río Monelos, A Coruña

1. O RÍO MONELOS LATEXA
CONSTANTEMENTE BAIXO OS
NOSOS PÉS
Tódalas grandes cidades teñen
río. París ten ó río Sena, Londres ó
Támesis, Viena o Danubio,
Alexandría o río Nilo; a cidade de
A Coruña tamén ten un grande río
chamado Monelos.
Mulleres lavando nun lavadoiro do río de Monelos. Era o ano de 1920.
Non ten a lonxitude do Nilo (o
río máis longo do mundo) nin a
caudalosidade do Amazonas pero é
o río máis importante que temos a
pesar da ignorancia e o maltrato
padecido.
Inundación producida no barrio de Monelos no ano 1959 polo río.
Trátase dun río que está na súa
maioría de percorrido mergullado
por debaixo das nosas avenidas e
rúas e transformado nunha
verdadeira Cloaca Máxima como na
Roma antiga. O río Monelos (que se
chama Mesoiro) canda atravesa o
noso barrio e que pasa a poucos
metros do instituto, non ten os
caimáns dos ríos ecuatoriais pero
si unha gran variedade de fauna
bañándose nas súas augas turbas
por onde navegan veleiros de
ferralla e nubes de deterxente.
O río Mesoiro na actualidade. Aflorando despois atravesar o polígono de Pocomoco.
Dende os outeiros de Feáns ó
Areal de San Diego, o río Monelos
está hoxe tristemente esquecido,
canalizado, sepultado. A súa canle
regaba as leiras vizosas de Elviña,
San Cristovo das Viñas, Monelos e
a Gaiteira. Del bebían as Cernadas,
a Camposa, a Horta Grande, O
Carracedo, as Mariñas Douradas.
Co paso do tempo, o río foise
convertendo no sumidoiro onde ían
parar tódalas augas escuras.
O seu traxecto é pequeno, máis
intenso, varios brazos importantes
enchen o seu caudal. O principal
nace un chisco máis arriba do lugar

2. da Castiñeira, rega o val de Feáns
e tira cara Mesoiro.
O río da memoria transformado nunha cloaca.
Para salvar o desnivel, formaba
unha fervenza que servía para
mover as rodas dun batán ou
martinete que lle deu nome ó
lugar; este tramo de río foi
recentemente entubado e
fervenza da Coruña desapareceu
sen que puidésemos facerlle unha
despedida.
Tras estes antigos rápidos, o
río volve agromar á superficie
(despois de atravesar por embaixo
o polígono de Pocomaco). Segue
por Someso e a Cabana ata a Ponte
de Pedra, onde se axunta cos
outros brazos de auga que enchen
o seu caudal.
O río Mesoiro na actualidade. Aflorando despois atravesar o polígono de Pocomoco.
Outro rego nace en Pastoriza,
baixa por onda Meicende, a Grela,
o Bosque, chega ata San Cristovo
das Viñas e desauga no principal
nas Laxes de Orro.
Na Fontenova principia outro
regato, pasa polas Torres Velas e
desemboca no anterior á altura do
Bosque.
Da parte de Elviña, dende os
rueiros do Souto e do Escorial
tamén baixa un afluente
importante. E outro máis vén
dende Eirís de Abaixo, cruza as
Cernandas ata a Ponde de Pedra.
Na actualidade, a partir da Ponte
de Pedra, o río desaparece
definitivamente convertido en
sumidoiro. Xusto aquí o río do
recordo entraba na Granxa
Agrícola. O noso río servía de
fronteira, dende aquí ata a súa
desembocadura, entre o concello
da Coruña e o antigo concello de
Oza.

3. Tiña sona de regato, mais o seu
caudal era quen de mover os
rodicios dos muíños de Reboredo e
da Trigá.
O río vai por debaixo desta rúa (Rúa Río Monelos) en dirección a súa desembocadura no mar. (ó lado do
Corte Inglés)
Tras dos muíños, tirando cara á
Gaiteira, tamén tiña a súa
particular conca do Rhur,
comporta pola fundición de
“Solórzano” os depósitos da
Campsa e a antiga estación do
ferrocarril.
Aínda queda a vella ponte que atravesaba o río na rúa que leva o seu mesmo nome.
Antes do encontro final coa
inmensidade oceánica no Areal de
San Diego, o río Monelos, na súa
vellez, vivía unha experiencia
mística e transcendente na Horta
das Monxas, entre canas de
bambú.
Horta e areal de San Diego no ano 1963. Lugar onde desemboca o río de Monelos actualmente canalizado.
Xa que na cidade non hai sitio
para el, que ninguén nos roube a
súa memoria.
Laura Hurtado
Sharon
Iván Pereiro
4º ESO