Zajrzyj do książki "Wschodniopruski obszar-operacyjny-w-planowaniu-strategicznym-ii-rp' w internetowej księgarni historycznej Grzbiet.pl

1. SPIS TREŚCI
0AUTORZE 7
~STĘP 11
ROZDZIALI
SYTUACJA STRATEGICZNA POLSKI
WLATACH 1918-1939 . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
ROZDZIAŁ II
PRUSY WSCHODNIE JAKO OBSZAR OPERACYJNY. 23
ROZDZIAŁ III
PRUSYWSCHODNIE W POLSKICH
PRACACH PLANISTYCZNYCH 1918-1922 . . . . . . . 65
RozDziAŁ IV
PRUSYWSCHODNIE WPOLSKICH
PRACACH PLANISTYCZNYCH 1922-1933 . . . . . . . . . 87
ROZDZIAŁ V
PRUSYWSCHODNIE WPOLSKICH
PRACACH PLANISTYCZNYCH 1933-1938 . 137
ROZDZIAŁ VI
PRUSYWSCHODNIE W PLANIE
OPERACYJNYM "ZACHÓD" 155
ZAKOŃCZENIE 171
BIBLIOGRAFIA 175
http://grzbiet.pl/sklep/wschodniopruski-obszar-operacyjny-w-planowaniu-strategicznym-ii-rp
Przykładowy rozdział książki: Wschodniopruski obszar operacyjny w planowaniu strategicznym II RP
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

2. O AUTORZE
ANDRZEJ GRZYWACZ
(1967-1999)
A ndrzej Grzywacz urodził się 19 listopada 1967 roku w Krakowie1 tu
.l"'l.uczęszczał do szkoły podstawowej i średniej. Już w liceum zaczął
wykazywać żywe zainteresowanie historią1 w 1986 roku został finalistą Og­
ólnopolskiej Olimpiady Historycznej.Jako przedmiot swej ówczesnej specjali­
zacji podał historię starożytną1 ale przy wyborze pracy pisemnej zdecydował
się na temat z historii najnowszej. Zafascynowany wówczas dziejami
starożytnymi) zwłaszcza rzymskimi1zapewne nie przypuszczał1 że jego dalsze
losy związane będą tak mocno1zwybraną wówczas historią najnowszą.
W 1986 roku rozpoczął studia na Wydziale Filozoficzno-Historycznym
Uniwersytetu Jagiellońskiego. Już jako student wyróżniał się szerokimi zain­
teresowaniami iwybitnymi osiągnięciami wnauce.Jako temat pracy magister­
skiej wybrał "Wschodniopruski obszar operacyjny wpolskim planowaniu wo­
jennym 1918-1939': zagadnienie pionierskie i w dotychczasowej literaturze
przedmiotu pomijane. Pracę magisterską obronił zwyróżnieniem wmaju 1991
pod kierunkiem swego "Mistrza"- prof. dr. hab. Mariana Zgórniaka. Prezento­
wana książka stanowi znacznie uzupełnioną i poszerzoną wersję tejże pracy1
która dzięki Wydawnictwu Napoleon Vmoże trafić do rąk Czytelników.
Po ukończeniu studiów rozpoczął pracę wszkolnictwie1jako nauczyciel his­
torii pracował wkilku krakowskich liceach. Szybko dał się poznać1 jako peda­
gog niesłychanie wymagający1 lecz zarazem bardzo sprawiedliwy ibezkompro­
misowo uczciwy. Mimo stawiania uczniom wysokiej poprzeczki był przez nich
bardzo lubiany1zawdzięczał to swojej bezpośredniości i umiejętności trafiania
do młodzieży. Nie było przypadkiem1że miał wielu przyjaciół spośród swych
byłych uczniów. Mógł być dla swych uczniów prawdziwym nauczycielem-mis­
trzem1 uczył i zarazem wychowywał1 nie moralizatorskimi kazaniami) od
których zawsze stronił1 lecz przykładem własnego postępowania. Być może
dlatego tak chętnie garnęli się do Niego młodzi ludzie. Angażowal się we ws­
zystkie formy pozaszkolnej edukacji historycznej1był pomysłodawcą semina­
riów historycznych dla szkól średnich poświęconych historii drugiej wojny
http://grzbiet.pl/sklep/wschodniopruski-obszar-operacyjny-w-planowaniu-strategicznym-ii-rp
Przykładowy rozdział książki: Wschodniopruski obszar operacyjny w planowaniu strategicznym II RP
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

3. ---··8 ANDRZEJ GRZYWACZ
światowej odbywających się pod patronatem Międzynarodowego Domu
Spotkań Młodzieży wOświęcimiu. W spotkaniach tych jako wykładowcy bra­
li udział zarówno nauczyciele szkół krakowskich jak ihistorycy związani z Uni­
wersytetemJagiellońskim.
W 1996 roku obronił pracę doktorską pod tytułem "Polskie planowanie wo­
jenne na wschodnim kierunku operacyjnym w latach 1921-1939'~ napisaną
również pod kierunkiem prof. dr. hab. Mariana Zgórniaka. Recenzowali pracę
prof. dr hab. Tomasz Nałęcz iprof. dr hab. Andrzej Pankowicz.Już jako doktor
został zatrudniony wKatedrze Historii Współczesnej Instytutu Nauk Politycz­
nych UJ, gdzie wykładał historię najnowszą powszechną i historię Polski XX
wieku. Łączył tę pracę zzatrudnieniem wszkole i aktywnością naukową.
W dzisiejszych czasach, gdy nawet nauki humanistyczne wymagają wąskiej
specjalizacji, Andrzej stanowił chlubny wyjątek. Olbrzymia erudycja pozwalała
mu na swobodne poruszanie się wobrębie różnych epok ispecjalności, lista jego
publikacji obejmowała zarówno redakcję naukową pierwszego tomu Encyklope­
dii Harpera poświęconej sztuce wojennej starożytności i średniowiecza 1, jak
i rozdział poświecony najnowszej historii gospodarczej w "Najnowszej Historii
Świata 1945-1995"2• Głównym jednak przedmiotem zainteresowań Andrzeja
była historia wojskowości Drugiej Rzeczypospolitej i drugiej wojny światowej,
poświęcił tej tematyce szereg artykułów i opracowań: Zbiór dokumentów ppłk.
Edmunda CharaszkiewiczaStudia gen. Orlicz-Dreszera z 1926-1927 r. na temat
wojny z Niemcami4; Ruch prometejski w Polsce5i Raport opracach Oddziału II 5:­
tabu Głównego wzakresie dyplomacji wojskoweri Lotnictwo polskie wplanie opera­
cyjnym "Wschód"7; Polski plan operacyjny"Wschód" aplanowanie sowieckie w1939
r. 8 Sytuacja wojskowa potencjalnych przeciwników Polski w 1922 rokuq, Poło::enie
wojskowe Polski w1923 roku 10; Armia sowiecka wocenie w ocenie polskiego kierow­
nictwa wojskowego 11 ; Operacyjne wizje zagrożenia sowieckiego w latach 1921-
1 R.E. Dupuy, T. Dupuy, Historia wojskowości: :arvs encvklopedycznv: .<t,m,::vtn,,sć-śrc:d'!ic'l<'lCc·z,·.
Warszawa 1999.
2 Najnowsza historia świata 1945-1995, t.l-111, pod red. A. Patka,J. Rydla iJ.J. 'ęca, Kraków l'l•r.
1 Zbiór dokumentów ppłk. Edmunda Charaszkiewic:a, oprac., wstęp i przyp. Andrzej Grzvwacz, Mar­
cin Kwiecień, Grzegorz Mazur, Kraków 2000, s. 18S.
4 Studia gen. Orlicz-Dreszera z 1926-1927 r. thl temut wojIlV z Niemc,uni, ..Zeszyty Historyczne­
(Paryż) 1992, z. 102, s. 156-17!.
'Wraz zGrzegor1em Mazurem, Ruch prometejski wPvlsct'. St,~nis/,u,· Sit'dlecki..,Ruch pr<'mdqskl" l<'Śrcid
narodów podros'JSkicll Ilu t'lnigruqi wPolsce, .,Zeszyty Historvczne" (Paryż), 1994, z. 110, s. ~4-85.
• Wraz zGrzegonem M.1zurem, Ruport opr,!cwch Oddzi,!lu/1 Szt,!l'u Gló11'llfS<' l<' :wkrt'.<it' dvpf,,m,!C/1
wojskowej, .,Zeszyty Historyczne" (Paryż), 1995, z. 111, s. 1:'-28.
'Wraz z Grzegorzem Mazurem, Lotnict!l'o P<'lskie li' p/,mie opcr,lcvin,vm ..ll'scltód'", .,Zeszyty Histo­
ryczne" (Paryż), 1995, z. l U, s. 40-53.
' Polski plan operacyjny ..Wschód" a p/,mow,wie sowit·ckit' 11• 1939 r., .,Zeszyty Historyczne" tParyż),
1996, z. 117, s. 46-54.
9 Sytuacja wojskowa potencjalnych przeciwników Polski w 1922 wku, .,Mars", t. S, 1997, s. 137-148.
10 Wraz zGrzegorzem Mazurem, Poloienie wojskowe Polski wJ923 roku, .,Mars·, t. 4, 1996, s. 163-168.
11 Armia Sowiecka wocenach polskiego kierownictwa wo;skowego 1921-1939, .Studia Rzeszowskie", t. b.
http://grzbiet.pl/sklep/wschodniopruski-obszar-operacyjny-w-planowaniu-strategicznym-ii-rp
Przykładowy rozdział książki: Wschodniopruski obszar operacyjny w planowaniu strategicznym II RP
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

4. WsCHODNIOPRUSKI OBSZAR OPERACYJNY W PLANOWANIU STRATEGICZNYM... 9
1935 12 Fu~JkcjoMow,mie Oddziału II Sztabu GłówMego w 1939 roku ni Oddział II
Sztabu GłówMego w1939 roku 14; WojeMMe losy gen. Pawio Szandruka 15; Tragiczne
losy ppłk. dypl. Stanisław,! Pstrokońskiego. Zdziejów ZWZ we Lwowie16•
Ostatnie swoje prace poświęcił tematyce walk politycznych wlonie rządu na
wychodźstwie, publikując szereg prac o Biurze Rejestracyjnym 17, tzw. Komisji
Hallera 18, walce Rady Narodowej z sanatorami 19, oraz dziejom Wojskowego
Trybunalu Orzekającego 20• Większość prac ogłosił na lamach paryskich Zes­
:ytów Historycznych, zyskując uznanie i sympatię ich Redaktora, Jerzego Gie­
droycia. Dwukrotnie był stypendystą Fundacji Pornocy Niezależnej Nauce
i Literaturze Polskiej, otrzymał także stypendium Fundacji Lanckorońskich
zBrzezia. Wykorzystał je na kwerendy naukowe wlondyńskich archiwach In­
stytutu i Muzeum gen. Władysława Sikorskiego, InstytutuJózefa Pilsudskiego
i Studium Polski Podziemnej. W lecie 1999 roku otrzymał godność członka
honorowego InstytutuJózefa Pilsudskiego wLondynie.
Dla Andrzeja historia nigdy nie była zamkniętą kartą, a zajmowanie się nią
traktował, jak swoiste powołanie. Nie był badaczem, który po napisaniu
artykułu czy opuszczeniu archiwum zmienia się w "człowieka prywatnego':
Historia była organicznie związana z jego życiem i przenikała wszystkie sfery
aktywności. Żył dla historii i niekiedy wydawało się, że poświęca jej każdą
wolną chwilę. Zawód naukowca i nauczyciela był dla Niego związany
z koniecznością nieustannego dokształcania się i poszerzania własnych hory­
zontów, uchodził za tytana pracy, ale dla przyjaciół mial czas o każdej porze.
Wprzyjaźni był wymagający inie ukrywał nigdyswegostanowiska, wypowiadał
je uprzejmie,lecz stanowczo, dając do zrozumienia, co sądzi otakim, czy innym
1999 s. 43-76.
12 OperacyJne wizje zagrożenia sowieckiego w latach 1921-1935, "Teki Historyczne" (Londyn), t. 22,
1999, s. 240-248.
1' Smoleński Marian Józef Funkcjonowanie Oddziału II Sztabu Głównego w 1939 roku, wyd. Andrzej
Grzywacz, "Zeszyty Historyczne" (Paryż), 1998, z. 125, s. 67-100.
11 Englicht Józef Sprawozdanie u służby wOddziale II Szt{abu} Głównego, oprac. Andrzej Grzywacz,
,,Arcana", r. S, 1999, nr 2s. 134-153.
1 " Wraz zAdamem Juńczykiem, Wojenne losy gen. Pawio Szandruh1, "Zeszyty Historyczne" (Paryż)
2000, z. 134, s. 120-136.
'" Wraz zCrzegorzem Mazurem, Tragiczne losy ppłk. dypl. Stanisława PstrokMiskicgo. Zdziejów ZWZ
we Lwowte, "Zeszyty Historyczne" (Paryż) 2000, z. 133, s. 17-57.
,- Relacja pik. dypl. Andrzeja Mamkiego dla Komisji BadawczeJ do spraw Przyczynl.lęski Wrześniowej,
wyd. AndrzeJ Grzywacz, "Zeszyty Historyczne", (Paryż), 199!!, z. 123, s. 201-214; wraz z Marcinem
Kwietniem, Sikorszczycy kontra sanatorzy 19.39-1940. (Z dziejów konfliktów politycznych uchodźstwa
polskiego}, .,Zeszyty Historyczne" (Paryż), 1999, z. 127, s. 63-127.
'' Wraz z Marcinem Kwietniem, Sikorszczycy kontra sanatorzy (ciąg dalszy), "Zeszyty Historyczne"
(Paryż), 1999, z. 129 z. l 29, s. 44-126.
"Wraz zMarcinem Kwietniem, Rada Narodowa Rzeczypospolitej Polskiej wwalce z sanatorami 1939-
1941, "Zeszyty Historyczne" (Paryż), 2000, z.l31, s. 3-84.
"'WrazzMarcinem Kwietniem, Wojskowy Trybuna/ Orzekający. Powstanie idzi,ll,llność, .,Czasopismo
Prawno-Historyczne", T. LII, 2000, z. 1-2, s. 289-314.
http://grzbiet.pl/sklep/wschodniopruski-obszar-operacyjny-w-planowaniu-strategicznym-ii-rp
Przykładowy rozdział książki: Wschodniopruski obszar operacyjny w planowaniu strategicznym II RP
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

5. 118 ANDRZEJ GRZYWACZ
by 17 dp, 3 dk, l bk, 2 gr. fort., z czego I rzut wx + 16:14 dp, 3 dk, l bk, l gr.
fort., a II rzut wx +22: 3 dpi l gr. fort. W składzieGAZachód znalazłoby się:
lO dp, l bk i2gr. fort., wskładzie GAWschód: Sdpi 3dk, zaś wodwodzie d-cy
frontu: 2dp (II rzutu).
Wojska Frontu Północnego wykonałyby główne zadanie uderzeniem na
Konigsberg przez bramę zachodnią ikorytarze międzyjeziorne, zaś na połącze­
nia Prus Wschodnich zLitwą przez występ suwalski. Inaczej niż wpoprzednim
studium zostały rozwiązane działania przeciwko Litwie. Operujące na tym od­
cinku prawe skrzydło GAWschód otrzymałoby rozkaz wiązania sił litewskich,
a w razie silnego nacisku npla, powolnego wycofywania się. Ostateczna linia
oporu to: Czarna Hańcza - środkowy i górny Niemen. Wilno musiało być
utrzymane nawet w wypadku odwrotu co najmniej przez 3 tygodnie, kiedy to
nadeszłaby odsiecz. Widać więc wyraźnie rezygnację z aktywnych operacji
przeciwko armii litewskiej na rzecz obrony manewrowej, do czasu uzyskania
rozstrzygającego sukcesu w Prusach Wschodnich.
Zasadniczy ciężar działań spocząłbynaGA Zachód. Do x+16 osłoniłaby od
północy Warszawę, zabezpieczając jednocześnie koncentrację A Inowrocław
(Pomorze) gen. Berheckiego przed próbami jej zakłócenia przez npla uderza­
jącego z rej. Osterode - Riesenburg na załom Wisły. A Inowrocław zkolei, po
skoncentrowaniu się, osłoniłaby zasadniczy wysiłekGAZachód od strony Po­
morza Gd. i, współdziałając zAToruń, zajęłaby WM Gdańsk. Wracając do GA
Zachód, powinna ona zapewnić sobie działaniami wstępnymi nowe, dogod­
niejsze podstawy wyjściowe na linii: rz. Liebe - Neidenburg - Willenberg,
a od x + 16 rozpoczęłaby natarcie w ogólnym kierunku na Konigsberg. Punkt
ciężkości znalazłby się na ode. AToruń, uderzającej na kier. Wąbrzeźno - Rie­
senburg- Christburg w celu opanowania bramy zachodniej, przecięcia komu­
nikacji Prus Wschodnich z Gdańskiem i zdobycia mostów na Wiśle. Po osią­
gnięciu linii: Marienburg- Saalfeld zaistniałyby dwie możliwości:
l. w razie osiągnięcia sukcesu przezAMława, uderzenie na północny wschód
po osi Pr. Holland - Konigsberg;
2. w przypadku uwikłania się A Mława w ciężkie walki na terenie korytarzy
międzyjeziornych, wyjście na flankę ityły npla zagradzającego drogę woj­
skom gen. Orlicz-Dreszera.
Na tle przytoczonych powyżej głównych założeń, gen. Orlicz-Dreszer
przedstawił szczegółowy plan działań swojej armii. Proponował przydzielenie
do niej następujących jednostek:
Sdp {8., 9.,10., 18., 28. DP);
Udm;
2. grupa forteczna; 2 pac;
l batalion czołgów; l dmyśl;
l dl;
2 ruchome i l półstała baterie artylerii przeciwlotniczej;
2 d- twa GO.
http://grzbiet.pl/sklep/wschodniopruski-obszar-operacyjny-w-planowaniu-strategicznym-ii-rp
Przykładowy rozdział książki: Wschodniopruski obszar operacyjny w planowaniu strategicznym II RP
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

6. WSCHODNIOPRUSKI OBSZAR OPERACYJNY W PLANOWANIU STRATEGICZNYM... 119
Od x+ 12 AMława przeprowadziłaby działania wstępne, celem osłonięcia
węzła komunikacyjnego Dzialdowo, opanowania węzłów komunikacyjnych
i rokady Neidenburg - Willenberg, oraz zajęcia nowej podstawy wyjściowej.
Przewidziane do użycia wtej fazie wj. przeprowadziłyby natarcie na następują­
ce obiekty terenowe:
8. DP zrej. Dzialdowa na Gilgenburg; 28. DP zrej Mławy na Neidenburg; 18.
DP zrej. Przasnysza na Willenberg; l. gr. fort. zrej. Myszyńca na Friedrichshof.
Na dzień x + 16 przewidywano rozpoczęcie zasadniczych działań zaczep­
nych w obu korytarzach. Jako pierwsze ruszyłyby 9. i 18. DP uderzając zbież­
nie na Ortelsburg. Na kier. Fiirstenwalde - Friedrichshof przeprowadzonoby
akcję, zmierzającą do związania npla na linii umocnień, natomiast po osi Je­
dwabno - Waplltz skierowanoby zgrupowanie obchodzące; manewr oskrzy­
dlający winien zostać zabezpieczony od strony jezior Passenheim. Sforsowanie
umocnień wrej. Ortelsburga stałoby się sygnałem dla grupy operującej wko­
rytarzu Hohenstein- Osterode (8., 28. DP). Wykorzystując przejścia między
Jablonken Forst - jez. Sarong - jez. Wulping i Laosker Forst, grupa ta miała
uderzyć na Allenstein. Wrazie gdyby opór npla uniemożliwił jej posuwanie się
do przodu, przewidywano współdziałanie ze strony grupy korytarza Ortels­
burg. W tym celu wykonałaby ona manewr przez Mensguth, lub przez kory­
tarz Bhf. Passenheim - Kl. Purdek na Allenstein. Wsytuacji odwrotnej, tj. uwi­
łdania się w ciężkie walki grupy z korytarza Ortelsburg, grupa zachodnia, po
sforsowaniu wyjść na Allenstein izajęciu tego ważnego węzła komunikacyjne­
go, manewrowałaby na Wartenburg- Bischofsburg. Odwód armii (10. DP),
rozlokowany w rej. Neidenburg - Wentzkowen, zostałby użyty na kierunku
największego skupienia sił npla. Działania wkorytarzach osłaniałby od wscho­
du oddział wydzielony, wsile 2grup fortecznych iformacji nieregularnych.
W przypadku uprzedzenia ofensywy polskiej przez armię wschodniopru­
ską, gen. Orlicz-Dreszer sugerował trzy warianty działań własnych:
l. wrazie zaistnienia hipotezy IA; AToruń powinna zahamować nacisk npla,
natomiast AMława uderzyłaby na jego lewe skrzydło; wwypadku I B; za­
danie związania przeciwnika przypadłoby A Mława, zaś wojska gen. Ro­
mera powinny przeciwdziałać na jego prawą flankę;
2. przy zastosowaniu się npla do hipotezy II, siły A Mława powstrzymałyby
go frontalnie, wcelu umożliwienia A Toruń uderzenia częścią sił na jego
prawe skrzydło;
3. gdyby wojska wschodniopruskie działały zgodnie z hipotezą III A; zada­
niem sił gen. Romera byłaby obrona frontalna; A Mława operowałaby
wkier. na Brodnicę (jeżeli npl zepchnąłby AToruń na pd. od linii Brodnica
-Grudziądz), lub sforsowałaby korytarz Hohenstein- Osterode i, po zdo­
byciu Allenstein, wyszłaby na tyły wojsk niemieckich (gdyby A Toruń
związała je na pn. od powyższej linii); przy hipotezie III B; ASuwałki gen.
Dąb-Biernackiego związałaby nacierające wojska na linii Narwi od Nowo­
grodu po Różan, awzmocniona odwodami AMława wykonałaby natarcie
z rej. Mława - Ciechanów na Przasnysz, celem wciśnięcia npla między
http://grzbiet.pl/sklep/wschodniopruski-obszar-operacyjny-w-planowaniu-strategicznym-ii-rp
Przykładowy rozdział książki: Wschodniopruski obszar operacyjny w planowaniu strategicznym II RP
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl