TÂY Y - BỆNH THẤP KHỚP

GS.TS. TR N NG C ÂN
Ch nhi m Khoa Cơ-Xương-Kh p B nh vi n B ch Mai
Phó ch nhi m B môn N i t ng h p
Trư ng đ i h c Y Hà N i
BỆNH THẤP KHỚP
(Tái b n l n th b y
có s a ch a và b sung)
NHÀ XU T B N Y H C
HÀ N I – 2002

http://www.ebook.edu.vnBệnh thấp khớp 1
PH N M T
BỆNH XƯƠNG
CHƯƠNG 1
ĐẠI CƯƠNG
X P LO I CÁC B NH XƯƠNG
Các b nh xương n i khoa khá phong phú, g m nhi u nhóm khác
nhau, có nh ng b nh hay g p, r t thông thư ng như loãng xương, viêm
xương, có nh ng b nh b m sinh t o nên nh ng d t t b t thư ng, m t s
h u qu c a các b nh n i khoa khác như n i ti t, chuy n hóa, máu, th n …
Do đó vi c s p x p, phân lo i các b nh xương là r t c n thi t trong quá
trình ch n đoán và đi u tr b nh. nư c ta, cho đ n nay chưa có m t công
trình nào gi i thi u m t cách h th ng các b nh xương, dư i đây chúng tôi
trình bày m t b ng x p lo i các b nh xương d a theo nguyên nhân gây
b nh và sau đó gi i thi u chi ti t m t s b nh chính thư ng g p.
Lo i tr các b nh ngo i khoa như gãy xương, tr t kh p … b nh
xương (n i khoa) đư c chia thành 6 nhóm:
- B nh xương b m sinh và r i lo n di truy n.
- Lo n dư ng và lo n s n xương.
- B nh xương do n i ti t và chuy n hóa.
- Bi u hi n xương trong các b nh máu.
- U xương.
- Viêm và nhi m đ c.
I- CÁC B NH XƯƠNG – S N B M SINH R I LO N DI TRUY N
A- B NH XƯƠNG
1/ Xơ xương – đ c xương:
- B nh xương hóa đá Albers – Schonberg (ostéopétrose)
- B nh xương đ c đ m (ostéopoecilie)
- Lo n s n s - hành xương: b nh Pyle
- B nh đ c xương lo n d ng (pycnodysostose)
- Lo n s n thân xương tăng ti n (Camurati - Eugelmann)
- B nh dày xương chi (mélorhéostose - Léri và Joanny)

- B nh dày da và màng xương (pachydermo périostose)
- B nh đ c và bi n d ng v xương (ostéodysplastie)
2/ Xương quá trong:
- T o xương không hoàn thi n Porak – Durante hay Lobstein.
- Còi xương có tính gia đình (kháng vitamin D)
- Còi xương gi m men Phosphatase ki m.
B- B NH S N
1/ R i lo n chuy n hóa Mucopolysaccharide:
- B nh Hurler (lo n s n s n xương type III).
- B nh Morquio (lo n s n s n xương type IV).
2/ Đ u xương và đ t s ng phát tri n b t thư ng:
- Lo n s n nhi u đ u xương.
- Lo n s n đ t s ng – đ u xương xu t hi n mu n.
- Lo n s n hành xương.
- Lo n s n hành – đ u xương.
3/ R i lo n phát tri n chi u dài xương (s n n i):
- Lo n s n s n (achondroplasie): lùn do s n.
- Lo n xương s n (dyschondrostéose): b nh Léri.
4/ R i lo n phát tri n s n:
- M c thêm xương (exostose): b nh Bessel – Hagen.
- U s n nhi u nơi.
- Lo n sinh s n Ollier (h i ch ng Maffucci).
C- D T T HÌNH THÁI XƯƠNG
1/ Lo n s n s :
- Lo n s n s - m t.
- Lo n s n đòn – s .
2/ D d ng c t s ng:
- H i ch ng Klippel – Feil.
- H i ch ng Bonnevie – Ulrich.

3/ D d ng xương dài và ng n chi:
- B nh Marfan
- B nh Weissmann – Netter.
4/ D d ng bàn tay và bàn chân.
5/ D d ng l ng ng c và xương c.
II- LO N DƯ NG VÀ LO N S N
A- B NH PAGET
B- H I CH NG ĐAU – LO N DƯ NG DO PH N X (SUDECK)
C- HO I T VÔ KHU N (Ostéonécrose aseptique)
- Ho i t vô khu n nguyên phát các v trí: đ u xương đùi, ch m xương
đùi, xương cánh tay, xương sên, xương bán nguy t c tay …
- Ho i t vô khu n th phát: b nh xương do khí nén (th l n), ho i t sau
ch n thương, do dùng thu c Corticoid, sau chi u x …
D- LO N DƯ NG XƯƠNG TU I TRƯ NG THÀNH
1/ B nh kh p háng d t (coxa plana) c a Legg – Perthèr – Calvé.
2/ Tiêu đ u xương tu i trư ng thành
3/ Gù thanh thi u niên Scheuermann
4/ Xương s n tách các v trí: g i, háng, khu u …
5/ Các lo i khác: b nh Freiberg (lo n s n đ t bàn ngón chân th 2), lo n
s n xương thuy n c chân (Kohler – Mouchet), lo n s n xương gót (Sever),
lo n s n xương chày (Osgood – Schlatter), lo n s n xương ngành ng i –
mu (Van Neck), đ t s ng lưng d t (Calvé), lo n s n đ t ngón tay
(Thiemann).
III- B NH XƯƠNG DO N I TI T VÀ CHUY N HÓA
A- LOÃNG XƯƠNG (Ostéoporose)
1/ Loãng xương nguyên phát: sau mãn kinh, tu i già.
2/ Loãng xương th phát:
- Do các b nh n i ti t: Cushing, cư ng giáp …
- Do chuy n hóa: đái tháo đư ng, nhi m hemosiderin (hémosidérose)
- Do b nh tiêu hóa: a ch y mãn tính, kém h p thu
- B t đ ng lâu dài

- Do thu c: Corticoid, Heparin …
B- NHUY N XƯƠNG VÀ CÒI XƯƠNG (Ostéomalacie, rachitisme)
C- CƯ NG C N GIÁP NGUYÊN PHÁT
D- LO N DƯ NG XƯƠNG DO B NH TH N
IV- BI U HI N XƯƠNG TRONG CÁC B NH MÁU
A- B NH ĐA U T Y XƯƠNG (B NH KAHLER)
B- CÁC B NH MÁU KHÁC
1/ Leucemie c p
2/ Leucemie kinh
3/ Hodgkin
4/ Sarcoidose
5/ Thi u máu huy t tán mãn tính (b nh huy t c u t ):
- B nh Thalassémie
- B nh h ng c u hình li m (huy t c u t S).
V- U XƯƠNG
A- U XƯƠNG NGUYÊN PHÁT
1/ Ung thư xương, s n các lo i
2/ Các u lành tính c a xương, s n
B- UNG THƯ NGUYÊN PHÁT (Ung thư di căn)
C- H I CH NG XƯƠNG – KH P C N UNG THƯ (Paranéoplastique).
VI- VIÊM XƯƠNG, T N THƯƠNG XƯƠNG DO NHI M Đ C
A- VIÊM XƯƠNG
1/ Do t c u
2/ Do lao
3/ Do n m, sán …
4/ Do các lo i khác
B- NHI M Đ C
1/ Do Fluor
2/ Do alumin …

THĂM DÒ CHUY N HÓA CALCI - PHOSPHO
TRONG CH N ĐOÁN B NH XƯƠNG
Nh ng xét nghi m thăm dò chuy n hóa Ca/P đóng m t vai trò r t
quan tr ng, góp ph n ch n đoán nguyên nhân các b nh v xương.
I- NH NG XÉT NGHI M Đ NH LƯ NG
1/ Calci – Phospho máu:
- Calci máu: bình thư ng 2,5 mmol/l (100 mg/l), tăng trong cư ng c n
giáp, ung thư xương th phát …
- Phospho máu: bình thư ng 0,95 – 1,30 mmol/l (30 - 40 g/l), gi m trong
cư ng c n giáp và thi u vitamine D.
2/ Calci – Phospho ni u:
- Calci ni u: bình thư ng 3,75 – 6,25 mmol/24 gi (150 - 250 mg), tăng
trong cư ng c n giáp, gi m khi thi u vitamine D.
- Phospho ni u: bình thư ng 15 mmol/24 gi (60 mg), tăng trong nhi u
b nh, gi m trong thi u vitamine D.
3/ Men Phosphatase trong máu:
- P ki m: bình thư ng 3 - 13 đv K.A, ho c 1 - 4 đv Bodanski, ho c 9 –
35 đv qu c t /100 ml máu, tăng trong cư ng c n giáp, thi u vitamin D
và b nh Paget.
- P acid: bình thư ng 1 - 5 đv Plumel, ho c 2 - 5 đv K.A, ho c 1 - 4 đv
qu c t /100 ml máu, tăng trong ung thư xương, di căn c a ung thư
ti n li t tuy n.
4/ Hydroxyprolin ni u: 150 - 375 mmol/24 gi (20 - 50 mg). Tăng nhi u
trong b nh Paget, cư ng c n giáp, tiêu xương do u.
5/ Các ch s c a Nordin: L y nư c ti u bu i sáng trong 2 gi sau khi đái
h t, r i đ nh lư ng Ca, P, Hydroxyprolin và Creatinine r i tính các t l .
- Ca/Creatinine = 0,11 – 0,45 mmol/mmol (0,04 – 0,16 mg/mg)
- P/Creatinine = 0,7 – 2,2 mmol/mmol (0,20 – 0,60 mg/mg)
- Hydroxyprolin/Creatinine = 0,017 mmol/mmol (0,2 mg/mg)
Ca/Creatinine và Hydroxyprolin/Creatinine tăng trong cư ng c n giáp,
b nh Paget, tiêu xương trong các b nh ác tính, các quá trình h y tiêu
xương nhi u. Ca/Creatinine gi m trong b nh nhuy n xương.

II- NH NG NGHI M PHÁP THĂM DÒ CHUY N HÓA
1/ Nghi m pháp tăng Calci ni u: Tiêm tĩnh m ch 20 ml dung d ch
Gluconate Ca 10% (176 mg calci), l y nư c ti u 9 gi sau khi tiêm, so sánh
v i nư c ti u 9 gi ngày hôm trư c (lúc chưa tiêm). Bình thư ng s đái ra
30% lư ng Calci tiêm vào. Trong loãng xương, lư ng Calci th i ra trên 30%.
Trong nhuy n xương, lư ng Calci th i ra dư i 30%.
2/ Nghi m pháp tăng Calci máu: Truy n tĩnh m ch 13,2 mg Ca/1 kg cân
n ng. Đ nh lư ng Ca, P trong máu và nư c ti u, so sánh v i ngày hôm
trư c (lúc chưa tiêm). Bình thư ng sau khi tiêm, calci máu, calci ni u tăng
rõ, P máu tăng nhưng P ni u gi m, trong cư ng c n giáp nguyên phát P
máu không tăng.
3/ Nghi m pháp Vitamine D2 c a Lichwitz: Cho u ng 2 ngày, m i ngày
15 mg vitamin D2, sau đó đ nh lư ng calci ni u nh ng ngày sau. Bình
thư ng calci ni u tăng t 50 mg đ n 100 mg/24h. Trong loãng xương calci
ni u tăng nhi u và kéo dài. Trong nhuy n xương, calci ni u không tăng.
4/ Nghi m pháp Cortison: U ng 5 ngày, m i ngày 25 mg Prednisolon.
Bình thư ng calci ni u không tăng, ngư i có loãng xương calci ni u tăng
nhi u.
5/ Nghi m pháp Calcitonin: Tiêm b p 100 đv Calsyn (Myacalcic), đ nh
lư ng calci máu trư c và sau khi tiêm 3 – 6 – 9 – 12 gi sau. Calci máu
gi m và tr v s bình thư ng trong tình tr ng tăng Calci máu do cư ng c n
giáp.
6/ Dùng đ ng v phóng x Ca45
và Ca47
đ đánh giá kh năng chuy n
hóa Calci.
III- NH NG XÉT NGHI M THĂM DÒ HÌNH THÁI
1/ Ch p X quang và đánh giá m c đ loãng xương b ng các ch s
Barnett và Nordin, ch s Rénier, ch s Singh (xem bài loãng xương).
2/ Ch p c t l p vi tính (CT Scanner).
3/ Đánh giá b ng kh năng h p thu tia gamma c a xương (h p th
proton).
4/ Sinh thi t xương, sinh thi t ngo i khoa hay b ng kim sinh thi t Bordier,
Meunier. Sau đó đ nh lư ng Ca, P trong m u sinh thi t.
IV- Đ NH LƯ NG N I TI T T VÀ VITAMINE TRONG MÁU
1/ Đ nh lư ng Parahormon (PTH) b ng phương pháp phóng x mi n d ch.
Bình thư ng < 1 nanogam/ml máu.

2/ Đ nh lư ng Thyrocalcitonin trong máu b ng phương pháp phóng x
mi n d ch. Bình thư ng 60 nanogam/ml huy t tương (6 mili unité MRC).
3/ Đ nh lư ng vitamin D, ngư i ta đ nh lư ng các trung gian chuy n hóa
c a Vitamin D.
- 25-OH-vitamin D = 16 ± 5 nanogam/ml.
- 1,25-(OH)2-vitamin D = 0,02 – 0,05 nanogam/ml.
- 24, 25-(OH)2-vitamin D = 0,4 – 1,0 nanogam/ml.
Dư i đây là b ng tóm t t các thay đ i sinh hóa trong m t s b nh xương.
B nh
Ca
máu
P máu
Phos.
Ki m
Ca
ni u
P
ni u
Xét nghi m
khác
Cư ng c n giáp ↑ ↓ ↑ ↑ ↑ PTH ↑
Nhuy n xương và
còi xương
↓ BT ↓ ↑ ↓ ↓ PTH ↑
B nh Kahler BT, ↑ BT BT, ↑ ± ↑ Plasmocyt
Loãng xương
BT BT BT BT, ↑ BT
Hình nh
X quang
B nh Paget
BT BT, ↑ ↑ BT, ↑ ↑
Hydroxyprolin
ni u tăng
Ung thư th phát
xương
↑ ± BT, ↑ ± ↑ Sinh thi t

X QUANG TRONG CH N ĐOÁN B NH XƯƠNG
X quang có m t vai trò r t quan tr ng, g n như là quy t đ nh trong quá
trình ch n đoán các b nh xương, có th nói không th ch n đoán đư c
b nh xương n u không có nh ng hình nh ch p X quang. Ngư i ta thư ng
d a vào hình nh ch p X quang xương đ phân lo i ch n đoán, thí d : các
b nh xương có hình nh loãng xương lan t a, các b nh xương có t n
thương đ m đ c xương …
Tuy nhiên khi ch p X quang ph i theo các quy đ nh ch t ch v k thu t thì
các hình nh m i có th giúp cho ch n đoán chính xác, hơn n a ch n đoán
m t b nh c a xương bao gi cũng ph i d a vào 3 y u t : lâm sàng, X
quang và xét nghi m.
I- CÁC PHƯƠNG PHÁP CH P X QUANG ĐƯ C S D NG TRONG
CH N ĐOÁN B NH XƯƠNG
1- Ch p thông thư ng: v i các tư th c n thi t.
2- Ch p c t l p: đ phát hi n các t n thương s m, khu trú.
3- Ch p xêrô (xéroradiographie): làm n i rõ các c u trúc c a bè xương,
dùng đ ch n đoán s m các b nh như Paget, nhuy n xương …
4- C t l p vi tính (CT Scanner): có kh năng phát hi n nh ng t n thương
s m, t n thương có kích thư c nh , còn dùng đ đánh giá tình tr ng loãng
xương m t cách chính xác.
5- Các phương pháp khác: ch p c ng hư ng t h t nhân, ch p nh p nháy
b ng đ ng v phóng x .
Nói chung ch p thông thư ng v n là phương pháp ch y u s d ng trong
lâm sàng.
II- NH NG T N THƯƠNG X QUANG CƠ B N C A XƯƠNG
A/ Hi n tư ng loãng xương: (M t khoáng, thưa xương, tăng th u quang)
1- Loãng xương lan t a: th y t t c các xương, g p trong loãng xương
do già, nhuy n xương, còi xương …
2- Loãng xương khu trú: do b t đ ng, do b nh xương (loãng xương ph n
đ u xương), do lo n dư ng Soudeck.
B/ Xương đ m đ c:
1- Lan t a nhi u xương: ng đ c Fluor, b nh b m sinh …
2- T p trung m t xương: ung thư di căn …
3- R i rác xen k v i thưa xương: b nh Paget, viêm …

4- Đ c xương dư i s n, vi n quanh thân xương: hư kh p …
C/ Các t n thương khuy t xương, h c xương, bào mòn:
1- Khuy t xương: m t m t ph n mô xương ph n đ u ho c thân
xương.
2- H c: m t mô xương tròn n m trong ph n đ u xương.
3- Bào mòn: m t mô xương c nh đ u xương ch bám c a màng ho t
d ch (g p trong b nh viêm kh p d ng th p).
4- Hình nh nhi u h c xương liên k t v i nhau làm cho xương như r ng
(xương như b t bi n, r xương) thư ng do cư ng c n giáp, b nh
Kahler …
D/ Hình nh h y xương, xóa b m t ph n:
1- H y t ng ph n như b xóa đi: di căn ung thư.
2- H y thành nh ng tròn hay b u d c, hình hang hình h c l n: b nh
Kahler.
E/ Hình nh m c thêm xương:
1- Hình gai xương và c u xương: gai xương trong các b nh hư kh p,
c u xương trong viêm c t s ng dính kh p.
2- M c thêm xương ph n s n n i (exostose).
3- Hình nh tăng sinh xương t o thành kh i u lành và u ác tính.
F/ Các hình nh khác:
1- Thay đ i c a màng ngoài xương: viêm dày màng ngoài xương (h i
ch ng Pierre Marie), màng ngoài xương b phá v bung ra là d u hi u
đ c trưng c a u xương ác tính.
2- Đ u xương và s n kh p (khe kh p): nh ng thay đ i đư c mô t trong
bài X quang kh p (xem bài này).
3- Hình nh xương bi n d ng: xương cong trong b nh Paget, nhuy n
xương, còi xương … các bi n d ng do b m sinh.
4- Hình r n, gãy xương, lún xương, đư ng r n Looser Milkman trong
nhuy n xương, gãy xương b nh lý, lún các đ t s ng.

CHƯƠNG 2
CÁC B NH XƯƠNG DO CHUY N HÓA
B NH LOÃNG XƯƠNG
(Ostéoporose)
I- Đ I CƯƠNG
A/ Đ NH NGHĨA:
Là hi n tư ng tăng ph n x p c a xương do gi m s lư ng t ch c
xương, gi m tr ng lư ng trong m t đơn v th tích xương, là h u qu c a
s suy gi m các khung Protein và lư ng Calci g n v i các khung này. V
gi i ph u b nh th y các bè xương teo, m ng và thưa, ph n v xương m ng,
t o c t bào thưa th t, không th y các đư ng di m d ng xương (bordures
ostéoides), t y xương nghèo và thay b ng t ch c m .
B/ NGUYÊN NHÂN:
Ngư i ta phân bi t loãng xương nguyên phát và th phát.
1- Loãng xương nguyên phát: G p tu i già, do quá trình lão hóa c a
t o c t bào gây nên thi u s n xương, tu i càng cao thì tình tr ng thi u
s n xương càng tăng, cho đ n khi tr ng lư ng riêng gi m trên 30% so
v i bình thư ng thì có d u hi u lâm sàng và coi là b nh lý vì vư t quá
gi i h n sinh lý bình thư ng.
2- Loãng xương th phát: th y m i l a tu i và do nhi u nguyên nhân
khác nhau.
- B t đ ng quá lâu: do b nh, do ngh nghi p, nh ng ngư i du hành vũ
tr lâu trong con tàu …
- Do có b nh n i ti t: cư ng v thư ng th n (Cushing), suy tuy n sinh
d c (c t bu ng tr ng, tinh hoàn), cư ng giáp, to vi n c c …
- Do th n: suy th n mãn (th i nhi u Calci), ch y th n nhân t o chu kỳ …
- Do thu c: l m d ng Steroid, Heparin …
C/ CƠ CH SINH B NH:
Thi u s n xương và m c đ n ng c a nó là loãng xương là h u qu c a
s phá v cân b ng gi a 2 quá trình t o xương và h y xương, đây quá
trình t o xương suy gi m trong khi quá trình h y xương bình thư ng,
nguyên nhân c a hi n tư ng này gi i thích b ng nhi u cách:

- Theo Albright: loãng xương là s m t cân b ng gi a suy gi m n i ti t
t sinh d c, trong khi n i ti t t v thư ng th n bình thư ng.
- Theo Nordin: ngư i già h p thu Calci qua đư ng tiêu hóa gi m,
lư ng Calci máu th p s kích thích tuy n c n giáp ti t nhi u
parathormone, ch t này kích thích h y c t bào tăng cư ng ho t đ ng.
- Theo Frost: lão hóa c a t o c t bào ngư i già là nguyên nhân ch
y u gây nên loãng xương, ngư i trư ng thành hai quá trình t o c t
và h y c t luôn cân b ng đ duy trì c u trúc bình thư ng c a xương.
D/ X P LO I: Loãng xương nguyên phát đư c chia thành 2 th :
- Loãng xương tu i mãn kinh: xu t hi n sau tu i mãn kinh trong vòng 6
ho c 8 năm, t n thương loãng xương n ng ph n xương x p, do đó
thư ng th y các d u hi u c t s ng như lún đ t s ng, gù, còng. Đư c g i
là loãng xương type I.
- Loãng xương tu i già: g p c nam và n , xu t hi n sau tu i 75, t n
thương loãng xương th y nhi u ph n xương đ c (v các xương dài),
thư ng bi u hi n b ng d gãy xương: c xương đùi, c tay. Đư c g i là
loãng xương type II.
Loãng xương nguyên phát hay th phát, type I hay type II đ u có tri u
ch ng lâm sàng gi ng nhau.
II- TRI U CH NG LÂM SÀNG
Nh ng bi u hi n lâm sàng ch xu t hi n khi tr ng lư ng c a xương gi m
trên 30%. Tri u ch ng lâm sàng có th xu t hi n đ t ng t sau m t ch n
thương nh (ngã ng i, đi ô tô đư ng xóc nhi u …) ho c có th xu t hi n t
t tăng d n.
1- Đau xương: Thư ng đau vùng xương ch u t i c a cơ th (c t s ng
th t lưng, ch u hông), đau nhi u n u là sau ch n thương, đau âm
n u là t phát. Đau tăng khi v n đ ng đi l i, đ ng ng i lâu, gi m khi
n m ngh .
2- H i ch ng kích thích r th n kinh: Đau có th kèm v i d u hi u
chèn ép kích thích r th n kinh như đau d c theo các dây th n kinh
liên sư n, d c theo dây th n kinh đùi bì, dây t a … đau tăng khi ho,
h t hơi, nín hơi … nhưng không bao gi gây nên h i ch ng chèn ép
t y.
3- Thăm khám:
- C t s ng: bi n d ng đư ng cong bình thư ng như gù vùng lưng
hay th t lưng, gù có đư ng cong r ng (ít khi là gù nh n), có th l i quá

cong v phía trư c, m t s trư ng h p gù m c đ n ng g p v phía
trư c gây nên tình tr ng còng lưng (hay g p loãng xương type I sau
mãn kinh). Chi u cao c a cơ th gi m vài cm so v i lúc tr tu i.
- N u đau nhi u, các cơ c nh c t s ng có th co c ng ph n ng, khi n
b nh nhân không làm đư c các đ ng tác cúi, ng a, nghiêng, quay, c t
s ng trông như c ng đ . Gõ ho c n vào các gai sau c a đ t s ng:
bn th y đau tr i lên.
- Toàn thân: không th y các d u hi u toàn thân (nhi m khu n, suy s p,
sút cân), thư ng th y các r i lo n khác c a tu i già như béo b u, giãn
tĩnh m ch chân, thoái hóa kh p, tăng huy t áp, xơ v a m ch.
4- Ti n tri n: Đau do loãng xương ti n tri n t ng đ t, khi tăng, khi gi m,
thư ng tr i lên khi v n đ ng nhi u, ch n thương nh , thay đ i th i ti t.
Chi u cao cơ th gi m d n, m t s trư ng h p lưng còng g p d n
khi n cho các xương sư n cu i g n sát v i xương ch u … Ngư i b
loãng xương r t d b gãy xương, ch m t ch n thương nh có th gây
nên gãy c xương đùi, gãy hai xương c ng tay (Pouteau-Colles), gãy
xương sư n ho c lún đ t s ng chèn ép các r th n kinh gây đau
nhi u, không đi l i đư c.
III- D U HI U X QUANG
A/ NH NG D U HI U C A LOÃNG XƯƠNG:
1- Xương tăng th u quang: Trên t t c các xương đ u th y trong sáng
hơn bình thư ng, m c đ nh còn th y đư c c u trúc các bè xương
là nh ng hình vân d c ho c chéo. M c đ loãng xương n ng: c u trúc
bè m t, xương trong như th y tinh, ph n v ngoài c a đ t s ng có th
đ m hơn t o nên hình nh “đ t s ng b đóng khung”.
2- Hình nh thân đ t s ng bi n d ng: T t c thân đ t s ng bi n d ng
các m c đ khác nhau: hình lõm m t trên, hình th u kính phân kỳ,
hình chêm, hình lư i … Nói chung chi u cao thân đ t s ng gi m rõ, có
th di l ch m t ph n, đĩa đ m ít thay đ i so v i đ t s ng.
3- Hình nh c t hóa và vôi hóa: Cùng v i quá trình loãng xương, Calci
l ng đ ng m t s dây ch ng, s n sư n, thành các đ ng m ch l n
và đ ng m ch ch t o nên các hình c n quang b t thư ng.
B/ ĐÁNH GIÁ M C Đ LOÃNG XƯƠNG B NG X QUANG
Trên phim ch p r t khó đánh giá m c đ loãng xương qua đ c n quang
nhi u hay ít, vì nó tùy thu c vào nhi u y u t (đi n th , kho ng cách, ch t
lư ng phim và thu c hi n hình …), do đó ngư i ta ph i s d ng m t s
phương pháp đánh giá như:

1- Đo ch s Barnett và Nordin: D a vào hình nh X quang c a xương
bàn tay s 2 (métacarpe), đo đư ng kính c a thân xương D và đư ng
kính c a ph n t y xương d.
Ch s B và N = D – d x 100
D
Bình thư ng ch s trên 45. N u gi m dư i 45 đư c coi là loãng
xương.
2- Ch s c t s ng Rénier: Ch p c t s ng th t lưng theo tư th nghiêng
r i nh n xét hình dáng và cho đi m.
0: thân đ t s ng bình thư ng
1: m t trên thân đ t s ng hơi lõm
2: m t trên lõm nhi u
3: lõm c m t trên và dư i
4: hình chêm
5: hình lư i.
3- Ch s Singh: Ch p đ u trên xương đùi tư th th ng. Bình thư ng
th y có 4 h th ng d i xương. Trong loãng xương, các h th ng d i
xương này b đ t gãy, m t đi ít hay nhi u tùy theo m c đ n ng nh
c a loãng xương. Ch s 7 là bình thư ng, ch s 1 là n ng nh t.
IV- CÁC XÉT NGHI M
A/ XÉT NGHI M SINH HÓA
1- Các xét nghi m Calci máu, Phospho máu, men Phosphatase ki m,
Hydroxyprolin ni u đ u bình thư ng.
2- Nghi m pháp tăng Calci máu: tiêm tĩnh m ch 20 ml Gluconat Ca 10%,
l y toàn b nư c ti u trong 9 gi sau khi tiêm, đ nh lư ng s calci th i
ra r i so sánh v i lư ng calci th i ra trong 9 gi ngày hôm trư c lúc
chưa tiêm.
nh ng ngư i loãng xương sau khi tiêm, lư ng calci th i ra cao hơn
lúc bình thư ng 30% tr lên (vì kh năng h p thu và gi calci ngư i
loãng xương kém hơn ngư i bình thư ng).
3- Nghi m pháp Vitamin D2: cho b nh nhân u ng 2 ngày li n, m i ngày
15 mg Vitamin D2. Sau đó đ nh lư ng calci ni u 24 gi sau, 48 gi và
5 ngày sau. Bình thư ng calci ni u tăng 50 – 100 mg trong 24 gi

đ u, sau đó tr v bình thư ng. ngư i loãng xương, calci ni u tăng
nhi u và kéo dài nhi u ngày sau.
4- Nghi m pháp Cortisone: trong 5 ngày, m i ngày u ng 25 mg
Prednisolone, đ nh lư ng calci ni u t ng ngày. Bình thư ng calci ni u
không thay đ i, b nh nhân loãng xương có calci ni u tăng nhi u và
kéo dài.
B/ CÁC NGHI M PHÁP KHÁC ĐÁNH GIÁ M C Đ LOÃNG XƯƠNG
1- Đ ng v phóng x : u ng Ca47
ho c tiêm tĩnh m ch Ca45
, sau đó theo dõi
trong máu, nư c ti u và ch p l p lánh. ngư i loãng xương, kh năng c
đ nh calci xương ít hơn so v i ngư i bình thư ng.
2- Phương pháp ch p c t l p vi tính (CT scanner), so sánh v i m t b
gam m u làm s n, d a trên đ đ m nh t đ đánh giá chính xác m c đ
loãng xương.
3- Phương pháp h p th Proton: dùng các tia gama đơn dòng c a I125
hay
Am241
chi u vào vùng xương c ng tay hay c t s ng. Trong loãng xương,
kh năng h p th tia gama c a xương ít hơn so v i ngư i bình thư ng.
4- Sinh thi t xương: dùng kim sinh thi t l y m t m u xương vùng cánh
ch u, qua nh ng d u hi u vi th đánh giá tình tr ng loãng xương.
5- Phương pháp theo dõi lâm sàng lâu dài c a Cristianssen: đo chi u cao,
cân n ng, đ nh lư ng calci ni u, hydroxyprolin ni u, phosphatse ki m máu
trên ngư i b nh 3 tháng 1 l n. N u th y sau 1 năm lư ng calci trong cơ th
gi m 3% thì nhi u kh năng có loãng xương và nên cho đi u tr d phòng.
V- ĐI U TR
A/ ĐI U TR KHI CÓ D U HI U LOÃNG XƯƠNG RÕ
1- Ph i h p 3 th thu c: fluorur Na 10mg x 5 viên, gluconat Ca 1g và
vitamin D 8000 đv u ng m i ngày (fluorur Na và gluconate Ca u ng
cách xa nhau đ tránh k t t a ru t).
2- Thu c gi m đau: Aspirin, Ibuprofen, Paracetamol, các thu c gi m đau
khác không có Steroid dùng v i li u th p và không kéo dài.
3- Các thu c khác:
- Calcitonin: Myacalcic 50 đv tiêm b p, m i tu n 5 ngày. Tiêm li n 3
tu n r i ngh (t ng s 15 l n).
- Thu c tăng đ ng hóa (anabolisant), Durabolin 25mg x 1ml, tiêm b p
m i tu n 1 l n.

- Các lo i cao xương, cao toàn tính đ ng v t (cao h , xương dê, ban
long, cao trăn, kh , g u …).
B/ ĐI U TR D PHÒNG LOÃNG XƯƠNG:
nh ng ngư i có nguy cơ loãng xương (ph n đ n tu i mãn kinh,
nh ng b nh nhân ph i n m lâu …) c n đư c theo dõi và đi u tr d phòng
b ng:
1- Tăng cư ng v n đ ng: ch đ ng và th đ ng.
2- U ng calci kéo dài m i ngày t 0,5 – 1,5g.
3- U ng ho c tiêm Vitamin D.
4- D phòng loãng xương sau khi mãn kinh b ng các n i ti t t :
a/ V i giai đo n ti n mãn kinh: m i tháng dùng 15 ngày theo công th c sau:
- Microfolin (Ethyl oestradiol) 10 – 15mg/ngày x 10 ngày
(dùng ngay sau khi s ch kinh).
- Progesteron 10mg/ngày x 5 ngày ti p theo.
b/ B nh nhân đã mãn kinh: m i tháng dùng thu c 20 ngày theo công th c:
- Microfolin (Ethyl oestradiol) 25mg/ngày x 15 ngày
(dùng ngay sau khi s ch kinh).
- Progesteron 10mg/ngày x 5 ngày ti p theo.
U ng kéo dài trong nhi u năm.
Nhi u công trình nghiên c u đã ch ng minh phương pháp dùng n i ti t
t trên có tác d ng ch c ch n ngăn ng a đư c tình tr ng loãng xương sau
mãn kinh.
B NH NHUY N XƯƠNG
(Ostéomalacie)
Là m t b nh xương m t ch t khoáng hay thưa xương, có tính ch t lan
t a, g p ngư i l n, đư c đ c trưng b i s khi m khuy t quá trình vô cơ
hóa khung protein c a xương. Nguyên nhân ch y u là do thi u Vitamin D.
V gi i ph u b nh, xương tr nên m m, d bi n d ng, vi th th y các
đư ng vi n d ng xương tăng nhi u (đó là các t ch c ti n xương, có nhi u
t o c t bào và không đư c calci hóa).

I- TRI U CH NG
A/ TRI U CH NG LÂM SÀNG
1- Đau: đau vùng cơ th ch u t i (c t s ng th t lưng, ch u hông), đau
âm tăng d n, m c đ n ng b nh nhân không đi l i đư c vì đau.
2- Gãy và lún xương t nhiên, ho c sau ch n thương r t nh ; gãy xương
dài, lún đ t s ng.
3- Bi n d ng: xu t hi n mu n, bi n d ng c t s ng gây gù, v o, bi n d ng
l ng ng c.
4- Khám: n vào xương th y đau nhi u, cơ nh o, trương l c và cơ l c
gi m, đi l i khó khăn (d nh m v i lo n dư ng cơ ti n tri n).
B/ X QUANG
1- Hình nh loãng xương (m t vôi) lan t a, nh t là c t s ng và khung
ch u, ranh gi i c a xương m không rõ nét, khó phân bi t v i ph n
m m ngoài, hình nh gi ng như phim ch p x u, non tia …
2- Đ t s ng hình th u kính phân kỳ hay đ t s ng cá, gù và v o, khung
ch u bi n d ng, l ng ng c bi n d ng d t ho c hình chuông.
3- Các v t r n xương hay đư ng r n Looser – Milkman là d u hi u đ c
bi t c a b nh nhuy n xương, đ c đi m c a các v t r n này là:
- V trí: hay g p khung ch u (ngành ng i – mu, ngành ch u – mu,
kh p mu, ph n sau trong cánh ch u), xương đùi (c , b trong thân
xương), xương sư n, xương b .
- Hình thái: là nh ng đư ng h p, tăng th u quang t 2 – 5 mm, t m t
ngoài c a xương ch y th ng góc vào trong, d ng l i gi a ho c ch y
su t chi u ngang xương, đôi khi nh ng đư ng r n này tách 2 ph n
xương và di l ch: đó là d u hi u gãy xương.
- S lư ng: các đư ng r n có s lư ng nhi u t 2 đ n 50 đư ng, bao
gi cũng đ i x ng hai bên.
C/ SINH HÓA VÀ GI I PH U B NH
1- Calci – Phospho:
- Calci máu gi m (dư i 80 mg/l), calci ni u gi m.
- Phospho máu gi m, m c l c th n c a Phospho tăng.
- Phosphatase ki m tăng.
- Nghi m pháp tăng Calci ni u âm tính (truy n tĩnh m ch calci 15
mg/kg, sau đó theo dõi calci ni u/24 gi , bình thư ng tăng rõ r t).

2- Đ nh lư ng Vitamin D hay 25(OH)D3 trong máu th y gi m rõ r t so v i
ngư i thư ng.
3- Sinh thi t xương đ xác đ nh ch n đoán (b ng ngo i khoa hay b ng
kim sinh thi t).
II- NGUYÊN NHÂN
Ch y u là do thi u Vitamin D, m t s do gi m Phospho trong máu.
A/ Do thi u Vitamin D:
- Đói ăn, ch đ ăn không đ ch t.
- Ăn kiêng (không có m , d u …), cho bú, có thai.
- Thi u ánh n ng.
B/ Do không h p th đư c Vitamin D:
- T c m t, suy gan.
- B nh ru t: h i ch ng kém h p thu, a phân m , b nh Sprue, Crohn.
- Viêm t y mãn, suy t y.
- Sau c t d dày, c t đo n ru t già nhi u.
C/ Các nguyên nhân khác (Lo i kháng Vitamin D2):
- Dùng Barbiturat kéo dài (ch a đ ng kinh).
- B nh đái tháo Phosphat do ng th n (H i ch ng Fanconi).
III- ĐI U TR
Ch y u dùng Vitamin D, tác d ng ch c ch n.
1- Đi u tr dùng Vitamin D2 ho c D3
- Vitamin D2 (Stérogyl): D ng u ng 100 gi t = 1mg = 40.000 đv, d ng
tiêm ng 15mg. U ng m i ngày X gi t x 20 ngày/ 1 tháng. Tiêm 1 ng
15 mg vào b p th t, m i tu n 1 ng. U ng ho c tiêm nhi u tháng, xét
nghi m Calci – Phospho máu và Calci – Phospho ni u đ đi u ch nh
li u lư ng thu c.
- Vitamin D3 (Dédrogyl): D ng u ng V gi t = 25 microgam. U ng m i
ngày t IV đ n V gi t kéo dài. Rocaltrol 0,25 µg x 1 viên m i ngày,
u ng kéo dài.
- D u gan cá: u ng hàng ngày dư i d ng gi t hay viên b c Gelatin.
- Calci: u ng dư i d ng viên hay dung d ch m i ngày 1g.

2- Đ i v i th nhuy n xương kháng Vitamin (vitamino résistant): không
dùng Vitamin D2 mà dùng Vitamin D3 li u r t cao thư ng mang l i k t
qu .
B NH CÒI XƯƠNG
(Rachitisme)
I- Đ I CƯƠNG
Tương đương v i b nh nhuy n xương, còi xương g p tr con. Do thi u
Vitamin D, t o nên s khi m khuy t quá trình vô cơ hóa c a ph n xương
tăng trư ng m nh nh t (ph n s n n i) là th hi n trên lâm sàng b ng các
d u hi u còi xương.
V gi i ph u b nh: xương tr nên m m, r , d b cong, các ph n s n
n i phì đ i to hơn bình thư ng.
V nguyên nhân: còi xương hay g p l a tu i 3 – 18 tháng, thư ng là
tr em nam, có th là tr đ non, nh ng nguyên nhân gây b nh là nh ng
nguyên nhân gây thi u Vitamin D.
- Thi u ánh n ng m t tr i: nhà l p s p, kiêng c .
- Th c ăn thi u vitamin D (do s a, do th c ăn …)
- a ch y mãn tính.
II- TRI U CH NG
1- Nh ng d u hi u xương có tính ch t đ i x ng và không đau:
- S và m t: thóp lâu li n, r ng, s m m.
- L ng ng c: có chu i h t sư n, l ng ng c bi n d ng.
- Chi: n i các u c c vùng s n n i c tay, m t cá, chân vòng ki ng.
2- Nh ng tri u ch ng ngoài xương: Cơ nh o, trương l c cơ gi m, các
dây ch ng l ng l o, xanh xao thi u máu.
3- X quang: Xu t hi n mu n, có d u hi u kho ng cách các xương giãn
r ng ra vùng c tay, g i, c chân. C u trúc xương thưa, có các bè
ch y theo m t phía như ch i bàn lư c, xương bi n d ng, v m ng.
4- Xét nghi m:
- Calci và Phospho máu gi m.

- Đ nh lư ng 25- hydrocholecalciferol máu gi m.
- Phosphatase ki m tăng.
- Calci ni u gi m, Phospho ni u tăng.
III- ĐI U TR
N u không đi u tr , b nh n ng d n, cơ th bi n d ng n ng, ch t do
nhi m khu n ph , co gi t, co th t thanh qu n (t vong đ t ng t).
- Đi u tr b ng u ng m i ngày 2000 – 4000 đv Vitamin D2 kéo dài t 6
đ n 12 tu n, ho c tiêm b p 1 ng 25- hydrocholecalciferol 250mg (tác
d ng ch m).
- U ng ho c tiêm Calci m i ngày t 500 – 1500 mg.
- U ng d u cá gi t ho c viên nang.
- Chi u tia c c tím toàn thân.
CƯ NG C N GIÁP NGUYÊN PHÁT
I- Đ I CƯƠNG
Cư ng c n giáp nguyên phát là m t h i ch ng g m nh ng r i lo n do
tình tr ng tăng ti t ch t parahormone c a tuy n c n giáp gây nên. Nguyên
nhân c a cư ng tuy n ph n l n do adenom, m t ph n do tăng sinh tuy n,
r t ít khi do ung thư tuy n. Nh ng t n thương xương c a cư ng c n giáp
đư c mô t t lâu dư i các tên: viêm xương xơ nang, b nh xương c a
Recklinghausen, hư xương do cư ng c n giáp. Ngày nay ngư i ta th y
ngoài t n thương xương, cư ng c n giáp còn gây ra nh ng r i lo n
nhi u cơ quan, b ph n khác, có th coi đây là m t b nh toàn thân do r i
lo n chuy n hóa.
Cư ng c n giáp nguyên phát là m t b nh hi m, n g p nhi u hơn nam,
tu i t 30 đ n 50.
Nh ng nguyên nhân c a cư ng c n giáp:
- Adenom (u tuy n): là nguyên nhân ch y u, hay g p Adenom th 1
nhân, đôi khi th y nhi u nhân (polyadénome).
- Tăng sinh lan t a: hi m g p hơn.
- Ung thư tuy n r t ít th y.

V cơ ch sinh b nh, cư ng c n giáp s n xu t nhi u Parahormone đưa
vào máu, ch t này tăng cư ng quá trình h y xương thông qua 2 cơ ch :
tăng ho t đ ng h y c t bào và tăng h y xương quanh c t bào. Tăng quá
trình h y xương d n đ n loãng xương, r xương, t o h c xương và h u
qu cu i cùng là gãy và bi n d ng xương. Parahormone còn có tác d ng c
ch tái h p thu Phospho ng th n, d n đ n gi m Phospho trong máu.
Tăng h y xương và gi m Phospho máu s d n đ n tăng Calci máu, gây
nên các r i lo n th n, th n kinh, tiêu hóa, tim m ch, kh p, ph i …
Như v y, tri u ch ng c a cư ng c n giáp ph thu c vào hai r i lo n
chính: h y xương và tăng Calci máu.
II- TRI U CH NG XƯƠNG (Hư xương do cư ng c n giáp)
A/ LÂM SÀNG:
1- Đau xương: Đau vùng ch u l c c a cơ th (th t lưng – cùng và ch u
hông), đau lan t a không xác đ nh rõ v trí, đau tăng khi đ ng lâu, khi
v n đ ng, gi m đau khi ngh ngơi.
2- Gãy xương: t nhiên hay sau m t ch n thương nh : gãy c xương đùi,
xương sư n, xương dài, c t s ng (lún), b nh nhân th y đau d d i
ch gãy, h n ch v n đ ng rõ, có th th y n i u ch gãy do t máu.
3- Bi n d ng: xu t hi n mu n, bi n d ng l ng ng c, khung ch u, các
ngón, c t s ng có th th y v o, gù.
4- N i u: u n i trên n n xương, c ng, không đau, s hơi nóng, th y n i u
trên xương chày, xương sư n, xương c, xương s , cánh ch u.
5- R ng răng: là d u hi u s m và hay g p.
B/ X QUANG:
Là y u t quan tr ng đ ch n đoán.
1- Xương m t ch t vôi lan t a: xương tăng th u quang đ ng đ u. Hi n
tư ng m t vôi có th t o nên hình nh “g m mòn”, hình nh “m t ăn”
c a b ngoài thân xương dài, xương đ t bàn và ngón tay. V xương
m ng, ng t y giãn r ng, các bè xương ph n xương x p thưa ra.
xương đ t bàn tay và ngón tay, th y hình nh bào mòn ph n v thân
xương, tiêu xương c a đ t ngón cu i, đôi khi th y t ng ph n c a xương
b tiêu m t, hình nh xương “t tiêu bi n”. Ch p răng th y h c chân
răng m (lamina dura).

2- Tiêu xương hình h c: th y tiêu các xương dài, h c t o nên các hình
gi kén, rang gi i ngoài thư ng đ m hơn, nhi u h c nh li n nhau t o
nên hình như t ong.
3- U xương: là k t qu c a các h c xương dư i v , như th i ph ng ph n
v xương n i lên nhưng không phá v v (th y thân xương dài,
xương sư n, đ t bàn ngón tay).
4- Gãy xương và bi n d ng: c t s ng lún, gù, v o, xương ngo i biên bi n
d ng và gãy xương.
5- Hình nh l ng đ ng Calci m t s cơ quan: th n, thành đ ng m ch,
s n kh p, dư i da …
C/ NH NG THAY Đ I GI I PH U B NH C A XƯƠNG:
1- Hình nh đ i th : xương nh , m m và giòn, d bóp v và d c t, t y
xương xơ hóa, th y các h c hình gi kén thân xương và các u màu
nâu n i ph ng v xương.
2- Hình nh vi th : (L y b ng ph u thu t ho c b ng kim sinh thi t) th y
nh ng hình nh sau:
- H y c t bào tăng ho t đ ng t o nên các kho ng m t xương.
- Xơ phát tri n ph n t y xương.
- Ph n xương tân t o (do t o c t bào) không đ ng đ u xen k gi a mô
xương bình thư ng và mô xơ.
- Nh ng kh i u màu nâu đư c t o nên b i các h y c t bào ch a nhi u
s c t s t (th c bào các h ng c u nh ng vùng xương ch y máu).
III- NH NG BI U HI N NGOÀI XƯƠNG
R t phong phú, đa d ng, có khi là d u hi u ch y u khi n cho b nh
nhân đi khám b nh. Ph n l n các r i lo n này là h u qu c a tình tr ng tăng
Calci máu.
A- TH N
1- S i th n: s i c 2 bên, hay tái phát, s i hình san hô c n quang rõ
(oxalate và phosphate Ca), có th có đau qu n th n, đái ra s i (t 2 -
10% s i ti t ni u do nguyên nhân cư ng c n giáp).
2- Nhi m Calci nhu mô th n: ch p th y nh ng đám c n quang r i rác
2 bên th n, có th phát hi n b ng ch p th n thu c (UIV), ch p siêu âm …

3- Đái nhi u: (trên 5 lít/24 gi ) thư ng kèm theo u ng nhi u, g i là đái
tháo nh t kháng h u yên, là h u qu c a tình tr ng tăng calci máu và suy
th n.
4- Suy th n: là y u t quan tr ng quy t đ nh tiên lư ng c a b nh, suy
th n v i đ y đ các tri u ch ng như cao huy t áp, Protein ni u, đái nhi u
BC, thi u máu, Urê huy t tăng, Creatinine huy t tăng.
B- TIÊU HÓA
1- Nh ng r i lo n ch c năng: chán ăn, bu n nôn, nôn, đau b ng, khó
tiêu, táo bón.
2- Loét d dày - hành tá tràng: loét nhi u và ti n tri n nhanh (do k t
h p có adenom t y t ng – H i ch ng Zollinger Ellison).
3- Viêm t y m n và s i t y.
C- TH N KINH – TÂM TH N VÀ CÁC B PH N KHÁC
1- M t m i và gi m trương l c cơ kèm m t ph n x gân xương. H i
ch ng gi ng lo n dư ng cơ.
2- R i lo n tâm th n: tr m c m, lơ mơ, hoang tư ng.
3- Tim m ch: nh p nhanh, ngo i tâm thu, trên đi n tim th y QT ng n, PR
kéo dài, T đ o.
4- Kh p: l ng đ ng calci s n kh p, bi n d ng và hư kh p th phát,
viêm kh p.
D- NH NG D U HI U SINH HÓA
1- Calci máu là d u hi u ch y u và quan tr ng, calci máu thư ng cao
hơn 110 mg/l ( > 2,75 mmol/l), đ ng th i calci ni u cũng tăng trên 500
mg/24 gi ( > 12 mmol/24 gi ).
2- Phospho máu gi m dư i 27 mg/l ( > 0,87 mmol/l).
3- Phosphatase ki m tăng, Citrate máu tăng, AMP vòng ni u tăng,
Creatinine máu tăng.
4- M t s các nghi m pháp thăm dò chuy n hóa:
- Truy n calci tĩnh m ch.
- U ng Prednisolone.
Hai nghi m pháp này đ u không gây thay đ i P và Ca trong cư ng
c n giáp.
5- Thăm dò chuy n hóa Calci b ng Ca45
th y t ng lư ng Calci tăng.

6- B ng phương pháp mi n d ch phóng x , đ nh lư ng Parahormone
trong máu, th y tăng nhi u trong b nh này.
IV- CH N ĐOÁN
A/ CH N ĐOÁN XÁC Đ NH
Hai y u t quan tr ng đ xác đ nh ch n đoán là tăng Calci máu và hình
nh X quang xương (m t vôi lan t a, hình tiêu xương). Nói chung c n ti n
hành xét nghi m Calci máu nh ng b nh nhân có các tri u ch ng sau đây:
- Các t n thương xương trên lâm sàng và X quang: u xương, gãy xương t
nhiên, loãng xương lan t a, khuy t xương hình h c …
- M t m i nhi u và kéo dài, h i ch ng gi ng như lo n dư ng cơ.
- S i th n tái phát nhi u l n, s i 2 bên th n, s i nhi u b ph n (th n, t y,
gan …)
- Loét d dày, hành tá tràng nhi u .
- Suy th n không tìm đư c nguyên nhân.
B/ CH N ĐOÁN PHÂN BI T
1- V i các b nh có tình tr ng m t vôi c a xương:
- Loãng xương nguyên phát và th phát.
- B nh Kahler.
- B nh nhuy n xương.
- Di căn ung thư xương …
2- V i các tình tr ng cư ng c n giáp th phát:
- Cư ng c n giáp sau suy th n m n.
- Cư ng c n giáp sau tình tr ng thi u Calci kéo dài.
C/ XÁC Đ NH KH I U C A TUY N C N GIÁP
1- B ng thăm khám lâm sàng đôi khi phát hi n nhân adenom c a tuy n
vùng c (n m trong tuy n giáp).
2- Xác đ nh b ng ch p đ ng m ch, ch p c t l p (CT Scanner), b ng
ch p siêu âm, ch p nh p nháy, ch p c ng hư ng t .
3- Đ phát hi n kh i u n m l c ch trong l ng ng c, ti n hành ch p trung
th t bơm hơi.

V- ĐI U TR
N u không đư c xác đ nh ch n đoán, không đi u tr b nh ti n tri n n ng
d n, ch t vì suy th n ho c nhi m khu n, có th ch t trong b nh c nh tăng
Calci máu đ t ng t (trên 150 mg/l hay 3.75 mmol/l): nôn, m t nư c đi n gi i,
r i lo n tri giác, hôn mê tăng urê huy t, tr y m ch.
1- Đi u tr tri u ch ng: ch y u làm gi m Calci máu b ng:
- Calcitonin: Myacalcic 50 đv, tiêm b p 1 ng/ngày.
- Mithramycin 25 microgam/kg nh gi t tĩnh m ch.
- Furosemide (Lasix) 100 mg TM/24 gi , có th dùng li u cao hơn đ
th i tr nhanh calci.
2- Đi u tr nguyên nhân: Đi u tr ngo i khoa là ch y u, nh m lo i b
kh i u ho c ph n tuy n tăng sinh. V a m v a thăm dò, thư ng ti n
hành c t l nh đ xét nghi m t c thì v gi i ph u b nh. N u c t b
đư c ph n tuy n b b nh thì các tri u ch ng s ch m d t nhanh
chóng, tr tình tr ng suy th n.

CHƯƠNG 3
CÁC KH I U VÀ LO N S N XƯƠNG
UNG THƯ XƯƠNG TH PHÁT
I- Đ I CƯƠNG
Trong nhóm các b nh u xương thì ung thư th phát xương hay g p
trong lâm sàng hơn c , v m t ch n đoán, nh ng tri u ch ng đây r t d
nh m v i các b nh khác c a xương và th n kinh. Ung thư xương th phát
th y sau tu i 40, t l m c b nh nam và n g n ngang nhau.
Ung thư nguyên phát m t s n i t ng di căn đ n xương qua đư ng
b ch huy t ho c đư ng máu. Không x p vào Ung thư xương th phát
nh ng trư ng h p bi u hi n xương c a các b nh máu ác tính (Kahler,
Leucemie …), nh ng trư ng h p do ung thư ngay c nh xương phát tri n
xâm l n tr c ti p sang (ch không ph i di căn) như ung thư màng ph i l n
sang xương sư n …, cũng không coi là ung thư th phát v i h i ch ng c n
ung thư (Paranéoplastique), đây không tìm th y t bào ung thư xâm l n
hay di căn (h i ch ng xương kh p phì đ i Pierre Marie).
Ung thư xương th phát xu t hi n trong vòng 5 năm sau ung thư nguyên
phát, nhưng ch có kho ng 30% nh ng tri u ch ng th phát xương xu t
hi n sau tri u ch ng c a ung thư nguyên phát, trên 60% trư ng h p các
tri u ch ng xương xu t hi n trư c, có t i 30% cho t i khi b nh nhân t
vong cũng không tìm th y v trí c a ung thư nguyên phát (do ung thư quá
nh ho c quá kín đáo).
A/ ĐAU
- Đau là d u hi u quan tr ng g i ý cho ch n đoán, đau thư ng xu t
hi n s m, v trí đau tùy thu c vào nơi ung thư di căn, kho ng 50% đau
khu trú vùng th t lưng và xương ch u. Đau sâu, ngày càng tăng,
dùng các thu c gi m đau thông thư ng không b t.
- M t s trư ng h p đau lan theo dây và r th n kinh: đau dây th n kinh
liên sư n, đau vùng vai gáy, đau th n kinh đùi bì, th n kinh t a, có th
có d u hi u kích thích r …
B/ LI T: Di căn ung thư c t s ng có th chèn ép vào t y, đuôi ng a gây:
- Li t t chi hay hai chân: li t c ng có d u hi u ép t y.
- Li t các dây th n kinh s não (hi m).

C/ CÁC TRI U CH NG C A XƯƠNG
1- Gãy xương: gãy t nhiên hay sau ch n thương nh , lún đ t s ng gây
gù v o.
2- N i u xương: có th s th y trên các xương d t, xương sát m t da:
xương s , xương sư n, c, đòn … u thư ng c ng, ít đau.
D/ NH NG TRIÊU CH NG KHÁC
1- Toàn thân: g y sút, suy s p.
2- D u hi u c a ung thư nguyên phát: Tùy theo b ph n, cơ quan b
ung thư, ta th y các d u hi u lâm sàng c a cơ quan đó. Kho ng 1/3
s trư ng h p ung thư nguyên phát đư c ch n đoán xác đ nh t
trư c, sau đó khi th y xu t hi n các tri u ch ng đau, n i u xương,
chèn ép … khi n cho th y thu c ph i nghĩ ngay đ n ung thư đã di căn
vào xương và cho ch p X quang đ xác đ nh.
III- TRI U CH NG X QUANG
Nh ng d u hi u X quang c a ung thư xương th phát đư c phát hi n có
th do tình c ch p phim ki m tra s c kh e mà th y, có th do b nh nhân vì
đau xương đư c ch p phim đ ch n đoán, cũng có th do ch p ki m tra
trư c khi đi u tr m t ung thư n i t ng đã xác đ nh ch n đoán.
Di căn ung thư xương có 2 hình thái: tiêu xương và đ c xương, ph n
l n trư ng h p g p th tiêu xương.
A/ HÌNH NH TIÊU XƯƠNG
Đ c đi m chung c a tiêu xương là t o thành nh ng , nh ng h c tròn
hay b u d c, tăng th u quang đ ng nh t vì mô ung thư di căn đã thay th
hoàn toàn mô xương, có khi tiêu c m t ph n c a xương. Các hình thái hay
g p là:
- Kích thư c c a h c tiêu xương nh như m t g m.
- Kích thư c l n t o nên hình hang.
- Tiêu c m t vùng, m t ph n gi ng như m t hình v b ng ph n b xóa
đi m t ph n.
1- s : thư ng th y nhi u khuy t (h c) tròn to, nh không đ u, ranh
gi i rõ.
2- C t s ng: có nhi u hình thái:
+ Hình x p m t đ t s ng.
+ Hình tiêu m t ph n thân đ t.

+ Hình m t m t bên hay hai bên cung sau (đ t s ng ch t, mù), m t gai
sau, m m ngang.
Đĩa đ m bao gi cũng bình thư ng (ung thư không di căn vào đĩa
đ m).
3- Xương cùng: hình nh xóa m t các l cùng.
4- Xương ch u: tiêu xương hình h c, hay g p hình nh xóa b m t
ph n ngành ng i mu.
5- Xương sư n: tiêu xương hình nhi u h c nh , l r lan r ng.
B/ HÌNH NH Đ C XƯƠNG
Hi m g p hơn so v i hình thái tiêu xương.
1- Đ c xương t ng đám: xương l m đ m.
2- Đ c xương t p trung: hay g p hình nh “đ t s ng ngà voi”, đ t s ng
“g mun”.
3- Hình nh xen k tiêu xương và đ c xương, gi ng b nh Paget. V i các
trư ng h p nghi ng , ngư i ta s d ng các phương pháp ch p đ c
bi t, đ phát hi n các t n thương di căn xương s m ho c kín đáo,
ch p c t l p vi tính (CT Scanner), ch p c ng hư ng t h t nhân …
IV- CH N ĐOÁN
A/ CH N ĐOÁN XÁC Đ NH UNG THƯ XƯƠNG DI CĂN
1- M t s đư c ch đ ng phát hi n b ng cách cho ch p phim ki m tra
đ i v i nh ng trư ng h p ung thư n i t ng đã đư c ch n đoán, trong
khi chưa có bi u hi n lâm sàng vùng xương b di căn.
2- Ph n l n b nh nhân b t đ u b ng các tri u ch ng lâm sàng g i ý như
đau m t vùng xương (c t s ng, ch u hông …), đau nhi u ngày càng
tăng, toàn thân suy s p nhanh, ho c th y n i u xương, ho c có d u
hi u chèn ép th n kinh … Trên cơ s đó, b nh nhân đư c ch p phim
X quang. Ch n đoán ch y u d a vào các d u hi u X quang.
3- Các xét nghi m h tr :
+ T c đ máu l ng tăng.
+ Phosphatase ki m tăng, acid tăng.
+ Ch c kim vào u xương, vào vùng tiêu xương: xét nghi m t bào
thư ng th y các t bào ung thư di căn, qua đó hư ng đư c đ n v trí
c a ung thư nguyên phát, đôi khi s d ng phương pháp sinh thi t đ
ch n đoán (ch c kim hay ph u thu t).

B/ CH N ĐOÁN UNG THƯ NGUYÊN PHÁT
1- M t s trư ng h p các d u hi u c a ung thư nguyên phát xu t hi n
trư c và rõ, d ch n đoán. Ph n khá l n trư ng h p tri u ch ng di căn
xương có trư c, đòi h i ph i thăm khám lâm sàng toàn thân t m đ phát
hi n ung thư nguyên phát. N u nghi ng ti n hành các thăm dò c n lâm
sàng đ ch n đoán. Ví d : ch p ph i và soi ph qu n n u nghi ung thư ph
qu n, ch p d dày n u có nh ng d u hi u g i ý ung thư d dày. Xét nghi m
ch c dò vào vùng ung thư di căn xương sau đó soi t bào, nhi u khi giúp
tìm đư c ngu n g c c a ung thư nguyên phát.
2- Nh ng ung thư hay di căn vào xương theo th t như sau:
- Ung thư vú: chi m 2/3 s ung thư xương th phát ph n , xu t hi n
mu n, ph n l n ung thư vú đã đư c ch n đoán t trư c, di căn c t s ng
chi m 60% trư ng h p di căn xương, xương ch u 65%, xương sư n và
xương c 50%, xương đùi 45%, xương s 33%, di căn dư i d ng tiêu
xương, đôi khi d ng h n h p.
- Ung thư ti n li t tuy n: là lo i ung thư hay di căn vào xương nh t nam
gi i, xương ch u chi m 85% trư ng h p di căn xương, c t s ng 75%,
xương sư n 65%, đôi khi xương s .
- Ung thư ph qu n: di căn có th là d u hi u s m, v trí hay g p là vùng
c t s ng, dư i th tiêu xương.
- Ung thư th n: th tiêu xương g p c t s ng, xương ch u, xương đùi.
- Ung thư tuy n giáp: di căn c t s ng, th gi kén.
- Các v trí khác: ung thư d dày, gan, t y, t cung, bu ng tr ng, tinh
hoàn, đôi khi có th di căn xương.
- Kho ng 20 – 30% không tìm th y ung thư nguyên phát.
V- ĐI U TR
1- Đi u tr ung thư nguyên phát b ng các phương pháp tương ng.
2- Dùng các ch t ch ng ung thư.
3- Chi u x n u di căn khu trú (có tác d ng gi m đau và h n ch phát
tri n).
4- Ph u thu t n u có chèn ép th n kinh.
5- N i ti t t : Oestrogen đư c dùng v i ung thư ti n li t tuy n,
Testosteron v i ung thư vú. M t s trư ng h p dùng Corticoid li u cao.

Đ I CƯƠNG V CÁC U NGUYÊN PHÁT
C A XƯƠNG VÀ S N
U nguyên phát c a xương và s n thư ng g p giai đo n phát tri n và
trư ng thành (tr con và ngư i tr tu i), so v i ung thư th phát, các u
nguyên phát c a xương ít g p hơn. Nh ng u ác tính g p ngư i l n,
thư ng phát tri n trên cơ s m t b nh cò t trư c như b nh Paget, lo n
s n xơ, u s n lành tính, sau m t ch n thương, sau chi u x .
Theo Lichtenstein d a vào ngu n g c t bào sinh u, ông chia các u
xương, s n thành 2 nhóm: u ác tính và u lành tính.
I- X P LO I
1/ U ác tính c a xương và s n:
- Ngu n g c mô liên k t t o xương: sarcome t o xương.
- Ngu n g c mô s n: sarcome s n.
- Ngu n g c mô liên k t.
+ Sarcome xơ.
+ Sarcome t bào h y xương.
- Ngu n g c liên võng n i mô.
+ Sarcome Ewing.
+ Sarcome liên võng.
- Các lo i khác: sarcome m ch …
2/ U lành tính c a xương và s n:
- Nh ng u c a s n:
+ U s n
+ U nguyên bào s n
+ U xơ s n d ng nh y.
- Nh ng u c a xương:
+ U d ng xương
+ U t o c t bào.
- U các ngu n g c khác:
+ U t bào kh ng l .
+ U m ch, Kén …

II- TRI U CH NG CHUNG
A/ CÁC U ÁC TÍNH
1- Lâm sàng:
- Đau vùng xương b t n thương, đau nhi u n u chèn ép th n kinh.
- N i u vùng ung thư, v trí hay g p ph n hành xương các xương dài
g n v i ch s n n i (g n g i, xa khu u), v trí hay g p là ph n đ u
dư i xương đùi và ph n trên xương chày … Ph n da bên ngoài có th
nóng, hơi đ và giãn m ch.
- H n ch v n đ ng và tràn d ch kh p khi kh i u ngay c nh kh p.
- Gãy xương t nhiên.
- Nh ng d u hi u gián ti p do kh i u chèn ép vào tĩnh m ch, b ch
m ch, dây th n kinh.
- Toàn th tr ng suy s p.
2- X quang và xét nghi m:
- Hình nh thư ng g p là tiêu xương và ph n v xương b phá v bung
ra, đôi khi th y các hình nh t o xương, đ c xương. Nên ch p ph i đ
phát hi n di căn c a ung thư.
- Đ xác đ nh ch n đoán, ngư i ta s d ng phương pháp ch c hút và
ch n đoán t bào (ch n đoán u đ ).
3- Đi u tr : Ch y u là ph u thu t, c t c t ho c tháo kh p các ung thư
chi, c t b và ghép xương v i các ung thư ph n khác. K t h p v i
hóa tr li u và chi u x .
B/ U LÀNH TÍNH
1- Lâm sàng: Thư ng d u hi u r t nghèo nàn, cũng có th có d u hi u
đau, n i u và gãy xương t nhiên, các tri u ch ng ti n tri n ch m, th
tr ng toàn thân ít thay đ i.
- X quang thư ng th y hình nh m t vùng tăng th u quang, ranh gi i
rõ, xung quanh đư c bao b c b i ph n xương đ m hơn (xơ), v
xương không bao gi b phá v .
- Các xét nghi m đ u bình thư ng, ch c dò kh i u làm xét nghi m th y
các t bào lành tính.
3- Đi u tr : Ch y u là ngo i khoa.

B NH KAHLER
I- Đ I CƯƠNG
Còn g i là b nh đa u t y xương (myeloma, myolome multiple), là m t
b nh ác tính c a t y xương đư c đ c trưng b i hi n tư ng tăng sinh có tính
ch t ác tính c a plasmocyte t y xương và m t s cơ quan khác, tăng sinh
plasmocyte d n đ n tình tr ng tăng ti t các globuline mi n d ch đơn dòng
trong máu.
Nh ng plasmocyte tăng sinh thư ng t o thành nhi u (nhân) t y
xương, nh ng này gây tình tr ng tiêu h y xương t i ch , khi phát tri n
nhi u có th làm v v xương và lan sang ph n m m t o nên các kh i u, do
đó còn đư c g i là b nh đa u t y.
Do ngu n g c và ch c năng, plasmocyte có m t h u h t các cơ quan,
b ph n trong cơ th , do đó khi tăng sinh ác tính s bi u hi n tri u ch ng
nhi u nơi r t phong phú: xương, gan, lách, h ch, ph i, th n kinh … có th
coi b nh Kahler là m t b nh h th ng.
T tăng sinh plasmocyte, các globuline mi n d ch đơn dòng đư c s n
xu t nhi u s gây nên các t n thương th n (do l ng đ ng, bít t c), máu
(do gi m các dòng huy t c u), các b ph n như kh p, cơ, ng tiêu hóa …
Ngoài ra quá trình h y xương nhi u s d n đ n tình tr ng tăng calci máu
v i r t nhi u tri u ch ng ph c t p.
II- TRI U CH NG
B nh g p nhi u l a tu i 40 (t 40 – 70), nam nhi u hơn n , thư ng b t
đ u t t tăng d n, các tri u ch ng t n m n nên d nh m v i các b nh
khác, suy s p toàn thân, xu t huy t, đau xương, t c đ l ng máu tăng, viêm
th n … Nhi u khi b nh nhân đư c phát hi n do tình c th máu, ch p X
quang. Khi b nh phát tri n nhi u, các tri u ch ng đ y đ g m có:
A/ BI U HI N XƯƠNG
1- D u hi u lâm sàng:
a- Đau xương (90% trư ng h p): v trí thư ng g p là vùng c t s ng,
ch u hông, l ng ng c, đau tăng khi v n đ ng và gi m khi ngh ngơi,
v sau đau liên t c, có khi th y đau theo ki u ép r th n kinh.
b- Gãy xương t nhiên (50%): có th th y đư c trên lâm sàng, nhưng
thư ng phát hi n qua ch p X quang: gãy xương sư n, xương c,
đòn, lún và di l ch c t s ng gây gù v o.

c- N i u xương: ch có 10% b nh nhân có d u hi u này, u m m không
đau n i trên n n xương t 0,5 cm đ n vài cm đư ng kính, thư ng
th y các v trí như xương s , xương đòn, xương c, xương b , c t
s ng … ít th y các xương tay chân.
2- D u hi u X quang:
a- Tiêu xương hình h c, hang: trên xương (s , sư n, ch u, c t s ng …)
th y các hình h c tròn hay b u d c, ranh gi i rõ, kích thư c t vài mm
đ n vài cm, trông như r ng vì không còn c u trúc bên trong, s lư ng
h c có th ít ho c nhi u. s , hình nh các h c đư c g i là s b đ c
l hay đ n b n.
b- Tiêu xương m t đo n hay m t ph n xương dài.
c- Khi các h c xương nh và dày đ c t o nên hình nh loãng xương lan
t a, xương tăng th u quang như th y tinh, thư ng hay nh m v i loãng
xương do các nguyên nhân khác. Tình tr ng loãng xương này đư c
g i là th b nh c a Lièvre và Weissenbach.
d- Hình nh thân đ t s ng bi n d ng (d t, hình lư i) và lún, có th di l ch
gây nên gù v o.
Ngoài ch p X quang thông thư ng, ngư i ta còn s d ng phương
pháp ch p phóng x nh p nháy, ch p c t l p vi tính (CT Scanner)
ch p c ng hư ng t h t nhân … đ phát hi n các t n thương s m và
chi ti t.
B/ NH NG BI U HI N NGOÀI XƯƠNG
1- Toàn thân: g y sút, m t m i, chán ăn, da niêm m c xanh, s t dai d ng
kéo dài.
2- Th n: t n thương th n g p trong 70% trư ng h p.
- Có protein ni u, thư ng là protein nhi t tan (Bence Jones), đông vón
nhi t đ 56o
C và tan khi sôi.
- Suy th n mãn tính.
- Vô ni u: xu t hi n đ t ng t do lư ng Globuline tăng nhi u và nhanh
trong máu gây bít t c các ng th n.
3- Máu: Thi u máu, h i ch ng xu t huy t do gi m ti u c u.
4- Th n kinh: do các kh i u chèn ép tr c ti p hay do các globuline mi n
d ch gây t n thương.
- Ép t y và r th n kinh.

- T n thương các dây th n kinh s não.
- Viêm đa dây th n kinh
- Tăng áp l c n i s .
- T n thương đáy m t.
5- Cơn tăng Calci máu: v i các bi u hi n lâm sàng n ng.
6- Các bi u hi n khác:
- Gan, lách, h ch to.
- R i lo n tiêu hóa
- M t s cơ quan to ra (tinh hoàn, bu ng tr ng, tuy n nư c b t)
- Thâm nhi m m ph i (do plasmocyte)
- Nhi m khu n b i nhi m.
- Nhi m amyloid m t s b ph n (th phát).
III- NH NG THAY Đ I V HUY T H C – SINH HÓA
A- TĂNG SINH PLASMOCYT
1/ Ch c dò: các u xương n i trên da, ch c dò vào các vùng tiêu xương
(trên X quang), xét nghi m tê bào s th y r t nhi u plasmocyte.
2/ T y đ : th y lư ng plasmocyte tăng cao trên 15% (bình thư ng dư i
5%). Trong máu ngo i biên ít khi th y lư ng plasmocyte tăng.
V hình thái, các plasmocyte này có th bình thư ng, nhưng m t s
trư ng h p th y có bi u hi n ác tính như kích thư c l n, to nh không đ u,
nhân có nhi u h t nhân và nh t màu …
B- HI N TƯ NG B NH LÝ C A GAMA GLOBULIN ĐƠN DÒNG
Các plasmocyte b nh lý ti t ra m t lo i gama globuline v i m t lư ng
nhi u b t thư ng, tùy theo lo i plasmocyte mà gama globuline đư c ti t ta
tương ng (đơn dòng), ch y u hay g p là IgG và IgA, ít khi th y IgD và
IgE. Hi n tư ng tăng gama globuline đư c th hi n b ng:
1- T c đ l ng h ng c u tăng r t cao, nguyên nhân ch y u do tăng k t
dính các h ng c u (h ng c u dính nhau t ng chu i như hình con lăn …)
2- Protide máu tăng nhi u.
3- Đi n di Protein huy t thanh th y gama globuline tăng nhi u.
4- Mi n d ch đi n di: s th y đư c 1 trong các lo i gama globuline mi n
d ch tăng (IgG, IgA, IgD, IgE …).

5- Nư c ti u: kho ng 50% trư ng h p tìm th y m t lo i Protein đ c hi u,
đó là protein nhi t tan hay Bence Jones, qua đi n di ngư i ta th y đây là
lo i protein có phân t lư ng th p (20.000) và d qua c u th n (gama
globuline chu i nh ).
C- CÁC XÉT NGHI M KHÁC
1- Calci máu tăng (trên 105 mg/l) là h u qu c a tình tr ng tiêu xương
nhi u, lan r ng.
2- Công th c máu: thi u h ng c u, gi m ti u c u.
3- N u suy th n th y các xét nghi m: urê, creatinin máu tăng, các thăm
dò ch c năng th n dương tính …
IV- CH N ĐOÁN
A- CH N ĐOÁN XÁC Đ NH
1- D a vào các d u hi u lâm sàng ch có tính ch t g i ý như đau xương,
n i u xương, ch p X quang r i làm xét nghi m xác đ nh.
- Hình nh tiêu xương hình h c, m t vôi lan r ng.
- Xét nghi m t bào khi ch c dò các u xương, ch c t y th y nhi u
plasmocyte.
- Xét nghi m Protein máu, đi n di, nư c ti u …
B- CH N ĐOÁN PHÂN BI T
1- Phân bi t v i các u xương do di căn ung thư.
2- Phân bi t v i các b nh gây tiêu xương và loãng xương như cư ng
c n giáp, loãng xương nguyên phát …
3- Phân bi t v i các b nh máu có bi u hi n xương.
C- CH N ĐOÁN CÁC TH B NH
B nh đa u t y xương có bi u hi n lâm sàng r t đa d ng, nhi u khi r t
khó ch n đoán, dư i đây là m t s th lâm sàng hay g p:
1- Th m t vôi lan t a gi ng loãng xương (Lièvre và Weissenbach)
2- Th kh ng ch và không ti t gama globuline, ch có hình nh X quang,
không có thay đ i th d ch.
3- Th m t u đơn đ c.
4- Th ph i h p v i Leucemie.

5- Th theo Globuline: th chu i nh , th IgM, th hai dòng ph i h p.
D- CH N ĐOÁN GIAI ĐO N PHÁT TRI N C A B NH
Chia giai đo n b nh và đánh giá m c đ n ng nh theo kh i lư ng u
(Durie – Salmon, 1975)
Giai đo n Tiêu chu n Kh i lư ng u
I
1- Huy t c u t > 100 g/l
2- Calci máu < 3 mmol/l
3- X quang xương bình thư ng hay
m t t n thương đơn đ c.
4- Đi n di Protein máu:
+ IgG < 50 g/l
+ IgA < 30 g/l
+ Chu i nh trong nư c ti u < 4 g/ 24
gi
< 0,6 (th p)
II Gi a I và II
0,6 – 1,2
(trung bình)
III
1- HCT < 8,5 g/l
2- Calci máu > 3 mmol/l
3- T n thương xương rõ
4- Đi n di:
+ IgG > 70 g/l
+ IgA > 50 g/l
+ Chu i nh nư c ti u > 12g/ 24 gi
> 1,2 (n ng)
Còn d a vào ch c năng th n:
A: Creatinine máu < 2mg%
B: Creatinine máu > 2mg%.

Ph i h p tiêu chu n giai đo n và ch c năng th n, ngư i ta đánh giá tiên
lư ng b nh (Theo Dan.L.Longo):
- IA s ng trung bình đư c 61 tháng.
- IIA, B s ng trung bình đư c 55 tháng.
- IIIA s ng trung bình đư c 30 tháng.
- IIIB s ng trung bình đư c 15 tháng.
V- ĐI U TR
B nh nhân thư ng ch t do bi n ch ng th n ho c b i nhi m.
A- Hóa tr li u:
Dùng 1 trong 3 lo i:
- Melphalan (Alkeran): u ng t 1 – 3 mg/ngày.
- Cyclophosphamid (Endoxan): u ng ngày 1 – 2 mg/kg/ngày.
- BCNU hay BICNU: Carmustin 0,25 mg/kg/ngày, truy n tĩnh m ch.
Dùng trong th i gian t 1 tu n đ n 30 ngày. Ph i theo dõi ch t ch v
lâm sàng và xét nghi m đ đi u ch nh thu c.
B- Các thu c khác:
1/ Ph i h p v i Corticoid: Prednisolon 1 mg/kg/ngày
2/ Quang tuy n (chi u x ) v i th khu trú.
3/ Ph u thu t: th u đơn đ c, gi i phóng chèn ép.
4/ Các đi u tr tri u ch ng ph i h p: truy n máu, kháng sinh, l c máu,
Calcitonin, l i ti u ….

BI U HI N XƯƠNG TRONG M T S B NH MÁU
Ngoài b nh Kahler luôn luôn có d u hi u v xương, m t s b nh máu
khác có th có các tri u ch ng v xương, nhi u khi làm sai l c trong ch n
đoán.
LEUCEMIE C P
T n thương xương hay g p các b nh nhi ít tu i (6 – 7 tu i), có th ti m
tàng ch phát hi n b ng X quang, nhưng có khi l i là d u hi u đ u tiên c a
b nh Leucemie.
1/ Tri u ch ng lâm sàng: đau xương, đau các xương dài (ph n hành
xương hay đ u xương), đau âm hay đau nhi u, h n ch v n đ ng, có th
xu t hi n gãy xương t nhiên. Khám có th s th y xương n i u, nóng
ph n thân xương hay đ u xương, d nh m v i viêm xương hay viêm kh p.
2/ X quang: hình nh hay g p là loãng xương hình d i ph n hành xương,
hình tiêu xương r i rác nhi u nơi, hình xơ xương và dày màng xương.
B NH HODGKIN
Kho ng 15% b nh nhân Hodgkin có bi u hi n xương, nhưng thư ng
xu t hi n mu n, sau khi b nh Hodgkin đã đư c ch n đoán t trư c, các v
trí hay g p là c t s ng, xương ch u, xương c, xương sư n, xương s và
các xương dài.
1/ Lâm sàng: đau âm vùng xương t n thương, đôi khi có d u hi u chèn ép
th n kinh, gãy xương t nhiên hay n i u xương.
2/ X quang: d u hi u ch y u là tiêu xương, đôi khi có hình nh đ c trưng
ph i h p.
- C t s ng: tiêu xương m t vài đ t s ng, x p đ t, đôi khi có hình đ c
xương.
- Khung ch u: tiêu xương vùng kh p cùng ch u.
- Xương dài: tiêu xương hình h c nhi u nơi.
CÁC B NH THI U MÁU HUY T TÁN MÃN TÍNH
Các b nh thi u máu huy t tán do huy t c u t b t thư ng (Thalassemie,
b nh h ng c u hình li m), nh ng t n thương đây là h u qu c a tăng sinh
t y th phát: tiêu xương, bè xương ph n xương x p thưa, giãn xương
kèm theo ph n ng màng ngoài xương.

D u hi u X quang đi n hình là “s hình bàn ch i”, sau đó là hình tiêu
xương và giãn ph n hành và đ u xương.
CÁC B NH KHÁC HI M G P
M t s b nh như Sarcoidose, b nh Leucemie kinh, b nh u h t b ch c u
ái toan, u h t m xương (Hand-Schuller-Christan) … đ u có các t n thương
xương.
B NH PAGET
I- Đ I CƯƠNG
B nh đư c James Paget (Anh) mô t đ u tiên vào năm 1876, là m t b nh
xương hay g p các nư c phương Tây, nhưng nư c ta cho đ n nay
chưa đư c phát hi n.
B nh Paget g p nam nhi u hơn n (trên 70% là nam), tu i càng cao t
l b nh càng tăng: 4% l p tu i 40-50, 7% l p tu i trên 60 và 10% sau
80 tu i, r t ít th y b nh dư i tu i 40.
Paget là m t tình tr ng lo n s n h u phát c a xương do ho t đ ng quá
m c và h n lo n c a 2 quá trình h y xương và t o xương, hình thành m t
t ch c xương m i có c u trúc không bình thư ng. V nguyên nhân, g n
đây có nhi u b ng ch ng cho r ng b nh do virus gây nên.
Nh ng t n thương c a b nh có tính ch t r i rác ch không lan t a, trong
m t xương có vùng b b nh xen k v i vùng bình thư ng, trong cơ th ch
có m t s xương b b nh, m t s khác bình thư ng, các xương b b nh hay
g p là: vùng ch u hông, c t s ng, xương đùi, xương s , xương chày … r t
ít khi th y xương đòn, xương c, xương bàn ngón tay và chân. H u qu
c a quá trình tăng h y xương và t o xương quá m c s d n đ n phì đ i
xương (xương dài thêm và dày lên), bi n d ng (cong v o) và tăng cư ng
m ch máu.
M c dù t l b nh khá cao t 4-10% nh ng ngư i l n tu i, nhưng ph n
l n không có bi u hi n lâm sàng, r t nhi u trư ng h p tình c đư c phát
hi n do ki m tra s c kh e đ nh kỳ, ch p phim đ ch n đoán m t b nh khác
(l ng ng c, ch u hông) mà phát hi n ra.
Ch m t s ít b nh nhân có bi u hi n lâm sàng:

1- Đau: thư ng đau vùng xương b b nh, m c đ v a, c m giác khó
ch u, khó xác đ nh rõ v trí, đôi khi th y đau c t s ng và kh p.
2- Bi n d ng xương: là d u hi u quan tr ng giúp cho th y thu c chú ý,
quá trình bi n d ng thành hình r t ch m, l i trên nh ng ngư i già nên
ít đư c chú ý. Bi n d ng xương đây là h u qu c a quá trình phì đ i
và tính ch t d t o hình c a xương trong b nh này.
- chân: xương chày to ra và cong, xương đùi cũng cong, t o nên hình
thái chân vòng ki ng (c ng chân hình lư i gươm cong).
- tay: hi n tư ng phì đ i và cong ít g p.
- S : xương s to ra nh t là phía trư c sau, th hi n b ng d u hi u đ i
mũ ch t (luôn ph i đ i mũ r ng hơn vì chóng ch t), hàm dư i nhô ra
trư c và nh n, m t có hình như sư t .
- Thân mình và c t s ng: gù nhi u ph n lưng, chi u cao gi m, khung
ch u giãn r ng, b ng nhô ra trư c, xương đòn cong v ng lên.
- Toàn thân có hình d ng gi ng như “vư n”: đ u to, chân tay dài và cong,
thân gù và ng n.
3- R i lo n v n đ ng: giãn m ch các vùng xương b b nh, s th y
nóng, phù và c m giác b ng rát, da vùng b nh x m thâm và viêm mãn
tính.
III- TRI U CH NG X QUANG
Tri u ch ng X quang là d u hi u ch y u đ ch n đoán b nh, nh ng t n
thương xương r i rác m t s xương, m t s vùng ch không lan t a t t
c . Theo th t các v trí sau đây: vùng ch u hông – mông: 70%, vùng c t
s ng 50%, xương đùi, s 40%, xương chày, xương cánh tay, xương đòn ít
g p hơn, bàn ngón tay và chân, xương m t, xương gót r t hi m g p.
A- Tính ch t chung:
1- Xương phát tri n c chi u dài và b dày: xương to ra.
2- Bi n d ng gây cong v o.
3- ph n b b nh, t ch c xương bình thư ng b thay th b ng c u trúc
b t thư ng: các bè xương to lên, thưa hơn và s p x p h n lo n t o
nên hình s i, hình m như bông, ranh gi i gi a ph n v và ph n t y
xương không rõ.
B- Vùng cùng – ch u:

Cánh ch u, ngành ng i mu, xương cùng th y n i rõ nh ng đư ng s i
ho c m như bông, nh ng d u hi u này thư ng r i rác, xen k v i
nh ng ph n xương lành. Khung ch u có th bi n d ng.
C- C t s ng:
1- Hình nh đ t s ng b đóng khung (do ph n v dày lên).
2- Thân đ t to ra so v i các đ t khác.
3- Đ t s ng x p, đ t s ng đ c như ngà.
D- S :
1- Toàn b xương s to ra.
2- Loãng xương m t vùng r ng (đ c nh t).
3- V xương dày lên, ranh gi i gi a v và t y m đi, xương s có hình
như bông (xen k gi a nh ng m ng c n quang và th u quang).
4- N n s ph ng b t
E- Các xương dài:
Thư ng th y t n thương b nh lý xương đùi, xương chày.
- Xương dài, to và cong.
- C u trúc hình s i ho c bông.
IV- CÁC XÉT NGHI M
1- Công th c máu, t c đ l ng máu: bình thư ng.
2- Calci máu, calci ni u, Phospho máu và Phospho ni u không thay đ i.
3- Phosphatase ki m trong máu tăng nhi u (có khi g p 5 – 10 l n bình
thư ng), xét nghi m này ph n nh s ho t đ ng c a t o c t bào.
4- Hydroxyprolin ni u, ph n nh s ho t đ ng c a h y c t bào, bình
thư ng lư ng Hydroxyprolin ni u t 20-50 mg/24 gi (150-375 mmol/24
gi ): trong b nh Paget th y tăng nhi u (có khi t i 10 l n), m c đ tăng song
song v i s ti n tri n c a b nh.
5- Dùng đ ng v phóng x Ca45
thăm dò th y t ng lư ng Calci tăng, t c đ
chuy n hóa tăng.
6- Ch p nh nhi t th y vùng xương b b nh tăng cư ng tư i máu
(Thermographie).
7- Sinh thi t xương: v i nh ng trư ng h p nghi ng , sinh thi t xương
(b ng kim hay ph u thu t) giúp xác đ nh ch n đoán.

V- TI N TRI N VÀ BI N CH NG
B nh ti n tri n r t ch m, xen k gi a các giai đo n n đ nh là giai đo n
phát tri n, trong quá trình di n bi n có th có bi n ch ng sau:
1- Gãy xương: nhi u khi v i m t ch n thương r t nh , g p xương đùi,
xương chày.
2- Thoái hóa kh p th phát: g p kh p háng, kh p g i, c t s ng.
3- Th n kinh: do nh ng bi n d ng c a xương chèn ép vào t ch c th n
kinh.
- Chèn ép vào dây th n kinh s não gây đi c, mù, m t kh u giác.
- Tăng áp l c s não.
- Ép t y, ép r , dây th n kinh.
- Nh c đ u t ng cơn.
4- Tim m ch:
- Tim to, suy tim do quá trình giãn m ch, tăng cung lư ng kéo dài.
- Nhi m v i thành đ ng m ch (th y 70% trư ng h p), có th phát hi n
trên phim X quang.
5- Ung thư hóa: kho ng 2% trư ng h p th y xu t hi n ung thư xương
trên vùng xương b b nh. B nh nhân th y đau tăng, ch p phim có hình nh
tiêu xương, phá v v xương, xác đ nh ch n đoán d a vào gi i ph u b nh
(sinh thi t, ch c dò).
VI- ĐI U TR
N u không có d u hi u lâm sàng, không có bi n ch ng, ch đơn thu n có
tri u ch ng X quang thì không c n đi u tr , b nh nhân nên đư c theo dõi
đ nh kỳ.
V i nh ng trư ng h p đau nhi u, b nh ti n tri n nhanh, đe d a có bi n
ch ng thì c n đư c đi u tr v i các thu c như sau:
1- Calcitonin: có nhi u lo i:
- Calcitar (Calcitonin l y t l n) ng 100 đv. MRC
- Calcyn (Calcitonin t nhiên) ng 50-100 đv. MRC
- Myacalcic (t ng h p): ng 50 đv. MRC (Medical Research Council).
Tiêm b p m i ngày 1 ng, tiêm 10 ngày, ngh 2 tu n, r i m i tu n tiêm 3
ngày, th i gian 3 tháng, đi u ch nh li u lư ng d a vào xét nghi m
Hydroxyprolin ni u.

2- Diphosphonat: tác d ng r t t t.
- EHDP (Ethyliden 1 hydroxy diphosphonat: Didronel) u ng 5 mg/kg/ngày
(viên 200 mg).
- CL2MDP (Dichloro-methylen diphosphonat): li u như trên.
- APD (Aminopropidilen diphosphonat): li u như trên.
3- Mitramycin: n u có tăng Calci máu, dùng đ h calci, li u 15-50
microgam/kg.
Thu c có nhi u tác d ng ph .
4- Đi u tr tri u ch ng: Gi m đau b ng Aspirin hay các thu c ch ng viêm
gi m đau khác (AINS), thu c tăng đ ng hóa, Vitamin D, Calci …
5- Đi u tr ngo i khoa: Ph u thu t đi u tr các trư ng h p có chèn ép
ho c bi n ch ng n ng.
HO I T VÀ LO N DƯ NG XƯƠNG
G m m t s b nh xương có t n thương ho i t ho c lo n dư ng xu t
hi n mu n (không ph i b m sinh), không có bi u hi n viêm, nh ng b nh
này khá phong phú. Dư i đây là m t s b nh thư ng g p hơn so v i các
b nh khác:
- Ho i t vô khu n đ u xương đùi c a ngư i l n.
- B nh ch m xương đùi d t hay Legg-Perthès-Calve tu i thi u niên.
- B nh lo n dư ng đ t s ng gây gù Scheuermann.
- B nh phì đ i l i c trư c xương chày Osgood Schlater.
HO I T VÔ KHU N Đ U XƯƠNG ĐÙI C A NGƯ I L N
B nh sinh ra do ho i t m t ph n ch m xương đùi do nguyên nhân t c
m ch, không do nhi m vi khu n, do đó còn g i là ho i t vô khu n. Đư c
phân bi t thành 2 th : nguyên phát và th phát, nhưng tri u ch ng đ u
gi ng nhau. Ho i t vô khu n đ u xương đùi chi m kho ng 3% các b nh
kh p háng mãn tính, 80% g p nam gi i, tu i hay g p t 30-60, kho ng
g n m t n a th y t n thương c 2 bên. Thư ng g p nh ng ngư i có
cơ đ a đ c bi t như béo b u, đái tháo đư ng, b nh goutte, xơ v a đ ng
m ch, nghi n rư u …

1- Tri u ch ng lâm sàng:
- Đau: thư ng xu t hi n đ t ng t sau m t đ ng tác m nh, t đó đau
ngày càng tăng, đi kh p khi ng vì đau, đau nhi u khi v n đ ng đi l i,
gi m khi ngh . Đau vùng b n ho c vùng trên mông, đôi khi đau lan t a
xu ng kh p g i. Khám không th y bi u hi n viêm, h n ch các đ ng
tác, lúc đ u ít sau tăng d n, cơ mông và đùi teo.
- Không có d u hi u toàn thân (s t, g y sút, nhi m khu n …).
- B nh ti n tri n kéo dài t 1 – 3 năm, n ng d n, t 1 chân sang 2 chân,
cu i cùng có th tàn ph (không đi l i đư c)
a- X quang: Nh ng d u hi u X quang r t đ c hi u, ch n đoán xác đ nh
ch có th d a vào X quang, nhưng các bi u hi n này thư ng xu t
hi n mu n. Ch ch p c t l p m i th y đư c các t n thương tương đ i
s m. Khi t n thương đã rõ, Ho i t vô khu n đ u xương đùi c a
ngư i l n có các d u hi u như sau:
- Hình vành đai ngo i vi: đó là 1 đư ng vi n đ m hình cung lõm phía
trên, đi t ph n dư i mái c i đ n fovea, đư ng vi n t o nên m t gi i
h n ph n ho i t và ph n lành c a ch m xương đùi.
- Đ m đ c ph n đ u xương b ho i t : đ c xương đ ng đ u, toàn b .
- D u hi u kh c lõm (b c thang): ph n xương ho i t t t th p so v i
ph n lành t o nên m t kh c lõm b c thang.
- Ph n khe kh p và c i xương ch u hoàn toàn bình thư ng.
B nh ti n tri n kéo dài, ph n xương ho i t lõm d n xu ng, xơ hóa đ m
đ c, có th tách thành nhi u m nh, bi n d ng và có d u hi u thoái hóa
th phát.
b- Xét nghi m:
- Các xét nghi m máu, sinh hóa đ u bình thư ng.
- Ch p h tĩnh m ch đ u xương đùi có th th y hình nh t n thương
m ch.
- Ch p nh p nháy b ng đ ng v phóng x .
- Sinh thi t đ u xương đ xác đ nh ch n đoán (hình nh gi i ph u b nh
th y ho i t xương).
3- Ch n đoán:

- Ch n đoán xác đ nh: d a ch y u vào d u hi u X quang, n u nghi
ng thì ch p c t l p, sinh thi t.
- Ch n đoán phân bi t: c n phân bi t v i viêm kh p háng do các
nguyên nhân khác, h i ch ng đau lo n dư ng do ph n x Sudeck
vùng kh p háng, đau dây th n kinh đùi bì.
- Ch n đoán nguyên nhân: phân bi t nguyên nhân nguyên phát và th
phát. Ho i t vô khu n đ u xương đùi c a ngư i l n th phát do các
nguyên nhân sau:
+ Nghi n rư u.
+ B nh th l n: t c m ch do khí.
+ B nh h ng c u li m (huy t c u t S): t c m ch do h ng c u.
+ Dùng Corticoid kéo dài.
+ T c m ch do ch n thương.
+ B nh t o keo: xơ c ng bì toàn th .
+ Chi u x quá li u (đi u tr , ngh nghi p).
4- Đi u tr :
- Giai đo n đ u: thu c gi m đau, đi u tr v t lý, h n ch v n đ ng đi l i,
ch ng béo, ch ng xơ v a m ch.
- Giai đo n n ng: ph u thu t khoan xương, c t xương r i ghép kh p
gi b ng kim lo i hay ch t d o k t h p.
B NH CH M XƯƠNG ĐÙI D T HAY LEGG-PERTHÈS-CALVÉ
Là hi n tư ng ho i t c a nhân c t hóa đ u xương đùi, có th do
nguyên nhân thi u máu c c b (t c m ch) sau đó là hi n tư ng tăng sinh
t ch c liên k t quanh kh p. Đ u xương đùi bi n d ng thành d t và h u
qu cu i cùng là thoái hóa th phát c a kh p háng.
B nh g p tr em nam gi i (85%) t 4 – 12 tu i, thư ng t n thương
m t bên, ch có 10% b c 2 bên, đôi khi th y tính ch t gia đình.
1- Tri u ch ng lâm sàng: Thư ng b t đ u t t , nhưng cũng có th
b t đ u sau m t ch n thương. Đau vùng háng lan xu ng g i, tăng khi
v n đ ng, gi m khi ngh , đi hơi kh p khi ng vì đau.
Khám lúc đ u h n ch đ ng tác gi ng và quay, v sau có th h n ch
c g p, d u hi u toàn thân t t, không s t, không th y n i h ch b n.

B nh ti n tri n kéo dài n ng d n t 16 - 36 tháng, sau đó b nh n
đ nh, đau gi m d n, v n đ ng khá lên trong th i gian 16 - 20 tháng
(th i gian tái t o) sau đó kh i b nh.
2- X quang: D u hi u X quang quy t đ nh ch n đoán:
- Nhân c t hóa c a đ u xương đùi không đ ng đ u, đ m đ c, lam
nham, ranh gi i không g n rõ, hình thái d t như mũ n m.
- Khe kh p háng như giãn r ng ra, ph n hành xương (c xương đùi) to
và lam nham.
- N u không đư c ch n đoán và đi u tr s m, ch m xương đùi khi kh i
s tr nên d t và sau đó là thoái hóa th phát.
3- Đi u tr :
- Phát hi n s m: cho b nh nhân h n ch đi l i, v n đ ng t 10 - 36
tháng, r i ch p phim khi th y hi n tư ng c t hóa tr l i thì cho v n
đ ng bình thư ng. Bi n pháp này có th ngăn ng a đư c ch m
xương đùi không b d t.
- N u ch n đoán mu n: ch m đã b d t, c n theo dõi đi u tr ch nh hình
n i khoa và ngo i khoa.
B NH TIÊU Đ U XƯƠNG THI U NIÊN HAY ĐÙI CONG VÀO
(COXA VARA)
G p tr em nam t 12-17 tu i do lo n dư ng ph n s n n i gi a
ch m và c xương đùi, d n t i h u qu ch m xương đùi tách và bong di
l ch xu ng dư i và ra sau.
1- Lâm sàng: Đau vùng háng, đi kh p khi ng tăng d n, khám th y h n
ch đ ng tác khép và gi ng. Có th b t đ u đ t ng t sau m t ch n
thương, đau d d i và h n ch v n đ ng do ch m bong tách kh i
ph n c (hành xương).
Ti n tri n tăng d n, có th bi n ch ng viêm th phát.
2- X quang:
- S n n i gi a ch m và c xương đùi giãn r ng, hành xương (ph n c )
m lam nham, ch m d t và tách ra kh i v trí bình thư ng.
- Hình ch m tách h n v i c xương, ph n c xương ng n l i và to ra.
3- Đi u tr : Khi có tách, bong ch m thì ph i đi u tr ngo i khoa (đóng
đinh, ghép kh p nhân t o).

B NH GÙ THI U NIÊN SCHEUERMANN
DO LO N DƯ NG Đ T S NG
B nh này thư ng g p nam gi i tu i t 13 - 17 tu i, gù vùng lưng do
lo n dư ng m t s n trên và dư i c a thân đ t s ng, t p trung vùng lưng
(t D7 đ n D11) d n đ n h u qu đĩa đ m thoát v vào thân đ t và bi n
d ng đ t s ng.
1- Lâm sàng: Gù và đau xu t hi n t t tăng d n.
- Gù: gù vùng lưng, gù cong r ng, không có góc nh n, gù khi đ ng ho c
ng i, nhưng n u n m trên n n c ng ho c ư n ngư i thì tr l i bình
thư ng (gù còn có kh năng ph c h i), sau m t th i gian vài năm gù tăng
d n ch y u vùng lưng, lúc này tr nên c đ nh không tr l i bình
thư ng đư c.
- Đau: ch có kho ng 10% có đau, đau vùng gi a lưng, ít lan, đau khi
kh i đ ng ho c sau lao đ ng.
- Khám toàn thân không có gì đ c bi t, không có các d u hi u nhi m
khu n, th n kinh …
2- X quang: Hình nh X quuang c a b nh r t đ c bi t nên d ch n đoán:
- Đĩa s n m t trên và dư i đ t s ng lam nham không đ u, có hình s i
hơi đ m.
- Hình khuy t xương ăn sâu vào thân đ t m t trên và dư i g i là nhân
Schmorl hay là hình nh thoát v vào thân đ t c a đĩa đ m (hernie
intraspongieuse).
- Bi n d ng hình thái đ t s ng: hình chêm, hình d t …
- M t ph n c a góc trên đ t s ng tách ra (ch p nghiêng).
3- Đi u tr :
- Tránh lao đ ng mang vác n ng, t p n m ng a trên n n c ng, đi u tr lý
li u, th d c và bơi.
- N u gù nhi u có th dùng b t ho c y m n p c đ nh lâu dài c t s ng,
s gi cho t n thương không n ng lên.

B NH OSGOOD – SCHLATTER
(Phì đ i l i c trư c xương chày)
B nh hay g p tr em trai tu i t 10 - 15, do t n thương rách ho c đ t
dây ch ng bánh chè, làm cho m t ph n c a l i c trư c xương chày phì đ i
và tách ra.
Thư ng sau m t v n đ ng m nh: ch y, nh y, đá bóng, th y sưng l i
c trư c xương chày, kèm theo có đau, đau tăng khi đi l i v n đ ng.
Khám th y vùng l i c trư c xương chày (ph n trên xương chày ngay
sát dư i gân bánh chè bám vào) sưng to, s hơi nóng, n vào đau.
Ch p X quang trên phim nghiêng th y l i c trư c tăng sinh to ra và tách
ra kh i xương chày.
B nh thư ng kh i sau vài tháng, h t đau nhưng l i c không bé l i.
Đi u tr : n u đau nhi u tiêm Corticoid t i ch , n u phì đ i to nhi u có th
gi i ph u c t b .

H I CH NG ĐAU LO N DƯ NG DO PH N X
(SUDECK)
Còn g i là h i ch ng đau – th n kinh – lo n dư ng – m t vôi – giao c m
do ph n x (algo – neuro – dystrophie – déecalcifiante d’origine réflexe), hay
h i ch ng giao c m lo n dư ng do ph n x (reflex sympathetic dystrophy
syndrome). Là m t h i ch ng đau và lo n dư ng do r i lo n ch c năng h
giao c m d n đ n tình tr ng m t calci n ng c a xương và gi m kh năng
v n đ ng.
Nguyên nhân ph n l n do ph n x .
I- Đ C ĐI M CHUNG
A/ TRI U CH NG LÂM SÀNG: Di n bi n qua 2 giai đo n:
1- Giai đo n đau và sưng t y:
- Sau m t nguyên nhân tác đ ng, chi b b nh đau, m c đ đau nhi u,
đau liên t c, tăng nhi u v đêm và khi v n đ ng, gi m khi ngh ngơi.
- Thăm khám: lúc đ u không th y có gì đ c bi t bên chi đau (s
không tương x ng gi a tri u ch ng cơ năng đau v i tri u ch ng th c
th g n như bình thư ng trong giai đo n đ u c a b nh là m t y u t
g i ý ch n đoán), nhưng ch sau m t th i gian ng n chi b b nh xu t
hi n d u hi u sưng t y gi ng như viêm: phù căng, đ và nóng, da
bóng nh n, hơi ư t, c m giác m ch đ p m nh (do r i lo n v n m ch).
2- Giai đo n r i lo n dinh dư ng:
- Sau m t hai tu n: đau v n ti p t c lúc tăng lúc gi m, phù gi m d n, da
tr nên dày, tím, dính, các gân co kéo, bao kh p co kéo làm cho các
kh p chi b nh h n ch v n đ ng nhi u, lâu d n các cơ c a chi cũng
teo d n.
- Cu i cùng có th d n t i teo cơ và gi m v n đ ng c chi b nh so v i
bên lành.
B/ X QUANG VÀ XÉT NGHI M
1- X quang: Hi n tư ng xương m t calci xu t hi n s m và n ng d n, có
th có hình nh m t calci t ng vùng, t ng , ch đ m ch nh t t o
nên hình xương l m đ m lan r ng, có th có hình nh m t calci đ ng
đ u (loãng xương, thưa xương), xương th u quang trong như th y
tinh. Ranh gi i c a xương, s n, khe kh p hoàn toàn bình thư ng.
2- Xét nghi m:

- Dùng đ ng v phóng x Ca45
, Ca47
th y Ca đư c gi l i nhi u xương
bên chi t n thương.
- Ghi nhi t: giai đo n đ u th y tăng nhi t đ t i ch .
- Doppler: th y tăng t c đ tu n hoàn t i ch .
- Công th c máu, t c đ l ng máu bình thư ng, không có bi u hi n
viêm.
- Calci, Phospho máu và Calci, Phospho ni u bình thư ng,
Hydroxyprolin ni u tăng.
C/ NGUYÊN NHÂN
H i ch ng đau – lo n dư ng Sudeck thư ng g p nh ng ngư i có cơ
đ a đái tháo đư ng, nghi n rư u, b nh gút. Ch có 75% trư ng h p tìm th y
nguyên nhân phát b nh, nh ng nguyên nhân g m có:
1- Ch n thương: Có th r t rõ ràng như gãy xương, t máu, tr t kh p,
bong gân … nhưng cũng có trư ng h p ch n thương quá nh , b nh
nhân không nh t i.
2- Ph u thu t: Sau m t s ph u thu t nh t là nh ng ph u thu t s não,
l ng ng c, ch u hông.
3- B t đ ng quá lâu: bó b t, n m lâu.
4- M t s b nh lý: Nh i máu cơ tim, cơn đau th t ng c, viêm màng
ngoài tim, lao ph i, ung thư ph qu n, cư ng giáp, đái tháo đư ng,
li t n a ngư i, ép t y, Parkinson, u não.
5- Thu c: M t s thu c dùng kéo dài có th gây b nh như
Phenobarbital, Rimifon, I t phóng x I131
.
II- H I CH NG ĐAU – LO N DƯ NG DO PH N X CHI TRÊN
Còn g i là h i ch ng vai – tay c a Ravault hay Stein-broker. B nh
thư ng b t đ u t t tăng d n nhưng cũng có th b t đ u đ t ng t nhanh
chóng, b nh tr i qua hai giai đo n:
A- Giai đo n sưng t y (gi ng viêm):
Kéo dài t vài tu n đ n vài tháng.
1- Bàn tay và m t ph n c ng tay: có các tri u ch ng:
- Đau nhi u và b i không v n đ ng đư c.
- Phù lan t a c bàn tay và m t ph n c ng tay.

- Da căng bóng có màu đ h ng r i chuy n sang đ tía, hơi ư t, s vào
th y nóng, có c m giác m ch đ p.
- Kh p và cơ như c ng l i khó v n đ ng.
2- Vai: Đau và h n ch v n đ ng t m c đ nh đ n m c đ n ng,
vai tr nên b t đ ng hoàn toàn (vai đông c ng).
3- Toàn thân: Không có bi u hi n nhi m khu n, không s t, không
n i h ch nách, các b ph n khác bình thư ng.
- Hình nh X quang xu t hi n mu n, sau 3 tu n th y hình nh m t Calci
không đ u, hình xương l m đ m, hình nhi u h c nh ho c hình thưa
xương lan t a (xương th y tinh), ranh gi i các xương và khe kh p
bình thư ng.
- Các xét nghi m đ u bình thư ng tr Hydroxyproline / nư c ti u tăng
nhi u.
B- Giai đo n teo: Đau gi m d n, phù b t nhưng teo d n.
1- Bàn tay: bàn tay teo, da m ng và nh n, hơi tím, lông r ng, bàn
tay ki u vu t, ngón tay qu p vào khó du i ra, c tay g p, bàn tay
c ng như g .
2- Vai: thư ng như b t đ ng nhi u g n như đông c ng nhưng
không đau.
Nh ng t n thương trên có th kéo dài vĩnh vi n không h i ph c.
3- X quang: m t Calci r t rõ, xen k v i các bè xương lành t o nên
hình s i (như đư c ch i b ng lư c).
III- H I CH NG ĐAU – LO N DƯ NG DO PH N X CHI DƯ I
Sau m t nguyên nhân phát đ ng, b nh nhân th y đau b i chân, đau
tăng d n khi n cho ph i ch ng g y m i đi đư c.
1- Bàn chân: r t hay g p, có 2 th :
- Th đau đơn thu n: đau b i c bàn chân không đi đư c. Khám lâm
sàng không th y có thay đ i gì đ c bi t. Ch p X quang có hình nh
loãng xương r i rác.
- Th đau và phù: đau b i chân không đi đư c, phù to đ nóng c bàn
chân gi ng như viêm, v n đ ng th đ ng khó vì đau và phù, ch p X
quang th y loãng xương toàn b .
2- Kh p g i: có nhi u th :

- Sưng t y nhi u d nh m v i viêm kh p g i.
- Tràn d ch kh p g i và teo cơ c ng chân.
- C ng kh p g i, teo cơ đùi và c ng chân.
- Th đau ít.
3- Kh p háng: khó phát hi n, đau và h n ch v n đ ng kh p háng, teo
các cơ đùi, X quang th y thưa xương, loãng xương tăng d n vùng
kh p háng (ranh gi i và khe kh p bình thư ng).
Ti n tri n chung c a đau – lo n dư ng chân thư ng kh i, ít khi đ
l i di ch ng. Th i gian trung bình t khi b b nh đ n khi kh i v i 2 bàn
chân là 12 tháng, v i g i là 7 tháng, háng 5 tháng. Các d u hi u lâm
sàng m t đi trư c, d u hi u X quang còn t n t i khá lâu.
IV- ĐI U TR
1- Tăng cư ng v n đ ng: ch đ ng và th đ ng đ tránh teo cơ, loãng
xương.
2- Thu c:
- Calcitonin r t có tác d ng đ h n ch tình tr ng m t Calci xương.
Tiêm b p m i ngày t 50-100 đv MRC Myacalcic, t 8 đ n 30 ngày tùy
theo m c đ n ng nh c a b nh.
- Các thu c ch n bêta: Propranolol 10mg u ng m i ngày t 3-5 viên, khi
dùng chú ý theo dõi tình tr ng h huy t áp do tư th .
- Griseofulvin: là lo i kháng sinh ch ng n m, nhưng s d ng đây
ch ng hi n tư ng r i lo n mao m ch, viên 250 mg u ng 4 viên/ngày,
sau đó gi m xu ng 2 viên/ngày.
- Thu c giãn m ch: Hydergin.
- Phong b Novocain vào h ch giao c m g c chi, tiêm Hydrocortisol vào
kh p. Dùng các thu c gi m viêm, ch ng đau.
3- S d ng các phương pháp v t lý:
- Đi n d n thu c.
- Sóng ng n.

PH N HAI
B NH KH P
CHƯƠNG 1
Đ I CƯƠNG
CÁC PHƯƠNG PHÁP THĂM KHÁM TRONG B NH KH P
Cũng gi ng như thăm khám các b ph n khác, khám m t b nh nhân v
kh p g m h i b nh, khám th c th , ch p X quang và xét nghi m.
I- THĂM KHÁM LÂM SÀNG
A/ Khai thác các d u hi u cơ năng:
1- Đau kh p: Là tri u ch ng ch y u khi n b nh nhân đi khám b nh, có
2 đi m c n lưu ý:
- Phân bi t v i đau ph n không ph i kh p như cơ, xương, th n kinh,
thư ng b nh nhân hay ph n nh nh m là đau kh p.
- Phân bi t v i đau m i mình m y: đau không có v trí xác đ nh mà lan
t a c b máy v n đ ng (cơ xương kh p), hay g p trong các b nh
toàn thân (c m cúm, s t rét …).
C n khai thác các y u t : v trí kh p b đau, tính ch t, m c đ , hư ng
lan và s di n bi n. Ngư i ta chia đau kh p thành 2 lo i:
a- Đau do viêm (nhi m khu n, d ng, mi n d ch …): thư ng đau
liên t c, tăng nhi u v đêm, ngh ngơi b t ít.
b- Đau không do viêm (hay đau ki u cơ gi i: thoái hóa, d d ng …):
đau tăng khi v n đ ng nhi u, gi m khi ngh ngơi, gi m v đêm.
2- Các r i lo n v n đ ng:
a- D u hi u “phá g kh p”: b nh nhân th y h n ch v n đ ng khi kh i
đ ng, ph i làm m t s đ ng tác hi n tư ng h n ch này m i h t, kh p
như là b két g ph i lay chuy n vài l n m i ho t đ ng đư c. D u hi u
này hay g p trong b nh hư kh p, hư c t s ng (thoái hóa).
b- D u hi u c ng kh p vào bu i sáng: lúc m i ng d y vào bu i sáng,
b nh nhân c m th y kh p xương c ng đ , khó v n đ ng, ph i sau m t
th i gian t 1 đ n vài gi m i th y kh p m m, c đ ng d dàng, d u
hi u này thư ng bi u hi n rõ các kh p hai bàn tay, kh p g i. C ng
kh p bu i sáng là d u hi u đ c trưng c a b nh viêm kh p d ng th p.

c- H n ch các đ ng tác: tùy theo v trí kh p, tùy theo m c đ n ng nh
c a b nh mà kh p có h n ch v n đ ng ít hay nhi u, liên t c hay t ng
lúc, đư c th hi n b ng các h n ch đi l i, đ ng, ng i, ng i x m, c m
n m, giơ tay … H n ch v n đ ng do nhi u nguyên nhân khác nhau như
t n thương kh p, cơ, xương, th n kinh c n phân bi t trong ch n đoán,
h n ch v n đ ng có th h i ph c ho c không h i ph c.
3- Khai thác các bi u hi n b nh lý trong ti n s :
- Ti n s cá nhân: chú ý các ch n thương, ngh nghi p, các b nh
nhi m khu n, nhi m đ c, các thói quen, các b nh kh p …
- Ti n s gia đình: khá nhi u b nh kh p có y u t gia đình như viêm c t
s ng dính kh p, hư kh p nguyên phát, b nh gút …
B/ Tri u ch ng th c th
- Khi thăm khám ph i k t h p gi a quan sát, s n n và làm các đ ng
tác, do đó nh t thi t ph i đư c c i b qu n áo, khám các tư th
đ ng, n m, khám th t t trên xu ng, đ i chi u so sánh hai bên,
không quên khám các kh p ít đư c chú ý như kh p hàm, c đòn,
cùng ch u, kh p v …
- Thăm khám theo trình t quan sát màu da bên ngoài, nh ng thay đ i
hình thái c a kh p, các bi n d ng, các tư th b t thư ng, s n n tìm
nh ng thay đ i c a t ch c ph n m m quanh kh p, đ u xương, khe
kh p, các đi m đau, d u hi u phù n , d u hi u viêm, d u hi u có
nư c trong kh p … có th dùng thư c đo chu vi kh p đ so sánh v i
bên lành.
- Li t kê các kh p c n thăm khám, n u có th s d ng các sơ đ v trí
các kh p: c t s ng c , lưng, th t lưng, cùng c t, cùng ch u. Chi trên
v i các kh p c đòn, vai, khu u, c tay, bàn ngón tay, ngón tay g n,
ngón tay xa. Chi dư i v i các kh p háng, g i, c chân, bàn ngón
chân. Các kh p khác như kh p hàm, kh p v , sư n c, sư n c t
s ng.
- Dư i đây là nh ng t n thương th c th thư ng g p:
1- Sưng kh p: là d u hi u hay g p nh t, kh p sưng có th d th y khi
kh p nông: ngón tay, c tay, g i, c chân, khó phát hi n khi kh p
sâu như kh p háng, vai … Mu n xác đ nh c th hi n tư ng sưng
kh p ngư i ta dùng thư c dây đo chu vi và so sánh v i bên lành.
Các đ c đi m c a sưng kh p c n khai thác:

a/ V trí và s lư ng: sưng m t hay nhi u kh p, ngư i ta phân ra 3
lo i: m t kh p, vài kh p (<4), và đa kh p. Các v trí c a sưng kh p có
nhi u giá tr g i ý ch n đoán: sưng các kh p nh 2 bàn tay hay g p
trong viêm kh p d ng th p, sưng kh p bàn ngón chân cái trong b nh
gút …
b/ Tính ch t: chú ý các bi u hi n kèm theo: nóng, đ , đau, th hi n các
đ c đi m c a viêm kh p. Tính ch t đ i x ng (viêm kh p d ng th p có
viêm kh p đ i x ng, lao kh p thư ng b m t bên …) Tính ch t cân đ i
c a kh p b sưng: đ u c các bên hay l i lõm d hình …
c/ Di n bi n c a sưng kh p (viêm kh p) chia làm 4 lo i:
- Di chuy n: viêm t kh p này sang kh p khác, kh p cũ kh i hoàn
toàn, th i gian tương đ i ng n. Đây là đ c đi m c a b nh th p kh p
c p.
- Ti n tri n tăng d n: viêm m t kh p tăng d n, viêm ti p thêm các
kh p khác (kh p cũ không kh i). D u hi u này hay g p b nh viêm
kh p d ng th p.
- C đ nh: ch m t vài v trí, n ng d n lên, không sang các v trí khác:
viêm kh p nhi m khu n, hư kh p.
- Hay tái phát: b t ng đ t, kéo dài m t th i gian r i kh i, sau l i tái
phát: th p kh p c p, b nh gút c p tính, Schonlein – Henoch …
2- Bi n d ng: Là tình tr ng thay đ i hình thái ho c l ch tr c c a kh p, là
h u qu c a nh ng thay đ i c a đ u xương, di n kh p, dây ch ng,
gân và bao kh p. Bi n d ng có th kèm theo các r i lo n như l ng l o
kh p, h n ch v n đ ng ho c dính hoàn toàn.
- c t s ng bi n d ng th hi n b ng nh ng thay đ i đư ng cong sinh
lý gây nên gù, v o, quá ư n …
- Bàn tay: các bi n d ng c tay, bàn ngón và ngón tay v i các hình
thái (ngón tay hình búa, hình nút, hình ch chi, bàn tay gió th i …)
th y trong b nh viêm kh p d ng th p.
- Kh p g i: bi n d ng và l ch tr c ra ngoài.
3- H n ch đ ng tác:
- Khi thăm khám, đ đánh giá m t cách khái quát, có th yêu c u b nh
nhân làm m t s đ ng tác có tính ch t t ng h p như: đi l i, ng i xu ng
đ ng lên, co g p khu u, n m m bàn tay, cúi ng a c t s ng.

- Khi thăm khám c n phân bi t 2 lo i đ ng tác: v n đ ng ch đ ng (do
b nh nhân t làm) và v n đ ng th đ ng (do th y thu c tác đ ng).
Thư ng thì v n đ ng ch đ ng và th đ ng cùng h n ch như nhau
(do dính kh p hay t n thương đã lâu), nhưng có khi ch đ ng h n ch
mà v n đ ng th đ ng v n ti n hành đư c.
- Đ i v i t ng kh p, ph i ti n hành làm t t c các đ ng tác và so sánh
v i bên lành, ho c so sánh v i ngư i bình thư ng. Có 3 đ ng tác cơ
b n cho đa s các kh p là: g p du i, nghiêng hai bên (khép gi ng) và
quay (sang 2 bên), m t s kh p có th đơn gi n hơn (kh p g i) hay
ph c t p hơn (kh p vai).
- Đ c th hóa m c h n ch v n đ ng ngư i ta s d ng các thư c đo
góc và đánh giá góc v n đ ng, so sánh v i ngư i bình thư ng.
M t vài s li u bình thư ng:
+ Kh p c tay: g p 90o
, du i 80o
, gi ng 20o
, khép 30o
.
+ Kh p háng: g p 130o
, du i c 35o
, quay 30o
, khép 30o
, gi ng 60o
…
- Dính kh p: đư c bi u hi n b ng h n ch v n đ ng nhi u, c ch đ ng
và th đ ng, mu n xác đ nh tình tr ng dính kh p c n ch p phim X
quang.
4- Các d u hi u th c th khác:
a- Tràn d ch kh p: Thư ng ch th y kh p g i, đư c th hi n b ng
các d u hi u b p b nh xương bánh chè, các kh p khác khi tràn d ch khó
th y hơn như kh p vai, kh p háng, c chân. Nhi u khi ph i ch c dò m i
xác đ nh đư c hi n tư ng tràn d ch.
b- D u hi u l ng l o kh p: các kh p l ng l o th hi n b ng các đ ng
tác vư t quá m c bình thư ng, nh t là nh ng v n đ ng th đ ng, l ng
l o kh p thư ng là h u qu c a các t n thương giãn, đ t các dây ch ng,
gân, bao kh p … thư ng g p trong b nh kh p do m t c m giác sâu
(b nh Tabès, b nh xơ c t bên teo cơ), b nh lo n s n s n xương
Morquio, di ch ng c a m t s trư ng h p viêm kh p d ng th p …
nhưng cũng có th là tình tr ng sinh lý.
c- D u hi u l c r c, l o s o kh p: b nh nhân có th t c m th y khi
v n đ ng ho c do th y thu c phát hi n khi thăm khám, có th g p trong
các tình tr ng hư kh p (do m t s n c a kh p b thoái hóa, do các m nh
s n rơi vào kh p), nói chung ít giá tr trong ch n đoán.
d- Nh ng thay đ i ngoài da và ph n m m quanh kh p: nhi u khi có
giá tr giúp cho ch n đoán:

- S o và l rò ch y m , d ch: g p trong lao kh p, viêm kh p m , gút mãn
tính.
- Kh i abcès l nh c nh c t s ng, kh i u kén nư c vùng khoeo chân.
- Các h t, u, c c đ c hi u quanh kh p: h t Meyne trong th p kh p c p,
h t dư i da c a b nh viêm kh p d ng th p, h t Tophi trong b nh gút
mãn tính.
- Hi n tư ng teo cơ: nh ng b nh kh p có di n bi n kéo dài (nhi u tu n)
đ u gây nên tình tr ng teo cơ, teo cơ đây là do v n đ ng ít ho c b t
đ ng, do đó có th h i ph c hoàn toàn. Teo cơ ng v i các kh p t n
thương, ví d teo cơ mông và đùi khi t n thương kh p háng, teo các cơ
c nh c t s ng trong b nh viêm c t s ng dính kh p, teo các cơ mu bàn
tay trong viêm kh p d ng th p.
C/ Bi u hi n toàn thân và các d u hi u liên quan
1- Chú ý các đ c đi m chung:
- Gi i và tu i: khá nhi u b nh kh p có liên quan đ n gi i và tu i như
th p kh p c p, viêm kh p d ng th p, viêm c t s ng dính kh p, b nh
gút …
- Cơ đ a: m t s b nh kh p hay g n v i m t s cơ đ a như béo b u, đái
tháo đư ng, xơ v a đ ng m ch thư ng cùng c i b nh gút, thoái hóa
kh p … B nh t o keo hay g p các cơ đ a d ng.
- Tính ch t di truy n c a m t s b nh: b nh viêm c t s ng dính kh p,
viêm kh p d ng th p, b nh gút …
2- Nh ng bi u hi n toàn thân: M t s b nh kh p nh hư ng nhi u đ n
toàn th tr ng như b nh Lupus ban đ h th ng, viêm kh p nhi m
khu n … Chú ý đ n các d u hi u s t, tình tr ng g y, sút cân …
3- Thăm khám các b ph n liên quan: Thăm khám toàn thân, chú ý t t c
các b ph n đ i v i b nh nhân b b nh kh p là đi u c n thi t, có r t
nhi u b nh n i khoa có d u hi u kh p và cũng là m t s b nh kh p
có bi u hi n hay bi n ch ng n i t ng.
a/ Tim m ch: T n thương tim th y trong b nh th p kh p c p, các b nh
t o keo … Ngư c l i trong b nh Osler b nh nhân có tri u ch ng sưng
đau kh p.
b/ Ph i: Các kh i u ph qu n có th có d u hi u viêm kh p (h i ch ng
Pierre Marie), b nh b i than ph i hay k t h p v i viêm đa kh p mãn tính
(h i ch ng Caplan).

c/ Th n kinh: Các b nh c a kh p c t s ng có th có các bi n ch ng th n
kinh: ép t y, chèn ép r và dây th n kinh. B nh th n kinh có m t c m
giác sâu gây l ng l o kh p (Tabès).
d/ Ngoài da: Viêm kh p g p trong b nh t o keo, b nh v y n n, b nh
phong.
e/ Các b ph n khác: Các t n thương m t (viêm k t m c, viêm m ng
m t), các b nh tiêu hóa (viêm đ i tr c tràng ch y máu, viêm gan), các
b nh v máu và cơ quan t o máu (Hemophilie, Leucemie …) đ u có th
có các d u hi u kh p.
II- THĂM DÒ XÉT NGHI M TRONG CÁC B NH KH P
A/ Đ i cương:
Xét nghi m c n lâm sàng đư c ng d ng trong các b nh kh p ch y u
đư c th c hi n v i máu và d ch kh p. Các xét nghi m này g m các h i
ch ng chính như sau:
B/ Lâm sàng:
1- H i ch ng viêm:
- T c đ l ng máu tăng.
- Protein C ph n ng (CRP: Creactive Protein) tăng.
- Fibrin và Fibrinogen tăng.
- Tăng các Globuline huy t thanh.
- H i ch ng thi u máu do viêm.
+ Thi u máu h ng c u nh .
+ Ferritin tăng.
+ T c đ máu l ng tăng.
2- H i ch ng mi n d ch:
- Tìm y u t d ng th p.
- Tìm kháng th kháng nhân.
- Tìm ph c h p mi n d ch.
- Các y u t khác: b th , Interleukin, TNFγ …
- Đ nh nhóm HLA.
C/ Các xét nghi m máu
1- Thăm dò h i ch ng viêm:

- T c đ máu l ng tăng: Là m t xét nghi m quan tr ng đ xác đ nh quá
trình viêm kh p, theo dõi ti n tri n c a b nh và đáp ng đi u tr b nh
kh p.
T c đ máu l ng tăng là tri u ch ng quan tr ng trong h i ch ng viêm.
T c đ máu l ng tăng trong các b nh kh p có viêm, nhi m khu n ho c
u (viêm kh p d ng th p, viêm c t s ng dính kh p, gút, b nh h th ng,
b nh đa u t y xương (Kahler), ung thư nguyên phát ho c th phát …
- Protein C ph n ng (CRP - Creactive Protein): Vai trò như t c đ l ng
máu, song thay đ i nhanh và nh y hơn. Protein C ph n ng (CRP) là
m t trong các ch t thu c pha ph n ng nhanh, xu t hi n s m và tăng
cao trong các ph n ng viêm kh p. Các phương pháp xác đ nh CRP:
các test ch n đoán nhanh (quicks test), phương pháp h p th enzyme
mi n d ch ELISA.
- Fibrin và Fibrinogen tăng là các Protein tăng trong quá trình viêm, hi n
ít làm do có các marquer khác nh y hơn.
- Thăm dò Protein huy t thanh.
- Đi n di Protein huy t thanh:
- Tăng γ globuline huy t thanh, gi m albumine tương đ i: h i ch ng viêm
do các quá trình viêm do nguyên nhân mi n d ch.
N ng đ Protein huy t thanh và t l m i lo i
Đi n di Protein huy t thanh
Các Protein
Đơn v : g/l
T l so v i Protein toàn ph n
(%)
Protein
toàn ph n
65 - 80
Albumine 40 - 50 50 - 60
Các Globuline 25 - 30 40 - 50
α 1 2 - 5 3 - 6
α 2 6 - 8 6 - 12
β 6 - 9 6 - 15
γ 8 - 14 15 - 21

TÂY Y - BỆNH THẤP KHỚP

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to TÂY Y - BỆNH THẤP KHỚP

Similar to TÂY Y - BỆNH THẤP KHỚP (20)

More from Great Doctor

More from Great Doctor (20)

TÂY Y - BỆNH THẤP KHỚP