Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình.doc

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
TRẦN THỊ MY LY
PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT
CHO THANH NIÊN TỪ THỰC TIỄN
TỈNH QUẢNG BÌNH
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
HÀ NỘI, năm

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
TRẦN THỊ MY LY
PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT
CHO THANH NIÊN TỪ THỰC TIỄN
TỈNH QUẢNG BÌNH
Ngành
Mã số
: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
: 838.01.02
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. VÕ KHÁNH MINH
HÀ NỘI, năm

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu
nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Những kết luận khoa
học của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác Giả Luận Văn
Trần Thị My Ly

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ..........................................................................................................1
CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC
PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN...............................................................7
1.1 Khái niệm, mục đích, nguyên tắc, đặc điểm, vai trò của phổ biến, giáo dục
pháp luật cho thanh niên....................................................................................7
1.2 Các yếu tố cấu thành phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên..........14
1.3 Điều kiện bảo đảm việc thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh
niên ..................................................................................................................24
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT
CHO THANH NIÊN TẠI TỈNH QUẢNG BÌNH ......................................28
2.1 Những yếu tố tác động đến công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho
thanh niên trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ........................................................28
2.2 Tình hình phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên trên địa bàn tỉnh
Quảng Bình......................................................................................................34
2.3 Đánh giá thực trạng phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên tại tỉnh
Quảng Bình......................................................................................................47
CHƯƠNG 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN TỪ
THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG BÌNH............................................................54
3.1 Quan điểm nâng cao chất lượng phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh
niên tỉnh Quảng Bình ......................................................................................54
3.2 Giải pháp nâng cao chất lượng phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh
niên tỉnh Quảng Bình ......................................................................................56
KẾT LUẬN ....................................................................................................70
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
PBGDPL
HĐND
PHCTPBGDPL
UBND
: Phổ biến, giáo dục pháp luật
: Hội đồng nhân dân
: Phối hợp công tác phổ biến, giáo dục pháp luật
: Ủy ban nhân dân

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỀU
Số hiệu
Tên bảng Trang
bảng
2.1 Tình hình thanh niên tìm hiểu các văn bản quy phạm pháp luật 32
2.2 Số liệu điều tra người làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật 33

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
PBGDPL luôn giữ vị trí quan trọng trong đời sống, là một bộ phận
không thể tách rời với quá trình xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật.
Trong việc thực hiện pháp luật, PBGDPL là giai đoạn đầu tiên, là công cụ để
đưa pháp luật đến gần hơn với nhân dân. Muốn pháp luật đi vào đời sống xã
hội, ngoài yêu cầu bảo đảm tính đồng bộ, tính thống nhất, khả thi, phù hợp
của quy phạm pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật nghiêm minh, việc
PBGDPL còn nhằm nâng cao hiểu biết và ý thức chấp hành pháp luật của mọi
công dân, đặc là tầng lớp thanh niên.
Thanh niên luôn có vai trò đặc biệt quan trọng, là nguồn lực trong công
cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Hiện nay, bên cạnh nhiều thanh niên có lý
tưởng sống, ước mơ, hoài bão tốt đẹp, có trách nhiệm với gia đình và xã hội
thì vẫn còn nhiều đối tượng còn thiếu bản lĩnh, đua đòi, ham thưởng thụ, để
các thế lực thù địch, phản động lôi kéo, kích động... làm ảnh hưởng xấu đến
tình hình an ninh chính trị trên địa bàn, gây hoang mang trong quần chúng
nhân dân.
Ngoài ra, tác động tiêu cực của cơ chế thị trường khiến một bộ phận
thanh niên có lối sống thực dụng, buông thả, bản lĩnh chính trị non kém, lập
trường dao động, ngại tham gia các hoạt động có ích cho xã hội, thiếu tự
tin...Đáng quan tâm là những thông tin phản động, văn hóa đồi trụy ngày càng
nhiều tác động tiêu cực đến tâm trạng, đạo đức, tư tưởng, lối sống của nhiều
thanh niên khiến họ rơi vào các tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật. Đặc biệt,
trong thời gian qua, tình trạng vi phạm pháp luật trong thanh niên ngày càng
gia tăng.
Một trong những nguyên nhân của việc vi phạm pháp luật ở thanh niên
1

ngày càng gia tăng trước hết là do thiếu hiểu biết về pháp luật; vốn sống và
hiểu biết xã hội của thanh niên còn hạn hẹp; khả năng tiếp thu thông tin nhanh
nhưng ít chọc lọc, dễ bị lợi dung, lôi kéo. Mặt khác, một số thanh niên thất
nghiệp, khó khăn, chưa có việc làm; còn có quá trình hội nhập giao lưu kinh
tế - văn hóa - xã hội không ngừng được tăng cường những chưa có sự chuẩn
bị kỹ lưỡng về mọi mặt gây nên tác động xấu đến lối sống của một bộ phận
thanh niên trong việc chấp hành pháp luật. Những vấn đề nêu trên đang trở
nên bức xúc, đòi hỏi sự quan tâm nhiều hơn nữa của các cấp, các ngành, mỗi
gia đình và toàn xã hội trong nhiệm vụ PBGDPL cho thanh niên.
Trong những năm gần đây, cùng với cả nước, tỉnh Quảng Bình đã và
đang huy động toàn bộ sức mạnh hệ thống chính trị vào cuộc để triển khai và
thực hiện tốt các luật của Quốc hội, Nghị định của Chính phủ, các đề án của
Thủ tướng Chính phủ về tuyên truyền giáo dục pháp luật cho thanh thiếu niên.
Qua quá trình triển khai, bước đầu đã thu được những kết quả nhất định; các
cơ quan chuyên môn, các phòng, ban và các tổ chức chính trị - xã hội đã tích
cực, chủ động triển khai một cách đồng bộ đã góp phần nâng cao ý thức chấp
hành pháp luật cho thanh niên.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy ý thức pháp luật của một bộ phận thanh niên
vẫn còn chưa cao, biểu hiện như: hiểu biết pháp luật còn hạn chế, thiếu sự tôn
trọng pháp luật, còn có vi phạm pháp luật...Điều này xuất phát từ nhiều
nguyên nhân trong đó có nguyên nhân từ phía phổ biến, giáo dục pháp luật
cho thanh niên chưa đạt hiệu quả cao như mong muốn. Vì vậy, để có thể đạt
được những kết quả như mong muốn, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật
cho thanh niên cần nhận được sự quan tâm, đầu tư và tham gia tích cực, chủ
động của toàn xã hội. Những hoạt động phục vụ công tác phổ biến, giáo dục
pháp luật cho thanh niên cần được lên kế hoạch rõ ràng, và kết quả của công
tác chính là ý thức, hành động theo pháp luật của thanh niên.
Với những lý do trên, đề tài luận văn “Phổ biến, giáo dục pháp luật cho
2

thanh niên từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình” được chọn để nghiên cứu nhằm làm
rõ thêm cơ sở lý luận, thực tiễn cho việc hoàn thiện phổ biến, giáo dục pháp
luật cho thanh niên.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
PBGDPL là một vấn đề mang tính cấp thiết của nhà nước ta trong giai
đoạn hiện nay. Đây là vấn đề có rất nhiều nhà khoa học quan tâm, nghiên cứu.
Hiện nay, rất nhiều công trình nghiên cứu ở cấp độ thạc sĩ, tiến sĩ, tạp chí...đề
cập đến vấn đề PBGDPL.
Trước hết là “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về giáo dục pháp luật
trong công cuộc đổi mới”, Đề tài khoa học cấp Bộ năm 1994, mã số 92-98-
223-ĐT, của Viện Nghiên cứu Khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp; tiếp theo là
cuốn sách “Bàn về giáo dục pháp luật” của Trần Ngọc Đường và Dương
Thanh Mai, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995. Cuốn sách này đã đưa ra
khái niệm của giáo dục pháp luật, ngoài ra cũng nghiên cứu về đối tượng, vai
trò, chủ thể, phương pháp giáo dục, làm rõ mục đích của việc giáo dục từ đó
làm cơ sở cho các công trình nghiên cứu. Bên cạnh đó là luận án tiến sĩ của
Dương Thanh Mai (1996), “Công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật ở nước
ta - Thực trạng và giải pháp”. Tác giả đã đi sâu phân tích công tác tuyên
truyền giáo dục pháp luật ở nước ta; đặc biệt là trong điều kiện xây dựng Nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay, công tác tuyên truyền
giáo dục pháp luật giữ vị trí quan trọng trong đời sống xã hội, đây là khâu đầu
tiên rất quan trọng trong hoạt động thực thi pháp luật, là cầu nối giữa hoạt
động xây dựng pháp luật và thực thi pháp luật. Luận văn thạc sĩ “Một số vấn
đề về giáo dục pháp luật trong giai đoạn hiện nay” năm 1997 của Hồ Quốc
Dũng.
Bài đăng trên tạp chí “Xã hội hóa công tác phổ biến giáo dục pháp luật
trong tình hình mới” của Hồ Việt Hiệp, Tạp chí Dân chủ và pháp luật, số
3

9/2000; “Giáo dục pháp luật cho đồng bào người Chăm ở thành phố Ninh
Thuận hiện nay” năm 2005 của Đinh Thị Hoa; “Giáo dục pháp luật góp phần
nâng cao ý thức và nghĩa vụ tuân thủ pháp luật” của Tống Đức Thảo, tạp chí
Lý luận chính trị, số 10/2006 nghiên cứu vai trò tác động của giáo dục pháp
luật đối với việc hình thành và nâng cao ý thức pháp luật cho các tầng lớp dân
cư đồng thời nêu những đặc điểm cơ bản của ý thức pháp luật; “Giáo dục
pháp luật đối với cư dân nông thôn đồng bằng sông Cửu Long” năm 2008 của
Nguyễn Tiến Hải; “Nâng cao chất lượng tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho
công nhân tại các doanh nghiệp ở Thành phố Đồng Tháp giai đoạn hiện nay”
năm 2012 của Nguyễn Thị Thu Ba; “ Phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa
bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình – thực trạng và giải pháp” năm 2013
của Dương Thị Thu Hiền; “Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở đô
thị - từ thực tiễn thành phố Hà Nội” năm 2016 của Trần Thị Bích Hạnh.
Các công trình khoa học trên đã cho thấy nhiều tác giả nghiên cứu, tiếp
cận và giải quyết những vấn đề liên quan đến PBGDPL dưới những góc độ
khác nhau. Do vậy, việc chọn đề tài nghiên cứu này mang cả ý nghĩa lý luận
và thực tiễn, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động PBGDPL đối với thanh
niên nói chung và tại Quảng Bình nói riêng. Để thực hiện luận văn, tác giả
tiếp thu một cách có chọn lọc nghiên cứu của một số công trình khoa học liên
quan đến đề tài. Đây cũng là lý do để đề tài này được lựa chọn bởi không
trùng lặp với các công trình liên quan được công bố.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở những vấn đề lý luận về phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh
niên, đề tài đánh giá thực trạng phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên tại
tỉnh Quảng Bình để từ đó có cơ sở đề xuất những giải pháp nâng cao chất lượng
phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
4

- Phân tích, làm rõ thêm cơ sở lý luận về phổ biến, giáo dục pháp luật
cho thanh niên trên cơ sở hệ thống hóa quan điểm chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư
tưởng Hồ Chí Minh của Đảng và quy định của Nhà nước ta.
- Phân tích thực trạng việc phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh tại
tỉnh Quảng Bình trong những năm gần đây qua đó rút ra những hạn chế cần
khắc phục và tìm ra những nguyên nhân hạn chế đó.
- Đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng phổ biến, giáo dục pháp
luật cho thanh niên Quảng Bình trong thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu vấn đề lý luận và thực tiễn về phổ biến,
giáo dục pháp luật cho thanh niên Quảng Bình.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên.
- Về không gian: Đề tài nghiên cứu phổ biến, giáo dục pháp luật cho
thanh niên tỉnh Quảng Bình.
- Về thời gian: Luận văn nghiên cứu phổ biến, giáo dục pháp luật cho
thanh niên tỉnh Quảng Bình từ năm 2013 đến năm 2017.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Cơ sở lý luận của luận văn đó là dựa trên Chủ nghĩa Mác Lê-nin; tư
tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, chủ trương của Đảng và pháp luật của nhà
nước. Bên cạnh đó, các quan điểm của các tác giả cũng được kế thừa và phát
huy.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu để làm sáng
5

tỏ, trong đó tập trung một số phương pháp sau: Phương pháp khảo cứu tài
liệu, phương pháp phỏng vấn trực tiếp, phương pháp phân tích, tổng hợp…
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn góp phần vào hệ thống hoá cơ sở lý luận về phổ biến, giáo dục
pháp luật cho thanh niên.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Về thực tiễn: Các khuyến nghị của luận văn có giá trị tham khảo trong
thực tế hoàn thiện phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên.
- Đề tài còn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên
cứu liên quan sau này.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ
lục, thì đề tài gồm ba chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về phổ biến, giáo dục pháp luật cho
thanh niên.
Chương 2: Thực trạng phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên tại
tỉnh Quảng Bình.
Chương 3: Quan điểm và giải pháp nâng cao chất lượng phổ biến, giáo
dục pháp luật cho thanh niên từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình.
6

CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC
PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN
1.1 Khái niệm, mục đích, nguyên tắc, đặc điểm, vai trò của phổ biến,
giáo dục pháp luật cho thanh niên
1.1.1 Khái niệm thanh niên
Việt Nam là một trong những quốc gia có dân số trẻ. Thanh niên so với
tổng dân số chiếm tỷ lệ cao, nếu như có thể giáo dục, bồi dưỡng, dạy dỗ tốt thì
sẽ trở thành những người có ích cho Tổ quốc. Hiện nay, nhiều tác giả đã đưa
ra các khái niệm khác nhau về thanh niên tùy theo quan điểm của mỗi người,
các góc độ để đánh giá. Thanh niên là khái niệm dùng để chỉ một lớp người
trong xã hội ở một độ tuổi xác định, đang phát triển về cả thể chất, tinh thần
và tư duy, lý tưởng. Thanh niên không phải là một giai cấp nhưng bị chi phối
bởi những mối quan hệ giai cấp, quan hệ xã hội, lối sống của cộng đồng trong
xã hội. Bởi vậy, thanh niên đóng vai trò không nhỏ trong xã hội. Thanh niên
là nguồn nhân lực có vai trò to lớn trong công cuộc xây dựng và phát triển đất
nước, là một trong những yếu tố chủ chốt đối với tương lai của cả quốc gia,
lực lượng này phải trải qua nhiều gian nan, vất vả về cả vật chất và tinh thần
đóng góp một phần không nhỏ đối với vận mệnh đất nước. Thanh niên là một
thuật ngữ được sử dụng rộng rãi trong mọi mặt của đời sống hằng ngày cũng
như trong các lĩnh vực khoa học, có nhiều quan niệm khác nhau về thanh
niên.
Dưới góc độ sinh học thì các nhà nghiên cứu coi thanh niên là một giai
đoạn trong quá trình phát triển của cơ thể, vì trong giai đoạn này, về mặt thể
lực, trí tuệ, sinh lý đều có sự thay đổi rõ rệt. Thanh niên là độ tuổi sung sức
nhất về thể chất.
7

Thanh niên là giai đoạn chuyển từ ý thức, tư duy theo khuynh hướng lệ
thuộc vào gia đình, nhà trường và xã hội, sang giai đoạn tự ý thức, nhận thức
được về thái độ, hành vi, tư tưởng.
Thanh niên dưới góc độ kinh tế học là nguồn nhân lực không thể thiếu
trong đội ngũ lao động và sản xuất. Bên cạnh đó, thanh niên cũng là bộ phận
quan trọng cấu thành lực lượng sản xuất, sự năng động, nhạy bén, ham học
hỏi, sáng tạo, gắn bó mật thiết với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước, xu thế hội nhập kinh tế quốc tế.
Dưới góc độ luật học, Luật Thanh niên tại Điều 1 quy định “Thanh niên
là công dân Việt Nam từ đủ mười sáu tuổi đến ba mươi tuổi” [31, tr.1]. Theo
quy định của Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012 thì phổ biến, giáo
dục pháp luật là hoạt động truyền đạt thông tin, nội dung pháp luật. Theo quan
niệm quốc tế thì thanh niên là nhóm người từ 15 đến 24 tuổi.
Như vậy, khái niệm thanh niên dùng để chỉ một lớp người trong xã hội
với độ tuổi từ đủ 16 đến 30 tuổi, đang ở trong giai đoạn chuyển tiếp về nhận
thức cũng như tư duy, là lực lượng có vai trò không thể thiếu đối với các lĩnh
vực kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh....trong đời sống xã hội.
1.1.2 Khái niệm, mục đích của phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh
niên
Theo từ điển Tiếng Việt (NXB Đà Nẵng năm 1997) thì "Phổ biến là làm
cho đông đảo mọi người biết đến một vấn đề, một tri thức bằng cách truyền
đạt trực tiếp hay thông qua hình thức nào đó” [41, tr. 3]
Phổ biến pháp luật vừa mang ý nghĩa xã hội, vừa mang ý nghĩa nhân
văn, pháp luật ban hành phải được phổ biến công khai đến tất cả các đối
tượng mới đem lại hiệu quả cao. Ngoài ra, phổ biến pháp luật còn mang tính
tác nghiệp, truyền đạt nội dung pháp luật cho những đối tượng cụ thể để hiểu
rõ các quy định của pháp luật, từ đó thực hiện đúng pháp luật. Trong thực
8

tiễn, thông qua các buổi tọa đàm, tập huấn, các cuộc hội thảo có lồng ghếp
phổ biến pháp luật.
Theo Từ điển từ và ngữ Hán – Việt "Giáo dục là quá trình hoạt động có
ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có tổ chức nhằm bồi dưỡng cho con người
những phẩm chất đạo đức và những tri thức cần thiết để người ta có khả
năng tham gia mọi mặt của đời sống xã hội" [36, tr. 3]
Theo Sổ tay hướng dẫn nghiệp vụ Phổ biến giáo dục pháp luật thì: “Giáo
dục pháp luật là một khái niệm rộng bao gồm cả quá trình nâng cao tri thức
pháp luật cho đối tượng và bằng nhiều cách (thuyết phục, nêu gương, ám
thị...) hình thành tình cảm, niềm tin pháp luật cho đối tượng, từ đó nâng cao ý
thức tôn trọng pháp luật, nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật của đối tượng”
[34, tr. 7]
Phổ biến và giáo dục pháp luật đều nhằm nâng cao nhận thức của người
dân, tuy nhiên, giáo dục pháp luật có nội dung rộng hơn, phương thức tiến
hành chặt chẽ hơn, có đối tượng xác định.
Khái niệm giáo dục pháp luật được các tác giả thống nhất trong các tài
liệu khoa học về pháp luật ở nước ta như sau: Giáo dục pháp luật là một hoạt
động có định hướng, có tổ chức, có chủ đích của chủ thể giáo dục thông qua
các hình thức, phương pháp khác nhau tác động lên đối tượng giáo dục một
cách có hệ thống nhằm hình thành ở họ một cách bền vững tri thức pháp lý, ý
thức pháp luật, tình cảm, niềm tin và hành vi phù hợp với pháp luật hiện
hành, xây dựng lối sống theo pháp luật.
Từ những phân tích trên, có thể hiểu Phổ biến, giáo dục pháp luật theo
nghĩa rộng là công tác, lĩnh vực hoạt động, bao gồm tất cả các công đoạn
phục vụ cho việc thực hiện phổ biến giáo dục pháp luật, đó là xây dựng
chương trình, kế hoạch phổ biến giáo dục pháp luật; triển khai chương trình,
kế hoạch phổ biến giáo dục pháp luật thông qua việc áp dụng các hình thức,
9

biện pháp phổ biến giáo dục pháp luật; hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc, sơ kết,
tổng kết việc thực hiện chương trình, kế hoạch phổ biến giáo dục pháp luật.
Nghĩa hẹp của Phổ biến, giáo dục pháp luật là: chuyển tải nội dung, ý nghĩa
của quy phạm pháp luật đến đối tượng cần tác động nhằm giúp họ hiểu và
làm theo pháp luật, dần hình thành ở họ ý thức và tư duy pháp luật, có thái
độ, hành vi đúng pháp luật.
* Mục đích của việc PBGDPL cho thanh niên
Mọi hình thức phổ biến, giáo dục một khi được áp dụng đều vì mục đích
nâng cao ý thức, trách nhiệm của công dân. Sống trong một xã hội có trật tự
kỷ cương, việc PBGDPL trang bị cho mỗi cá nhân không chỉ về tri thức
chuyên môn mà còn bồi dưỡng tình cảm, thái độ, hành vi ứng xử. Xác định
mục đích PBGDPL có ý nghĩa về cả lý luận và thực tiễn.
Trước hết, là nâng cao hiểu biết pháp luật cho thanh niên, đây được coi
là mục đích đầu tiên, không thể thiếu trong PBGDPL. Thanh niên đa phần có
sự nhận thức về xã hội chưa nhiều, bên cạnh đó pháp luật không phải lúc nào
cũng được mọi người biết đến, tìm hiểu, đồng tình ủng hộ và chấp hành
nghiêm chỉnh. Muốn pháp luật đi vào thực tiễn thì các quy định của pháp luật
phải được dân biết đến, dân hiểu, có như vậy thì bản chất của pháp luật mới
thể hiện rõ.
Việc quan tâm, tìm hiểu, nắm bắt hay nghiên cứu về pháp luật của nhân
dân đa số chỉ xuất phát từ nhu cầu phục vụ trực tiếp cho công việc, nhưng
những đối tượng này số lượng chưa nhiều.Với trình độ dân trí còn chưa cao ở
nước ta, đời sống của nhân dân còn gặp nhiều khó khăn thì việc tiếp cận với
pháp luật của đông đảo quần chúng nhân dân còn nhiều hạn chế. PBGDPL
chính là phương tiện truyền tải những nội dung, quy định, những đổi mới của
pháp luật cho người dân biết, từ đó nắm bắt kịp thời và chấp hành nghiêm
chỉnh, tiết kiệm thời gian và công sức cho việc tự tìm hiểu cũng như nâng cao
hiểu biết pháp luật cho nhân dân.
10

Hai là, PBGDPL hình thành lòng tin vào pháp luật của thanh niên. Pháp
luật không thể có ý nghĩa thực tiễn khi nhân dân không tin tưởng vào những
quy định được ban hành, chỉ khi họ tin tưởng, họ mới nghiêm chỉnh thực hiện.
Việc xây dựng pháp luật là để bảo vệ cho lợi ích của nhân dân, của cộng
đồng, bảo đảm công bằng, dân chủ, văn minh. Để tạo niềm tin cho người dân
cần kết hợp nhiều yếu tố, trong đó PBGDPL là một trong những yếu tố đóng
vai trò quan trọng nhằm giúp nhân dân hiểu biết pháp luật, quy trình áp dụng
pháp luật, những khó khăn khi thực hiện pháp luật cũng như những ưu điểm,
hạn chế trong việc xây dựng pháp luật. Thiếu lòng tin đối với pháp luật có thể
khiến hành vi của con người lệch khỏi chuẩn mực pháp luật, trong khi đó,
pháp luật không phải lúc nào cũng thỏa mãn lợi ích của tất cả mọi người, vì
vậy chính những hạn chế trong các quy định của pháp luật càng tạo nên sự
cần thiết của PBGDPL để mọi người hiểu đúng pháp luật, đồng tình ủng hộ
pháp luật. Có như vậy mới tạo niềm tin đối với pháp luật của đông đảo quần
chúng nhân dân trong xã hội.
Ba là, hình thành ở đối tượng thái độ, cách cư xử, hành vi xử sự theo pháp
luật. Tóm lại, mọi kết quả của PBGDPL đều phải được thể hiện ở hành vi ứng xử
của mỗi cá nhân, là nền tảng cơ bản hình thành nhân cách của con người.
Bốn là, hình thành nên ý thức pháp luật cơ bản và bền chặt đối với toàn
dân. PBGDPL bao gồm tuyên truyền các quy định của pháp luật đang có hiệu
lực, ủng hộ các hành vi thực hiện đúng pháp luật, đồng thời lên án các hành vi
sai trái, vi phạm pháp luật, tạo tâm lý đồng tình, ủng hộ trong nhân dân. Cần
thực hiện PBGDPL cho nhân dân thường xuyên, kịp thời, chặt chẽ, rộng rãi,
có như vậy mới nâng cao ý thức tự giác chấp hành pháp luật của nhân dân.
Ngoài ra, PBGDPL nâng cao còn sự hiểu biết của con người đối với các
quy định pháp luật, các hiện tượng pháp luật xảy ra trong đời sống hằng ngày,
từ đó góp phần nâng cao ý thức tự giác chấp hành pháp luật của nhân dân.
11

Giữa các mục đích đều có quan hệ qua lại thống nhất chặt chẽ, tác động
lẫn nhau. Bởi vậy, thỏa mãn cả ba mục đích này thì PBGDPL sẽ đem lại hiệu
quả cao, không chỉ là yếu tố tác động từ bên ngoài mà còn tác động đến tư
duy, tư tưởng và trở thành nội tâm của mỗi người. Đây là một trong những
yêu cầu quan trọng mà PBGDPL nói chung và PBGDPL cho thanh thiếu niên
nói riêng phải đáp ứng được.
1.1.3 Đặc điểm của hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh
niên
Thứ nhất, PBGDPL cho thanh niên là PBGDPL cho tầng lớp trẻ, là
nguồn nhân lực tương lai của đất nước và phải đào tạo ở các bậc học khác
nhau. Do vậy, chủ thể PBGDPL cần dựa trên đặc trưng này để đưa ra phương
pháp phổ biến, giáo dục phù hợp. Đối với đối tượng là thanh niên thì có sự đa
dạng về trình độ văn hóa, nghề nghiệp, độ tuổi, môi trường sống...Điều này
đòi hỏi nhu cầu thông tin, kiến thức pháp luật với mỗi đối tượng sẽ khác nhau.
Chính vì vậy, trong quá trình PBGDPL phải có sự sàng lọc, phân loại đối
tượng để cung cấp những thông tin pháp luật phù hợp.
Thứ hai, PBGDPL đối với thanh niên có mối liên hệ chặt chẽ với công
tác xây dựng, thực hiện pháp luật.
Quá trình đưa pháp luật đến với đời sống không thể thiếu hoạt động
PBGDPL, đây là cầu nối để chuyển tải pháp luật vào cuộc sống. Không phải
lúc nào pháp luật cũng được mọi người biết đến, ủng hộ hay chấp hành
nghiêm chỉnh. Bản chất của pháp luật là phản ánh ý chí, nguyện vọng của
đông đảo quần chúng nhân dân nhưng nếu không được nhân dân biết đến thì
cũng không có ý nghĩa thực tiễn. Chính vì vậy, PBGDPL là phương tiện
truyền tải những thông tin, những nội dung và quy định của pháp luật với
thanh niên, giúp cho thanh niên hiểu biết, nắm bắt kịp thời, có hiệu quả. Từ đó
thanh niên có thể nhận thức đúng đắn để tránh vi phạm pháp luật, chấp hành
nghiêm chỉnh pháp luật bởi thanh niên là lứa tuổi đang phát triển, chưa có
nhận thức chín chắn, dễ bị dụ dỗ, lôi kéo vào con đường phạm pháp.
12

Thứ ba, PBGDPL đối với thanh niên đòi hỏi phải sử dụng các phương
pháp, hình thức phù hợp với trình độ dân trí, văn hóa, sự phát triển của khoa
học công nghệ, đặc điểm về nhận thức, tư duy, lối sống, của thanh niên.
Hiện nay, với môi trường sống năng động, khoa học công nghệ phát triển
thì chủ thể PBGDPL cho thanh niên cần rèn luyện họ trở thành những con
người phát triển toàn diện về mọi mặt, có kiến thức về pháp luật và tinh thần
trách nhiệm đối với xã hội. Bên cạnh những phương pháp truyền thống thì cần
tăng cường áp dụng những phương pháp hiện đại, có sử dụng công nghệ để
nâng cao hiệu quả, dễ tiếp thu, tác động nhanh vào nhận thức của thanh niên.
1.1.4 Vai trò của hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh
niên
V.I. Lê – nin đã nhấn mạnh: “ Luật là biện pháp chính trị, là chính trị”.
Phổ biến, giáo dục pháp luật là công tác quan trọng, ảnh hưởng đến hoạt động
của các tổ chức, cá nhân, đây là trách nhiệm của Đảng và toàn dân, đòi hỏi có
sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức; là một trong những mắt xích không thể
thiếu để mọi người đều ý thức, hành động, cư xử theo pháp luật, theo đường
lối của Đảng. Muốn pháp luật được chuyển tải, thấm nhuần vào đời sống nhân
dân thì cân PBGDPL. Hoạt động PBGDPL góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu
quả của quản lý nhà nước, quản lý xã hội bằng pháp luật. Nhiệm vụ xây dựng
pháp luật và đưa pháp luật vào đời sống phải được thực hiện song song.
Thứ nhất, PBGDPL giúp hình thành ý thức pháp luật và đạo đức cho thanh
niên, tăng cường sự hiểu biết pháp luật. Các quy phạm pháp luật được xây dựng
dựa trên nền tảng các nguyên tắc đạo đức. Do vậy mà pháp luật bảo vệ và phát
triển đạo đức. Giáo dục đạo đức tạo những tiền đề căn bản để xây dựng sự tôn
trọng đối với pháp luật ở công dân, ngược lại, giáo dục pháp luật tạo ra khả năng
thiết lập trong đời sống thực tiễn thường ngày những nguyên tắc đạo đức.
PBGDPL đối với thanh niên giúp cho thanh niên có tri thức pháp lý, tình
cảm pháp luật đúng đắn và hành vi hợp pháp, tạo tiền đề cho việc sử dụng
13

quyền lực nhà nước, tăng cường pháp chế, phát huy dân chủ và quyền tự do
của mỗi người; phòng ngừa có hiệu quả các hành vi vi phạm pháp luật của
thanh niên. PBGDPL cho thanh niên góp phần nâng cao ý thức pháp luật, văn
hoá pháp lý của thanh niên.
PBGDPL cho thanh niên nhằm xây dựng cho thanh niên tư duy về pháp
luật, tin vào pháp luật, ý thức được việc sống và làm theo pháp luật, hiểu biết
sâu sắc hơn các sự kiện pháp luật trong đời sống.
Thứ hai, PBGDPL cho thanh niên góp phần nâng cao hiệu quả quản lý
nhà nước, quản lý xã hội.
Đây là vai trò hết sức quan trọng của PBGDPL cho thanh niên. Pháp luật
là công cụ để quản lý nhà nước, quản lý xã hội. Một khi thanh niên đã tin vào
pháp luật, sống và làm việc theo pháp luật, thì việc quản lý nhà nước sẽ dễ
dàng hơn, phát huy tối đa hiệu quả của mỗi cơ quan, tổ chức thực thi pháp
luật và quyền tự do, dân chủ của mỗi cá nhân.
Có thể nói, PBGDPL với nhiều kiểu tác động khác nhau nhằm nâng
cao trình độ nhận thức về pháp luật, tư duy và lý tưởng pháp lý của toàn thể
quần chúng nhân dân. Bên cạnh đó, PBGDPL là nền tảng cho việc quản lý xã
hội của bộ máy nhà nước, bài trừ những hành vi vi phạm, chống phá xã hội
chủ nghĩa.
1.2 Các yếu tố cấu thành phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên
1.2.1 Chủ thể của phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên
Trong khoa học pháp lý, chủ thể PBGDPL là những cá nhân, tổ chức
theo chức năng, nhiệm vụ hay trách nhiệm xã hội đã tham gia trực tiếp hoặc
gián tiếp vào hoạt động PBGDPL nhằm thực hiện các mục đích của giáo dục
pháp luật.
Khoản 1 Điều 3 Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012 quy định
“Phổ biến, giáo dục pháp luật là trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị,
14

trong đó Nhà nước giữ vai trò nòng cốt” [29, tr. 1]. Trong giai đoạn hiện nay,
PBGDPL cho thanh niên là trách nhiệm của các cấp bộ Đảng, của các cơ quan
trong bộ máy Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, các đoàn thể quần
chúng, của mỗi cá nhân... Tuy nhiên, căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ, trách
nhiệm pháp lý của các tổ chức, cá nhân làm công tác PBGDPL, chủ thể giáo
dục pháp luật thường được chia thành hai loại là chủ thể chuyên nghiệp và
chủ thể không chuyên nghiệp.
Chủ thể chuyên nghiệp là loại chủ thể quan trọng và chủ yếu, là những
người có chức năng, nhiệm vụ hay trách nhiệm pháp lý chủ yếu, trực tiếp và
thường xuyên thực hiện công tác giáo dục pháp luật. Chủ thể chuyên nghiệp
bao gồm các tổ chức và cá nhân như: các Hội đồng PHCTPBGDPL; các trung
tâm tư vấn pháp luật; trung tâm trợ giúp pháp lý; các bộ phận chuyên trách
công tác phổ biến giáo dục pháp luật thuộc ngành Tư pháp; các báo cáo viên,
tuyên truyền viên pháp luật ở các cơ quan Đảng, các cơ quan Nhà nước, các tổ
chức chính trị - xã hội, các đoàn thể quần chúng, tổ chức kinh tế… các giảng
viên pháp luật, giáo viên giáo dục công dân; các phóng viên, biên tập viên
chuyên trang, chuyên mục pháp luật ở các cơ quan Báo - Đài - Tạp chí…
Chủ thể giáo dục pháp luật không chuyên nghiệp thường là những cá
nhân, tổ chức kiêm nhiệm, đảm nhận nhiệm vụ chính là chuyên môn nghiệp
vụ của họ, PBGDPL chỉ là lồng ghép vào các hoạt động phục vụ công việc
chính của họ, chủ thể này rất đa dạng. Bên cạnh đó, có sự tác động qua lại lẫn
nhau giữa con người với con người, khi người này thực hiện tốt pháp luật, có
ý thức chấp hành các quy định của pháp luật dẫn đến ảnh hưởng đến những
người xung quanh cũng học tập và làm theo pháp luật. Riêng đối với đối
tượng thanh niên thì Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh có vai trò nòng
cốt trong hoạt động PBGDPL.
15

* Chủ thể của phổ biến, giáo dục pháp luật cần có các điều kiện sau:
Một là, có kiến thức pháp luật. Đây là yêu cầu cần có đầu tiên của chủ thể
PBGDPL. Bởi vì muốn PBGDPL hay chấp hành pháp luật, vận dụng pháp
luật thì trước hết đều phải có hiểu biết pháp luật.
Hai là, tâm huyết, tận tụy với công tác PBGDPL. Người làm công tác
PBGDPL cần phải nhiệt tình, tâm huyết, tận tuỵ với công việc, phải luôn phấn
khởi phục vụ cho mọi , không quản ngại khó khăn khi gặp những vấn đề mới,
những văn bản pháp luật mới. Bản thân họ luôn không ngừng học tập, phấn
đấu vươn lên để hoàn thành công việc được giao.
Ba là, có khả năng hoà đồng và giao tiếp. PBGDPL mang tính chất hai
chiều, chủ thể không chỉ truyền đạt thông tin và giải thích pháp luật mà còn có
sự phản hồi của đối tượng được phổ biến. Chính sự qua lại giữa chủ thể và đối
tượng đòi hỏi người làm công tác PBGDPL phải có khả năng hòa đồng và
giao tiếp tốt.
Bốn là, biết tích luỹ tư liệu, kiến thức. Các quy định của pháp luật thì
thường xuyên thay đổi mà hoạt động PBGDPL vừa mang tính thời sự, vừa
mang tính lâu dài. Chủ thể làm công tác PBGDPL cần phải tích luỹ các kiến
thức pháp lý, pháp luật hiện hành, đường lối chính sách của Đảng, kiến thức
chuyên ngành cũng như kiến thức xã hội, kinh nghiệm thực tiễn ở Việt Nam
và nước ngoài thì mới đạt được hiểu quả cao.
1.2.2 Đối tượng của phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên
Đối tượng của PBGDPL là mỗi cá nhân hoặc các nhóm người chịu tác
động bởi các cá nhân, cơ quan, tổ chức thực hiện PBGDPL thông qua các
phương thức khác nhau nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Đối tượng của
PBGDPL bao gồm:
Đầu tiên là cán bộ, công chức, viên chức Nhà nước. Loại đối tượng này
rất quan trọng bởi họ trực tiếp nắm giữ và thực thi các chức năng, nhiệm vụ
của bộ máy nhà nước, họ thường xuyên tiếp xúc với nhân dân.Vì vậy, họ vừa
16

là đối tượng cần được trang bị đầy đủ kiến thức về pháp luật, đồng thời họ
cũng là chủ thể giáo dục pháp luật với đối tượng giáo dục là nhân dân.
Hai là học sinh, sinh viên. Đối tượng này cần được đặc biệt quan tâm,
rèn luyện, hình thành ý thức pháp luật và phát triển toàn diện bởi đây là lớp
trẻ, là những người chủ tương lai của đất nước.
Ba là thanh niên là người lao động như công nhân, thợ thủ công... hoặc
người đang có nhu cầu tìm kiếm việc làm. Lực lượng này cần được giáo dục
để nhận thức được trách nhiệm, nhiệm vụ và quyền lợi của mình. Đây là lực
lượng đông đảo thuộc nhiều tầng lớp, ngành nghề khác nhau, về trình độ hiểu
biết pháp luật cũng rất khác nhau, do đó khi tiến hành PBGDPL phải chú ý tới
các đặc điểm riêng để chọn phương thức và nội dung phù hợp.
Bốn là, thanh niên có những hành vi sai phạm, phạm pháp đã chấp hành
xong hình phạt hoặc đang được cải tạo, đang ở trại giáo. Nhóm đối tượng này
cực kỳ nhạy cảm, cần được quan tâm, giáo dục để có thể trở lại với xã hội, có
thể sống và làm việc như mọi công dân khác.
1.2.3 Yêu cầu đối với việc PBGDPL cho thanh niên
1.2.3.1 Đề cao tính Đảng trong phổ biến, giáo dục pháp luật
Đường lối, chủ trương của Đảng được cụ thể hóa thông qua các quy định
của pháp luật. Do vậy, PBGDPL cũng chính là việc phổ biến, giáo dục đường
lối, chính sách của Đảng. Việc thực hiện pháp luật đúng hay không đúng đều
có ảnh hưởng nhất định đến Nhà nước, đến vai trò lãnh đạo của Đảng. Pháp
luật phải được chấp hành nghiêm chỉnh thì uy tín lãnh đạo của Đảng đối với
Nhà nước và nhân dân mới được giữ vững. Bởi vậy, một trong những nguyên
tắc PBGDPL là đề cao tính Đảng. Không đề cao tính Đảng sẽ rơi vào chủ
quan duy ý chí, phiến diện bởi đường lối, chính sách của Đảng bao giờ cũng
phản ánh quy luật khách quan của quá trình vận động xã hội. Mặt khác, các
quan hệ xã hội luôn biến đổi không ngừng, cho nên phải lấy đường lối, chính
17

sách của Đảng làm kim chỉ nam cho các hoạt động thực hiện pháp luật, áp
dụng pháp luật, PBGDPL.
Muốn đề cao tính Đảng cần hiểu biết đầy đủ đường lối, chính sách của
Đảng đối với từng vấn đề, nhiệm vụ trong công cuộc xây dựng kinh tế, văn
hóa, xã hội. Pháp luật hay đường lối, chính sách của Đảng luôn phải được sửa
đổi, bổ sung. Vì thế, PBGDPL, tuyên truyền đường lối của Đảng phải luôn bắt
nhịp với những thay đổi trong đời sống của nhân dân.
PBGDPL cần được truyền đạt một cách khoa học, chuẩn xác.Bởi giáo
dục không chỉ thông tin cho người nghe về pháp luật mà còn phải giải thích
các văn bản luật và việc giải thích phải bảo đảm tính khoa học. Đầu tiên,
giảng viên hay giáo viên phải có trình độ pháp lý để hiểu rõ nội dung và ý
nghĩa của quy phạm pháp luật. Hai là việc giải thích pháp luật còn phải đặt
trong bối cảnh điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội, thấy được mối liên hệ giữa
các văn bản pháp luật với các điều luật với nhau.
1.2.3.2 Bảo đảm tính khoa học, chuẩn xác, chuyển tải đúng nội dung văn
bản
Nội dung được phổ biến, giáo dục là pháp luật, là những quy tắc xử sự
được Nhà nước ban hành, có cấu trúc chặt chẽ từ câu chữ tới nội dung và hình
thức. Do đó phải bảo đảm tính truyền đạt câu từ chặt chẽ, ngôn ngữ chính xác,
đúng tinh thần của văn bản.
PBGDPL không chỉ thông tin, truyền đạt lại nội dung cho của các văn
bản pháp luật và những điều luật mới được ban hành mà còn phải giải thích về
các văn bản đó. Tính khoa học trong giải thích pháp luật trước hết đòi hỏi có
trình độ pháp lý, chẳng hạn hiểu rõ thành phần của quy phạm pháp luật để
hiểu được quy phạm, hiểu nội dung quan hệ pháp luật để phân biệt rõ quyền
và nghĩa vụ của các chủ thể, từ đó nêu lên được ý nghĩa của quy phạm trong
18

việc điều chỉnh những quan hệ xã hội. Tính khoa học là khi giải thích một văn
bản pháp luật hay một điều luật cần đặt nó trong bối cảnh ban hành, những
điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội. Ngoài ra còn phải thấy được mối liên hệ
giữa các văn bản pháp luật và các điều luật với nhau và bảo đảm tính lôgíc,
tính chặt chẽ của các văn bản pháp luật, các điều luật.
1.2.3.3 Bảo đảm tính đại chúng
Tính đại chúng là phù hợp với đối tượng, dễ hiểu, dễ ápdụng. PBGDPL
phải xuất phát từ đối tượng được phổ biến và phải phù hợp với trình độ văn
hoá, giới tính, nghề nghiệp, lứa tuổi,... và sử dụng ngôn ngữ thông dụng, đơn
giản, ngắn gọn.
1.2.3.4 Lựa chọn được hình thức phù hợp.
Mỗi đối tượng cần một hình thức PBGDPL khác nhau nên khi PBGDPL
phải xuất phát từ đối tượng để lựa chọn hình thức phù hợp. Ngoài ra, hình
thức đó còn phải phù hợp với từng địa phương, điều kiện kinh tế, chính trị, xã
hội nhất định.
Tóm lại, khi tiến hành PBGDPL cần chọn một hình thức bảo đảm yêu
cầu, phù hợp với đối tượng được phổ biến hoặc kết hợp đan xen các hình thức
để nâng cao hiệu quả.
1.2.3.4 Đối với đối tượng tiếp nhận phổ biến, giáo dục pháp luật
Về kiến thức, các cá nhân tiếp nhận PBGDPL cần được bồi dưỡng về
mọi mặt. Đối với thanh niên là học sinh, sinh viên thì cần lồng ghép vào
chương trình giảng dạy tại nhà trường. Thanh niên là những người lao động
thì việc PBGDPL được thực hiện tại cơ quan, tổ chức...ngay cả trong công
việc chuyên môn. Thanh niên chưa có việc làm thì việc PBGDPL được thực
hiện tại nơi cư trú, sinh sống.
Các đối tượng được PBGDPL cần nghiêm túc học tập, tìm hiểu, áp dụng
vào thực tiễn những kiến thức pháp luật đã học tập và tìm hiểu được trong
hành vi, suy nghĩ, ứng xử với xã hội
19

1.2.4 Nội dung của phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên
Nội dung của PBGDPL là yếu tố quan trọng, xác định đúng nội dung là
việc cần thiết để PBGDPL có hiệu quả. Theo quy định tại Điều 10 của Luật
phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012 thì việc tổ chức phổ biến, giáo dục
pháp luật tập trung vào các nội dung sau:
- Quy định của Hiến pháp và văn bản quy phạm pháp luật, trọng tâm là
các quy định của pháp luật về dân sự, hình sự, hành chính, hôn nhân và gia
đình, bình đẳng giới, đất đai, xây dựng, bảo vệ môi trường, lao động, giáo
dục, y tế, quốc phòng, an ninh, giao thông, quyền và nghĩa vụ cơ bản của
công dân, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan Nhà nước, cán bộ, công
chức, các văn bản quy phạm pháp luật mới được ban hành.
- Những văn bản mà nước ta đã ký, thỏa thuận với các quốc gia, khu
vực, các tổ chức trên thế giới.
- Ý thức, hành động theo pháp luật, bảo vệ quyền lợi của bản thân và mọi
người.
- Nắm được chức năng, nhiệm vụ của bộ máy nhà nước.
- Các quy định, trình tự, thủ tục liên quan trực tiếp đến nhiệm vụ, quyền
hạn, trách nhiệm của chính quyền cơ sở;
- Các trình tự, thủ tục pháp lý để bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp và thực
hiện các nghĩa vụ của công dân, đặc biệt là các trình tự, thủ tục liên quan đến giải
quyết khiếu nại, tố cáo; quy chế tiếp công dân; quy chế dân chủ cơ sở;
- Cập nhật những thông tin pháp luật mới ban hành, đặc biệt là những
thông tin pháp luật liên quan trực tiếp và mật thiết đến hoạt động của chính
quyền cấp cơ sở, các văn bản quy phạm pháp luật của địaphương.
- Theo dõi những chính sách pháp luật được áp dụng tại địa phương.
Ngoài ra, đặc biệt đối với thanh niên tỉnh Quảng Bình, những kiến thức
pháp luật về lao động; hôn nhân gia đình; phòng, chống tệ nạn xã hội; giới
20

tính...cần được chú trọng bởi đặc thù của thanh niên ở nông thôn chính là kinh tế
chủ yếu là nông nghiệp, không có công ăn việc làm, nên việc hiểu biết những
loại văn bản pháp luật trên để phục vụ trực tiếp cho đời sống còn hạn chế.
PBGDPL đối với thanh niên giúp họ hiểu rõ được nội dung, nắm được
bản chất của các quy định pháp luật, vai trò, sự cần thiết của pháp luật trong
đời sống xã hội. Từ đó, thanh niên ý thức được trách nhiệm của bản thân, vận
dụng một cách linh hoạt, chủ động, sáng tạo các quy quy phạm pháp luật vào
cách ứng xử, giao tiếp, quá trình làm việc.
1.2.5 Hình thức và phương pháp của phổ biến, giáo dục pháp luật cho
thanh niên
Hình thức phổ biến, giáo dục là yếu tố cực kỳ quan trọng, ảnh hưởng
trực tiếp đến kết quả đạt được của công tác. Theo các tác giả Trần Ngọc
Đường, Dương Thị Thanh Mai thì “ Hình thức giáo dục pháp luật là các dạng
hoạt động cụ thể để tổ chức quá trình giáo dục pháp luật, để thể hiện nội
dung giáo dục pháp luật”.
Điều 11 của Luật phổ biến, giáo dục năm 2012 đã quy định rất cụ thể về
hình thức PBGDPL nói chung, và với thanh niên nói riêng:
- Công khai trên các mặt báo
Văn phòng Chủ tịch nước chủ trì phối hợp với Văn phòng Quốc hội, cơ
quan chủ trì soạn thảo tổ chức họp báo và ra thông cáo báo chí về luật, pháp
lệnh, nghị quyết chứa đựng quy phạm pháp luật của Quốc hội, Ủy ban thường
vụ Quốc hội sau khi Chủ tịch nước ký lệnh công bố.
Hằng tháng, Bộ Tư pháp chủ trì phối hợp với Văn phòng Chính phủ và
cơ quan chủ trì soạn thảo ra thông cáo báo chí về văn bản quy phạm pháp luật
do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành.
Nội dung của thông cáo báo chí nêu rõ sự cần thiết, mục đích ban hành
và nội dung chủ yếu của văn bản quy phạm pháp luật.
21

- Phổ biến pháp luật thông qua các hoạt động tập thể, các giờ sinh hoạt;
cung cấp thông tin, tài liệu pháp luật gắn với thanh niên như luật Thanh niên,
Luật Bảo vệ chăm sóc và giáo dục trẻ em...
- Thông qua phát thanh, phát sóng, internet, tranh ảnh tuyên truyền, cổ
động, trang thông tin của từng cơ quan, tổ chức.
- Tổ chức thi tìm hiểu pháp luật thông qua các hình thức như: đố vui,
rung chuông vàng, thi hùng biện, thi tiểu phẩm, thi diễn kịch....
- Thông qua các phiên tòa xét xử, công tác hòa giải khi xảy ra xích mích.
- Tổ chức sinh hoạt, biểu diễn văn nghệ trên cơ sở chủ đề về pháp luật.
- Lồng ghép vào chương trình giảng dạy tại nhà trường. Đưa giáo dục
pháp luật và bộ môn Giáo dục công dân ở các trường phổ thông, đối với các
trường đại học, cao đẳng... thì các môn pháp luật chung cho tất cả sinh viên
và các môn cho sinh viên chuyên ngành, ngoài ra có thể tổ chức các hoạt
động ngoại khóa. Hình thức này là hình thức thường được áp dụng.
- Ngoài ra còn có nhiều hình thức khác, mỗi hình thức đều có ưu nhược
điểm riêng, đối tượng áp dụng phù hợp.
Phương pháp PBGDPL là hệ thống các cách thức sử dụng để tiến hành
hoạt động giáo dục pháp luật; là hệ thống những cách thứctuyên truyền, tác
động của chủ thể giáo dục lên đối tượng nhằm hình thành ở thanh niên ý thức
chấp hành pháp luật, xử lý hiệu quả các tình huống pháp luật nảy sinh trong
đời sống xã hội.
Theo quan điểm của các nhà luật học, phương pháp PBGDPL đối với thanh
niên bao gồm phương pháp thuyết trình, phương pháp nêu vấn đề, phương pháp
đóng vai, phương pháp thảo luận,....Tuy nhiên dưới góc độ khoa học giáo dục thì
các nhà giáo dục học cho rằng phương pháp PBGDPLbao gồm nhóm phương
pháp thuyết phục, nhóm phương pháp tổ chức hoạt động, nhóm phương pháp
kích thích và điều chỉnh hành vi... Tóm lại, người làm công tác phổ biến, giáo
22

dục thường sử dụng hai phương pháp cơ bản là phương pháp truyền thống và
phương pháp hiện đại.
Phương pháp truyền thống là phương pháp sử dụng các công cụ, phương tiện
lâu đời như: thuyết trình, giảng dạy pháp luật; nói chuyện, tọa đàm pháp luật…
Phương pháp hiện đại là phương pháp có sử dụng kết hợp các thiết bị kỹ
thuật, công nghệ hiện đại như máy tính, máy quay phim…để chủ thể
PBGDPL có thể dễ dàng thực hiện các phương pháp mô hình hóa, trực quan
hóa gắn với các tình huống quan sát thực tế.
Khi sử dụng các phương pháp PBGDPL cho thanh niên cần kết hợp được
lý luận với thực tiễn thi hành pháp luật. PBGDPL đối với thanh nhiên nên bao
gồm những phương pháp như sau: phương pháp thuyết phục, phương pháp
thông tin pháp luật, phương pháp tuyên truyền, giải thích pháp luật, phương
pháp giảng dạy pháp luật trong nhà trường, phương pháp nói chuyện, trao đổi
về pháp luật; hệ thống phương pháp tổ chức hoạt động nhằm hình thành kỹ
năng, kỹ xảo, hành vi và thói quen thực hiện pháp luật; hệ thống phương pháp
kích thích hoạt động và điều chỉnh hành vi.
Phương pháp thuyết phục tác động vào nhận thức, tư duy, tình cảm của
thanh niên để hình thành ý thức và thái độ pháp luật đúng đắn, phù hợp với
các chuẩn mực pháp luật. Chủ thể phải dùng lý lẽ chuẩn xác, dẫn chứng sinh
động, thiết thực trong thực tế để cho thanh niên nắm được, từ đó chấp hành
nghiêm chỉnh pháp luật
Phương pháp thông tin pháp luật là phương pháp sử dụng phương tiện
truyền thông như báo, tạp chí chuyên ngành pháp luật, truyền hình, truyền
thanh, các loại hình nghệ thuật như phim, ảnh... để chuyển tải nhữngkiến thức
pháp luật.
Phương pháp tuyên truyền, giải thích pháp luật thường được sử dụng
chủ yếu khi một văn bản pháp luật mới được ban hành.
23

Phương pháp giảng dạy pháp luật trong nhà trường là việc giáo viên sử
dụng các phương pháp thuyết trình, phương pháp đàm thoại, phương pháp
nêu vấn đề, phương pháp thảo luận nhóm.... và thông qua các giờ ngoại khóa
sinh hoạt để tổ chức các hoạt động PBGDPL.
Phương pháp nói chuyện, trao đổi về pháp luật là việc các đối tượng
giáo dục pháp luật thảo luận, trao đổi về một sự kiện, hiện tượng, tình huống
pháp lý trong thực tiễn xã hội.
Phương pháp tổ chức hoạt động là luyện tập cho thanh niên thực hiện
một cách đều đặn, có hệ thống các hành động nhất định nằm biến chúng thành
thói quen, thuộc tính của nhân cách và rèn luyện bằng việc tham gia các hoạt
động khác nhau, xâm nhập vào các tình huống thực tiễn để giải quyết vấn đê,
xây dựng các kỹ năng sống.
Nhóm các phương pháp kích thích hoạt động và điều chỉnh hành vi là
việc tác động vào nhận thức, tình cảm của học sinh, sinh viên nhằm tạo ra tâm
lý tin tưởngcho các em khi tham gia vào các hoạt động PBGDPL đồng thời
giúp họ nhận ra những thiếu sót, sai phạm của mình để tự giác sửa chữa, khắc
phục. Phương pháp này bao gồm khen thưởng, xử phạt, thi đua nhằm thúc đẩy
mỗi cá nhân học sinh tham gia một cách tích cực vào những công việc có ích
cho xã hội và điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp.
Nhìn chung, phương pháp PBGDPL rất đa dạng. Mỗi phương pháp đều
có chức năng, ưu điểm riêng, vì vậy, với từng hoàn cảnh và đối tượng cụ thể
cần lựa chọn các phương pháp khác nhau hoặc kết hợp giữa chúng bởi các
phương pháp đều có mối liên hệ chặt chẽ, hỗ trợ cho nhau.
1.3 Điều kiện bảo đảm việc thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật
cho thanh niên
Hoạt động PBGDPL thường xuyên chịu sự tác động, ảnh hưởng của
nhiều yếu tố. Trong đó, việc bảo đảm pháp lý, về tổ chức, cán bộ, cơ sở vật
24

chất và phương tiện cho công tác PBGDPL; cũng như bảo đảm kinh phí
PBGDPL là các yếu tố tác động, chi phối mạnh mẽ đến PBGDPL.
1.3.1 Điều kiện bảo đảm về pháp lý cho phổ biến, giáo dục pháp luật
Mọi hoạt động trong xã hội diễn ra đều chịu sự điều chỉnh của hệ thống
pháp luật. Giáo dục nói chung và giáo dục pháp luật nói riêng cũng được thực
hiện dưới sự bảo đảm của pháp luật. Nhà nước ta đã hình thanh cơ chế đồng
bộ, thống nhất, điều chỉnh toàn diện về công tác PBGDPL; trong đó xác định
cụ thể trách nhiệm của mỗi cá nhân, tổ chức, xây dựng nguồn lực, và các điều
kiện bảo đảm hoạt động.
Các thể chế giáo dục pháp luật cho thanh niên vừa đề ra những yêu cầu
để các chủ thể giáo dục và đối tượng giáo dục tuân thủ, vừa đề ra chế tài đối
với hành vi vi phạm. Các quy định này vừa đưa hoạt động PBGDPL thực hiện
trong khuôn khổ pháp luật, vừa ngăn chặn và xử lý các trường hợp vi phạm.
Ngoài ra, bảo đảm về pháp lý còn thể hiện ở hệ thống cơ quan bảo vệ pháp
luật (Viện Kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân, Cơ quan nội vụ...), hệ thống
cơ quan quyền lực Nhà nước (Quốc hội, HĐND), cơ quan hành pháp... luôn
giám sát việc thực thi tất cả các hoạt động của công tác PBGDPL.
1.3.2 Bảo đảm về tổ chức, cán bộ, cơ sở vật chất và phương tiện cho
phổ biến, giáo dục pháp luật
Khâu đầu tiên đặc biệt quan trọng là việc xây dựng và kiện toàn về tổ
chức, phát triển một hệ thống các cơ quan trực tiếp thực hiện PBGDPLtheo
hướng hoạt động chuyên nghiệp. Các cơ quan, tổ chức phải phối hợp với nhau
và phát huy vai trò của mình trong công tác PBGDPL cho thanh niên. Từ đó,
PBGDPL cho thanh niên mới thực sự mang lại hiệu quả cao.
Một nhân tố không thể thiếu là đội ngũ cán bộ làm công tác PBGDPL.
Số lượng và chất lượng, trình độ chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ
làm công tác PBGDPL sẽ quyết định trực tiếp đến chất lượng, hiệu quả của
hoạt động PBGDPL.
25

Bên cạnh đó, cơ sở vật chất và các phương tiện phục vụ cho công tác
PBGDPL cũng là một phần quan trọng không thể thiếu. Sử dụng cơ sở vật
chất và phương tiện hiện đại sẽ giúp cho công tác PBGDPL được diễn ra
thuận lợi, dễ dàng, có hiệu quả, chuyển tải kiến thức pháp luật một cách
nhanh chóng. Ngược lại, cơ sở vật chất và các phương tiện lạc hậu, lỗi thời sẽ
làm giảm hiệu quả của công tác PBGDPL.
1.3.3 Bảo đảm kinh phí dành cho phổ biến, giáo dục pháp luật
Yếu tố kinh phí là một điều kiện bảo đảm vô cùng cần thiết. Thực tế
những năm qua cho thấy kinh phí dành cho hoạt động PBGDPL quá hạn hẹp.
Để việc PBGDPL cho thanh niên đạt hiệu quả cao và được tiến hành thông
suốt thì cần có một nguồn kinh phí thích đáng. Các công tác như duy trì hoạt
động của Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật; tổ chức các cuộc
hội thảo, toạ đàm; biên soạn tài liệu, xây dựng chương trình, đề án, kế
hoachPBGDPL… đều cần có kinh phí để thực hiện.
Từ khi Nhà nước ban hành Chỉ thị số 32 và các Chương trình, Đề án về phổ
biến, giáo dục pháp luật của Chính phủ, việc đầu tư nguồn lực về bộ máy, đội
ngũ cán bộ và kinh phí cho công tác PBGDPL được tăng cường. Các bộ, ngành,
địa phương đã bố trí kinh phí cho công tác PBGDPL trong kế hoạch ngân sách
hàng năm của mình theo Thông tư số 63/2005/TT-BTC ngày 05/8/2005 của Bộ
Tài chính, Thông tư số 73/2010/TTLT-BTC-BTP ngày 14 tháng 5 năm 2010
hướng dẫn việc quản lý và sử dụng kinh phí bảo đảm cho công tác phổ biến, giáo
dục pháp luật, Thông tư số14/2014/TTLT-BTC-BTP ngày 27 tháng 01 năm 2014
quy định việc lập dự toán, quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí ngân sách nhà
nước bảo đảm cho công tác PBGDPL và chuẩn tiếp cận pháp luật của người dân
tại cơ sở. Quyền chủ động của các địa phương trong bố trí ngân sách hàng năm
cho công tác PBGDPL là một trong những điều kiện thuận lợi để công tác
PBGDPL được tiến hành dễ dàng và có hiệu quả hơn.
26

Ngoài ra, sự hỗ trợ, đóng góp của các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp trong và
ngoài nước cũng là một phần quan trọng trong việc đáp ứng kinh phí cho công
tác PBGDPL nói chung và PBGDPL cho thanh niên nói riêng.
1.3.4 Bảo đảm khác
Bảo đảm về sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức trong PBGDPL cho
thanh niên. Các cơ quan, tổ chức cần có sự liên kết, phối hợp, giúp đỡ qua lại,
ủng hộ cho nhau trong quá trình thực hiện công tác. Có thể là giúp đỡ nhau về
tài liệu, về phương tiện, về kinh phí...
Thể hiện của những hình thức bảo đảm xã hội là sự ủng hộ của các tổ
chức xã hội, của dư luận xã hội đối với các chương trình, nội dung giáo dục.
Bên cạnh đó, còn có bảo đảm về văn hóa thể hiện ở chỗ truyền thống văn
hóa của người Việt Nam luôn tôn trọng đạo lý, hiếu học, tôn trọng pháp luật.
Chính vì thế, thanh niên dựa trên nền tảng nét văn hóa này để càng có động
lực thúc đẩy việc học tập, hiểu biết về pháp luật, sống và làm theo pháp luật.
Những hình thức bảo đảm này đều góp phần nâng cao hiệu quả cho công tác
PBGDPL. Từ đó đáp ứng được mục tiêu đề ra.
Tiểu kết Chương 1
Chương 1 đã làm rõ được những vấn đề lý luận về PBGDPL cho thanh
niên. Luận văn đã đưa ra khái niệm thanh niên là “một nhóm nhân khẩu – xã
hội với một độ tuổi xác định, với những tâm sinh lý đặc thù và có một vai trò
quan trọng trong các lĩnh vực của đời sống xã hội; có độ tuổi từ đủ 16 đến 30
tuổi”; khái niệm phổ biến, giáo dục cho thanh niên. Bên cạnh đó, chương 1
cũng đã đưa ra những đặc điểm, vai trò của PBGDPL. Đồng thời, trong
chương 1 luận văn cũng làm rõ các yếu tố cấu thành PBGDPL cho thanh niên
bao gồm chủ thể, đối tượng, yêu cầu, nội dung, hình thức, phương phápthực
hiện PBGDPL cho thanh niên. Ngoài ra còn có các điều kiện bảo đảm nhằm
phát huy tối đa hiệu quả của công tác PBGDPL cho thanh niên./
27

CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO
THANH NIÊN TẠI TỈNH QUẢNG BÌNH
2.1 Những yếu tố tác động đến công tác phổ biến, giáo dục pháp luật
cho thanh niên trên địa bàn tỉnh Quảng Bình
2.1.1 Các điều kiện kinh tế, xã hội, văn hóa có ảnh hưởng đến hoạt
động phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên tại tỉnh Quảng Bình
Quảng Bình có tổng diện tích: 806.527 ha, thuộc vùng Bắc Trung Bộ;
phía bắc giáp Hà Tĩnh có đèo Ngang làm đường phân chia; phía nam giáp
Quảng Trị; phía đông Quảng Bình là biển; phía tây có ranh giới giáp với Lào.
Cấu tạo địa hình của tỉnh Quảng Bình có cả đồng bằng, cát ven biển, đồi trung
du và núi cao. Đại bộ phận lãnh thổ là vùng đồi núi (chiếm trên 85% diện tích
tự nhiên), đồng bằng nhỏ hẹp, đất lúa ít, đất nông lâm xen kẻ và bị chia cắt
bởi nhiều sông, suối dốc. Sự phong phú và đa dạng của địa hình là điều kiện
để phát triển kinh tế theo hướng kết hợp giữa biển và đất liền, địa hình tự
nhiên tạo nhiều cảnh quan đẹp: Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, Vũng
Chùa – Đảo Yến...
Quảng Bình được tạo hóa ban tặng nhiều thắng cảnh đẹp như suối Bang,
biển Nhật Lệ, nhiều hang động đẹp như động Phong Nha - Kẻ Bàng, hang
Sơn Đoòng...Quảng Bình nổi tiếng là Chúa tể về các hang động. Bởi vậy nói
đến các hang động, người ta nghĩ ngay đến Quảng Bình. Quảng Bình cũng là
vùng đất có nền văn minh lâu đời, nhiều nơi là hiện thân của các nền văn hóa,
là bằng chứng sống trong các cuộc đấu tranh giành độc lập qua hàng ngàn
năm vẫn còn được bảo tồn nguyên vẹn.
Quảng Bình có dân số là 877.702 người ( năm 2017). Toàn tỉnh có 1
thành phố, 6 huyện với 159 xã, phường, thị trấn, trong đó có 10 phường, 8 thị
28

trấn và 141 xã. Thành phố Đồng Hới là nơi đặt trụ sở của các cơ quan, tổ chức
chủ yếu, là trọng điểm diễn ra mọi hoạt động của tỉnh. Dân cư ở đây ngoài
dân tộc Kinh chiếm đa số còn có một số dân tộc thiểu số sinh sống như: Vân
Kiều, Arem, Ma Coong...
Tình hình phát triển kinh tế xã hội trong những năm qua tuy gặp nhiều
khó khăn do thiên tai, dịch bệnh nhưng các chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội
của tỉnh đều đạt và vượt kế hoạch. Tốc độ tăng trưởng GDP năm 2017 tăng
6,62%, đã vượt kế hoạch đặt ra.
Các đặc điểm nêu trên có ảnh hưởng đến công tác PBGDPL cho thanh
niên tại tỉnh Quảng Bình theo hai hướng.
Thứ nhất, ảnh hưởng tích cực: Dân số đông với tính cách đặc trưng là
chăm chỉ, cần cù, thông minh, sáng tạo, giàu lòng yêu nước cùng với sự tăng
trưởng kinh tế, ổn định về chính trị - xã hội là điều kiện thuận lợi để nâng cao
dân trí, ý thức và nhu cầu tìm hiểu pháp luật của người dân. Đồng thời sự phát
triển về kinh tế là tiền đề để đầu tư cho việc thực hiện công tác PBGDPL.
Thứ hai là ảnh hưởng tiêu cực, với địa bàn rộng, địa hình phức tạp, thành
phần dân cư phức tạp, sinh sống không tập trung, một số vùng giao thông đi
lại khó khăn là nguyên nhân gây khó khăn cho việc thực hiện công tác
PBGDPL.
2.1.2 Thực trạng thanh niên tại tỉnh Quảng Bình
Thanh niên tỉnh Quảng Bình đa dạng về trình độ học vấn, văn hóa, nghề
nghiệp, lứa tuổi. Về số lượng: Theo thống kê tính đến tháng 7/2017 thì số
lượng thanh niên của tỉnh là 195.748 người, chiếm 22,3% dân số toàn tỉnh.
Về số lượng: Thanh niên Quảng Bình có 96.895 nam và 98.853 nữ. 33%
thanh niên đang học tập, 60,5% thanh niên đang làm việc, 6,5% số thanh niên
còn lại chưa có việc làm.
Về trình độ: Thanh niên được học tập rèn luyện, có kiến thức cao chiếm
29

59% trong số tổng thanh niên của tỉnh. Nhóm này thuộc khối nhân viên văn
phòng hoặc giữ các chức vụ chủ chốt trong các công ty, doanh nghiệp và sinh
viên, học sinh. Do có trình độ cao nên họ có nhiều khả năng kiếm được việc
làm ổn định, cuộc sống ổn định và ít bị lôi kéo vào các hoạt động phi pháp.
Học sinh thì vẫn do gia đình, nhà trường quản lý, thường xuyên được trau dồi
kiến thức cũng như nhắc nhở, kiểm tra nên những vấn đề về pháp luật chỉ xảy
ra với tỷ lệ thấp, không mang tính tràn lan. 23% thanh niên có kiến thức, hiểu
biết tạm ổn là những thanh niên làm công nhân tại các doanh nghiệp, nhà
máy... Nhóm thanh niên này tuy trình độ văn hóa không cao nhưng việc chấp
hành nội quy, quy định nơi làm việc thường tốt. Họ ý thức được việc phải
tuân thủ, chấp hành pháp luật trong cuộc sống nói chung và trong công việc
nói riêng. Thanh niên ít kiến thức có tỷ lệ khoảng 18%. Những thành phần
này thường là lao động tự do hoặc lêu lỏng. Nhóm thanh niên này thường gặp
nhiều vấn đề trong cuộc sống, thu nhập thấp, trình độ hiểu biết thấp nên dễ bị
lôi kéo vào những hoạt động phạm pháp như: cờ bạc, lô đề, ma túy...
Đặc biệt là thanh niên vùng dân tộc thiểu số, có trình độ hiểu biết về
pháp luật rất thấp. Họ ít được tiếp cận với pháp luật, ít được giáo dục về pháp
luật. Đây cũng là một trong những tình trạng đáng được quan tâm, chú trọng.
Thanh niên Quảng Bình có bản lĩnh chính trị, năng động, sáng tạo, chăm
chỉ, cần cù, tự lập. Đại bộ phận thanh niên đều tin vào sự lãnh đạo của Đảng,
vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, tham gia tích cực và ý thức trách
nhiệm vào công cuộc đổi mới, sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước. Sức sống tràn đầy năng lượng, trẻ trung đã khiến tinh thần sống
có trách nhiệm với xã hội được đẩy đến cực độ. Số lượng thanh niên mong
muốn tham gia các hoạt động tình nguyện vì cộng đồng ngày càng tăng, nhiều
phong trào xuất phát từ thanh niên và được lan rộng ra.
Tuy nhiên, thanh niên cũng chính là lực lượng đối mặt với nhiều vấn đề,
đó là số lượng thanh niên đông, việc quản lý khó khăn, tình hình an ninh trật
tự trên địa bàn phức tạp. Trong khi đó thanh niên lại là đối tượng dễ bị lôi
30

kéo, sa ngã vào các tệ nạn, cũng chính là đối tượng mà các thế lực thù địch
hướng tới.
Thanh niên là nguồn nhân lực dồi dào góp phần vào sự phát triển của
tỉnh Quảng Bình những việc quản lý và phát huy được tiềm năng của lực
lượng này cần có những biện pháp thích hợp. Thanh niên chịu tác động của
những yếu tố như: Sự tác động của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa; sự tác động của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa; quá trình xây
dựng nhà nước pháp quyềnxã hội chủ nghĩa; đạo đức, lối sống, giá trị truyền
thống dân tộc, truyền thống cách mạng, vì vậy tình trạng thanh niên vi phạm
tệ nạn xã hội diễn ra hết sức phức tạp, đặc biệt là ma túy.
Thông qua công tác khảo sát, điều tra, thì những năm trở lại đây, trình độ
nhận thức về pháp luật của thanh niên chưa cao. Họ chưa nhận thức được
những nội dung cơ bản nhất của pháp luật. Chính vì vậy, mà còn nhiều thanh
niên không thực hiện đúng pháp luật, cư xử và hành động trái pháp luật, vi
phạm các quy định của pháp luật. Để đánh giá cho đúng thực trạng hiểu biết
pháp luật của thanh niên là việc không đơn giản, cần dựa vào nhiều cơ sở
khác nhau.
Thứ nhất là căn cứ vào quy mô của việc triển khai giáo dục pháp luật bao
gồm các chủ trương, việc tổ chức, tính hệ thống của chương trình giáo dục
pháp luật và tính phổ biến của giáo dục pháp luật, đội ngũ thực hiện công tác
PBGDPL. Ở phương diện này chúng ta cần khẳng định rằng trong những năm
gần đây, chủ trương, tổ chức và hệ thống chương trình giáo dục cũng như đội
ngũ giảng dạy pháp luật cho thanh niên đã có những bước chuyển tích cực về
chất và lượng; nội dung giáo dục ngày càng đầy đủ và phong phú. Nhiều bộ
sách giáo khoa có nội dung về pháp luật được xây dựng, biên soạn công phu,
mức độ kiến thức, tính logic tăng dần, là tiền đề để hình thành, bồi đắp dần tri
thức pháp luật cho thanh niên Quảng Bình.
Về phương diện này, thanh niên Quảng Bình đã được trang bị cơ sở, nền
31

tảng tốt để có được sự hiểu biết pháp luật, có được hệ thống tri thức, làm quen
dần với các quy định pháp luật qua các bậc học phổ thông và đại học.
Thứ hai là căn cứ vào tình cảm, thái độ của thanh niên đối với việc học
và sự quan tâm đối với pháp luật. Yếu tố này rất quan trọng bởi nó nói lên tác
dụng chiều sâu của việc giáo dục pháp luật. Do đó, với đòi hỏi quản lý xã hội
theo pháp luật, pháp luật phải được nhận thức như là một chuẩn mực chủ yếu
của đời sống xã hội thì việc hình thành cho được tình cảm, thiện cảm với pháp
luật, mong muốn tìm hiểu pháp luật có ý nghĩa quan trọng bởi nó nói lên sự
thành công hay thất bại của công tác PBGDPL nói chung và PBGDPL cho
thanh niên ở Quảng Bình nói riêng. Thông qua khảo sát thực tế bằng tin bài
của các báo, đài... có thể thấy nhiều thanh niên thấy được sự cần thiết phải
học pháp luật. Bên cạnh đó, cũng có nhiều trường hợp dù được trang bị kiến
thức đầy đủ về pháp luật nhưng khi tìm hiểu sự quan tầm tìm đọc của thanh
niên đối với các văn bản pháp luật có tính phổ biến nhất định thì mức độ đó
lại rất thấp.
Bảng 2.1 Tình hình thanh niên tìm hiểu các văn bản quy phạm pháp luật
Đơn vị: %
Tiêu chí điều tra Học sinh Sinh viên
Tìm đọc Hiến pháp 15 46
Tìm đọc Bộ luật Hình sự 8,3 12
Tìm đọc Bộ luật Tố tụng Hình sự 6 20
Tìm đọc Luật Hôn nhân gia đình 4 32
TÌm đọc các Luật, Pháp lệnh khác 7,3 17
Nguồn: Số liệu điều tra của Sở Tư pháp Quảng Bình
Tỉ lệ thanh niên tìm hiểu về pháp luật còn thấp, đặc biệt là học sinh. Có
nhiều nguyên nhân dẫn đến thực tế trên, nhưng nguyên nhân rõ ràng nhất là
32

ngay cả đội ngũ giáo viên, giảng viên làm công tác giáo dục pháp luật cũng ít
quan tâm, tìm hiểu các vấn đề nảy sinh trong quá trình thực thi pháp luật. Từ
đó dẫn đến nội dung bài giảng không phong phú, khó gần gũi với thực tế, nên
khó để thuyết phục và tạo niềm tin với người học.
Bảng 2.2 Số liệu điều tra người làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật
Đơn vị: %
Tiêu chí điều tra
Giáo viên Giảng viên
phổ thông đại học
Tìm hiểu Hiến pháp 57 65
Tìm hiểu Bộ luật Hình sự 14,3 59
Tìm hiểu Bộ luật Tố tụng Hình sự 13 45
Tìm hiểu Luật Hôn nhân gia đình 42 60
Tìm hiểu các Luật, Pháp lệnh khác 16,7 25
Tìm đọc các báo pháp luật và đời sống 61,5 63
Nguồn: Số liệu điều tra của Sở Tư pháp Quảng Bình
Đây là một thực trạng đáng báo động và cần có biện pháp khắc phục để
nâng cao trình độ hiểu biết pháp luật của thanh niên. Một khi chủ thể làm
công tác PBGDPL mà không có kiến thức pháp luật vững vàng thì khó có thể
tạo được lòng tin cho đối tượng được giáo dục.
Thứ ba là căn cứ vào thực tiễn chấp hành pháp luật. Đối với việc thực
hiện một hành vi hợp pháp thì về mặt hiểu biết, ý thức pháp luật của cá nhân
có thể được biểu hiện ở các trường hợp: Có thể hiểu biết pháp luật, nhận thức
đầy đủ về hành vi đó; do thói quen; do ảnh hưởng của môi trường; sợ bị pháp
luật trừng phạt. Có thể thấy hiểu biết pháp luật để không làm những việc pháp
luật cấm, để hành động phù hợp với các quy định của pháp luật. Đây là một
trong những căn cứ quan trọng nói lên thực trạng hiểu biết pháp luật của loại
đối tượng này.
33

Ở Quảng Bình, với sự quan tâm chăm sóc của gia đình, nhà trường, xã
hội, nhiều thanh niên học hành chăm chỉ, tu dưỡng đạo đức, rèn luyện phẩm
chất, chấp hành nội quy, quy chế học tập. Đây là kết quả của việc giáo dục
toàn diện cả về chuyên môn, đạo đức, chính trị, xã hội của nhà trường, gia
đình, xã hội. Tuy nhiên vẫn còn một số thanh niên có thái độ thờ ơ, không
quan tâm đến pháp luật, thiếu hiểu biết, có biểu hiện vi phạm quy chế, nội quy
nhà trường, thậm chí vi phạm pháp luật.
Tóm lại, dựa trên các căn cứ và sự phân tích trên có thể thấy sự hiểu biết
pháp luật ngày càng đầy đủ dù vẫn còn ở mức độ nhất định, chưa thực sự thấu
đáo hết mọi nội dung của các ngành luật. Trên cơ sở lượng kiến thức pháp
luật được trang bị thông qua những chương trình PBGDPL, thanh niên có thể
nhận thức được sự cần thiết của pháp luật đối với bản thân, gia đình, xã hội. Ở
một chừng mực nào đó, để cho những hiểu biết pháp luật của thanh niên thấm
sâu vào trí có, trở thành tình cảm bền vững, thái độ tích cự đối với pháp luật ở
mọi thanh niên thì phải có những biện pháp lớn, toàn diện hơn, hiệu quả hơn
từ phía Nhà nước, từ các cơ quan, tổ chức, cá nhân làm công tác PBGDPL và
cả từ phía gia đình.
2.2 Tình hình phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên trên địa
bàn tỉnh Quảng Bình
2.2.1 Chủ thể thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên
trên địa bản tỉnh Quảng Bình
Với tinh thần huy động toàn bộ lực lượng cho công tác PBGDPL, đến
nay chủ thể làm công tác PBGDPL trên địa bàn tỉnh đã được củng cố, ngày
càng đi lên về cả số lượng lẫn chất lượng. Theo báo cáo tổng kết 5 năm thực
hiện Đề án tăng cường công tác PBGDPL cho thanh thiếu niên giai đoạn
2013-2017 của UBND tỉnh, chủ thể thực hiện công tác PBGDPL cho thanh
niên Quảng Bình bao gồm Hội đồng PHCTPBGDPL, các cán bộ công chức tư
pháp các cấp, tổ hòa giải, giáo viên, giảng viên...
34

Hội đồng PHCTPBGDPL gồm: Đại diện lãnh đạo UBND tỉnh; đại diện
lãnh đạo các ngành như: Tư pháp, Công an, Đài Truyền thanh tỉnh, Đoàn
Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh tỉnh...Tất cả đều có trình độ từ cử nhân trở
lên. Nhờ vậy mà công tác PBGDPL được triển khai rộng khắp thông qua hoạt
động của Hội đồng PHCTPBGDPL các cấp. Hoạt động theo mô hình này, lần
đầu tiên, công tác PBGDPL đã huy động được sự tham gia đông đảo của các
cơ quan, ban, ngành, đoàn thể; phát huy được tính xã hội hoá, thu hút dược
nhiều nguồn lực trong xã hội tham gia. Sự tồn tại của Hội đồng cùng hiệu quả
hoạt động của nó đã và đang được khẳng định. Thời gian qua, các ngành, địa
phương đã tăng cường tuyên truyền, kịp thời phổ biến các văn bản pháp luật
mới ban hành, liên quan thiết thực đến nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị
và đời sống của cán bộ, nhân dân.
Hiện nay, toàn tỉnh có 396 công chức tư pháp các cấp, trong đó có 182
công chức trực tiếp thực hiện công tác quản lý nhà nước về PBGDPL; 67
công chức pháp chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh.
Đội ngũ báo cáo viên cũng đóng vai trò quan trọng trong công việc tăng
cường công tác PBGDPL tại địa bàn tỉnh. Hiện có 119 báo cáo viên cấp tỉnh;
167 báo cáo viên cấp huyện và 1.715 tuyên truyền viên pháp luật cấp xãbáo
cáo viên các cấp, tất cả đều bảo đảm tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định tại
Thông tư số 18/2010/TT-BTP ngày 05/11/2010 của Bộ Tư pháp quy định về
báo cáo viên pháp luật.
Ngoài ra, lực lượng làm công tác PBGDPL tại các huyện, xã còn có
1.348 tổ hòa giải với 9.006 hòa giải viên. Số hòa giải viên có trình độ học vấn
cao đang ngày càng tăng lên đáng kể. Bên cạnh đó, không thể không kể đến
245 giáo viên giảng dạy môn giáo dục công dân, đây cũng là một lực lượng
tích cực trong công tác tham gia PBGDPL cho thanh niên.
Có thể nói, đội ngũ làm công tác PBGDPL tại tỉnh Quảng Bình ngày
càng được quan tâm, phát triển về số lượng và nâng cao trình độ chuyên môn
35

nghiệp vụ. Việc huy động được đông đảo lực lượng các ban, ngành, đoàn thể,
các báo cáo viên, tuyên truyền viên, hòa giải viên...tham gia PBGDPL đã đem
lại hiệu quả đáng kể trong việc đưa pháp luật vào cuộc sống, phát huy được
sức mạnh của cả hệ thống chính trị trong công tác PBGDPL. Tuy nhiên, vẫn
còn một số Phòng Tư pháp mỏng về số lượng, cán bộ đảm nhận nhiều công
việc nên không thể chuyên tâm cho việc PBGDPL. Mặt khác, trình độ và khả
năng truyền đạt của Báo cáo viên, Tuyên truyền viên pháp luật còn nhiều hạn
chế, kiến thức về pháp luậtcòn hạn hẹp. Mặc dù ngành Tư pháp đã tích cực
phối hợp với các ngành trong việc bồi dưỡng kiến thức pháp luật và nghiệp vụ
PBGDPL cho lực lượng này song chưa thường xuyên, chưa đạt được hiệu quả
cao. Về chế độ thù lao cho Báo cáo viên, Tuyên truyền viên pháp luật hiện
nay còn phụ thuộc vào điều kiện của từng ngành, từng địa phương, do vậy
chưa khuyến khích, động viên, tác động mạnh đối với họ.
2.2.2 Nội dung và đối tượng của phổ biến, giáo dục pháp luật cho
thanh niên tỉnh Quảng Bình
Nội dung của PBGDPL cho thanh niên gắn với từng nhóm đối tượng,
phù hợp với nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội tại địa bàn và yêu cầu của từng
ngành, cơ quan, đơn vị. Hiện nay, nội dung PBGDPL tại tỉnh Quảng Bình tập
trung vào các nhóm cơ bản:
Nhóm các văn bản pháp luật có tác động trực tiếp, liên quan thiết thực
đến đời sống của người dân Quảng Bình gồm các văn bản luật, văn bản dưới
luật, hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật do HĐND, UBND tỉnh, huyện
ban hành. Nhóm nội dung này được triển khai tuyên truyền, phổ biến một
cách thường xuyên, ổn định.
Thứ hai là nhóm các văn bản pháp luật vừa mới được cơ quan có thẩm
quyền ban hành sắp có hiệu lực hoặc vừa có hiệu lực. Nhóm này được triển
khai trên cơ sở kế hoạch của UBND tỉnh, huyện. Hình thức đó là mở hội nghị
triển khai từ tỉnh, huyện, đến xã, thôn, từ cán bộ cốt cán đến toàn thể cán bộ
36

và nhân dân; sau đó tùy thuộc điều kiện từng vùng để thực hiện tuyên truyền,
phổ biến cho phù hợp.
Thứ ba là nhóm các văn bản đặc thù gắn với từng ngành cụ thể. Đối với nhóm
này ngoài các cơ quan có chức năng phổ biến thì còn có vai trò rất quan trọng của
các cơ quan chuyên môn.Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, các ngành đã trực tiếp
giải thích các quy định gắn với ngành mình cho nhân dân hiểu.
Nội dung PBGDPL được truyền đạt có hiệu quả khi phù hợp với từng
điều kiện và từng loại đối tượng:
2.2.2.1 Đối tượng thanh niên là đội ngũ cán bộ, công chức
Cán bộ, công chức là lực lượng quan trọng đang trực tiếp nắm giữ và
thực thi chức năng, nhiệm vụ của bộ máy nhà nước các cấp. Những người này
thường xuyên tiếp với các đối tượng quần chúng nhân dân nên cần được trang
bị những kiến thức pháp luật. Hằng năm, UBND tỉnh đã luôn đưa ra các đề
án, biện pháp PBGDPL đối với cán bộ, công chức là thanh niên, giữ vai trò
chỉ đạo các cơ quan, tổ chức, cá nhân, đoàn thể chú trọng việc PBGDPL cho
các cá nhân làm việc tại cơ quan về: Bộ Luật lao động; Luật giao thông, Luật
về phòng chống tham nhũng, Luật Bảo hiểm xã hội...Đặc biệt là những luật
gắn liền với công việc của cá nhân. Một số điển hình thực hiện tốt PBGDPL
cho cán bộ, công chức như sau:
Đoàn Thanh niên tỉnh xác định phổ biến giáo dục pháp luật là một trong
những nội dung quan trọng, những năm qua các cấp bộ đoàn đã chú trọng tới
công tác phổ biến giáo dục pháp luật tới toàn thể cán bộ, đoàn viên thanh niên
nhằm tạo ra sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức tôn trọng và chấp hành pháp
luật của cán bộ, đoàn viên và thanh niên qua đó vận động cán bộ, đoàn viên
thanh niên thực hiện đúng pháp luật của Nhà nước. Riêng trong năm 2017 các
cấp bộ đoàn đã phổ biến giáo dục pháp luật đến 125.650 lượt thanh
niên.Trong phổ biến giáo dục chủ trương chính sách nghị quyết của Đảng,
37

Nhà nước là 63.254, tuyên truyền phổ biến pháp luật, tư vấn pháp luật và trợ
giúp pháp luật là 62.396 lượt. Cung cấp trên 120 băng đĩa đã tuyên truyền về
phòng chống ma túy, mại dâm. Phát hành tài liệu có các nội dung về kiến thức
pháp luật phổ biến tới các chi đoàn, tờ rơi tuyên truyền hỏi đáp về luật hôn
nhân và gia đình.
Tỉnh đoàn đã chỉ đạo tổ chức các hoạt động tuyên truyền phổ biến giáo
dục phòng chống ma túy với nhiều hình thức, nội dung thiết thực góp phần
nâng cao được nhận thức của đoàn viên, thanh niên về tác hại của ma túy như:
văn nghệ, tiểu phẩm truyền thông, chống ma túy với chủ đề “Tuổi trẻ Quảng
Bình nói không với ma túy”. Ngoài ra còn lồng ghép nội dung tuyên truyền
các kiến thức về phòng chống ma túy trong các buổi sinh hoạt chi đoàn, cấp
phát trên tờ rơi qua đó tạo sự chuyển biến về nhận thức cho cán bộ đoàn viên
thanh niên về tác hại của ma túy.
Sở Tư pháp đã tổ chức 35 hội nghị, lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức
pháp luật cho trên 4.230 lượt người tham dự; cấp phát 14.500 cuốn sổ tay
pháp luật; in ấn và phát hành 3000 cuốn tài liệu về hòa giải, 24.822 các tài
liệu khác; thực hiện 10 chuyên mục Pháp luật và Đời sống.
Trong năm 2017, Sở Giáo dục tỉnh Quảng Bình phối hợp với Sở Tư pháp
mở 02 lớp bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ phổ biến giáo dục pháp luật cho trên
150 cán bộ, giáo viên của các trường, đơn vị giáo dục như: Lãnh đạo các
Phòng Giáo dục và Đào tạo, Trung tâm giáo dục thường xuyên, Trung tâm
Giáo dục hướng nghiệp Tổng hợp, Trưởng Trung cấp chuyên nghiệp và Cao
đẳng trực thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Bình.
2.2.2.2 Thanh niên là học sinh, sinh viên
Học sinh, sinh viên là những người trẻ tuổi, tư duy đang phát triển, là
chủ nhân tương lai của đất nước nên cần chú trọng bồi dưỡng, dạy dỗ để họ
nâng cao kiến thức, hiểu biết về pháp luật, sống có ước mơ, có trách nhiệm.
38

Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình.doc

Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình.doc

Similar to Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình.doc (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình.doc