nước.
3
Theo Khoản 14 Điều 4 Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 quy định: “Ngân sách nhà nước
là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng
thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện
các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”. Ngân sách nhà nước gồm ngân sách trung ương và
ngân sách địa phương. Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và cơ quan khác
ở trung ương có nhiệm vụ lập dự toán ngân sách hàng năm, Ủy ban nhân dân các cấp có
nhiệm vụ lập dự toán ngân sách địa phương.
Các căn cứ lập dự toán NSNN bao gồm:
- Nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại, bình
đẳng giới.
- Nhiệm vụ cụ thể của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan, tổ
chức khác ở trung ương, các cơ quan, tổ chức, đơn vị ở địa phương.
- Quy định của pháp luật về thuế, phí, lệ phí và chế độ thu ngân sách nhà nước; định
mức phân bổ ngân sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách nhà nước.
- Phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi ngân sách và tỷ lệ phần trăm (%) phân chia đối với
các khoản thu phân chia và mức bổ sung cân đối ngân sách của ngân sách cấp trên cho ngân
sách cấp dưới.
- Văn bản pháp luật của các cấp, cơ quan nhà nước có thẩm quyền hướng dẫn xây dựng
kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm sau.
- Kế hoạch tài chính 05 năm, kế hoạch tài chính - ngân sách nhà nước 03 năm, kế
hoạch đầu tư trung hạn nguồn ngân sách nhà nước.
- Tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm trước.
- Số kiểm tra dự toán thu, chi ngân sách thông báo cho các cấp, các cơ quan, tổ chức,
đơn vị có liên quan.
Dự toán ngân sách nhà nước phải tổng hợp theo từng khoản thu, chi và theo cơ cấu chi
đầu tư phát triển, chi thường xuyên, chi dự trữ quốc gia, chi trả nợ và viện trợ, chi bổ sung
quỹ dự trữ tài chính, dự phòng ngân sách. Do đó, ập ldự toán NSNN là hoạt động có sự tham
gia của các cơ quan, tổ chức, trong đó Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất có vai trò rất
3
Điều 1 Luật Ngân sách nhà nước 2015

5. Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
quan trọng. Trên cơ sở các tài liệu trình dự toán NSNN của Chính phủ, ý kiến của các cơ
quan khác như Ủy ban tài chính, ngân sách, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Quốc hội thảo
luận, quyết định dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm
sau. Trong quá trình thảo luận, quyết định dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ
ngân sách trung ương, trường hợp quyết định điều chỉnh thu, chi ngân sách, Quốc hội quyết
định các giải pháp để bảo đảm cân đối ngân sách4
. Quốc hội quyết định dự toán NSNN, phân
bổ ngân sách trung ương năm sau trước ngày 15 tháng 11 năm trước. Việc Quốc hội nhất trí
thông qua dự toán ngân sách nhà nước và phương án phân bổ ngân sách trung ương được thể
hiện bằng các nghị quyết của Quộc hội về dự toán ngân sách nhà nước và phương án phân
bổ ngân sách trung ương. Sau khi Quốc hội quyết định dự toán ngân sách nhà nước, phân bổ
ngân sách trung ương, Thủ tướng Chính phủ giao dự toán thu, chi ngân sách năm sau cho
từng bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở trung ương và từng
tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Trong trường hợp dự toán ngân sách nhà nước,
phương án phân bổ ngân sách trung ương chưa được Quốc hội quyết định, Chính phủ lập lại
dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương trình Quốc hội vào
thời gian do Quốc hội quyết định.5
Nhìn chung, với tư cách là cơ quan đại diện của nhân dân và là cơ quan quyền lực nhà
nước cao nhất, Quốc hội được Hiến pháp và pháp luật quy định thẩm quyền tối cao trong
việc quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước trong đó có lĩnh vực tài chính ngân
sách6
. Theo quy định của pháp luật hiện hành, trong lĩnh vực lập dự toán NSNN, Quốc hội
có những thẩm quyền sau:
Một là, quyết định dự toán NSNN. Với thẩm quyền này, Quốc hội thảo luận và quyết
định về dự toán ngân sách, trong đó bao gồm tổng thu NSNN, tổng chi NSNN, mức bội chi
NSNN và nguồn bù đắp.
Hai là, quyết định phân bổ ngân sách trung ương.
Ba là, quyết định các dự án, các công trình quan trọng quốc gia được đầu tư từ nguồn
NSNN
4
Điểm d khoản 4 Điều 46 Luật Ngân sách nhà nước 2015
5
Khoản 1 Điều 48 Luật Ngân sách nhà nước 2015
6
Theo Khoản 4 Điều 70 Hiến pháp 2013, Quốc hội có những nhiệm vụ quyền hạn sau: “Quyết định chính sách cơ bản
về tài chính, tiền tệ quốc gia; quy định, sửa đổi hoặc bãi bỏ các thứ thuế; quyết định phân chia các khoản thu và nhiệm
vụ chi giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương; quyết định mức giới hạn an toàn nợ quốc gia, nợ công, nợ
chính phủ; quyết định dự toán ngân sách nhà nước và phân bổ ngân sách trung ương, phê chuẩn quyết toán ngân sách
nhà nước;”

6. Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
Bốn là, quyết định điều chỉnh dự toán NSNN trong trường hợp cần thiết.
Năm là, quyết định chính sách tài chính, tiền tệ của quốc gia để phát triển kinh tế - xã
hội, bảo đảm cân đối thu, chi NSNN.
III. THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO VAI
TRÒ CỦA QUỐC HỘI TRONG HOẠT ĐỘNG LẬP DỰ TOÁN NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC
Dù Luật Ngân sách Nhà nước đã được sửa đổi và ban hành nhiều lần, tuy nhiên, đến nay
vẫn còn một số vấn đề nhất định như sau:
Thứ nhất, về cơ quan chuyên môn của Quốc hội,
Hiện nay, việc tham vấn, thẩm định cho Quốc hội về ngân sách gồm có Ủy ban Tài
chính, Ngân sách, Ủy ban thường vụ quốc hội. Theo Luật ngân sách nhà nước 2015 quy
định:
- Ủy ban tài chính, ngân sách của Quốc hội chủ trì thẩm tra các báo cáo của Chính phủ
trình Ủy ban thường vụ Quốc hội, Quốc hội;
- Trên cơ sở ý kiến thẩm tra của Ủy ban tài chính, ngân sách của Quốc hội và ý kiến
của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ hoàn chỉnh các báo cáo trình Quốc hội;
Có thể thấy, ý kiến của Ủy ban thường vụ Quốc hội chủ yếu mang tính chất tham khảo
cho Quốc hội trước khi biểu quyết. Việc xem xét, đánh giá dự toán NSNN chủ yếu bởi cơ
quan chuyên môn của Quốc hội là Ủy ban tài chính, ngân sách. Tuy nhiên, lĩnh vực tài chính
là một lĩnh vực phức tạp, đòi hỏi nhiều kiến thức chuyên môn sâu rộng. Trong đó, nhiều đại
biểu Quốc hội còn hạn chế về kiến thức tài chính. Do đó, đối với các cơ quan giúp việc
chuyên môn cho Quốc hội, cụ thể là Ủy ban Tài chính, Ngân sách, cần phải cơ cấu tổ chức
lại theo hướng có thêm số lượng các ủy viên chuyên trách ở trung ương và địa phương. Đặc
biệt, các thành viên phải là các chuyên gia, hoặc có điều kiện tham vấn chuyên gia tài chính
và kế toán. Các chuyên gia này sẽ thẩm định dự toán, mục đích làm rõ các phần thu, chi
trong bản dự toán do Chính phủ trình cho Quốc hội. Các kết luận mang tính tham vấn của
Ủy ban Tài chính và Ngân sách phải trở thành các ý kiến có tính ảnh hưởng tới hành động
biểu quyết ngân sách của các đại biểu khác trong Quốc hội.
Thứ hai, về quyết định ngân sách cho một số vấn đề quan trọng

7. Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
Thực tế cho thấy, một số nội dung quyết định vấn đề quan trọng của đất nước kéo dài
nhiều năm, trong khi quyết định phân bổ ngân sách lại theo hàng năm hoặc trung hạn nên
thiếu gắn kết giữa chính sách về vấn đề quan trọng và chính sách phân bổ cụ thể; thực tế có
nhiều công trình không được phân bổ vốn theo đúng tiến độ, dở dang kéo dài, kém hiệu quả.
Đối với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, tiếp tục xác định rõ phạm vi quyết định
thuộc thẩm quyền Quốc hội và Chính phủ theo hướng: giảm bớt những chỉ tiêu bắt buộc
tuân thủ, mở rộng những chỉ tiêu mang tính định hướng cho công tác điều hành của Chính
phủ; đồng thời, gắn các mục tiêu phát triển với các quyết sách thuộc thẩm quyền của Quốc
hội hoặc khuyến nghị những giải pháp thuộc công tác điều hành của Chính phủ. Gắn quyết
định các chỉ tiêu, nhiệm vụ kinh tế - xã hội 5 năm và hàng năm với quyết định phân bổ ngân
sách nhà nước hàng năm và kế hoạch tài chính trung hạn.
Do đặc điểm Quốc hội nước ta chỉ có hai kỳ họp giữa năm và cuối năm, trong điều
kiện chưa có sự thay đổi về thời gian họp và số lượng các kỳ họp của Quốc hội, trong kỳ họp
giữa năm, Quốc hội cần ban hành nghị quyết về định hướng cho các mục tiêu phát triển kinh
tế - xã hội của năm sau để làm cơ sở cho việc dự toán phân bổ ngân sách đầu tư; trong kỳ
họp cuối năm sẽ quyết định cụ thể cả mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội
và ngân sách nhà nước.7
KẾT LUẬN
Nhìn chung, ngân sách nhà nước có vai trò ảnh hưởng bao trùm đến rấ nhiều lĩnh vực.
Các nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; chính sách tài chính -
tiền tệ, dự toán và phân bổ ngân sách nhà nước hiện nay phù hợp với chủ trương, đường lối
của Đảng và ý chí, nguyện vọng của nhân dân. Tuy nhiên, Quốc hội cần tiếp tục phát huy
mạnh mẽ hơn nữa vai trò, vị trí của mình trong việc tạo lập khuôn khổ pháp lý cho các hoạt
động của đất nước, phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an
ninh, đối ngoại. Nâng cao chất lượng quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước theo
hướng ngày càng chính xác, thực chất hơn, nhất là việc quyết định ngân sách nhà nước, các
vấn đề về kinh tế - xã hội, tổ chức bộ máy nhà nước, các dự án công trình quan trọng quốc
gia. Đẩy mạnh hoạt động đối ngoại, chủ động, tích cực hội nhập, hợp tác quốc tế, góp phần
7
Nâng cao vai trò của Quốc hội trong quy trình ngân sách, ThS. Lương Thị Thu Hương, Giảng viên Khoa Kinh tế và
Luật, Đại học Mở TP. Hồ Chí Minh

8. Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
thực hiện đường lối đối ngoại rộng mở, đa phương hoá, đa dạng hoá của Đảng và Nhà
nước.8
8
Bài phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng Tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XV