A auga na cultura galega. Auga que hai que pasar. pontes, portos...
1.
2. PONTES e VIADUTOS
Son estructuras que se utilizan para salvar barreiras naturais (ríos ou
vales profundos), ou artificiais (estradas, vías de tren...).
As primeiras pontes foron toros de árbores tendidas sobre os ríos e
apoiadas sobre as rochas das beiras ou da canle. Despois
construíronse de pedra, logo de ferro e na actualidade as estructuras
de formigón armado simplificaron o labor de construción de pontes e
viadutos e permiten superar máis facilmente grandes desniveis e
distancias.
4. Ponte de arco: sostense por un arco
apoiado nos estribos. O taboleiro
pode ir debaixo ou enriba do arco.
Ponte colgante: o taboleiro pende de longos
cables de aceiro suxeitos a torres próximas a
cada extremo.
Ponte de cables ou tirantes: o taboleiro
sostense por cables de aceiro unidos a torres
Ponte de contrapeso. Cada metade da ponte
equilíbrase sobre un estribo encaixado no leito do
río.
5. Ponte basculante ou levadiza: as dúas seccións álzanse en
ángulo para permitir o paso de barcos.
Distintos tipos de pontes basculantes en Amsterdam
8. MIL FORMAS DE PASAR OS
RÍOS
No país dos “mil... dez mil...”, ou cantos? ríos, e cunha poboación tan
pouco vertebrada, existen dez veces máis lugares por onde os ríos
deben ser cruzados e a xente creou moitas e axeitadas formas de
facelo: vaos, portos, barcos, pasais, poldras, pontellas e, por suposto,
pontes, que no lugar máis inesperado poden sorprender pola súa
antigüidade, sinxeleza, armonía ou valor artístico.
9. VAOS E PORTOS
A maneira máis primitiva de cruzar un curso de auga é buscando un
vao, un lugar no que ten pouca fondura e escasa corrente e serve para
o paso de persoas e animais. Se ademais se quería que servise para o
paso de carros enlousábase (porto).
Vao no río
Castro
(Vimianzo)
10. Porto no río Soldón (A Seara)
Porto no rego San Miguel
(Manzaneda)
14. PASAIS ou PONTES DE
POLDRAS
Estruturas moi simples formadas por fileiras de cepas sobre as que se
poñen lousas de pedra. Son pasos para uso das persoas, podendo
pasar o gando á beira das mesmas en treitos de pouca fondura.
15. PONTELLAS
Pontes estreitas para o paso de persoas. Están formadas por
varias estruturas verticais sobre as que se constrúe unha calzada
de lousas.
Río Rateira
24. PONTILLÓN
Estrutura simple dun so van nas que sobre dous muros ou estribos
situados en ambas beiras apóianse grandes lousas ou pontóns de
madeira con anchura suficiente para o paso dun carro.
Río Dorelle
Chandrexa
de Queixa
25. PONTES
Construccións de maior tamaño e fábrica de mellor calidade. Hai
moitos tipos, segundo a época e o estilo, o material de que están
feitas... En Galicia podemos atopar pontes romanas, medievais e
de todas as épocas posteriores.
27. San Clodio (Avia)
Ponte Sobreira (Barbantiño)
Peitorís e detalles decorativos
Altar, peto de
ánimas e cruceiro
na Ponte da
Ramallosa
Calzada e apartadeiros
Ponte da Ramallosa
28. Río Cádavos (A Mezquita
Río Samo (Arderís)
Río Bendimón (Outes)
Pontes de falso arco
Río Faramontaos (Xinzo de Limia)
29. Río Arnoia (O Freixo)
Río Bibei (Larouco)
Pontes romanas ou de orixe romana
Río Umia (Caldas)
30. Río Sil (Carballeda de Valdeorras)
Río Cabe (Monforte de Lemos)
Río Conso (Pradoalvar)
Río Miño (Lugo)
Pontes romanas ou de orixe romana
31. Río Vello (río Lea). Duarría (Castro de Rei)
Río Louro (Tui)
Río Tinto. Calo (Teo).
Río Mao (Vilariñofrío)
Pontes romanas ou de orixe romana
58. CANTIGAS:
Nunca vin río sen ponte
nen regato sen pasaxe;
nunca vin mozo cativo
que bo camiño levase.
59. Pasei a Ponte Nafonso
paseina de pedra en pedra,
coas bágoas dos meus ollos
fixen crecer a marea.
60. Estou a pasar o río,
estou a non o pasar,
estou a tomar amores
estou a non os tomar.
O cura foi ao muíño
e caeu da ponte embaixo,
cerrei, meniños, correi,
que vai polo río abaixo.
Pasei a ponte de Lugo,
paseina dunha carreira,
quedaban catorce xastres
cosendo nunha monteira.
Ponte Paradola (Umia)
61. BAUTIZOS PRENATAIS
Nalgunhas pontes de Galicia (Pontearnelas, sobre o Umia, Ponte Sampaio
sobre o Oitavén, a Ramallosa no Miñor, a de Fillaboa en Salvaterra e a dos
Remedios en Ponteareas, a do Seixo sobre o río Caselas…), faise o rito do
bautismo anticipado para que mulleres preñadas con antecedentes de malos
partos teñan unha feliz xestación e parto.
Acoden á ponte na noite o sábado ás doce da noite, acompañadas de dous
parentes homes que se sitúan a cada extremo da ponte impedindo o paso. O
primeiro home que intente pasar será o “padriño” e el irá coller a auga ao
río e verteráa sobre o ventre da muller encinta ao tempo que recita a
fórmula do bautismo. Nalgunhas pontes o nome que se impón é o de Amaro
e noutras o de Alberte. Rematada a ceremonia celébrase unha comida sobre
a ponte e logo a embarazada bota ao río, de costas á baranda e por riba dos
ombros, o sobrante da comida, a louza e o resto dos utensilios.
Pontearnelas
62. PONTE DO BURGO. Río Lérez (PONTEVEDRA)
A súa fundación atribúese ao mítico Teucro quen, rematada a
Guerra de Troia, viaxou a Galicia onde fundou a cidade de
Pontevedra.
Mais a súa orixe é romana, formaba parte da vía XX onde asentaba
a mansio Turoqua; no lugar atopáronse dous miliarios. Sufriu varias
modificacións ao longo da historia.
63. PONTE DE GATÍN
Río Navia
Conta a lenda que un mozo que vivía no
lado esquerdo do río enamorouse
dunha rapaza moi bonita pero que vivía
na beira dereita. Como non tiñan
medios para cruzalo e así xuntarse,
pactaron có demo a construción dunha
ponte a cambio de darlle o primeiro ser
vivo que nacera na casa da parella.
Rápidamente celebrouse a boda dos
namorados e ela quedou preñada ao
pouco tempo. Mentras, o demo
intermediaba para que non nacera
ningún animal, asegurandose así, que o
primeiro ser vivo nacido na casa fora o
neno que esperaban. Co que non contou
o demo foi coa palleira da casa, xa que
o destino quixo que nacera unha
camada de gatiños (de aí ven a palabra
gatín). Enton o home colleu o primeiro
gatiño nacido e levoullo ao demo á
Ponte onde llo entregou, burlando así
deste xeito o fatal destino que o demo
64. PONTE DO PASATEMPO SOBRE O VALIÑADARES,
Un afluente do Masma (Mondoñedo).
Segundo a tradición, nesta ponte entretiveron á muller de Pardo de Cela
cando viña co indulto, sen poder así evitar que mataran ao Mariscal.
