VINASTAS - các đối tượng hữu quan và đạo đức tổ chức trong vụ "Nước mắm Asen"

Báo cáo môn Đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội
ĐẶC ĐIỂM CÁC ĐỐI TƯỢNG HỮU QUAN CỦA
TỔ CHỨC VINASTAS VÀ MỐI QUAN HỆ ĐẠO ĐỨC
TRONG VỤ THÔNG TIN “NƯỚC MẮM NHIỄM
ASEN” NĂM 2016 TẠI VIỆT NAM
Nhóm 30 – Bách Khoa
TPHCM, tháng 11 năm 2020

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA
ĐẠI HỌC QUỐC GIA TPHCM
ZeFro = From Zero Trang 1
Những câu chuyện từ số không
CÁC TỪ VIẾT TẮT
• ĐTHQ: Đối tượng hữu quan
• VINASTAS: Hội Khoa học và Kỹ thuật về Tiêu chuẩn và Chất lượng Việt Nam -
Vietnam Standard and Consumers Association
• CSR: Corporate Social Responsibility – Trách nhiệm Xã hội của Doanh nghiệp
• NPO: NonProfit Organization – Tổ chức Phi lợi nhuận
• In: Interest –hữu quan chỉ những ĐTHQ có hoặc bị ảnh hưởng bởi hoạt động doanh
nghiệp hoặc tổ chức
• Ri: Right –hữu quan chỉ những ĐTHQ có quyền lợi, quan hệ pháp lý với doanh
nghiệp hoặc tổ chức
• Ow: Ownership –hữu quan chỉ những ĐTHQ có phần sở hữu hoặc tài sản có dính
líu đến tổ chức hoặc doanh nghiệp
• TN: Trách nhiệm
• TNHH: Trách nhiệm Hữu hạn
• KHKT: Khoa học và Kỹ thuật
MỘT SỐ TỪ NGỮ VÀ KHÁI NIỆM TIẾNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT
TƯƠNG ỨNG
Tiếng Anh Tiếng Việt
Arsen Asen

DANH SÁCH BẢNG
Bảng 1. So sánh một số khía cạnh của 2 khái niệm Asen vô cơ và Asen hữu cơ...............8
Bảng 2. Bảng đối chiếu các đối tượng hữu quan của Doanh nghiệp (tổ chức hướng lợi
nhuận) theo mô hình Freeman và Tổ chức Phi lợi nhuận .................................................11
Bảng 3. Mối quan hệ giữa VINASTAS với các đối tượng hữu quan và trách nhiệm xã hội
của VINASTAS.................................................................................................................15
Bảng 4. Các ảnh hưởng của báo cáo VINASTAS lên các ĐTHQ ....................................19

DANH SÁCH HÌNH
Hình 1. Phân chia các mốc thời gian sự kiện thông tin “nước mắm nhiễm Asen”.............5
Hình 2. Bài viết cải chính trên trang web chính thức của VINASTAS. Nguồn: internet ...7
Hình 3. VINASTAS và các đối tượng hữu quan...............................................................12
Hình 4. Mô hình tháp trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (Carroll, 1991) ...................13
Hình 5. Một mẫu quảng cáo của thương hiệu Chinsu sử dụng thông tin sai từ VINASTAS,
nguồn: ảnh chụp từ quảng cáo trên báo Thanh Niên.........................................................17
Hình 6. Mức độ tín nhiệm của người tiêu dùng với khảo sát về nước mắm của VINASTAS
...........................................................................................................................................23
Hình 7. Mức độ tín nhiệm của các thông tin trên báo chí về khảo sát của VINASTAS...24
Hình 8. Mức độ ảnh hưởng của việc ra quyết định mua nước mắm sau khảo sát.............25
Hình 9. Mức độ tín nhiệm của người tiêu dùng dành cho VINASTAS sau khảo sát .......26
Hình 10. Mức độ tín nhiệm cho các cơ quan báo chí sau vụ việc “Nước mắm nhiễm Asen”
...........................................................................................................................................27
Hình 11. Mức độ tín nhiệm của người tiêu dùng dành cho các doanh nghiệp sử dụng thông
tin “nước mắm nhiễm Asen” trong các chiến dịch marketing. .........................................28
Hình 12. Biểu đồ thống kê số điểm tín nhiệm trung bình (thang điểm 10) người tiêu dùng
trước và sau việc cải chính thông tin “nước mắm nhiễm Asen” dành cho các đối tượng hữu
quan liên đới trách nhiệm cùng VINASTAS. (“Doanh nghiệp” ở đây là các doanh nghiệp
sử dụng thông tin của VINASTAS cho việc truyền thông)...............................................29

MỤC LỤC
Các từ viết tắt.......................................................................................................................1
Một số từ ngữ và khái niệm tiếng Anh và tiếng Việt tương ứng.........................................1
Danh sách bảng....................................................................................................................2
Danh sách hình ....................................................................................................................3
Mục lục................................................................................................................................4
I. Giới thiệu sơ lược về vụ việc thông tin về Asen trong nước mắm năm 2016 ...............5
1. Sơ lược các sự kiện trong vụ thông tin về Asen trong nước mắm tại Việt Nam .....5
2. Những điểm khác biệt giữa Asen vô cơ và Asen hữu cơ.........................................7
3. Hậu quả của báo cáo “Nước mắm nhiễm Asen”......................................................9
II. Giới thiệu về VINASTAS và các đối tượng hữu quan liên quan ................................10
III.Phân tích các quan hệ của VINASTAS và các đối tượng hữu quan trong sự kiện “Nước
mắm nhiễm Asen” .............................................................................................................16
1. Những điểm chú ý trong sự kiện “Nước mắm nhiễm Asen” và phân tích một số điểm
sai sót chính của VINASTAS ........................................................................................16
2. Trách nhiệm của VINASTAS với các đối tượng hữu quan ...................................18
IV.Góc nhìn và quan điểm của người tiêu dùng đối với vai trò và trách nhiệm của
VINASTAS trong sự kiện “Nước mắm nhiễm Asen” ......................................................22
1. Phân tích các số liệu khảo sát.................................................................................22
a. Chi tiết khảo sát ........................................................................................22
b. Kết quả khảo sát quan điểm người tiêu dùng ...........................................22
2. Kết luận từ các số liệu khảo sát..............................................................................28
V. Kết luận........................................................................................................................30
VI.Tài liệu tham khảo........................................................................................................32
Phụ lục 1: PHẦN KHẢO SÁT DÀNH CHO NGƯỜI TIÊU DÙNG...............................34

I. GIỚI THIỆU SƠ LƯỢC VỀ VỤ VIỆC THÔNG TIN VỀ ASEN
TRONG NƯỚC MẮM NĂM 2016
1. Sơ lược các sự kiện trong vụ thông tin về Asen trong nước mắm tại Việt Nam
Tháng 10 năm 2016, bắt nguồn từ một buổi họp báo và công bố kết quả khảo sát
nước mắm trong cả nước do Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ Người tiêu dùng Việt Nam –
VINASTAS – thực hiện. Bắt đầu từ đó trong khoảng thời gian ngắn sau đó trở thành một
chủ đề được dư luận và xã hội quan tâm. Để có thể có cái nhìn tổng quan nhất về sự kiện
vụ thông tin về Asen trong nước mắm tại Việt Nam (từ đây chúng tôi xin được gọi tắt tên
sự kiện này là “Nước mắm nhiễm Asen”), chúng tôi xin tóm lược các mốc sự kiện chính
như sau theo (Hằng, 2017):
Hình 1. Phân chia các mốc thời gian sự kiện thông tin “nước mắm nhiễm Asen”
• Ngày 14/10/2016, VINASTAS công bố “Báo cáo kết quả khảo sát nước mắm trên toàn
quốc” trên trang web của hội (VINASTAS, 2016).
• Ngày 17/10/2016, VINASTAS tổ chức họp báo báo cáo kết quả khảo sát nước mắm
trên toàn quốc. Theo đó, tại 10 tỉnh/ thành phố trên cả nước, 101/150 mẫu nước mắm
được khảo sát (chiếm 67,33%) không đạt quy định về hàm lượng Arsen (thạch tín) cho
phép có trong sản phẩm nước chấm tối đa là 1.0mg/L. Trong đó, hàm lượng Arsen tổng
của các mẫu không đạt theo quy định dao động từ trên 1.0mg/L đến 5 mg/L.
13 ngày 16 ngày 9 ngày
Trong sự kiện thông tin “nước mắm nhiễm Asen”
Sau sự kiện thông tin “nước
mắm nhiễm Asen”

• Ngày 18/10/2016, Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng tiếp tục đăng tải bài “Gần
85% mẫu nước mắm của 88 doanh nghiệp không đạt tiêu chuẩn” trên trang web của
VINASTAS.
• Ngày 20/10/2016, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam và một số hiệp
hội, Hội đã gửi Bản kiến nghị về việc xử lý, ngăn ngừa những hành động gây thiệt hại
đến ngành sản xuất nước mắm truyền thống của Việt Nam.
• Ngày 22/10/2016, Văn phòng Chính phủ đã có Công văn 9030/VPCP-KGVX truyền
đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính Phủ về thông tin chất lượng nước mắm. Theo
đó, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã có ý kiến giao Bộ Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế để có ngay thông tin chính thức, công
khai, rõ ràng, đầy đủ tới người dân về loại và hàm lượng asen an toàn trong sản phẩm
nước mắm cũng như các thông tin cần thiết khác liên quan, tránh gây hoang mang trong
dư luận.
• Ngày 4/11/2016, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu Bộ Công an điều tra và sớm
công bố kết quả điều tra vụ việc. Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ Thông tin và Truyền thông
xử lý nghiêm cơ quan báo chí (tập thể và cá nhân) đưa thông tin thiếu trung thực về
chất lượng nước mắm, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất kinh doanh và đời sống xã
hội. Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tăng cường kiểm soát việc
sản xuất, kinh doanh nước mắm, nhất là nguyên liệu và quy trình sản xuất.
• Ngày 8/11/2016, sau một tuần tiến hành kiểm tra, Đoàn thanh tra liên Bộ xác định Hiệp
hội Tiêu chuẩn Bảo vệ Người tiêu dùng VINASTAS không bảo đảm tính độc lập, tin
cậy và minh bạch trong vụ khảo sát nước mắm.
• Ngày 24/11/2016, VINASTAS đã có công văn cáo lỗi về việc thông tin kết quả khảo
sát nước mắm trên toàn quốc chưa thận trọng, chính xác.
• Ngày 29/11/2016, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, Người phát ngôn của Chính phủ
Mai Tiến Dũng chỉ rõ: T&A Ogilvy là đơn vị tài trợ VINASTAS trong vụ khảo sát
nước mắm. Cùng ngày, Thủ tướng Chính phủ đã có văn bản giao Bộ Công Thương:

“khẩn trương chỉ đạo VINASTAS cải chính thông tin mà Hội đã công bố về chất lượng
nước mắm, tổ chức kiểm điểm làm rõ và xử lý nghiêm các sai phạm.”
• Ngày 8/12/2016, Bộ Công Thương đã có văn bản số 11816/BCT-QLCT gửi
VINASTAS về việc thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
• Ngày 7/4/2017, Bộ Công Thương đã gửi văn bản yêu cầu VINASTAS báo cáo việc
kiểm điểm với cá nhân Chủ tịch VINASTAS Đoàn Phương.
Hình 2. Bài viết cải chính trên trang web chính thức của VINASTAS. Nguồn: internet
2. Những điểm khác biệt giữa Asen vô cơ và Asen hữu cơ.
Điểm chính của khảo sát do VINASTAS dẫn đến sự kiện “nước mắm nhiễm Asen”
bắt nguồn từ sự nhập nhằng về khái niệm Asen và thạch tín, Asen vô cơ và Asen hữu cơ.
Trước khi đi vào các phân tích về đối tượng hữu quan, chúng ta sẽ điểm qua những điểm
khác biệt của 2 khái niệm hóa học Asen vô cơ và Asen hữu cơ:
Asen vô cơ Asen hữu cơ
Khái niệm
hóa học
Bao gồm Asen và các hợp chất vô cơ
liên kết với nguyên tố As(III)
Bao gồm các hợp chất hữu cơ có
nguyên tố Asen được liên kết với các
gốc hữu cơ

Đặc tính
hóa học
- Asen là phi kim vừa có tính khử vừa
có tính oxi hóa.
- Tác dụng được với Axit, kim loại, phi
kim, kim loại kiềm.
Không có các đặc trưng hóa học của
nguyên tố Asen, chỉ có các đặc trưng
hóa học của các gốc liên kết hữu cơ
như: 𝐶𝑂𝑂−
, = 𝑂( 𝑂𝐻),…
Một số hợp
chất tiêu
biểu
- Arsenolit (As4O6) tên gọi khác
Thạch tín, Arsen Oxide
- Các hợp chất chứa ion 𝐴𝑠4
3−
- Arsenobetaine: có trong các sinh vật
biển ( 𝐶𝐻3)3 𝐴𝑠+
𝐶𝐻2 𝐶𝑂𝑂−
- Dimethylarsinic: ( 𝐶𝐻3)2 𝐴𝑠𝑂𝑂𝐻
- Methylarsonic Acid:
𝐶𝐻3 𝐴𝑠𝑂( 𝑂𝐻)2
Độc tính
Asen vô cơ có độc tính cao, dễ tích tụ
trong cơ thể dẫn dến ngộ độc Asen
(Hàm, 2017) (Klaassen, 2003)
Chưa phát hiện độc tính của Asen hữu
cơ
Các tiêu
chuẩn kiểm
định
- Úc: hàm lượng Asen vô cơ cho phép
là 2 mg/L.
- Châu Âu: 0.1 mg/kg cho thực phẩm
dành cho trẻ em.
- Canada: 3.5 mg/kg.
Bộ Y tế Việt Nam và các quốc gia
khác chưa đặt ra bất cứ giới hạn nào
cho hàm lượng Asen hữu cơ trong
thực phẩm. (Hoa, 2016) (Hà T. ,
2016).
Bảng 1. So sánh một số khía cạnh của 2 khái niệm Asen vô cơ và Asen hữu cơ
Theo các nghiên cứu (Edmonds, 1993) và (Maher, 1984) và (Bill, 2005), Asen hữu
cơ tồn tại trong sinh vật biển bao gồm các hợp chất: Arsenobetaine, Dimethylarsinic,…
không có độc tính và không thể hiện các tính chất của nguyên tố Asen được liên kết bên
trong hợp chất. Bên cạnh đó, các hợp chất hữu cơ chứa Asen khi đi vào cơ thể sẽ được bài
tiết nhanh chóng thông qua cơ chế của thận và trực tràng (Hoa, 2016).

3. Hậu quả của báo cáo “Nước mắm nhiễm Asen”
Sau kết luận của các cơ quan hữu trách về tính xác thực của thông tin “nước mắm
nhiễm Asen”, các cơ quan đã đi đến các kết luận (Hằng, 2017) (Hà T. , 2016):
• Các thông tin liên quan đến chủ đề “nước mắm nhiễm Asen” là sai. VINASTAS không
bảo đảm tính độc lập, tin cậy và minh bạch trong vụ khảo sát nước mắm.
• VINASTAS bị phạt 15 triệu đồng theo khoản 2 Điều 27 và khoản 3, khoản 4 Điều 4 Nghị định
178 quy định về xử phạt vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm.
• Bộ Công Thương buộc VINASTAS thu hồi để tiêu hủy tài liệu, ấn phẩm vi phạm theo khoản
3 Điều 27 Nghị định số 178 năm 2013 của Chính phủ.
• Lãnh đạo VINASTAS đã có quyết định cách chức Phó Tổng thư ký đối với ông Vương Ngọc
Tuấn.
• Bộ Công Thương đã gửi văn bản yêu cầu VINASTAS báo cáo việc kiểm điểm với cá
nhân Chủ tịch VINASTAS Đoàn Phương.
• Giám đốc Công ty TNHH liên doanh T&A (đơn vị tài trợ khảo sát), ông Nguyễn Thanh
Sơn, từ chức.
• 50 cơ quan báo chí bị xử phạt về việc đưa thông tin sai sự thật, trong đó phân làm 3
loại: cơ quan báo chí thông tin sai sự thật gây phương hại đến lợi ích quốc gia; cơ quan
báo chí thông tin sai sự thật gây hậu quả rất nghiêm trọng; cơ quan báo chí thông tin
sai sự thật gây hậu quả nghiêm trọng. Báo Thanh niên bị phạt 200 triệu đồng do “nhận
hỗ trợ quảng cáo, chuẩn bị tuyến bài, nội dung thông tin để thông tin có chủ đích; đã tự
lấy mẫu gửi đi xét nghiệm và công bố kết quả không chính xác” (Hà T. , 2016); 8 cơ
quan bị phạt từ 40 – 50 triệu đồng; 41 cơ quan báo chí bị phạt từ 10 – 15 triệu đồng.

II. GIỚI THIỆU VỀ VINASTAS VÀ CÁC ĐỐI TƯỢNG HỮU
QUAN LIÊN QUAN
VINASTAS - Hội KHKT về Tiêu chuẩn và Chất lượng Việt Nam hay còn được gọi
là Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam – là một tổ chức “xã hội - nghề
nghiệp”, phi lợi nhuận, được thành lập nhằm mục đích kết nối những người hoạt động trong
“các lĩnh vực tiêu chuẩn”; “xây dựng và áp dụng các biện pháp kỹ thuật, công nghệ trong
lĩnh vực tiêu chuẩn, chất lượng” và “bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng Việt Nam” 1
.
VINASTAS chịu “sự quản lý nhà nước của Bộ Công Thương và các Bộ, ngành có liên
quan về lĩnh vực Hội hoạt động theo quy định của Pháp luật”2
Như các thông tin trên, VINASTAS là một tổ chức phi lợi nhuận (NonProfit
Organization - NPO), vì thế VINASTAS chia sẻ các đặc điểm sau của một tổ chức phi lợi
nhuận (Frumkin, 2009):
1. NPO sẽ không chia sẻ lợi nhuận cho các đối tượng hữu quan.
2. NPO tồn tại mà không có quyền sở hữu và trách nhiệm giải trình rõ ràng và đơn giản.
3. NPO không ép buộc các đối tượng hữu quan tham gia, các đối tượng hữu quan tham
gia mang tính tự nguyện.
Với một cấu trúc của một tổ chức phi lợi nhuận, các đối tượng hữu quan của một tổ
chức hướng lợi nhuận thông thường sẽ phải biến đổi hoặc bị loại, một số đối tượng hữu
quan mới sẽ tồn tại trong mối quan hệ đối tượng hữu quan của một tổ chức phi lợi nhuận,
chúng ta có thể tổng hợp trong bảng sau (Dicke, 2016):
Doanh nghiệp (Tổ chức hướng lợi nhuận) Tổ chức phi lợi nhuận
Chính phủ Chính phủ
Các tổ chức cộng đồng tại địa phương Các tổ chức cộng đồng tại địa phương
1
Giới thiệu Hội, VINASTAS - HỘI KHKT VỀ TIÊU CHUẨN VÀ CHẤT LƯỢNG VIỆT NAM, được truy
lục từ: http://www.vinastas.org/gioi-thieu/gioi-thieu-hoi.aspx.
2
Điều lệ Hội, VINASTAS - HỘI KHKT VỀ TIÊU CHUẨN VÀ CHẤT LƯỢNG VIỆT NAM, được truy lục
từ: http://www.vinastas.org/gioi-thieu/dieu-le-hoi.aspx

Hội đồng quản trị thành lập bởi các thành
viên có vốn góp (Chủ sở hữu)
Hội đồng quản trị thành lập bởi các thành
viên tự nguyện (thực hiện chức năng quản
lý)
Nhân viên được trả lương Nhân viên được trả lương
Các quản lý Các quản lý
Người tiêu dùng Người tiêu dùng (thụ hưởng các giá trị của
tổ chức)
Cơ quan báo chí Các cơ quan báo chí
Các cơ quan truyền thông số Các cơ quan truyền thông số
Các tổ chức truyền thông mạng xã hội
(facebook fanpage, trang tin tức,…)
Các tổ chức truyền thông mạng xã hội
Nhà cung ứng Nhà cung ứng
Các cơ quan bảo vệ người tiêu dùng Các cơ quan bảo vệ người tiêu dùng
Các nhóm lợi ích xã hội Các nhóm lợi ích xã hội
Những nhà hoạt động về môi trường Những nhà hoạt động về môi trường
Đối thủ cạnh tranh Các doanh nghiệp khác (được thụ hưởng
giá trị từ tổ chức)
Bảng 2. Bảng đối chiếu các đối tượng hữu quan của Doanh nghiệp (tổ chức hướng lợi
nhuận) theo mô hình Freeman và Tổ chức Phi lợi nhuận theo Dicke
Theo mô hình mối quan hệ các đối tượng hữu quan của Freeman (Freeman, 1984),
cùng các đối tượng hữu quan của một tổ chức phi lợi nhuận tương ứng được phân tích trong
Bảng 2, chúng ta có thể phân tích những đối tượng hữu quan của VINASTAS theo một mô

hình tương tự từ những thông tin thu thập được (VINASTAS có một trang viết cấu trúc tổ
chức, nhưng không có nội dung3
), kết quả trong Hình 3:
Hình 3. VINASTAS và các đối tượng hữu quan
Để có thể hình dung được mối quan hệ giữa VINASTAS và các đối tượng hữu quan
trong sự kiện, chúng tôi sẽ xem xét các mối quan hệ trên dựa trên quan điểm về đối tượng
3
Sơ đồ Tổ chức, VINASTAS - HỘI KHKT VỀ TIÊU CHUẨN VÀ CHẤT LƯỢNG VIỆT NAM, được truy
lục từ: http://www.vinastas.org/gioi-thieu/so-do-to-chuc.aspx
VINASTAS
Chính phủ
Các tổ chức cộng
đồng tại địa
phương
Hội đồng quản lý
của VINASTAS
Các quản lý
phòng ban
Chuyên gia về Chất
lượng
Nhân viênNgười tiêu dùng
Các doanh
nghiệp
Các cơ quan báo
chí
Các cơ quan truyền
thông số
Các nhà cung ứng
dịch vụ kiểm định, đo
lường

hữu quan, và lý thuyết về tháp trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp – tháp CSR (Carroll,
1991). Các kết quả phân tích được tổng hợp trong Bảng 3:
Hình 4. Mô hình tháp trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (Carroll, 1991)
Đối tượng hữu
quan
Hữu quan Cơ hội Thách thức
Trách nhiệm xã hội
của VINASTAS
Nhân viên Ri: hợp đồng lao động,
bảo hiểm xã hội,…
Sự đóng góp vào sự
phát triển của tổ chức
VINASTAS phải
đảm bảo các quyền
lợi của người lao
động
TN Kinh tế
TN Pháp lý
Hội đồng quản lý Ow: Định hướng và
quản lý
Ri: Được bảo hộ pháp
luật về quyền quản lý
Định hướng sự phát
triển của tổ chức
Đưa ra những quyết
định hợp lý cho sự
phát triển của tổ chức
TN Kinh tế
TN Pháp lý
TN Đạo đức
Các quản lý phòng
ban
Ri: Quản lý nhân viên
và các mối quan hệ với
các ĐTHQ
Tổ chức vận hành tốt,
đúng tầm nhìn, giá trị
TN Kinh tế
TN Pháp lý

Các nhà cung ứng
dịch vụ kiểm định,
đo lường
In: Cung cấp dịch vụ
liên quan đến tiêu
chuẩn và chất lượng
Cung cấp các kết quả
kiểm định độc lập
Kết quả các kiểm
định được tổ chức sử
dụng sai mục đích
TN Kinh tế
Các doanh nghiệp Ri: Kí kết các hợp đồng
tài trợ các hoạt động về
chất lượng, tiêu chuẩn
In: Có thể ảnh hưởng
bởi các hoạt động về
tiêu chuẩn, chất lượng
của VINASTAS
Được tư vấn, hỗ trợ
các hoạt động về chất
lượng, tiêu chuẩn. Có
thể hưởng lợi từ các
kết quả về chất lượng
và tiêu chuẩn của
VINASTAS
Các kết quả về chất
lượng, tiêu chuẩn
của VINASTAS nếu
có sai sót sẽ ảnh
hưởng lớn đến doanh
nghiệp
TN Kinh tế
TN Pháp lý
TN Đạo đức
Khách hàng, người
tiêu dùng
In: Được bảo vệ quyền
lơi thông qua các hoạt
động của VINASTAS
Được VINASTAS
bảo vệ về chất lượng
và tiêu chuẩn các sản
phẩm trên thị trường
Ảnh hưởng đến
quyết định tiêu dùng
TN Pháp lý
TN Đạo đức
Chính phủ In: Là những người
giám sát các hoạt động
tổ chức. Tạo khung
pháp lý cho các hoạt
động về tiêu chuẩn và
chất lượng
Có được các tham
vấn về tiêu chuẩn và
chất lượng từ các
ĐTHQ xoay quanh
VINASTAS
Phải kiểm soát
những hậu quả trong
việc sai sót trong các
hoạt động về tiêu
chuẩn, chất lượng
của VINASTAS
TN Kinh tế
TN Pháp lý
Các cơ quan báo chí In: Truyền tải các
thông tin về tiêu chuẩn,
chất lượng đến người
tiêu dùng
Có được những tin
tức về tiêu chuẩn và
chất lượng từ
VINASTAS
Bị liên đới trách
nhiệm với các thông
tin cung cấp bởi
VINASTAS
TN Pháp lý
TN Đạo đức
Các cơ quan truyền
thông số
In: Truyền tải thông tin,
tạo các nội dung truyền
thông số liên quan đến
các kết quả của các hoạt
động tiêu chuẩn
Có được tin tức từ
VINASTAS
Bị liên đới trách
nhiệm pháp lý với
các thông tin truyền
tải
TN Pháp lý
TN Đạo đức
Các tổ chức cộng
đồng tại địa phương
In: Quan sát, giám sát
và thực hiện các quyền
hiến định trong việc
Được hưởng lợi từ
quá trình bảo vệ
người tiêu dùng
TN Pháp lý
TN Đạo đức

quản lý các hoạt động
của VINASTAS
Các chuyên gia về
chất lượng
In: Có ý kiến về các kết
quả của hoạt động kiểm
định và chất lượng
Ri: Các hợp đồng đối
tác lĩnh vực kiểm định
và chất lượng với
VINASTAS
Có thể hợp tác trong
các công việc liên
quan đến chất lượng,
tiêu chuẩn của
VINASTAS
Liên đới trách nhiệm
pháp lý với
VINASTAS.
Giám sát các hoạt
động về tiêu chuẩn,
chất lượng và đưa ra
phản biện
TN Pháp lý
TN Kinh tế
Bảng 3. Mối quan hệ giữa VINASTAS với các đối tượng hữu quan và trách nhiệm xã hội
của VINASTAS
Trong sự kiện đưa tin “Nước mắm nhiễm Asen” năm 2016, các đối tượng hữu quan
đều có ảnh hưởng đến hay bị ảnh hưởng bởi khảo sát được thực hiện bởi VINASTAS.
Nhưng có một số đối tượng hữu quan chịu ảnh hưởng trực tiếp hay có liên đới trách nhiệm
trực tiếp với VINASTAS trong sự kiện trên sẽ được chúng ta tập trung vào phân tích:
• Chính phủ
• Người tiêu dùng
• Các doanh nghiệp kinh doanh nước mắm.
• Các cơ quan báo chí
• Hội đồng quản lý VINASTAS

III. PHÂN TÍCH CÁC QUAN HỆ CỦA VINASTAS VÀ CÁC ĐỐI
TƯỢNG HỮU QUAN TRONG SỰ KIỆN “NƯỚC MẮM
NHIỄM ASEN”
1. Những điểm chú ý trong sự kiện “Nước mắm nhiễm Asen” và phân tích một số
điểm sai sót chính của VINASTAS
Như chúng tôi đã đề cập trong phần I: ngày 17/10/2016, VINASTAS tổ chức buổi
họp báo nhằm báo cáo kết quả khảo sát nước mắm trên toàn quốc. Theo thông cáo báo chí
của VINASTAS: “tại 10 tỉnh/ thành phố trên cả nước, 101/150 mẫu nước mắm được khảo
sát (chiếm 67,33%) không đạt quy định về hàm lượng Arsen (thạch tín) cho phép có trong
sản phẩm nước chấm tối đa là 1.0mg/L. Trong đó, hàm lượng Arsen tổng của các mẫu
không đạt theo quy định dao động từ trên 1,0mg/L đến 5 mg/L”. Theo kết quả trên,
VINASTAS và các tòa soạn báo đồng loạt đưa các tin bài có nội dung: “công bố 95,65%
số mẫu khảo sát có độ đạm từ 40% độ trở lên được đánh giá là hàm lượng thạch tín (Arsen)
– một loại á kim cực độc vượt ngưỡng” (Hằng, 2017). Theo các chuyên gia được tham
khảo ý kiến trong thời điểm đó (Hùng, 2016), theo tiêu chuẩn của Việt Nam thì nước mắm
phổ thông để đưa ra ngoài thị trường thì hàm lượng đạm tổng (bao gồm tất cả các hợp chất
có chứa nitơ) tối thiểu phải là 140g/L và độ đạm càng cao thì hàm lượng Asen hữu cơ càng
cao. Asen hữu cơ không mang đặc trưng hóa học của nguyên tố Asen được liên kết và dễ
bị bài tiết khỏi cơ thể (Edmonds, 1993), vì thế nên các quy chuẩn an toàn của Việt Nam và
thế giới không nhắc đến Asen hữu cơ. Việc VINASTAS sử dụng từ ngữ như sau: “hàm
lượng thạch tín (Arsen) – một loại á kim cực độc vượt ngưỡng” đã dùng khái niệm Asen
vô cơ thay thế cho Asen hữu cơ, điều này hoàn toàn sai về mặt hóa học.
Trong sự kiện này, thông tin của VINASTAS được lan truyền thông qua các cơ quan
báo chí: “Từ ngày 12/10/2016 đến ngày 23/10/2016, truyền thông xã hội có trên 44 nghìn
bài viết, 95 nghìn lượt chia sẻ, 108 nghìn thảo luận, trên 63 nghìn bình luận” (Hằng, 2017).
Với sự lan tỏa lớn như trên, thông tin đã ảnh hưởng lớn đến người tiêu dùng nói riêng và
toàn bộ thị trường nước mắm nói chung, dẫn đến sự thay đổi thói quen tiêu dùng trong một
thời gian trước khi thông tin được cải chính (Hằng, 2017), kéo theo sự xuống dốc thị phần

của nước mắm truyền thống (Hà T. , 2019) (Mạnh, 2019) trong một khoảng thời gian kéo
dài.
Một số doanh nghiệp nhân sự kiện thông tin “nước mắm nhiễm Asen” cũng đã tiến
hành các chiến dịch marketing, sử dụng chính những thông tin sai của VINASTAS làm
trọng tâm cho chiến dịch trên để tạo lòng tin ở người tiêu dùng và gia tăng thị phần trong
thị trường nước mắm.
Hình 5. Một mẫu quảng cáo của thương hiệu Chinsu sử dụng thông tin sai từ VINASTAS,
nguồn: ảnh chụp từ quảng cáo trên báo Thanh Niên.

2. Trách nhiệm của VINASTAS với các đối tượng hữu quan
Để có cái nhìn tổng quan hơn về ảnh hưởng của báo cáo của VINASTAS đối với
các đối tượng hữu quan liên quan đến VINASTAS được xem xét riêng (đã nhắc đến trong
phần 2), nhóm xin tổng hợp lại các tác động theo các bài viết, phân tích của nhóm theo
Bảng 4:
Các ĐTHQ
Ảnh hưởng từ báo cáo của
VINASTAS
Tích cực (+) / Tiêu cực (-)
Chính phủ
Hành động quyết liệt nhằm thanh,
kiểm tra các hoạt động khảo sát
tiêu chuẩn từ VINASTAS
Tiêu cực (-)
Tiêu hao nguồn lực chính
phủ để xác định thông tin có
chính xác hay không.
Người tiêu dùng
Thay đổi thói quen tiêu dùng do
kết quả khảo sát. Hình thành tâm
lý e dè khi mua nước mắm truyền
thống
Tiêu cực (-)
Gây nhiễu loạn thông tin ảnh
hưởng đến quyết định của
người tiêu dùng
Các cơ quan báo chí
Nguy cơ bị phạt bởi các cơ quan
chức năng cao, vì khảo sát không
dựa các dẫn chứng khoa học đúng
đắn, không phù hợp
Tiêu cực (-)
50 tòa soạn báo đã bị phạt vì
đưa thông tin sai. Người tiêu
dùng mất lòng tin vào báo chí
Các doanh nghiệp
nước mắm truyền
thống
Ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh
thương hiệu, doanh số, uy tín.
Tiêu cực (-)
Sau một khoảng thời gian
dài, thị phần nước mắm
truyền thống chưa có dấu
hiệu phục hồi (Hà T. , 2019)

Các doanh nghiệp
nước mắm tổng hợp
Sử dụng các dẫn chứng từ báo cáo
để thực hiện các chiến dịch
marketing
Tích cực (+)
Giành được thị phần, nâng
cao hình ảnh thương hiệu
trong mắt người tiêu dùng
Hội đồng quản lý
VINASTAS
Chịu trách nhiệm chính trước pháp
luật khi công bố báo cáo về “Nước
mắm nhiễm Asen”
Tiêu cực (-)
Chủ tịch Đoàn Phương bị
kiểm điểm. Phó Tổng thư ký
Vương Ngọc Tuấn bị cách
chức.
Bảng 4. Các ảnh hưởng của báo cáo VINASTAS lên các ĐTHQ
Ngoài ra, nếu đứng ở góc nhìn trách nhiệm pháp luật, báo cáo “nước mắm nhiễm
Asen” đã làm cho một số đối tượng hữu quan phải liên đới trách nhiệm với VINASTAS,
chúng ta có thể xem xét như:
• Các cơ quan báo chí
 Các cơ quan báo chí chịu trách nhiệm đăng tải báo cáo của VINASTAS là đối tượng
hữu quan đầu tiên liên đới trách nhiệm với VINASTAS.
 Các cơ quan báo chí chịu trách nhiệm trong việc xác định nguồn gốc thông tin cũng
như tính xác thực trong thông tin mình đăng tải. Điều này được quy định chặt chẽ
trong luật pháp Việt Nam. Như vậy về mặt pháp lý, các cơ quan báo chí đều phải
chịu liên đới trách nhiệm với bất cứ các sai sót nào về mặt dữ liệu hay diễn đạt ngôn
từ xuất phát từ báo cáo của VINASTAS một khi báo cáo được cơ quan báo chí xuất
bản hay trích dẫn trong các bài viết của mình.
 Ngoài mặt pháp lý, các cơ quan báo chí còn có trách nhiệm về khía cạnh đạo đức
với người tiêu dùng trong vụ việc nước mắm bị nhiễm Asen. Trong đó, một số cơ
quan báo chí lợi dụng các thông tin sai lệch từ báo cáo của VINASTAS để liên kết
với các doanh nghiệp nước mắm nhằm tạo nên một chiến dịch truyền thông với mục

đích triệt hạ, chiếm thị phần của các đối thủ cạnh tranh trong lúc chưa có đủ căn cứ
và cơ sở để khẳng định thông tin từ VINASTAS là chính xác.
• Các cơ quan các cấp có thẩm quyền
 Các cơ quan các cấp có thẩm quyền nói chung và Cục Quản lý Thị Trường (Bộ
Công Thương) nói riêng đều có liên đới trách nhiệm trong vụ việc trên.
 Trong trường hợp này, Bộ Tài nguyên Môi trường thay mặt cho chính phủ Việt Nam
để xử phạt vi phạm đối với Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam
(VINASTAT). Hành vi vi phạm được xác định là phát hành tài liệu, ấn phẩm thông
tin, giáo dục, truyền thông về an toàn thực phẩm không chính xác, không đúng sự
thật gây ảnh hưởng xấu về dư luận xã hội.
 Các cơ quan các cấp có thẩm quyền có trách nhiệm về mặt pháp lý phải kiểm tra
đảm bảo tính độc lập, tin cậy và minh bạch trước khi VINASTAS đưa ra công bố
các thông tin từ báo cáo.
• Các doanh nghiệp liên quan đến báo cáo của VINASTAS.
 Các doanh nghiệp nước mắm là đối tượng hữu quan tiếp theo liên đới trách nhiệm
với VINASTAS trong vụ việc nước mắm nhiễm Asen.
 Về kinh tế, đối với một số doanh nghiệp, việc VINASTAS công bố các sản phẩm
nước mắm có chứa nồng độ Asen cao gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng
được xem như một cơ hội để cạnh tranh, loại bỏ các đối thủ cạnh tranh ra khỏi thị
trường.
 Các doanh nghiệp trên hưởng lợi trực tiếp từ báo cáo của VINASTAS khi khách
hàng chuyển sang sử dụng sản phẩm từ phía đối thủ cạnh tranh. Do đó các doanh
nghiệp này ra sức ủng hộ các thông tin theo báo cáo từ VINASTAS dù không có
căn cứ rõ ràng. Hành động này ảnh hưởng không chỉ về phương diện kinh tế mà còn
là về phương diện đạo đức đối với người tiêu dùng.
 Ngược lại, các doanh nghiệp bị VINASTAS báo cáo có nồng độ Asen cao trong sản
phẩm nước mắm chịu ảnh hưởng nghiêm trọng không những với doanh thu mà còn
là đối với thương hiệu của chính doanh nghiệp.

Không chỉ ảnh hưởng trực tiếp về mặt đạo đức và pháp lý lên các đối tượng hữu
quan liên quan đến VINASTAS, báo cáo trên còn gián tiếp tác động đến các đối tượng hữu
quan của các doanh nghiệp, tổ chức khác trong chuỗi giá trị của thị trường nước mắm:
• Người lao động
 Người lao động của các doanh nghiệp chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi báo cáo của
VINASTAS. Với các doanh nghiệp hưởng lợi, trong một số trường hợp người lao
động có thể được thêm thu nhập nhờ tình hình kinh doanh của công ty. Tuy nhiên
đối với các doanh nghiệp bị ảnh hưởng tiêu cực, người lao động có thể bị giảm
lương hay thậm chí mất việc làm.
• Quản lý, lãnh đạo doanh nghiệp
 Tương tự như người lao động - các quản lý, lãnh đạo doanh nghiệp cũng chịu các
ảnh hưởng sau báo cáo nước mắm nhiễm Asen của VINASTAS. Tại một số doanh
nghiệp, các quản lý lãnh đạo phải chịu sự công kích từ phía người tiêu dùng, trong
khi đó một số lại nhận được không ít sự ủng hộ. Tuy nhiên tại mỗi doanh nghiệp,
các cấp quản lý lãnh đạo lại có thể có các hành động và phản ứng cũng như cách xử
lý khác nhau sau khi sự việc xảy ra. Việc ảnh hưởng có thể mang 2 mặt tích cực và
tiêu cực về mặt kinh tế đối với quản lý lãnh đạo các doanh nghiệp liên quan.
• Nhà cung cấp nguyên liệu sản xuất nước mắm
Đối với các nhà cung cấp nguyên liệu cho sản xuất nước mắm, sau khi báo cáo của
VINASTAS được công bố trên các phương tiện truyền thông đại chúng, các nhà cung cấp
nguyên liệu bị tác động không nhỏ (đặc biệt với các nhà cung cấp phụ gia). Khi doanh
nghiệp đối mặt với khó khăn về thương hiệu và tài chính thì các nhà cung cấp cũng chịu
ảnh hưởng theo.

IV. GÓC NHÌN VÀ QUAN ĐIỂM CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG ĐỐI
VỚI VAI TRÒ VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA VINASTAS TRONG
SỰ KIỆN “NƯỚC MẮM NHIỄM ASEN”
1. Phân tích các số liệu khảo sát
a. Chi tiết khảo sát
Nhóm đã làm mẫu khảo sát cho đối tượng hữu quan bị ảnh hưởng chính là người
tiêu dùng. Mẫu khảo sát bao gồm các thông tin tóm tắt về vụ việc thông tin về nước mắm
chứa Asen vượt ngưỡng tại Việt Nam. Trong khảo sát có các câu hỏi liên quan trực tiếp
đến người tiêu dùng và thái độ đối với báo cáo của VINASTAS v/v…Nhóm đã chia sẻ các
khảo sát trên các trang mạng xã hội cũng như các phương tiện thông tin khác nhau. Số
lượng người tham gia khảo sát đạt 30 người. Mẫu khảo sát đảm bảo được tính khách quan,
trung thực, đầy đủ về mặt thông tin cung cấp cũng như thông tin thu thập.
Chi tiết của phần khảo sát được trình bày chi tiết trong Phụ lục 1: PHẦN KHẢO
SÁT DÀNH CHO NGƯỜI TIÊU DÙNG. Mục tiêu chính của khảo sát: tìm hiểu chi tiết về
nhãn hiệu nước mắm người tiêu dùng sử dụng trước và sau khi biết thông tin "Nước mắm
nhiễm Asen", cũng như phản ứng của người tiêu dùng trước vụ việc trên. Ngoài ra còn
khảo sát thêm đánh giá mức độ tín nhiệm của người tiêu dùng đối với thông tin từ
VINASTAS và các doanh nghiệp cũng như các cơ quan báo chí liên quan.
b. Kết quả khảo sát quan điểm người tiêu dùng
Ở đây ta chỉ xem xét đến các câu hỏi chính, liên quan trực tiếp đến ảnh hưởng của
báo cáo VINASTAS lên đối tượng hữu quan được khảo sát – người tiêu dùng. Nhằm mục
đích thể hiện ảnh hưởng nghiêm trọng của báo cáo lên niềm tin và sự thay đổi người tiêu
dùng đối với mặt hàng nước mắm. Tổng cộng có tất cả 33 mẫu khảo sát được thực hiện
(tính đến ngày 31/10/2010), dưới đây là kết quả khảo sát nhóm thực hiện:
1. Trong thời gian tháng 10, 2016, khi nghe, thấy, đọc được các tin tức về "Nước mắm
nhiễm Asen", mức độ tin tưởng của bạn ngay tại thời điểm đó dành cho THÔNG
TIN nước mắm nhiễm Asen, theo bạn đánh giá là bao nhiêu? *

(Đánh giá theo thang điểm từ 1-10)
Hình 6. Mức độ tín nhiệm của người tiêu dùng với khảo sát về nước mắm của VINASTAS
Từ kết quả khảo sát cho thấy, mức độ tin tưởng của người tiêu dùng ngay tại thời
điểm tin tức dành cho thông tin nước mắm nhiễm Asen là khá cao. Mức độ tín nhiệm cao
(từ 7 trở lên) lên tới 55% số người được khảo sát. Mức độ tín nhiệm trung bình từ (5 đến
6) chiếm khoảng 30% số người được khảo sát. Mức độ tín nhiệm thấp chỉ chiếm khoảng
15% số người được khảo sát.
Từ các số liệu khảo sát trên cho thấy, người tiêu dùng khá tin tưởng các tin tức về
"Nước mắm nhiễm Asen" trên báo chí.
2. Khi biết được thông tin "Nước mắm nhiễm Asen",theo bạn nhớ, bạn và gia đình có
chuyển loại nước mắm bạn đang sử dụng tại thời điểm đó hay không?
Theo khảo sát cho thấy chỉ có khoảng 23% người được khảo sát đã chuyển sang sử
dụng hãng nước mắm mới. Còn lại 77% số người thực hiện khảo sát đã không chuyển
1
3%
2
3%
3
6%
4
3%
5
21%
6
9%
7
15%
8
25%
9
15%
MỨC ĐỘ TÍN NHIỆM THEO TỶ LỆ %
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

sang hãng nước mắm mới. Điều này chứng minh rằng mặc dù tin tưởng các tin tức về
"Nước mắm nhiễm Asen" trên báo chí (như kết quả Hình 6) nhưng người tiêu dùng không
vội thay đổi sang sử dụng hãng nước mắm mới. Người tiêu dùng cần nhiều hơn, không chỉ
thông tin, để có thể thay đổi một thói quen tiêu dùng đã ăn sâu vào trong suy nghĩ. Đối với
các mặt hàng thực phẩm, nhóm nhận thấy khách hàng thường không thay đổi thói quen sử
dụng một hãng hay một nhóm sản phẩm nào đó.
3. Dựa vào khảo sát "nước mắm nhiễm Asen" của VINASTAS, một số TÒA SOẠN BÁO
có uy tín cao đăng các bài báo có liên quan đến báo cáo trên, theo như bạn nhớ, độ
tin tưởng của bạn dành cho các bài báo về nội dung "Nước mắm nhiễm Asen" như
thế nào *
Hình 7. Mức độ tín nhiệm của các thông tin trên báo chí về khảo sát của VINASTAS
1
3%
2
3% 3
3%
5
27%
6
21%
7
34%
8
3%
9
6%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Tương tự như trong mục đầu tiên, từ các số liệu khảo sát trên cho thấy, người tiêu
dùng khá tin tưởng các bài báo về "Nước mắm nhiễm Asen".
4. Hiện tại, việc ra quyết định mua và sử dụng nước mắm của gia đình bạn có bị ảnh
hưởng bởi các thông tin trong vụ việc "nước mắm nhiễm Asen" năm 2016 hay
không? (Có hoặc không)
Hình 8. Mức độ ảnh hưởng của việc ra quyết định mua nước mắm sau khảo sát
Kết quả khảo sát cho thấy vụ việc “Nước mắm nhiễm Asen” ảnh hưởng đến 40.6%
số người tiêu dùng được khảo sát. Con số trên cho thấy, vụ việc ảnh hưởng không nhỏ đến
quyết định mua và sử dụng nước mắm của một bộ phận người tiêu dùng. Người tiêu dùng
giờ đây phải quan tâm hơn đến tiêu chuẩn kiểm định của nước mắm ngoài hai yếu tố chính
là hương vị và giá thành.
5. Sau sự việc "Nước mắm nhiễm Asen", mức độ tín nhiệm nào dành cho VINASTAS -
nguồn gốc của khảo sát

Hình 9. Mức độ tín nhiệm của người tiêu dùng dành cho VINASTAS sau khảo sát
Mức độ tín nhiệm của người tiêu dùng dành cho VINASTAS sau sự việc "Nước
mắm nhiễm Asen" là rất thấp. Mức độ tín nhiệm thấp (từ 1 đến 4) chiếm tới hơn 67%
kết quả khảo sát. Từ đó cho thấy người tiêu dùng không còn tin tưởng các thông tin báo
cáo về phía Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam (VINASTAS) dù cơ quan
này có trách nhiệm đứng ra bảo vệ cho người tiêu dùng.
1
43%
2
12%
3
6%
4
6%
5
15%
6
9%
7
3%
8
3%
9
3% 10
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

6. Sau sự việc "Nước mắm nhiễm Asen", mức độ tín nhiệm nào dành cho các cơ quan
báo chí nói chung khi đưa tin về nước mắm
Hình 10. Mức độ tín nhiệm cho các cơ quan báo chí sau vụ việc “Nước mắm nhiễm
Asen”
Đối với các cơ quan báo chí sau sự việc "Nước mắm nhiễm Asen" bị các cơ quan
có thẩm quyền ra các văn bản xử lý, mức độ tín nhiệm của người tiêu dùng sụt giảm nghiêm
trọng. Mức độ tín nhiệm cao (từ 7 đến 10) sụt giảm từ 43% xuống còn khoảng 6%. Mức
độ tín nhiệm thấp chiếm tỉ lệ cao, lên tới 60% số người khảo sát.
7. Sau sự việc "Nước mắm nhiễm Asen", mức độ tín nhiệm nào dành cho các doanh
nghiệp sử dụng thông tin trên trong Marketing
1
34%
2
9%
3
9%
4
6%
5
27%
6
9%
7
3%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Hình 11. Mức độ tín nhiệm của người tiêu dùng dành cho các doanh nghiệp sử dụng
thông tin “nước mắm nhiễm Asen” trong các chiến dịch marketing.
Đối với các doanh nghiệp sử dụng thông tin “Nước mắm nhiễm Asen” cho
Marketing cho thấy sự mất lòng tin của người tiêu dùng đối với các doanh nghiệp trên.
Mức độ tín nhiệm thấp theo kết quả khảo sát dành cho các doanh nghiệp này lên tới 66%
số lượng người khảo sát.
2. Kết luận từ các số liệu khảo sát
Từ tất cả các kết quả khảo sát và phân tích trên cho thấy một sự thay đổi đáng kể
theo chiều hướng tiêu cực trong sự tin tưởng của người tiêu dùng đối với VINASTAS, các
cơ quan báo chí cũng như các doanh nghiệp sử dụng thông tin từ VINASTAS để marketing.
Một số ý kiến khảo sát từ người tiêu dùng còn nhấn mạnh hành động trên là “vô nhân đạo”
mang tính “đánh lạc hướng thông tin, đánh tráo khái niệm”. Từ đó cho thấy, để tạo dựng
lòng tin nơi người tiêu dùng đối với các đơn vị tổ chức chịu trách nhiệm báo cáo kiểm định,
kiểm tra chất lượng sản phẩm, không chỉ đơn thuần phải quản lý về tính xác thực của thông
1
20%
2
20%
3
23%
4
3%
5
11%
6
6%
7
17%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

tin đưa ra mà còn phải đảm bảo tính khách quan công bằng và minh bạch trong thông tin
đưa ra. Đây được xem là một bài học dành cho không chỉ đối với VINASTAS nói riêng
mà còn là đối với các doanh nghiệp bảo vệ người tiêu dùng khác nói chung cũng như các
cơ quan báo chí và các cấp thẩm quyền.
Hình 12. Biểu đồ thống kê số điểm tín nhiệm trung bình (thang điểm 10) người tiêu dùng
trước và sau việc cải chính thông tin “nước mắm nhiễm Asen” dành cho các đối tượng
hữu quan liên đới trách nhiệm cùng VINASTAS. (“Doanh nghiệp” ở đây là các doanh
nghiệp sử dụng thông tin của VINASTAS cho việc truyền thông)
6.17
5.83
3.30 3.43 3.40
0
1
2
3
4
5
6
7
VINASTAS Báo chí Doanh nghiệp VINASTAS Báo chí Doanh nghiệp
Trước khi cải chính thông tin Sau khi cải chính thông tin
Điểmtínnhiệm
Các đối tượng hữu quan
Biểu đồ đánh giá niềm tin người tiêu dùng

V. KẾT LUẬN
Việc kiểm chứng các thông tin trước khi chia sẻ có ảnh hưởng thế nào đến môi
trường kinh doanh?
Qua việc VINASTAS công bố thông tin “67% mẫu nước mắm bị nhiễm Asen vượt
mức cho phép” sai sự thật, chúng tôi nhận thấy rằng thông tin này gây ảnh hưởng đến các
hộ sản xuất, doanh nghiệp kinh doanh nước mắm, gây hoang mang ảnh hưởng tới tâm lý
của người tiêu dùng sản phẩm nước mắm. Hơn nữa, các cơ sở kinh doanh nước mắm và
các siêu thị khi chưa tìm hiểu kỹ sự việc đã vội vàng thu hồi các loại sản phẩm nước mắm
truyền thống và từ chối nhâp hàng .Trong khi họ chưa tìm hiểu kỹ về phân loại asen hữu
cơ và asen vô cơ trong nước mắm, gây ảnh hưởng đến doanh số bán hàng của các loại sản
phẩm nước mắm này. Từ sự việc trên, chúng ta có thể thấy rằng việc kiểm chứng thông tin
trước có vai trò quan trọng trong việc ảnh hưởng tới các bên có liên quan như: người tiêu
dùng, doanh nghiệp, các hộ sản xuất. Các nguồn thông tin sai sự thât, chưa qua kiểm chứng
gây ảnh hưởng đến kinh tế của các doanh nghiệp, các hộ sản xuất.
Việc cần kiểm chứng các thông tin của tổ chức trước khi công bố mang tầm quan
trọng thế nào đối với xã hội?
Từ những hậu quả đã phân tích bên trên, ta có thể thấy rằng việc kiểm chứng thông
tin có vai trò quan trọng với tổ chức vì trực tiếp ảnh hưởng đến doanh nghiệp sản xuất, hộ
kinh doanh cũng như người tiêu dùng. Việc kiểm chứng một thông tin về sản phẩm tiêu
dùng như nước mắm cần được tiến hành theo quy trình và cần được phân tích bởi các hội
đồng , hội thảo khoa học để đưa ra một thông tin chính xác. Trong sự việc trên VINASTAS
tiến hành lấy mẫu, phân tích, tiếp cận vấn đề, phương pháp thử của VINASTAS chưa được
sự nhất trí của các bên có liên quan. Bên cạnh đó, sau khi có kết quả phân tích, VINASTAS
cũng không có bất kỳ hội đồng hay hội thảo khoa học nào được tổ chức để thống nhất và
đồng thuận với các kết quả đưa ra mà đã vội vàng tổ chức họp báo công bố báo cáo
(Phương, 2016). Hơn nữa, báo cáo cũng không có được sự đóng góp ý kiến của các chuyên
gia, nhà sản xuất, nhà quản lý còn nhiều lỗi về ngôn từ và cơ sở khoa học. Những điều trên
đến gây hiểu lầm cho người dân, hoang mang dư luận trong thời gian dài.

Như vậy, từ góc nhìn của một tổ chức, việc tự tuân thủ những quy chuẩn đạo đức
trong việc công bố những thông tin đóng vai trò như thế nào?
Từ khảo sát và dữ liệu trong Hình 12, điểm tín nhiệm của người tiêu dùng đối với
VINASTAS suy giảm là một dấu hiệu cho thấy rằng: Việc tuân thủ các quy chuẩn đạo đức
trong truyền tải thông tin nói riêng và đạo đức kinh doanh nói chung đó là cách xây dựng
hình ảnh, uy tín tổ chức, doanh nghiệp ít tốn kém nhất. Một tổ chức, doanh nghiệp bất kì
đều sẽ phải làm các công tác về nhận diện thương hiệu, xây dựng hình ảnh và marketing
giá trị cốt lõi của tổ chức, doanh nghiệp đến với người tiêu dùng nói riêng và xã hội nói
chung. Những công việc trên sẽ là một khoản đầu tư rất lớn nếu doanh nghiệp, tổ chức mất
đi hình ảnh về trách nhiệm xã hội trong mắt người tiêu dùng. Vì thế, việc một tổ chức,
doanh nghiệp thực hiện các trách nhiệm xã hội, từ góc nhìn của người quản trị, không nên
xem đó là khoản hao phí, mà nên xem đó là sự đầu tư cho việc phát triển bền vững của
doanh nghiệp trong tương lai.
Trước khi kết thúc, nhóm xin trích dẫn lại một câu nói của một người tư vấn về Đổi
mới sáng tạo và Quản trị doanh nghiệp giàu kinh nghiệm - Simon Sinek:
People don't buy what you do; they buy why you do it.
Khách hàng không mua những gì chúng ta bán; Họ mua
“Tại sao chúng ta làm nó”
Thông thường, doanh nghiệp và tổ chức chúng ta luôn tập trung vào cái chúng ta có
và cố gắng đẩy nó về phía người tiêu dùng. Nhưng về phía người tiêu dùng, nếu họ không
cảm thấy được giá trị cốt lõi, giá trị đạo đức từ bên trong doanh nghiệp, tổ chức chúng ta;
họ không nhìn thấy được giá trị xã hội của tổ chức, doanh nghiệp thì họ có quyền không
sử dụng dịch vụ, sản phẩm của chúng ta, dù cho chất lượng tốt đến đâu, thương hiệu tốt
như thế nào.

VI. TÀI LIỆU THAM KHẢO
Bill, M. (2005). Foreword: Research Front—Arsenic Biogeochemistry. Environmental
Chemistry, 2, 139-140.
Carroll, A. (1991, 07). The Pyramid of Corporate Social Responsibility: Toward the Moral
Management of Organizational Stakeholders. Business Horizons, 34, 39-48.
doi:10.1016/0007-6813(91)90005-G
Dicke, L. A. (2016). Stakeholder Perspective in Nonprofit Organizations. In A. Farazmand
(Ed.), Global Encyclopedia of Public Administration, Public Policy, and
Governance (pp. 1-8). Springer International Publishing. doi:10.1007/978-3-319-
31816-5_2070-1
Edmonds, J. S. (1993). Arsenic compounds from marine organisms. Natural Product
Reports, 10(4), 421-428. doi:10.1039/NP9931000421
Freeman, R. E. (1984). Strategic management: A stakeholder approach. Cambridge
University Press.
Frumkin, P. (2009). On being nonprofit: A conceptual and policy primer. Harvard
University Press.
Hà, T. (2016, Tháng 11 21). Xử phạt 50 cơ quan báo chí liên quan vụ nước mắm. Được
truy lục từ Tuổi Trẻ Online: https://tuoitre.vn/xu-phat-50-co-quan-bao-chi-vu-nuoc-
mam-1222939.htm
Hà, T. (2019, 03 18). Hãy thôi “bức tử” nước mắm truyền thống. Được truy lục từ Sài Gòn
Đầu Tư: https://saigondautu.com.vn/doanh-nghiep-doanh-nhan/hay-thoi-buc-tu-
nuoc-mam-truyen-thong-66573.html
Hàm, Đ. (2017, 11 8). Bệnh nhiễm độc Asen. Được truy lục từ Bộ Y tế:
https://moh.gov.vn/web/phong-chong-benh-nghe-nghiep/thong-tin-hoat-dong/-
/asset_publisher/xjpQsFUZRw4q/content/benh-nhiem-oc-asen
Hằng, T. (2017, Tháng 04 07). Toàn cảnh vụ nước mắm bị “vu oan” chứa arsen. Được
truy lục từ Diễn đàn Doanh nghiệp: https://enternews.vn/index.php/toan-canh-vu-
nuoc-mam-bi-vu-oan-chua-arsen-108936.html
Hoa, P. (2016, 10 19). Arsen hữu cơ và vô cơ khác nhau thế nào? Được truy lục từ
VNExpress: https://vnexpress.net/arsen-huu-co-va-vo-co-khac-nhau-the-nao-
3485900.html
Hùng, N. (2016, 10 18). Asen hữu cơ tăng trong nước mắm có độ đạm cao là hiển nhiên.
Retrieved from Dân trí: https://dantri.com.vn/khoa-hoc-cong-nghe/asen-huu-co-
tang-trong-nuoc-mam-co-do-dam-cao-la-hien-nhien-20161018105227963.htm

Kato, A. a. (2004). Identification of dimethylarsinic acid as the major arsenic compound in
fish sauce by liquid chromatography/electrospray ionization-mass spectrometry.
Fisheries science, 70, 695-702. doi:10.1111/j.1444-2906.2004.00859.x
Klaassen, C. D. (2003). Casarett and Doull's toxicology: the basic science of poisons (Vol.
1236). (M. O. Amdur, Ed.) New York: McGraw-Hill.
Maher, W. A. (1984, 04 01). Arsenic in marine organisms. Biological Trace Element
Research, 6(2), 159–164. doi:10.1007/BF02916932
Mạnh, T. (2019, 03 14). Khốc liệt thị trường nước mắm 500 triệu USD. Được truy lục từ
Tuổi trẻ Cuối tuần: https://cuoituan.tuoitre.vn/tin/20190314/khoc-liet-thi-truong-
nuoc-mam-500-trieu-usd/1490926.html
Ngọc, T. M. (2016, 11 30). Sau sự việc Vinastas: Mắm truyền thống càng hút hàng vào dịp
tết. Được truy lục từ Thương hiệu & Công luận:
https://thuonghieucongluan.com.vn/sau-su-viec-vinastas-mam-truyen-thong-cang-
hut-hang-vao-dip-tet-a31564.html
nguoitieudung.com.vn. (2016, Tháng 10 18). Gần 85% mẫu nước mắm của 88 doanh
nghiệp không đạt tiêu chuẩn. Được truy lục từ TBT An Giang - Chi cục Tiêu chuẩn
Đo lường Chất lượng tỉnh An Giang: http://tbtagi.angiang.gov.vn/gan-85-mau-
nuoc-mam-cua-88-doanh-nghiep-khong-dat-tieu-chuan-2073.html
Phương, T. (2016, 10 19). Công bố của Vinastas về nước mắm gây hoang mang. Được truy
lục từ Pháp luật Online: https://plo.vn/kinh-te/quan-ly/cong-bo-cua-vinastas-ve-
nuoc-mam-gay-hoang-mang-659449.html
Thùy, D. (2016, Tháng 10 23). Vụ nước mắm chứa arsen: Vinastas từng bị từ chối cho
công bố khảo sát! Được truy lục từ InfoNet - chuyên trang của báo Vietnamnet:
https://infonet.vietnamnet.vn/thi-truong/vu-nuoc-mam-chua-arsen-vinastas-tung-
bi-tu-choi-cho-cong-bo-khao-sat-207969.html
Trân, B. (2016, Tháng 11 21). Vụ "nước mắm nhiễm asen": Xử phạt 50 cơ quan báo chí .
Được truy lục từ Người lao động: https://nld.com.vn/thoi-su-trong-nuoc/vu-nuoc-
mam-nhiem-asen-xu-phat-50-co-quan-bao-chi-20161121225215489.htm
VINASTAS. (2016, Tháng 10 17). Báo cáo kết quả khảo sát. Được truy lục từ VINASTAS
- HỘI TIÊU CHUẨN VÀ BẢO VỆ NGƯỜI TIÊU DÙNG VIỆT NAM:
https://tinyurl.com/vinastas-bao-cao

PHỤ LỤC 1: PHẦN KHẢO SÁT DÀNH CHO NGƯỜI TIÊU DÙNG
Phần khảo sát dành cho người tiêu dùng bao gồm 11 câu hỏi chi tiết về nhãn hiệu
nước mắm người tiêu dùng sử dụng trước và sau khi biết thông tin "Nước mắm nhiễm
Asen" cũng như phản ứng của người tiêu dùng trước vụ việc trên. Ngoài ra còn khảo sát
thêm đánh giá mức độ tín nhiệm của người tiêu dùng đối với thông tin từ VINASTAS và
các doanh nghiệp cũng như các cơ quan báo chí liên quan. Nội dung chi tiết các câu hỏi:
1. Trước khi biết thông tin "Nước mắm nhiễm Asen", theo bạn nhớ, bạn và gia đình
dùng loại nước mắm gì của thương hiệu nào? (Trước tháng 10 năm 2016) ?
2. Có yêu cầu đặc biệt gì (chất lượng, đặc tính) gì cho loại nước mắm bạn sử dụng thời
điểm trước tháng 10 năm 2016 hay không?
3. Trong thời gian tháng 10, 2016, khi nghe, thấy, đọc được các tin tức về "Nước mắm
nhiễm Asen", mức độ tin tưởng của bạn ngay tại thời điểm đó dành cho THÔNG
TIN nước mắm nhiễm Asen, theo bạn đánh giá là bao nhiêu? *
4. Khi biết được thông tin "Nước mắm nhiễm Asen",theo bạn nhớ, bạn và gia đình có
chuyển loại nước mắm bạn đang sử dụng tại thời điểm đó hay không?
(Nếu không chuyển đổi bạn vui lòng đánh "KHÔNG" trong khung trả lời, Nếu
có bạn vui lòng cho biết loại, hãng hoặc nhãn hiệu nước mắm mà gia đình chuyển
đổi sang)
5. Dựa vào khảo sát "nước mắm nhiễm Asen" của VINASTAS, một số TÒA SOẠN
BÁO có uy tín cao đăng các bài báo có liên quan đến báo cáo trên, theo như bạn
nhớ, độ tin tưởng của bạn dành cho các bài báo về nội dung "Nước mắm nhiễm
Asen" như thế nào *
6. Hiện tại, việc ra quyết định mua và sử dụng nước mắm của gia đình bạn có bị ảnh
hưởng bởi các thông tin trong vụ việc "nước mắm nhiễm Asen" năm 2016 hay
không? (Có hoặc không)

7. Có yêu cầu đặc biệt về chất lượng, đặc tính của nước mắm bạn và gia đình đang sử
dụng hay không?
8. Sau sự việc "Nước mắm nhiễm Asen", mức độ tín nhiệm nào dành cho VINASTAS
- nguồn gốc của khảo sát *
9. Sau sự việc "Nước mắm nhiễm Asen", mức độ tín nhiệm nào dành cho các cơ quan
báo chí nói chung khi đưa tin về nước mắm
10.Sau sự việc "Nước mắm nhiễm Asen", mức độ tín nhiệm nào dành cho các doanh
nghiệp sử dụng thông tin trên trong Marketing
11.Theo bạn, sau vụ việc "Nước mắm nhiễm Asen" bạn có điều gì muốn chia sẻ về đạo
đức trong việc VINASTAS và các cơ quan, doanh nghiệp liên quan trong việc đưa
ra các thông tin ảnh hưởng đến việc tiêu dùng:

VINASTAS - các đối tượng hữu quan và đạo đức tổ chức trong vụ "Nước mắm Asen"

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to VINASTAS - các đối tượng hữu quan và đạo đức tổ chức trong vụ "Nước mắm Asen"

Similar to VINASTAS - các đối tượng hữu quan và đạo đức tổ chức trong vụ "Nước mắm Asen" (20)

More from Ho Quang Thanh

More from Ho Quang Thanh (17)

VINASTAS - các đối tượng hữu quan và đạo đức tổ chức trong vụ "Nước mắm Asen"