More Related Content Similar to Rosa genderbewustopvoeden Similar to Rosa genderbewustopvoeden (20) More from Karel de Grote Hogeschool More from Karel de Grote Hogeschool (20) Rosa genderbewustopvoeden1. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2012
MEISJES ZIJN ANDERS.
EN JONGENS OOK.
Genderbewust opvoeden
2. GENDERBEWUST OPVOEDEN
1. HUH? GENDER?
Wat is gender?
Hoe werkt gender?
Enkele misverstanden over gender
2. GENDERBEWUST opvoeden
Is er een probleem?
Genderbewust opvoeden
Enkele tips
© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2012
3. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Huh? GENDER?
Oefening:
“Stel dat je bij je geboorte een ander geslacht had, wat zou er
dan allemaal veranderen in je leven?
In het verleden, in het heden en in de toekomst?”
4. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
GENDER?
Sekse
= biologisch geslacht: de biologische verschillen tussen mannen
en vrouwen
universeel en (meestal) onveranderlijk
Gender
= sociale geslacht: de ideeën, verwachtingen en normen rond
mannelijkheid en vrouwelijkheid:‘wat betekent het om man of
vrouw te zijn?’
sociaal en cultureel bepaald en worden voortdurend
veranderd, verfijnd of bijgeschaafd naargelang tijd en context
5. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Welke gender bedoel je?
6. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
gaat over vrouwen én mannen
gaat over ‘wat betekent het om man of vrouw te zijn ?’
gaat over normen en waarden
maakt duidelijk dat alles wat mannen en vrouwen doen en wat van hen
verwacht wordt kan en zal veranderen (tijd, cultuur)
maakt duidelijk dat biologische verschillen vaak vertaald worden in
sociale ongelijkheid
7. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Hoe werkt gender?
Gender speelt op 3 niveaus:
persoonlijk :
gender is onderdeel van je identiteit
structureel:
gender ordent de samenleving
cultureel:
gender als basis voor normen en waarden
8. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Er wordt (algemeen) aanvaard/verwacht van een jongen/meisje dat hij/zij …
opschept emoties wil bespreken met anderen
initiatief neemt lief is
zorgend is het hoogste woord voert
de leiding neemt intelligent is
veel vragen stelt alles goed kan verwoorden
veel praat behulpzaam is
huilt netjes is
grappig is organiseert
gestructureerd werkt creatief is
recht voor de raap is er goed wil uit zien
stil is dominant is
9. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
iedereen heeft ‘mannelijke’ en ‘vrouwelijke
eigenschappen’
basispakket lijkt onveranderlijk
het ‘kleeft’ aan sekse zodat het lijkt alsof ze altijd samen
voorkomen.
vb. meisjes zijn zorgend, jongens zijn ondernemend
onderscheid is niet neutraal: er hangt een waarde-
oordeel aan vast
vb. rationeel zijn (mannelijk kenmerk) schat men hoger
in dan emotioneel zijn (vrouwelijk kenmerk)
10. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
1. Gender als onderdeel van je identiteit
Ideeën rond vrouwelijkheid en mannelijkheid spelen een rol bij
je zelfbeeld en bij het beeld dat anderen van je hebben.
meisjes zijn ijverig, sociaal en zorgzaam – jongens zijn zelfstandig, competitief en nemen meer initiatief.
Ons zelfbeeld wordt sterk beïnvloed door de opmerkingen en de beelden die we krijgen van onze
omgeving, ouders, opvoeders, media,…
Voorbeelden
“Superslank is mooi” - media
Tekenles vs wiskundeles
Test
Counter-stereotypic beliefs in math do not protect school girls
from stereotype threat, Huguet et Régner, 2009.
11. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Test jezelf
Iedereen is een combinatie van stereotiep mannelijke en stereotiep
vrouwelijke eigenschappen
Hoe zit jouw brein in elkaar?
http://www.bbc.co.uk/science/humanbody/sex/add_user.shtml
Iedereen heeft onbewuste vooroordelen over gender(rollen)
Hoe zit dat bij jou?
https://implicit.harvard.edu/implicit/ of op www.hetideemv.nl
12. TEST
Vrouwelijk: Anna, Julia, Els, Eva, Cindy
Mannelijk: Ben, Jan, Thomas, Wim, Tom
Familie: familieleden, huwelijk, thuis, kinderen, ouders
Carrière: manager, kantoor, loon, bedrijf, professioneel
42. VROUWELIJK MANNELIJK
FAMILIE CARRIÈRE
HUWELIJK
46. VROUWELIJK MANNELIJK
FAMILIE CARRIÈRE
FAMILIELEDEN
56. VROUWELIJK MANNELIJK
CARRIÈRE FAMILIE
HUWELIJK
60. VROUWELIJK MANNELIJK
CARRIÈRE FAMILIE
FAMILIELEDEN
64. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
2. Gender ordent de samenleving
Man- vrouw tegenstelling geldt als ordeningsprincipe in onze samenleving.
Ordening is niet neutraal
Historisch gegroeide genderconstructies kunnen leiden tot discriminaties,
ongelijke toegang/controle over geld, arbeid, politieke en economische
besluitvorming en andere sociale onrechtvaardigheden
Voorbeelden
Rechts- en linkshandigen
Man – vrouw opdeling ons hele leven lang: babykamer – speelgoedwinkel – vrijetijdsbesteding –
studiekeuze – arbeidsmarkt – taakverdeling - pensioenen
Studiekeuze: kloof tussen de “meisjes”- en de “jongens” richtingen + deze worden
verschillend gewaardeerd
= later: kloof tussen minder betaalde “vrouwenjobs” en de beter betaalde
“mannenjobs”
67. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
3.Gender als basis voor normen en waarden
opvattingen rond mannen en vrouwen bepalen wat kan, mag en wat
niet mag in onze samenleving.
Ze zitten vervat in regels, gebruiken, cultuur, taal
Voorbeelden
• Gewoonten/gebruiken: vrouwenbesnijdenis
• waardering vrouwenberoepen -mannenberoepen
• Studierichtingen zijn vaak opgesteld met een bepaalde sekse in het
achterhoofd
68. Verschillende niveaus lopen door elkaar en beïnvloeden elkaar.
DUS: complex!
DUS: Als we verandering willen in onze samenleving:
mentaliteit veranderen
Voorbeeld
Soms helpt het ene het andere vooruit, bv. Zweden en vaderschapsverlof= mentaliteit is
veranderd.
69. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Enkele misverstanden
1. Genderrollen zijn passé!
2. Genderrollen zijn natuurlijk
3. Genderrollen zijn onschuldig
70. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
1. Genderrollen zijn passé?
Loonkloof in België 14% (bruto uurlonen voltijds en deeltijdswerkenden)
5 a 7% van de loonkloof is discriminatie pur sang.
11 van de 192 verkozen regeringsleiders zijn vrouwen
42 % van de(loontrekkende) vrouwen werkt deeltijds, tgo 8 % van de
mannen
Er bestaan nog steeds ‘mannenberoepen’ en ‘vrouwenberoepen’. 99%
van de diëtisten, 98,2% van de schoonmakers en 97,6% van de
kleuterleiders zijn vrouwen. Meer dan 99% van de bouwvakkers, 98,9%
van de havenarbeiders en 98,7% van de elektriciens zijn mannen
Voltijdswerkende vrouwen besteden per week gemiddeld 7,5 uur meer
aan zorgarbeid (huishouden en opvoeding van de kinderen) dan
voltijdswerkende mannen.
Dezen besteden per week dan weer 4 uur aan betaalde arbeid dan de
vrouwen.
71. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
1. Genderrollen zijn passé?
1 op 5 vrouwen wereldwijd wordt in haar leven geconfronteerd met
geweld
40% van de Vlaamse pubermeisjes vindt zich te dik
Bijna 9 op tien advertenties maken gebruik van het schoonheidsideaal.
In 97 % gaat het om een afbeelding van 'perfecte vrouwen‘
Unicef schat dat hoewel wereldwijd twee derde van de gedane arbeid
door vrouwenhanden gebeurt, deze vrouwen slechts één tiende van het
beschikbare inkomen krijgen en ze minder dan één percent van alle
bezittingen in handen houden.
Meer feiten? Zie www.rosadoc.be en ga naar “kwesties”
72. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
2. Genderrollen zijn natuurlijk
Aangeboren of aangeleerd? nature-nurture
Zijn mannen en vrouwen verschillend?
We zien wat we willen zien
Illustratie: www.marsenvenus.nl
73. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Zijn mannen en vrouwen verschillend?
74. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Zijn mannen en vrouwen verschillend?
Gender Simularities Hypothesis, Janet Hyde, 2005.
75. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
We zien wat we willen zien
boos of bang?
Sex differences: a Study of the Eye of the Beholder, Condry and Condry, 1976
76. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
3. Genderrollen zijn onschuldig
Feiten spreken voor zich
Helft van potentieel onbenut
Wie buiten de norm valt, heeft het moeilijker
http://www.youtube.com/rosadoctv
(3.20)
77. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
GENDERBEWUST opvoeden
Is er een probleem?
Genderbewust opvoeden
Enkele tips
78. Is er een probleem?
Omdat meisjes anders zijn. En jongens ook.
Stereotiepe ideeën over mannen en vrouwen spelen onbewust een grotere rol dan je zou
denken. Ze beperken de mogelijkheden en verwachtingen van jongens en meisjes.
Precies daarom is het belangrijk dat leerkrachten en opvoeders genderbewust voor de
klas staan en dat ze kinderen aanleren om kritisch met genderverwachtingen om te
gaan.
Dit betekent niet dat de verschillen tussen jongens en meisjes genegeerd moeten worden,
noch dat de rollen omgedraaid moeten worden. De centrale boodschap van een
genderbewuste opvoeding is:
Er bestaat geen één juiste manier om een jongen of meisje te zijn, allerlei invullingen zijn
mogelijk.
79. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Is er een probleem?
Genderstereotiepen spelen vanaf de geboorte
Driejarigen hebben al erg stereotiepe ideeën
Ze beperken de ontdekkingstochten van kinderen
Sommige activiteiten worden niet uitgeprobeerd
Zo missen ze kansen om hun eigen potentieel waar
te maken
80. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Is er een probleem?
Hoe stereotiep zijn kinderen en jongeren?
Studiekeuze
Nog steeds veel jongens- en meisjesrichtingen
Ideeën en verwachtingen
29% (!) van de jongens vindt buitenhuiswerkende vrouwen geen goede moeders.
15% van de jongens zou het vervelend vinden om onder een vrouwelijke baas te werken.
25% van alle jongeren vindt dat het zorgen voor een gezin voor een vrouw belangrijker is dan een
baan buitenshuis.
25% van de jongens vindt dat je jongens vrijer kan opvoeden dan meisjes, 9.5 % van de meisjes is
het daar mee eens.
Nog 32% van de jongens en 22% van de meisjes vindt dat mannen en vrouwen niet even geschikt
zijn om kinderen op te voeden.
86% van de meisjes ziet zichzelf met een partner die het huishouden met hen deelt, 26% van de
jongens vindt het nog steeds logisch dat een man minder doet in het huishouden
(bron: Humo’s jongerenenquête 2010)
81. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Genderbewust opvoeden
Genderbewust opvoeden =
Leren omgaan met tegenstellingen tussen
beelden/verwachtingen en reële
meisjes/jongens
Leren keuzes maken gebaseerd op
persoonlijkheid ipv stereotypen
Leren omgaan met de complexe en diverse
genderrollen in de wereld rondom ons
betekent NIET dat je genderstereotiep gedrag
moet weren. Dit is immers een belangrijk
onderdeel van de opbouw van de eigen
genderidentiteit.
82. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Genderneutraal of genderbewust
Genderneutraal= geen rekening houden met de verschillen
tussen mannen en vrouwen
vaak corrigeren op de genderstereotypen: leiderskwaliteiten bij
meisjes stimuleren, zachtere waarden bij jongens ontdekken
MAAR: recht op verschil!
Genderbewust = rekening houden met , maar niet blindstaren op
de verschillen tussen mannen en vrouwen
respect voor eigenheid van iedereen
respect voor gelijke kansen tussen mannen en vrouwen
doorbreken van traditionele rollenpatronen
83. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Tips voor genderbewust opvoeden
Spelgedrag
Communicatie
Omgeving
84. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Spelgedrag
Zorg voor variatie
Stimuleer kinderen om alles uit te proberen, zo komen
verschillende competenties en spelgedrag aan bod.
“Dit is voor meisjes!”
Corrigeer uitdrukkelijk stereotiepe uitspraken van kinderen
Er zijn geen jongens- of meisjesspelletjes
Doorbreek vastgeroeste gewoontes
Maak duidelijk dat het niet of/of is
Ga eens bewust roldoorbrekend aan de slag met kinderen
Hou het neutraal speelgoed neutraal
Weersta blauw/roze en bied ook neutraal speelgoed aan
Zo spelen meisjes en jongens ook vlotter samen
Illustraties uit: JONGENS/MEISJESDINGEN Nathalie Faber, Matthijs Immink.
85. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Communicatie
Genderbewuste feedback
Jongens en meisjes krijgen om verschillende redenen complimentjes
lief, zorgzaam, sociaal gedrag vs ondernemingzin , experimenteerlust
Wees kritisch voor jezelf: worden jongens en meisjes beiden voor hun
vrouwelijke als mannelijke eigenschappen geapprecieerd?
Let op voor je eigen (onbewuste) stereotiepe uitspraken:
“Niet huilen, je bent toch een flinke, grote jongen"
"ik heb nieuwe glinsterstiften: daar zullen mijn meisjes blij mee
zijn!"
"heeft mama die lekkere cake gebakken?“
“Is een meneer met lang haar een meisje?”
Een oprechte vraag verdient een eerlijk antwoord zonder in
genderstereotypen te vervallen
Breng respect voor diversiteit bij
Stimuleer de kritische geest van kinderen
Stimuleer kinderen om verder te kijken dan de clichés
Hou hun blik open voor de verschillende mogelijkheden
Boeken kunnen hierbij helpen
Illustratie: www.rosadoc.be/kinderboeken
86. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Boeken
Er zijn heel wat fantasierijke boeken op de markt die op een
verfrissende manier omgaan met gender en diversiteit.
Dat betekent niet dat oude klassiekers geweerd moeten
worden. Deze boeken kunnen bijvoorbeeld aanleiding geven tot
een gesprek over jongens en meisjes.
Meer op www.rosadoc.be/kinderboeken
Illustratie: www.rosadoc.be/kinderboeken
87. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Omgeving
Indeling van de ruimte
Hoe wordt de ruimte gebruikt?
Door wie?
Wat kan beter?
Aankleden van de ruimte
Bekijk de prenten en affiches in de speel- of leefruimte:
Welke visie op jongens en meisjes wordt er afgebeeld?
Is er voldoende diversiteit zodat iedereen zich
aangesproken voelt?
88. © RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011
Meer informatie
www.rosadoc.be
www.genderindeklas.be
www.rosadoc.be/kinderboeken
www.ehbf.be
Editor's Notes Kent iemand voorbeelden?