.

1. 10 TËRMETET DHE 10
VULLKANET MË TË MËDHENJ NË
BOTË

2. 10 Tërmetet më të mëdhenj në
botë
1.Tërmeti në provincën
Shaanxi në Kinë, 1556
2.TërmetiTangshan në
provincën e Kinës: 1976
 Tërmeti shkatërrues që ka pare
ndonjëherë bota është një nga
më pak të njohurit, siç ka
ndodhur më shumë se 450 vjet
më parë.
 Ky tërmet goditi provincën e
Shaanxi dhe mori jetën e
830.000 njerëzve.
 Forca e tërmetit 8 ballë, së
bashku me kohën që goditi dhe
morfologjinë e vendit, si dhe
ndërtesat primitive nga ana
statike, janë përgjegjës për
numrin e madh të vdekjeve nga
tërmeti.
 Kina është e mjerë për të jetuar
për herë të dytë here me radhë
tërmete katastreptikotero që
goditi verilindjen e vendit.
 Tërmeti kryesorë, si dhe
tronditjet pas termetit 16 orë më
vonë dha një lëkundje prej 7,8
ballë të shkallës Richter,
duke privuar jetën 700.000
njerëzve, një vlerësim që më
vonë u “korrigjua” nga
autoritetet kineze në 250.000.

3. 3. Cunami në Oqeanin Indian:
2004
4.Tërmeti në Haiyuan qarkun e
Kinës: 1920
 Më 26 dhjetor 2004 një tërmet i
madhësisë 9.2 ballë në shkallën
Rihter tronditi themelet e
Oqeanit Indian dhe shtratin e
detit, duke çliruar një energji të
barabartë me 23.000 bomba
atomike.
 Është tërmeti më i madh i 40
viteve të fundit, me epiqendër
në afërsi të bregut perëndimor
të ishullit Sumatra në Indonezi,
që i dërgoi një seri e valësh të
mëdha në brigjet e 11 vendeve,
duke shkaktuar kërdi dhe
shkatërrim.Të dhënat zyrtare
flasin për 227.898 viktima
 Ishte 16 dhjetor 1920, kur
tërmeti vdekjeprurës 7.8 ballë
i shkallës Rihter, ka ndryshuar
drejtimin e rrjedhjes së
lumenjve, si dhe ka sheshuar
male të tërë.
 Shkatërrimi është përhapur
mbi 7 krahina të vendit,
ndërsa qyteti Sujiahe është
varrosur përgjithmonë nën
tokë.
 Vlerësimet e dëmëve flasin
për 200,000 viktima, në një
kohë që një tërmeti u ndje
deri në Norvegji.

4. 5.Tërmeti në Kanto të
Japonisë: 1923
6.Tërmeti nëTurkmenistan:
1948
 Në 1 shtator 1923, një tërmet me
magnitudë 7,9 ballë të shkallës Rihter
u regjistrua në zonën metropolitane
Tokio –Yokohama.
 Dridhjet e dhunshme lanë disa
ndërtesa në këmbë dhe shkaktuan një
cunam 12 metra të lartë.
 Shkatërrimi vazhdoi për disa ditë,
megjithatë: zjarri që shpërtheu nga
tërmeti shkatrroi rreth 90% të
ndërtesave në qytetetinYokohama,
ndërsa 2/5 eTokios është shkatërruar.
 Gjysma e popullsisë e dy qyteteve
mbetën të pastrehë, ndërsa 143.000
njerëz lanë frymën e tyre të fundit në
këtë tragjedi të tmerrshme.
 Brenda disa minutave,
tërmeti 7.3 ballë i shkallës
Rihter që goditi qytetin
Ashgabat në tetor të 1948 e
shkatërrojë plotësisht atë
duke lënë pas vetëm
gërmadhat dhe viktimat.
 Mijëra mjekë dhe infermierë
sovjetike shkuan në këtë zonë
që është e njohur sot si
Turkmenistan, duke siguruar
ndihmë humanitare.
 Pavarësisht përpjekjeve të
mëdha, 110.000 njerëz lënë
frymën e tyre të fundit në
rrënojat.

5. 7.Tërmeti në provincën Sichuan të
Kinës: 2008
8.Tërmeti në Kashmir të
pakistanit: 2005
 Mbi 87,000 njerëz kanë humbur
jetën dhe10 milionë njerëz të
tjerë mbetën të pastrehë nga
tërmeti vdekjeprurës të vitit
2008.
 Termeti 7.9 ballë i shkallës
Richter ka sheshuar provincën
Sichuan në jug të vendit, duke
shkatërruar plotësisht
infrastrukturën dhe shtëpitë e
tyre, në një fatkeqësi që
vlerësohet në 86 miliardë
dollarë.
 Rreth 10.000 fëmijë janë vrarë
në shkollat e tyre dhe
protestat publike që shpërthyen
për infrastrukturë të dobët
tronditën ndjeshëm dhe
frikësuan qeverinë.
 Shteti i vogël i Kashmirit, një
mollë sherri mes Indisë dhe
Pakistanit, dhe fatkeqësisht
kanë vuajtur nga tërbimit të
natyrës: më 8 tetor 2005, një
tërmet 7.6 ballë i shkallës
Rihter ka vrarë 79.000 njerëz
dhe miliona të tjerëve i ka
lënë të pastrehë.
 Largësia dhe vendi malor ka
bërë që puna e shpëtimit të
duket e pamundur.

6. 9.Tërmeti në Messina, Itali:
1908
10.Tërmeti në Chimbote, Peru:
1970
 Tërmeti goditi zonën mes
Sicilisë dhe Kalabrisë më 28
dhjetor 1908 me një
magnitudë 7.5 ballë të
shkallës Rihter.
 Cunami që pasoi tregoi forcën
vdekjeprurëse në brigjet e
Italisë.
 Më shumë se 80.000 njerëz
kanë humbur jetën, ndërsa
një duzinë qytetesh u
shkatërruan, duke e detyruar
popullsinë të bëhen refugjatë
në vendin e tyre.
 Më 31 maj 1970, një tërmet
i madh peruan i shkallës 7.9
Rihter goditi qytetin
bregdetar të Chimbotes,
me epiqender vetëm 15
milje jashtë qytetit.
 Rrëshqitjet e tokës
asgjësuan fshatra të tëra
dhe mori jetën e 70.000
njerëzve, duke i lënë të
pastrehë 800.000 tjerë.

7. 10 Vullkanet më të mëdhenj në
botë 1.Vezuvi
 Vezuvi, vullkan aktiv që gjendet afer
gjirit te Napolit në jug të Italisë, ai ka
shpërthyer mbi 30 herë që njihen per
te megjithatë, shpërthimi i tij më i
famshem u zhvillua vitin 79, kur
shpërthimi disa ditor i llavës dhe hirit
mbuluan qytetet e Pompeit dhe
Stabiae në hi.
 Plini i Riu, permendet si i vetëmi
shikonjes i mbijetuar, qe përshkroi
shpërthimin e papritur të pasuar nga
shtresat e hirit I cili ra mbi njerëzit qe
përpoqeshin për të shpëtuar.
 Numri total i viktimaveVezuvit (me
shumë gjasa sepse eshte ende i pa
njohur), sipas arkeologëve, eshte jo
me pak se 1.000 persona.

8. • 2. Krakatoas
• Vullkan i vitit 1883, gjendet në
ishullin indonezian të Krakatoas
shpërtheu me nje fuqi sa 13,000
bomba atomike.
• Sasia e madhe e tymit te përhapur
dhe shkëmbejve te zjarrte thuhet se
u dëgjua mijëra kilometra larg, deri
ne ishujt e bregdetit lindor të Afrikës.
• Një qytet afër Sumatras u zhduk
pothuajse menjëherë kur llava e
zjarrte dogji shtëpitë e tij, dhe shumë
më tepër u permbyten nga
megacunamet qe pasuan.
• Vleresohen se 36.000 persona apo
më shumë u zhdukën në total.
• Krakatoa eshte aktive ne thellësitë e
oqeanit, një ishull i ri u formua në
vitin 1927, Ai ende nganjëherë
erupton llavë në qiell; ajo është
quajtur Anakut Krakatoa, ose Fëmijët
e Krakatoas.

9. • 3. Shën Helena
• Mali i Shen Helenes ka dhene shenjat per shperthim dy muaj rrjesht, për më shumë se 120 vjet
ishte në gjumë, shpërthimi ishte parashikuar.
• Në orën 8:32 në mëngjes e dates 18 Maj 1980, një tërmet me magnitudë 5.1 shkalle rihter shkaktoi
një shpërthim anash që përfshiu krahun verior të malit duke hedhur nje lume llave.
• Pjerresia dhe furia e hedhjes se hirit dhe gurëve të nxehtë shkoi deri 15 milje (25 km) me shpejtësi
perhapje te llaves së paku 300 m/ore Në Në të njëjtën kohë, një shtrese e hirit dhe tymit kapi
lartesine rreth 27 kilometra në ajër, dhe mbuloi tre shtete.
• Errësira e plotë mbuloi Spokane, Wash, dhe një qytet rreth 400 kilometra në verilindje të vullkanit.
• Kur hiri zbriti ai ra në formën e shiut të zi qe mbuloi Uashingtonin, Idaho dhe pjesë te Montana.
• Pesëdhjetë e shtatë njerëz dhe mijëra kafshë u vranë, rreth 200 kilometra katrorë të pemëve u
zhdukën.
• Në vitin 1982, Kongresi dhe presidenti Ronald Reagan e caktuan Monument Vullkanik Kombëtar te
Shën Helenës.

10. • 4. Tambora
• Indeksi i vullkanik i shperthimit shkon deri në
8.
• Në vitin,1815 Tambora shpërtheu me nivelin
7 te forces shperthyese qe eshte teper
shkatërruese.
• Shpërthimi ndodhi në ishullin e Sumbawa
(atëherë në Indie hollandeze Lindore, sot
Indonezi) duke e zhytur rajonin në errësirë,
efektet e tij izoluan gjithçka.
• Dhjetëra mijëra njerëz u vranë nga shpërthimi
apokaliptik, cunamet e mevoneshme dhe uria
që pasoi shkaktuan mjaft sëmundje.
• Shpërthim vullkanik me i madh regjistruar në
histori qe ka ndryshuar klimën shumë (madje
edhe të lashtat në Evropë dhe Amerikën e
Veriut nuk arritën te zhvilloheshin) ,viti 1816 u
bë i njohur në botë si "viti pa verë”.
• Tambora vetë u zvogelua disa mijë këmbë dhe
ne kulmin e ka një krater masiv .

11. • 5. Mauna Loa
• Mauna Loa eshtë vullkani me i madh në botë i krijuar nga
një zinxhir ishujsh vullkanike.
• Mauna Loa ndodhet në ishullin Big te Hawait dhe kap
4175.76 meter lartësi, eshte nje nga vullkanet me aktive ne
bote.
• Që nga viti 1843, Mauna Loa ka shpërthyer 33 herë,
shperthimi i fundit në vitin 1984.
• Ai perfshin 60 mile gjatesi dhe 30 milje gjeresi.
• Mauna Loa, emertohet "mali" i gjate i Havait, dhe perfshin
gjysmen e ishullit te madh.
• Ai arrin 85 për qind të të gjithë ishujve te tjerë te Havait se
bashku.

12. • Eyjafjallajokull
• Ajo u kthye ne nje shkateruese te vertete.
• Një re vigane e hirit vullkanik islandez u
perhap ne të gjithë kontinentin Evropian,
duke shkaktuar mbylljen e aeroporteve,
duke humbur fluturime per ne vende te
ndryshme te botes nga dhe per ne
Evrope.
• Në të gjithë globin, njerëzit mallkonin
vullkanin, prandaj edhe u quajt me emrin
Eyjafjallajokull, pavarësisht nga të gjitha
nivelet e teknologjise bashk kohore dhe,
zgjuarsise se njeriut veprimi ndaj tymit
vullkanik ishte i pa fuqishem.
• Eyjafjallajokull, emri i të cilit do të thotë
"Mali i ishullit te akullt” në islandisht,
shpërtheu më 20 mars deri 14 prill 2010
duke bllokuar gjithçka per shoqerite e
transportit ajror dhe duke shkaktuar nje
dem prej me shume se 1 Miliard dollare

13. • 7. Mount Pele
• Mount Pele, ndodhet ne nje lartesi prej 417 metra në ishullin
francez Martinique të Karaibeve
• Shpërtheu furishem në maj të vitit 1902 dhe vrau rreth 30,000
njerëz duke goditur qytetin port te Shën Pierre.
• Shperthimi katastrofik u shoqerua me nje lloj të veçantë hirit
dhe gazit zjarrtë.
• Ka patur paralajmërime me dalje te avullit, tronditje të lehta
toke dhe hirit ne forme shiu, por ato janë injoruar.
• Pasi perfshiu qytetin, Pelé ra në gjumë për disa muaj, deri sa
gjeologët zbuluan një kupole llavë, qe u quajt kulla e Pelée.
• Ajo u ngrit më shumë se 304 metra mbi bazen e kraterit dhe
ekzistoi deri në mars 1903.

14. • 8. Therës
• Rreth 3,500 vjet më parë, një ngjarje me përmasa
kataklizmike tronditi Mesdheun.
• Vullkani në Therës e (që më vonë mori emrin ishullit
grek të Santorinit) shpërtheu me fuqine e vlerësuar
në katër deri në pesë herë me e madhe se ajo e
shpërthimit te Krakatoa në vitin 1883, duke hapur
nje vrime ne Egje dhe dërguar valë tronditëse që,
sipas historianëve, jane ndier për shekuj me radhë
me vone.
• Qytetërimi i madh bregdetar i Minoanit, me kulturë
dominante greke e kohës, u mbulua pas rese se hirit
qe pushtoi qytetet e saj dhe valët e mëdha cunamit
shkaterruan flotën detare.
• Tregimet per një shpërthim me lëkundje qe zgjatem
në botë e në të gjithë Mesdheun dhe u kthyen ne
legjenda. Për vite të tëra, arkeologët kërkojnë
perms studimeve e kerkimeve per Therën në kërkim
të qytetit të humbur të Atlantis.
• Egjiptianet e Lashtë nëpërmjet kalendarit yjor
kronikojne afërsisht në të njëjtën epokë një stuhi
vullkanike që "shkaktoi errësirën në rajonin
Perëndimor" duke "asgjësuar" qytetet dhe tempujt.

15. • 9. Nevado Del Ruiz
• Në aspektin vullkanik, ai shkarkoi vetëm rreth 3% të hirit qe doli nga
vullkani i Shën Helenes në vitin 1980.
• Ishte i njejte me ate te rrjedhes se llaves se Nevado del Ruiz te Kolumbisë
ne vitin 1985 i cili eshte vleresuar si shpërthim i dytë vdekjeprurës në
shekullin e 20 dhe i renditur i katërt vdekjeprurës ne në historine e
rregjistruarper vullkanet.
• Vullkani është I hapur në majën e tij që nga epoka e akullnajave dhe ka
shpërthyer tri herë në historinë moderne, duke përfshirë edhe ato te
viteve 1595 dhe 1845.
• Me 13 nëntor 1985, një shpërthim, përfshiu mbi 1.500 njerëz në një anë
të malit.
• Nga ana tjetër ishte qyteti i Armeros, vendi i shkatërrimit te madh.
• Shpejtesia e perhapjes se llaves ishte 25 m/ore duke mbuluar qytetin në
pleh gri.
• Per shkak te shkarjes humben jeten 23.000 njerëz dhe dëmi u vlerësua
në 1 miliard $.

16. • 10. Pinatubo
• Kur vullkani Pinatubo shpërtheu në vitin 1991, sasia e hirit sulfurik
qe ai ka hedhur në stratosferë ka ftohur temperaturat globale te
tokes nga 1 ° F (0.058 °C) për dy vitet vijuese.
• Ai nuk kishte shpërthyer për gjashtë shekuj me radhë.
• Një vit para shpërthimit, një tërmet me 7,8 balle goditi rreth 95
kilometra në verilindje nga Pinatubo, duke shkaktuar rrëshqitje të
tokës dhe një rritje të erupsionit te avujve ne nje prej zonave
gjeotermale te vullkanit, qe ka vendosur bazat për shpërthimin e
vitit 1991.
• Shpërthimi u shoqerua me më shumë se 700 vdekje.
• Shumë shkencëtarë parashikuan shpërthimin, duke shpëtuar jetën e
rreth 5,000 te tjereve.
• Ky shpërthim ka shkaktuar një nga skenat më dramatike mjedisore
te pa para ndonjëherë.
• Me hirin e tij që u rrit 22 milje (35 km)në atmosfere, ai është
konsideruar shpërthimi i dytë më i madh vullkanik i shekullit të XX.