Submit Search
Upload
lqe'jg ljZjljBfno lzIfs, sd{rf/L ;jf lgod
•
0 likes
•
10 views
AI-enhanced title
C
Chetan Acharya
Follow
notes for TU service
Read less
Read more
Education
Report
Share
Report
Share
1 of 140
Download now
Download to read offline
Recommended
Nepal van ain
Nepal van ain
DPNet
Third Eye Volunteer Nepal
Third Eye Volunteer Nepal
spirituallynepal
Malpot minha
Malpot minha
DPNet
Aksharica - 087 (अक्षरिका - ०८७)
Aksharica - 087 (अक्षरिका - ०८७)
Rajesh Koirala
Jagga prapti-act
Jagga prapti-act
DPNet
Khanepani mahasul-nirdharan-aayog
Khanepani mahasul-nirdharan-aayog
DPNet
Aksharica - 022 (अक्षरिका - ०२२)
Aksharica - 022 (अक्षरिका - ०२२)
Rajesh Koirala
Case study dipecho v upca
Case study dipecho v upca
DIPECHO Nepal
Recommended
Nepal van ain
Nepal van ain
DPNet
Third Eye Volunteer Nepal
Third Eye Volunteer Nepal
spirituallynepal
Malpot minha
Malpot minha
DPNet
Aksharica - 087 (अक्षरिका - ०८७)
Aksharica - 087 (अक्षरिका - ०८७)
Rajesh Koirala
Jagga prapti-act
Jagga prapti-act
DPNet
Khanepani mahasul-nirdharan-aayog
Khanepani mahasul-nirdharan-aayog
DPNet
Aksharica - 022 (अक्षरिका - ०२२)
Aksharica - 022 (अक्षरिका - ०२२)
Rajesh Koirala
Case study dipecho v upca
Case study dipecho v upca
DIPECHO Nepal
Guthi sansthan-ain
Guthi sansthan-ain
DPNet
New national-health-policy-nepal-2017-2074-first-draft
New national-health-policy-nepal-2017-2074-first-draft
Robert chaudhary
विकास समिति ऐन २०१३ .pdf
विकास समिति ऐन २०१३ .pdf
Kali Bahadur Shahi
Financial consumer-protection-and-grievance-management-manual
Financial consumer-protection-and-grievance-management-manual
MaheshBadal1
Nepal samajik byabahar ain social culture act 2033
Nepal samajik byabahar ain social culture act 2033
Bhim Upadhyaya
Upabhokta samrakshan
Upabhokta samrakshan
DPNet
Paani kar
Paani kar
DPNet
Fwu karmachari sewa ayog 2070
Fwu karmachari sewa ayog 2070
Dammar Singh Saud
Teacher and employment rules 2069 of Far Western University
Teacher and employment rules 2069 of Far Western University
Dammar Singh Saud
Education act 8th amendment, MoE, Nepal
Education act 8th amendment, MoE, Nepal
laxman sharma
8. landslide and its controll dks 8
8. landslide and its controll dks 8
DPNet
Aksharica - 078 (अक्षरिका - ०७८)
Aksharica - 078 (अक्षरिका - ०७८)
Rajesh Koirala
Khani tatha-khanij-padartha
Khani tatha-khanij-padartha
DPNet
Tomato farming in poly house (प्लास्टिक घरमा गोलभेंडा खेती)
Tomato farming in poly house (प्लास्टिक घरमा गोलभेंडा खेती)
Lokendra Badu
Parenting education for better care of children (Pictorial Guidebook)
Parenting education for better care of children (Pictorial Guidebook)
Children & Women in Social Service and Human Rights
Aksharica - 045 (अक्षरिका - ०४५)
Aksharica - 045 (अक्षरिका - ०४५)
Rajesh Koirala
Daana padartha
Daana padartha
DPNet
Aahab sanchar 1 1
Aahab sanchar 1 1
megraj khadka
Malpot bisesh-byebastha
Malpot bisesh-byebastha
DPNet
3. sd for disaster dks 3
3. sd for disaster dks 3
DPNet
Presentation - Systematic Review - March23.pptx
Presentation - Systematic Review - March23.pptx
Chetan Acharya
introduction part.ppsx
introduction part.ppsx
Chetan Acharya
More Related Content
Similar to lqe'jg ljZjljBfno lzIfs, sd{rf/L ;jf lgod
Guthi sansthan-ain
Guthi sansthan-ain
DPNet
New national-health-policy-nepal-2017-2074-first-draft
New national-health-policy-nepal-2017-2074-first-draft
Robert chaudhary
विकास समिति ऐन २०१३ .pdf
विकास समिति ऐन २०१३ .pdf
Kali Bahadur Shahi
Financial consumer-protection-and-grievance-management-manual
Financial consumer-protection-and-grievance-management-manual
MaheshBadal1
Nepal samajik byabahar ain social culture act 2033
Nepal samajik byabahar ain social culture act 2033
Bhim Upadhyaya
Upabhokta samrakshan
Upabhokta samrakshan
DPNet
Paani kar
Paani kar
DPNet
Fwu karmachari sewa ayog 2070
Fwu karmachari sewa ayog 2070
Dammar Singh Saud
Teacher and employment rules 2069 of Far Western University
Teacher and employment rules 2069 of Far Western University
Dammar Singh Saud
Education act 8th amendment, MoE, Nepal
Education act 8th amendment, MoE, Nepal
laxman sharma
8. landslide and its controll dks 8
8. landslide and its controll dks 8
DPNet
Aksharica - 078 (अक्षरिका - ०७८)
Aksharica - 078 (अक्षरिका - ०७८)
Rajesh Koirala
Khani tatha-khanij-padartha
Khani tatha-khanij-padartha
DPNet
Tomato farming in poly house (प्लास्टिक घरमा गोलभेंडा खेती)
Tomato farming in poly house (प्लास्टिक घरमा गोलभेंडा खेती)
Lokendra Badu
Parenting education for better care of children (Pictorial Guidebook)
Parenting education for better care of children (Pictorial Guidebook)
Children & Women in Social Service and Human Rights
Aksharica - 045 (अक्षरिका - ०४५)
Aksharica - 045 (अक्षरिका - ०४५)
Rajesh Koirala
Daana padartha
Daana padartha
DPNet
Aahab sanchar 1 1
Aahab sanchar 1 1
megraj khadka
Malpot bisesh-byebastha
Malpot bisesh-byebastha
DPNet
3. sd for disaster dks 3
3. sd for disaster dks 3
DPNet
Similar to lqe'jg ljZjljBfno lzIfs, sd{rf/L ;jf lgod
(20)
Guthi sansthan-ain
Guthi sansthan-ain
New national-health-policy-nepal-2017-2074-first-draft
New national-health-policy-nepal-2017-2074-first-draft
विकास समिति ऐन २०१३ .pdf
विकास समिति ऐन २०१३ .pdf
Financial consumer-protection-and-grievance-management-manual
Financial consumer-protection-and-grievance-management-manual
Nepal samajik byabahar ain social culture act 2033
Nepal samajik byabahar ain social culture act 2033
Upabhokta samrakshan
Upabhokta samrakshan
Paani kar
Paani kar
Fwu karmachari sewa ayog 2070
Fwu karmachari sewa ayog 2070
Teacher and employment rules 2069 of Far Western University
Teacher and employment rules 2069 of Far Western University
Education act 8th amendment, MoE, Nepal
Education act 8th amendment, MoE, Nepal
8. landslide and its controll dks 8
8. landslide and its controll dks 8
Aksharica - 078 (अक्षरिका - ०७८)
Aksharica - 078 (अक्षरिका - ०७८)
Khani tatha-khanij-padartha
Khani tatha-khanij-padartha
Tomato farming in poly house (प्लास्टिक घरमा गोलभेंडा खेती)
Tomato farming in poly house (प्लास्टिक घरमा गोलभेंडा खेती)
Parenting education for better care of children (Pictorial Guidebook)
Parenting education for better care of children (Pictorial Guidebook)
Aksharica - 045 (अक्षरिका - ०४५)
Aksharica - 045 (अक्षरिका - ०४५)
Daana padartha
Daana padartha
Aahab sanchar 1 1
Aahab sanchar 1 1
Malpot bisesh-byebastha
Malpot bisesh-byebastha
3. sd for disaster dks 3
3. sd for disaster dks 3
More from Chetan Acharya
Presentation - Systematic Review - March23.pptx
Presentation - Systematic Review - March23.pptx
Chetan Acharya
introduction part.ppsx
introduction part.ppsx
Chetan Acharya
Research-Report-Writing.pptx
Research-Report-Writing.pptx
Chetan Acharya
Research-Report-Writing.pptx
Research-Report-Writing.pptx
Chetan Acharya
Keynesisn Income determination.pdf
Keynesisn Income determination.pdf
Chetan Acharya
The-Keynesian-Theory-of-Determination-of-National-Income.pdf
The-Keynesian-Theory-of-Determination-of-National-Income.pdf
Chetan Acharya
Characteristics of Market Economy (1).ppt
Characteristics of Market Economy (1).ppt
Chetan Acharya
Characteristics of Market Economy (1).ppt
Characteristics of Market Economy (1).ppt
Chetan Acharya
definitions of economics.pptx
definitions of economics.pptx
Chetan Acharya
Macroeconomics Introduction Part.pptx
Macroeconomics Introduction Part.pptx
Chetan Acharya
Resources in Tourism and Hospitality.pptx
Resources in Tourism and Hospitality.pptx
Chetan Acharya
Literature Review and Theoritical Framework.ppsx
Literature Review and Theoritical Framework.ppsx
Chetan Acharya
Green Energy.ppt
Green Energy.ppt
Chetan Acharya
More from Chetan Acharya
(13)
Presentation - Systematic Review - March23.pptx
Presentation - Systematic Review - March23.pptx
introduction part.ppsx
introduction part.ppsx
Research-Report-Writing.pptx
Research-Report-Writing.pptx
Research-Report-Writing.pptx
Research-Report-Writing.pptx
Keynesisn Income determination.pdf
Keynesisn Income determination.pdf
The-Keynesian-Theory-of-Determination-of-National-Income.pdf
The-Keynesian-Theory-of-Determination-of-National-Income.pdf
Characteristics of Market Economy (1).ppt
Characteristics of Market Economy (1).ppt
Characteristics of Market Economy (1).ppt
Characteristics of Market Economy (1).ppt
definitions of economics.pptx
definitions of economics.pptx
Macroeconomics Introduction Part.pptx
Macroeconomics Introduction Part.pptx
Resources in Tourism and Hospitality.pptx
Resources in Tourism and Hospitality.pptx
Literature Review and Theoritical Framework.ppsx
Literature Review and Theoritical Framework.ppsx
Green Energy.ppt
Green Energy.ppt
Recently uploaded
Introduction to AI in Higher Education_draft.pptx
Introduction to AI in Higher Education_draft.pptx
pboyjonauth
Código Creativo y Arte de Software | Unidad 1
Código Creativo y Arte de Software | Unidad 1
Maestría en Comunicación Digital Interactiva - UNR
Science 7 - LAND and SEA BREEZE and its Characteristics
Science 7 - LAND and SEA BREEZE and its Characteristics
KarinaGenton
Accessible design: Minimum effort, maximum impact
Accessible design: Minimum effort, maximum impact
dawncurless
Hybridoma Technology ( Production , Purification , and Application )
Hybridoma Technology ( Production , Purification , and Application )
Sakshi Ghasle
Separation of Lanthanides/ Lanthanides and Actinides
Separation of Lanthanides/ Lanthanides and Actinides
FatimaKhan178732
Staff of Color (SOC) Retention Efforts DDSD
Staff of Color (SOC) Retention Efforts DDSD
David Douglas School District
Mastering the Unannounced Regulatory Inspection
Mastering the Unannounced Regulatory Inspection
SafetyChain Software
Enzyme, Pharmaceutical Aids, Miscellaneous Last Part of Chapter no 5th.pdf
Enzyme, Pharmaceutical Aids, Miscellaneous Last Part of Chapter no 5th.pdf
Sumit Tiwari
ECONOMIC CONTEXT - LONG FORM TV DRAMA - PPT
ECONOMIC CONTEXT - LONG FORM TV DRAMA - PPT
iammrhaywood
Organic Name Reactions for the students and aspirants of Chemistry12th.pptx
Organic Name Reactions for the students and aspirants of Chemistry12th.pptx
VS Mahajan Coaching Centre
Software Engineering Methodologies (overview)
Software Engineering Methodologies (overview)
eniolaolutunde
KSHARA STURA .pptx---KSHARA KARMA THERAPY (CAUSTIC THERAPY)————IMP.OF KSHARA ...
KSHARA STURA .pptx---KSHARA KARMA THERAPY (CAUSTIC THERAPY)————IMP.OF KSHARA ...
M56BOOKSTORE PRODUCT/SERVICE
The Most Excellent Way | 1 Corinthians 13
The Most Excellent Way | 1 Corinthians 13
Steve Thomason
Incoming and Outgoing Shipments in 1 STEP Using Odoo 17
Incoming and Outgoing Shipments in 1 STEP Using Odoo 17
Celine George
Employee wellbeing at the workplace.pptx
Employee wellbeing at the workplace.pptx
NirmalaLoungPoorunde1
mini mental status format.docx
mini mental status format.docx
PoojaSen20
18-04-UA_REPORT_MEDIALITERAСY_INDEX-DM_23-1-final-eng.pdf
18-04-UA_REPORT_MEDIALITERAСY_INDEX-DM_23-1-final-eng.pdf
ssuser54595a
A Critique of the Proposed National Education Policy Reform
A Critique of the Proposed National Education Policy Reform
Chameera Dedduwage
POINT- BIOCHEMISTRY SEM 2 ENZYMES UNIT 5.pptx
POINT- BIOCHEMISTRY SEM 2 ENZYMES UNIT 5.pptx
Sayali Powar
Recently uploaded
(20)
Introduction to AI in Higher Education_draft.pptx
Introduction to AI in Higher Education_draft.pptx
Código Creativo y Arte de Software | Unidad 1
Código Creativo y Arte de Software | Unidad 1
Science 7 - LAND and SEA BREEZE and its Characteristics
Science 7 - LAND and SEA BREEZE and its Characteristics
Accessible design: Minimum effort, maximum impact
Accessible design: Minimum effort, maximum impact
Hybridoma Technology ( Production , Purification , and Application )
Hybridoma Technology ( Production , Purification , and Application )
Separation of Lanthanides/ Lanthanides and Actinides
Separation of Lanthanides/ Lanthanides and Actinides
Staff of Color (SOC) Retention Efforts DDSD
Staff of Color (SOC) Retention Efforts DDSD
Mastering the Unannounced Regulatory Inspection
Mastering the Unannounced Regulatory Inspection
Enzyme, Pharmaceutical Aids, Miscellaneous Last Part of Chapter no 5th.pdf
Enzyme, Pharmaceutical Aids, Miscellaneous Last Part of Chapter no 5th.pdf
ECONOMIC CONTEXT - LONG FORM TV DRAMA - PPT
ECONOMIC CONTEXT - LONG FORM TV DRAMA - PPT
Organic Name Reactions for the students and aspirants of Chemistry12th.pptx
Organic Name Reactions for the students and aspirants of Chemistry12th.pptx
Software Engineering Methodologies (overview)
Software Engineering Methodologies (overview)
KSHARA STURA .pptx---KSHARA KARMA THERAPY (CAUSTIC THERAPY)————IMP.OF KSHARA ...
KSHARA STURA .pptx---KSHARA KARMA THERAPY (CAUSTIC THERAPY)————IMP.OF KSHARA ...
The Most Excellent Way | 1 Corinthians 13
The Most Excellent Way | 1 Corinthians 13
Incoming and Outgoing Shipments in 1 STEP Using Odoo 17
Incoming and Outgoing Shipments in 1 STEP Using Odoo 17
Employee wellbeing at the workplace.pptx
Employee wellbeing at the workplace.pptx
mini mental status format.docx
mini mental status format.docx
18-04-UA_REPORT_MEDIALITERAСY_INDEX-DM_23-1-final-eng.pdf
18-04-UA_REPORT_MEDIALITERAСY_INDEX-DM_23-1-final-eng.pdf
A Critique of the Proposed National Education Policy Reform
A Critique of the Proposed National Education Policy Reform
POINT- BIOCHEMISTRY SEM 2 ENZYMES UNIT 5.pptx
POINT- BIOCHEMISTRY SEM 2 ENZYMES UNIT 5.pptx
lqe'jg ljZjljBfno lzIfs, sd{rf/L ;jf lgod
1.
lqe'jg ljZjljBfno lzIfs, sd{rf/L
;]jf ;DaGwL lgod @)%) -@)&#.(.@) ;Ddsf] ;+zf]wg ;lxt_ lqe'jg ljZjljBfno sLlt{k'/, sf7df8f}+
2.
3.
ljifo ;"lr ljifo k]h 1=
k|f/lDes ! !s= ljZjljBfno ;]jfx¿sf] u7g ^ 2= b/aGbL l;h{gf / kbk"lt{ !@ 3= ;]jfsf] ;'/Iff $! 4= ;?jf $@ 5= labf÷xflh/ %) 6= tna, eQf, bz} vr{, cf}iflw–pkrf/ tyf cGo ;'ljwfx¿ ^* 7= cjsfz, pkbfg / lgj[lQe/0f &( 8= ;~rosf]if tyf ;fk6L;DaGwL Joj:yf (^ 9= cfr/0f (& 10= ljefuLo sf/afxL, ;hfo / k'g/fj]bg !)@ 11= ;]jf cfof]usf] sfd, st{Jo / clwsf/ !!@ 12= ;]jf cfof]usf] a}7s / lg0f{o !!$ 13= k/LIff ;~rfng / kf7oqmd lgwf{/0f !!% 14= k/fdz{;DaGwL sfo{ljlw !!* 15= lg/LIf0f / k'g/fnf]sg !@) 16= clwsf/ k|Tofof]hg !@@ 17= k'g/fj]bg cfof]u !@^ 18= ljljw !#!
4.
5.
lqe'jg ljZjljBfno lzIfs,
sd{rf/L ;]jf;DaGwL lgod, @)%) lqe'jg ljZjljBfno P]g, @)$( sf] bkmf % -h_, !) -r_ / bkmf #$ n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L lqe'jg ljZjljBfno ;efn] b]xfosf lgodx¿ agfPsf] 5 . kl/R5]b – ! k|f/lDes != ;ªlIfKt gfd / k|f/DeM -!_ of] lgodsf] gfd ælqe'jg ljZjljBfno lzIfs, sd{rf/L ;]jf;DaGwL lgod, @)%)Æ /x]sf] 5 . -@_ of] lgod t'?Gt nfu" x'g]5 . @= kl/efiff M -!_ljifo jf k|;ªun] csf]{ cy{ gnfu]df o; lgoddf -s_ æP]gÆ eGgfn] lqe'jg ljZjljBfno P]g, @)$( ;Demg'k5{ . -v_ æljZjljBfnoÆ eGgfn] lqe'jg ljZjljBfno ;Demg'k5{ . -u_ æ;efÆ eGgfn] P]gsf] bkmf * adf]lhdsf] ljZjljBfno ;ef ;Demg'k5{ . 1
6.
-3_ æsfo{sf/L kl/ifbÆ
eGgfn] P]gsf] bkmf !# adf]lhdsf] sfo{sf/L kl/ifb ;Demg'k5{ . -ª_ æ;]jf cfof]uÆ eGgfn] P]gsf] bkmf !% adf]lhd ul7t ;]jf cfof]u ;Demg'k5{ . -r_ Θ æk'g/fj]bg cfof]uÆ eGgfn] lgod !)* cg';f/ ul7t k'g/fj]bg cfof]u ;Demg'k5{ . -5_ æcWoIfÆ eGgfn] Θ o; lgodsf] kl/R5]b !!, !@, !#, !$ / !% sf] k|of]hgsf] nflu ;]jf cfof]usf] / kl/R5]b !& sf] k|of]hgsf] nflu k'g/fj]bg cfof]usf] cWoIfnfO{ ;Demg'k5{ . -h_ æ;b:oÆ eGgfn] Θ o; lgodsf] kl/R5]b !!, !@, !#, !$, / !% sf] k|of]hgsf] nflu ;]jf cfof]u / kl/R5]b !& sf] k|of]hgsf] nflu k'g/fj]bg cfof]usf ;b:onfO{ ;Demg'k5{ . -em_ æcWoog ;+:yfgÆ eGgfn] P]gadf]lhdsf] cWoog ;+:yfg ;Demg'k5{ . -`_ æ;ªsfo Æ eGgfn] P]gadf]lhdsf] ;ªsfo ;Demg'k5{ . -6_ æs]Gb|Æ eGgfn] P]gadf]lhdsf] cg';Gwfg s]Gb| ;Demg'k5{ . Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 2
7.
-7_ æljefuÆ eGgfn]
P]gadf]lhdsf] s]Gb|Lo ljefu jf ljefux¿ ;Demg'k5{ . -8_ Θ æ;ªu7g jf lgsfoÆ eGgfn] ljZjljBfnosf] s]Gb|Lo sfof{no jf ljZjljBfno cGtu{tsf] s'g} klg ;ªu7g jf lgsfo jf sfof{nonfO{ ;Demg'k5{ . -9_ Θ ækbflwsf/LÆ eGgfn] P]gsf] bkmf & adf]lhdsf kbflwsf/Lx¿ / ljZjljBfno ;]jf cfof]usf] k"/f ;do sfd ug]{ ;b:o, k/LIff lgoGqs, kf7oqmd ljsf; s]Gb|sf] sfo{sf/L lgb]{zs / lgod tyf lg0f{oåf/f sfod ul/Psf ;a} lsl;dsf sfo{sf/L lgb]{zs ;d]tnfO{ ;Demg'k5{ . -0f_ æpks'nkltÆ eGgfn] ljZjljBfnosf] pks'nklt ;Demg'k5{ . -t_ ælzIffWoIfÆ eGgfn] ljZjljBfnosf] lzIffWoIf ;Demg'k5{ . -y_ æ/lh:6«f/Æ eGgfn] ljZjljBfnosf /lh:6«f/ ;Demg'k5{ . -b_ æ8LgÆ eGgfn] cWoog ;+:yfg jf ;ªsfo sf] 8Lg ;Demg'k5{ . -w_ ælzIfsÆ eGgfn] P]gsf] bkmf @ -6_ df kl/efiff ul/Psf lzIfs ;Demg'k5{ . Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 3
8.
-g_ ♦ æsd{rf/LÆ eGgfn]
lqe'jg ljZjljBfno ;]jfsf kbdf axfn /x]sf] JolQm ;Demg' k5{ -k_ ♦ æk|d'vÆ eGgfn] sfo{/t /x]sf] ;ªu7g jf lgsfosf] k|d'v elg tf]lsPsf] lzIfs jf sd{rf/LnfO{ hgfpFb5 . o; zAbn] ljefu, sfof{no jf dxfzfvf jf zfvf k|d'vsf] lhDd]jf/L tf]lsPsf] clws[t :t/sf] sd{rf/LnfO{ ;d]t hgfpFb5 . -km_ æljZjljBfno ;]jfÆ eGgfn] lgod #s adf]lhd ul7t ljZjljBfno ;]jf ;Demg'k5{ . Θ -km!_ æ:yfoL cfjf;Lo cg'dltÆ eGgfn] ljb]zL d'n'sn] s'g} zt{ tf]sL jf gtf]sL ;f] d'n'sdf :yfoL ¿kn] a;f]af; ug{ kfpg] u/L g]kfnL gful/snfO{ pknAw u/fPsf] 8fOe/l;l6 Oldu|]G6 le;f, -l8=eL_, k/dfg]G6 /]lh8]G6 le;f -lk=cf/_ jf u|Lg sf8{ ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] g]kfnL gful/snfO{ ljb]zdf :yfoL ¿kdf a;f]af; ug{ lbOPsf] h'g;'s} gfdsf] :yfoL cfjf;Lo cg'dltnfO{ ;d]t hgfp“5 .Æ Θ -km@_ æk|fWofks ;+3Æ eGgfn] lq=lj= k|fWofks ;+3 ;Demg'k5{ . ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 4
9.
Θ -km#_ æsd{rf/L ;+3Æ
eGgfn] lq=lj= sd{rf/L ;+3 ;Demg'k5{ . Θ -km$_ æljZjljBfno ;]jf aflx/Æ eGgfn] ljZjljBfnosf] s'g} ;ªu7g jf lgsfo afx]ssf cGo z}lIfs ;+:yf jf sfof{nodf ug]{ ;]jfnfO{ ;Demg'k5{ . Θ -km%_ æcf+lzs ;dosf] /f]huf/L jf ;]jfÆ eGgfn] ljZjljBfno ;]jf aflx/sf nflu cf+lzs ;dosf] /f]huf/L jf ;]jf hgfp+5 . -j_ æclVtof/jfnfÆ eGgfn] tf]lsPsf] clVtof/jfnf ;Demg'k5{. -e_ Θ ætf]lsPadf]lhdÆ eGgfn] o; lgod / lgod cGtu{t ag]sf ljlgoddf tf]lsPadf]lhd ;Demg'k5{ . Ξ -@_ #= Τ lgodsf] JofVofM o; lgodsf] JofVof ug]{ clwsf/ sfo{sf/L kl/ifbnfO{ x'g]5 . Ξ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 vf/]h Τ @)%^ ;fn kf}if #) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 5
10.
kl/R5]b !s ljZjljBfno ;]jfx¿sf]
u7g #s=ljZjljBfno ;]jfsf] u7gM -!_ ljZjljBfnon] b]xfoadf]lhdsf ljZjljBfno ;]jfx¿ / ;d"xx¿sf] u7g ug]{ 5 M s_ lzIf0f ;]jf v_ k|zf;g ;]jf ;]jf ;d"x s_ lzIf0f ;]jf ;fdfGo ;d"x s[lif tyf kz' lj1fg ;d"x OlGhlgol/ª ;d"x lrlsT;fzf:q ;d"x jg ;d"x lj1fg tyf k|ljlw ;d"x sfg'g ;d"x lzIff ;d"x dfgljsL tyf ;dflhszf:q ;d"x Joj:yfkg ;d"x v_ k|zf;g ;]jf k|zf;g ;d"x cfly{s k|zf;g ;d"x k':tsfno ;d"x :jf:Yo ;d"x k|fljlws ;d"x @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 6
11.
:ki6Ls/0fM !_ b'O{ jf
b'O{eGbf a9L ;ªsfo jf cWoog ;+:yfgdf cWofkg ul/g] / ;'? ;]jf k|j]zsf nflu 5'66} lsl;dsf] of]Uotf gtf]lsPsf] ljifox¿nfO{ lzIf0f ;]jfsf] ;fdfGo ;d"xdf ;d"xLs[t ul/g] 5 . @_ k|zf;g ;]jf, k':tsfno ;]jf, cfly{s k|zf;g ;]jf / c:ktfn ;]jfdf ;d"xLs[t ug{ g;lsg] sDKo'6/, 5fkfvfgf, ;Dkfbg cflb k|fljlws Pjd cw{k|fljlws kbx¿nfO{ k|fljlws ;]jfdf ;d"xLs[t ul/g] 5 . -@_ lqe'jg ljZjljBfno ;]jfdf b]xfoadf]lhdsf kb / >]0fLx¿ /xg] 5g . s_ lzIf0f ;]jfdf b]xfoadf]lhdsf kb / >]0fLx¿ /xg] 5g M kb >]0fL k|fWofks ljlzi6 ;xk|fWofks k|yd pkk|fWofks låtLo ;xfos k|fWofks t[tLo pk k|lzIfs rt'y{ ;xfos k|lzIfs kfrf}+F b|i6Jo M lzIf0f ;xfos / lzIf0f ;xfos kbsf nflu tf]lsPsf] Go"gtd z}lIfs of]Uotf k'u]sf k|lzIfs kbdf sfo{/t lzIfsx¿nfO{ ;xfos k|fWofks kbdf ;dfof]hg ul/g] 5 . of] lgod nfu" x'g'eGbf klxn] sfo{/t d'Vo k|lzIfs kbnfO{ ;xk|fWofks kbsf 7
12.
nflu tf]lsPsf] Go"gtd
of]Uotf k'u]df ;xk|fWofks kbdf / jl/i7 k|lzIfs kbnfO{ pkk|fWofks kbsf nflu tf]lsPsf] Go"gtd of]Uotf k'u]df pkk|fWofks kbdf ;dfof]hg ul/g] 5 . v_ k|zf;g ;]jfsf] clws[t:t/df b]xfoadf]lhdsf kb / >]0fLx¿ /xg] 5g M >]0fL k|zf;g ;d"x cfly{s k|zf;g ;d"x k':tsf no ;d"x :jf:Yo ;d"x k|fljlws ;d"x !=ljlzi6 k|zf;s k|d'v sfg'gL ;Nnfxsf/ cfly{s lgoGqs k':tsfno k|zf;s gl;{ª lgoGqs @=k|yd ;x k|zf;s pkk|d'v sfg'gL ;Nnfxsf/ cfly{s ;x lgoGqs k':tsfno ;x k|zf;s gl;{Ë ;x lgoGqs k|fljlws lgb]{zs k|fljlws lgb]{zs #=låtLo pk k|zf;s sfg'gL ;Nnfxsf/ cfly{s pk lgoGqs k':tsfno pk k|zf;s gl;{Ë pk lgoGqs k|fljlws pk lgb]{zs k|fljlws pk lgb]{zs $=t[tLo zfvf clws[t ;xfos sfg'gL ;Nnfxsf/ n]vf clws[t k':tsfno clws[t gl;{Ë clws[t k|fljlws clws[t k|fljlws clws[t 8
13.
-u_ k|zf;g ;]jfdf
/xg] ;xfos :t/sf b]xfoadf]lhdsf kb / >]0fLx¿ /xg] 5g M qm= ;+= >]0fL k|zf;g ;d"x cfly{s k|zf;g ;d"x k':tsfno ;d"x :jf:Yo ;d"x k|fljlws ;d"x ! k|yd d'Vo sfof{no ;xfos d'Vo n]vf ;xfos d'Vo k':tsfno ;xfos :6fkm g;{ l;lgo/ c=g=dL= d'Vo :jf:Yo ;xfos d'Vo k|fljlws ;xfos @ låtLo sfof{no ;xfos n]vf ;xfos k':tsfno ;xfos c=g=dL= :jf:Yo ;xfos k|fljlws ;xfos # t[tLo slgi7 sfof{no ;xfos slgi7 k|fljlws ;xfos $ >]0fL ljxLg sfof{no ;xof]uL -#_ pklgod -!_ / -@_ adf]lhd ul7t ;]jfsf ;d"x, pk ;d"x / kbx¿ ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 . :jf:Yo ;d"x / k|fljlws ;d"xsf kb k5fl8 sf]i7leq pk;d"xsf] gfd /fvL kbsf] gfd sfod ug{ ;lsg]5 . -$_ pklgod -!_ adf]lhd ul7t ;]jfsf ;d"x, pk ;d"xx¿df /xg] ljleGg kbx¿sf nflu ;]jf k|j]zsf nflu rflxg] Go"gtd of]Uotf tf]lsPadf]lhd x'g]5 . #v= >]0fLljxLg sd{rf/Lsf] :t/ j[l4;DaGwL Joj:yf M -!_ k|zf;g ;]jfsf >]0fLljxLg kbx¿sf] :t/ b]xfoadf]lhd x'g]5 M -s_ k|yd:t/ -v_ låtLo:t/ 9
14.
-u_ t[tLo:t/ -3_ rt'y{:t/ -ª_
kf“rf}F :t/ -@_ >]0fLljxLg kbdf ;'? lgo'lQm x'g] sd{rf/Lsf] k|yd:t/ sfod x'g]5 . -#_ lgod *@ -s_ -!_ adf]lhd gl;xt kfPsf]df ;f] ;hfo kfPsf] ldltn] Ps jif{sf] cjlwe/ / *@-s_ -@_ jf -#_ adf]lhd ;hfo kfPsf]df ;f] ;hfo kfPsf] cjlwe/ afx]ssf >]0fLljxLg sd{rf/Lsf] clVtof/jfnfn] b]xfoadf]lhd :t/ j[l4 ug]{ 5M -s_ kf“r jif{ jf ;f]eGbf a9L t/ b; jif{eGbf sd ;]jf cjlw ePsf]nfO{ låtLo:t/, -v_ b; jif{ jf ;f]eGbf a9L t/ kGw| jif{eGbf sd ;]jf cjlw ePsf]nfO{ t[tLo:t/, -u_ kGw| jif{ jf ;f]eGbf a9L t/ aL; jif{eGbf sd ;]jf cjlw ePsf]nfO{ rt'y{:t/ . -3_ aL; jif{ jf ;f]eGbf a9L ;]jf cjlw ePsf]nfO{ kf“rf}F:t/ . -$_ pklgod -!_ sf] :t/adf]lhdsf] tnadfg tf]s]adf]lhd x'g]5 . -%_ :t/ j[l4;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsPadf]lhd x'g]5 . #u= sfo{ ljj/0f M -!_ sfo{sf/L kl/ifbn] :jLs[t u/]sf] ;ªu7gsf] sfo{ ljj/0fsf] cfwf/df ;DalGwt k|d'vn] ljZjljBfno ;]jfsf k|To]s kbsf] sfo{ ljj/0f agfO{ nfu" ug]{ 5 . To:tf] sfo{ ljj/0fdf To:tf] kbsf] sfd, st{Jo, pQ/bfloTj, clwsf/ / of]Uotf;d]t :ki6 ¿kdf lsl6Psf] x'g]5 . 10
15.
-@_ lzIfs sd{rf/LnfO{
s'g} klg kbdf kb:yfkg ubf{ lbOg] kq;Fu} lghsf] sfo{ ljj/0f / sfo{ ljj/0fcg';f/sf] sfdsf] d"NofÍg ug]{ ;"rsfÍ;d]t pknAw u/fpg'kg]{5 . -#_ sfo{ ljj/0f;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsPadf]lhd x'g]5 . 11
16.
kl/R5]b – @ b/aGbL
l;h{gf / Θ kbk"lt{ $= b/aGbL l;h{gfM ljZjljBfnodf lzIfs tyf sd{rf/Lx¿sf] b/aGbL sfo{sf/L kl/ifbn] tf]s]ad]lhd x'g]5 . %= Ξ ^= kbk"lt{ ug]{ tl/sf M -!_Θ ;]jfdf l/Qm /x]sf kbx¿dWo] cfGtl/s jf v'Nnf k|ltof]lutfåf/f lzIfs tyf sd{rf/Lsf] z}lIfs of]Uotf, sfo{Ifdtf, h]i7tf / sfo{;Dkfbg ;d]tsf] d"NofÍgaf6 a9'jfåf/f k"lt{ ul/g] kbx¿sf] k|ltzt tf]lsP adf]lhd x'g]5 . -@_Ξ -#_-!_Ξ -#_-@_Ξ -#_-#_Ξ -#_-$_ Θ lqe'jg ljZjljBfnosf] lzIf0f / k|zf;g ;]jftk{m ;dfj]zLsf] l;4fGt s]jn k|j]z ljGb'df dfq nfu" ul/g]5 . k|j]z ljGb' eGgfn] lzIfssf] xsdf pkk|fWofks, ;xfos k|fWofks jf ;f] ;/x / ;f]eGbf d'lgsf] kb tyf Ξ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 vf/]h Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 12
17.
sd{rf/Lsf] xsdf zfvf
clws[t jf ;f] ;/x / ;f]eGbf d'lgsf] >]0fL ljxLg kb afx]ssf kbnfO{ hgfpg]5 . pkk|fWofks jf ;xfos k|fWofks kbdf lgo'lQm x'gsf nflu cfjZos kg]{ Go"gtd of]Uotf ljlgoddf tf]lsP adf]lhd x'g]5 . ϖ -#_-%_lgod ^ sf] pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ljZjljBfnosf] lzIf0f ϒ tyf k|zf;g ;]jfnfO{ ;dfj]zL agfpg v'nf k|ltof]lutfåf/f k"lt{ x'g] kbdWo] Θ $% k|ltzt kb ;ªVof 5'6ofO{ ;f] k|ltztnfO{ ztk|ltzt dfgL b]xfoadf]lhd juL{s[t pDd]bjf/lar 5'§f5'§} k|lt:kwf{sf cfwf/df b]xfofg';f/ kbk"lt{ ul/g]5 . s= dlxnf @# k|ltzt v= cflbjf;L @& k|ltzt u= dw];L @@ k|ltzt 3= blnt ( k|ltzt ª= ckfË % k|ltzt r= lk5l8Psf] If]q $ k|ltzt !)) k|ltzt :ki6Ls/0f M -!_ o; pklgodsf] k|of]hgsf nflu ælk5l8Psf] If]qÆ eGgfn] c5fd, sflnsf]6, hfh/sf]6, h'Dnf, 8f]Nkf, aemfª, afh'/f, d'u' / x'Dnf lhNnf ;Demg'k5{ . ϖ @)^^ ;fn d+;L/ @@ ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 13
18.
-@_ o; pklgodsf]
v08 -s_, -v_, -u_ / -3_, sf] k|of]hgsf nflu ædlxnf, cflbjf;L÷hghflt, dw];L / blntÆ eGgfn] cfly{s / ;fdflhs ¿kdf k5fl8k/]sf dlxnf, cflbjf;L÷hghflt, dw];L / blntnfO{ ;Demg'k5{ . o; k|of]hgsf nflu cfly{s tyf ;fdflhs ¿kdf k5fl8 k/]sf dlxnf, cflbjf;L÷hghftL, dw]zL, blnt ;d'bfosf] ljj/0f g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L tf]s] adf]lhd x'g]5 . t/ g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L gtf]s];Ddsf nflu ;Dk"0f{ dlxnf, cflbjf;L÷hghftL, dw]zL, blntnfO{ cfly{s tyf ;fdflhs ¿kdf k5fl8 k/]sf] ;d'bfo dflgg]5 . -#_-^_Ξ -#_-&_ Θ lgod #=-%_ adf]lhd 5'66ofOPsf] kbdf h'g jif{sf nflu lj1fkg ePsf] xf] ;f] jif{ x'g] lj1fkgdf pko'Qm pDd]bjf/ pknAw x'g g;s]df ;f]xL jif{ v'Nnf k|ltof]lutfåf/f k"lt{ x'g] kbdf ;dfj]z ug'{kg]{5 . ϖ -#_-*_Ξ Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg Ξ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 vf/]h @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 14
19.
-#_-(_o; lgoddf cGoq
h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg pklgod #-%_ sf] v08 -ª_ adf]lhd lgwf{l/t k|ltztsf] kb s'g} vf; k|s[ltsf] sfdsf nflu tf]lsPadf]lhdsf ckfËx¿aLr dfq k|lt:kwf{ ug{ kfpg] u/L k|lt:kwf{Tds k/LIffåf/f k"lt{ ul/g] 5 . -#_-!)_lgod #=-%_ adf]lhd k|ltzt lgwf{/0f ubf{ Ps k|ltzteGbf sd 3ftfªs -Î|ofS;g_ cfPdf To:tf] 3ftfªs h'g ;d"xsf] xsdf 3ftfªs cfPsf] xf] ;f]eGbf nuQ} kl5sf] ;d"xdf ;b}{ hfg]5 . -#_-!!_lgod #=-%_ adf]lhd lgwf{/0f ul/Psf] k|ltztåf/f kbk"lt{ ug]{ Joj:yf k|To]s b; jif{df k'g/fjnf]sg ug'{kg]{5 . -#_-!@_lgod #=-%_ adf]lhdsf] k|ltztadf]lhd kb ;+Vof lgwf{/0f ubf{ s'g} ljjfb cfPdf ;]jf cfof]usf] lg0f{o clGtd x'g]5 . -#_-!#_o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} vf; k|s[ltsf] sfo{ jf kbsf nflu dlxnfn] dfq k|lt:kwf{ ug{ kfpg] kb tf]lsP adf]lhd x'g]5 . ℵ ^s=sd{rf/Lsf] j9'jf ;DaGwL ljz]if Joj:yfM -!_ o; lgoddf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg Pp6} >]0fLdf slDtdf !% jif{;Dd :yfoL ;]jfdf axfn @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 15
20.
/lx/x]sf] pk–k|zf;s jf
;f];/x jf ;f] eGbf d'lgsf] lq=lj= ;]jfsf sd{rf/Ln] clgjfo{ cjsfz kfpg Ps dlxgf afFsL ePdf To:tf] sd{rf/LnfO{ Ps >]0fL dflysf] kbdf a9'jf ul/g]5 . -@_ Pp6} kbdf slDtdf kGw| jif{;Dd :yfoL ;]jfdf jxfn /lx/x]sf pk–k|zf;s jf ;f];/x jf ;f] eGbf d'lgsf lgj[lQe/0f kfpg] cj:yf ePsf / pd]/sf] xb krf; jif{ k'/f u/]sf sd{rf/Ln] lqe'jg ljZjljBfnon] :j]lR5s cjsfzsf] nflu ;"rgf lgsfn]sf] ;doleq lgj]bg lbPdf lghnfO{ Ps >]0fL dflysf] kbdf a9'jf u/L Ps dlxgfleq cjsfz lbOg]5 . -#_ Θ pklgod -!_ jf -@_ adf]lhd a9'jf ug{sf nflu :jtM ljz]if kb l;h{gf x'g]5 / To:tf] sd{rf/L ;]jfaf6 cjsfz ePkl5 ;f] kb -;fljs kb oyfjt /xg] u/L_ vf/]h x'g]5 . of] a9'jf;DaGwL ljz]if Joj:yf >]0fL ljxLg sd{rf/Lx¿sf] xsdf nfu" x'g]5}g . -$_ dfly h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg Pp6} kbdf o; lgod adf]lhdsf] cjlw k'/f ePsf s'g} sd{rf/Lsf] d[To' ePdf To:tf] sd{rf/Lsf] kl/jf/nfO{ Ps >]0fL dflysf] kbsf] lgj[lQe/0f nufotsf cGo ;'ljwf k|bfg ul/g]5 . Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 16
21.
&= Θ lgo'lQm /
a9'jfsf nflu pd]bjf/ x'g rflxg] of]UotfM -!_ ljZjljBfno ;]jfsf] kbdf lgo'lQm / a9'jfsf nflu pd]bjf/ x'g rflxg] of]Uotf tf]lsP adf]lhd x'g]5 . -!s_pklgod -!_ df h'g;'s} n]lvPsf] eP tfklg lzIf0f ;]jf cGtu{tsf ;d"x jf pk;d"xsf l/Qm kbx¿df cfGtl/s k|ltof]lutfsf] lgldQ l/Qm kbeGbf Ps >]0fLd'lgsf ;DalGwt ;]jf, ;d"x jf pk;d"xcGtu{t tf]lsP adf]lhdsf] z}lIfs of]Uotf / k|fWofkssf] xsdf tLg jif{ / cGosf] xsdf kf“r jif{ ;]jf cjlw k'u]sf lzIfsx¿ ;DefJo pDd]bjf/ x'g]5g . -!v_ pklgod -!_ df h];'s} n]lvPsf] eP tfklg k|zf;g ;]jf cGtu{tsf ;d"x jf pk;d"xsf l/Qm kbx¿df a9'jf ug{sf] lgldQ l/Qm kbeGbf Ps >]0fLd'lgsf ;DalGwt ;]jf, ;d"x jf pk;d"xcGtu{t tf]lsP adf]lhdsf] z}lIfs of]Uotf / kf“r jif{ ;]jf cjlw k'u]sf sd{rf/Lx¿ ;DefJo pDd]bjf/ x'g]5g . l;kmfl/;sf cGo cfwf/x¿ tf]lsP adf]lhd x'g]5 . Θ -@_ ljZjljBfno ;]jfsf] kbdf lzIfssf] lgo'lQm tyf sd{rf/Lsf] a9'jfsf nflu l;kmfl/; ubf{ a9'jfsf cfwf/ / sfo{;Dkfbg d"Nofªsg;DaGwL Joj:yf s[lt d"Nofªsg, z}lIfs of]Uotf, cg'ej, ef}uf]lns If]qdf sfd u/]sf] cg'ej, tflnd / cGtjf{tf{sf] cªs ljefhg;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsPadf]lhd x'g]5 . Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 17
22.
-#_Ξ Τ -$_;]jf cfof]un] u/]sf]
cfGtl/s k|ltof]lutfåf/f lgo'lQm jf a9'jfsf] l;kmfl/;df lrQ ga'emg] lzIfs tyf sd{rf/Ln] To:tf] l;kmfl/; u/]sf] ldltn] @) lbgleq kl/R5]b !& adf]lhd ul7t k'g/fj]bg cfof]udf ph'/L lbg ;Sg]5 . o;/L k/]sf] ph'/Lsf ;DaGwdf k'g/fj]bg cfof]un] #) lbgleq 6'ªuf] nufO;Sg' kg]{5 . t/ s'g} k|sf/n] Dofb yk ug'{kg]{ l:ylt cfPdf sf/0f v'nfO{ sfo{sf/L kl/ifb;dIf Dofb yksf] nflu cg'/f]w ug'{kg]{5 . Dofb yksf] :jLs[lt ePdf ;f] cjlwleq 6'ªuf] nufpg'kg]{5 . a9]sf] Dofb leq klg 6'ªuf] gnfu]df lgo'lQm lbg afwf kg]{5}g . • &s= pDd]bjf/ x'gsf] nflu cof]UotfM -!_ b]xfosf JolQmx¿ lq=lj= ;]jfsf] kbdf pDd]bjf/ x'g ;Sg] 5}ggM -s_ clws[t :t/sf sd{rf/LeGbf d'lgsf kbdf !* jif{ k'/f gePsf, -v_ lzIfstkm{ / clws[t :t/sf sd{rf/Ltkm{sf kbdf @! jif{ pd]/ k'/f gePsf, -u_ lzIf0ftk{msf] kbdf $% / sd{rf/Lsf] tk{msf] kbdf $) jif{ pd]/ k"/f eO;s]sf . Ξ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 vf/]h Τ @)%^ ;fn kf}if #) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg • @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 18
23.
t/ -!_ lzIfstk{m ;xk|fWofks
/ k|fWofkssf] v'Nnf k|ltof]lutfdf %) jif{ gf3]sf ljZjljBfno ;]jf aflx/sf JolQm pDd]bjf/ x'g ;Sg] 5}gg . -@_ ljZjljBfno ;]jfsf :yfoL, c:yfoL jf s/f/ ;]jfsf axfnjfnf lzIfs sd{rf/Lsf] xsdf pd]/sf] xb nfUg] 5}g -#_ ljZjljBfno cGtu{t cf+lus SofDk;÷lgsfodf nuftf/ kfFr jif{ jf ;f]eGbf a9L cjlw ;]jf u/]sf cf+lzs lzIfsx¿nfO{ ljZjljBfno ;]jf cfof]usf] ;]jf k|j]zsf] v'Nnf lj1fkgdf cfj]bg lbg] k|of]hgfy{ Ps k6snfO{ pd]/sf] xb nfu" x'g] 5}g . -3_ eljiodf lq=lj= ;]jf jf ;/sf/L ;]jfsf] lgldQ cof]Uo 7xl/g] u/L ;]jfaf6 avf{:t ul/Psf, -ª_ u}/g]kfnL gful/s, -r_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf cbfntaf6 s;'/bf/ 7xl/Psf] . &v= a9'jfsf nflu ;DefJo pDd]bjf/ x'g gkfpg] M lgod &s df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg b]xfosf] cj:yfdf @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 19
24.
b]xfosf] cjlwe/ lzIfs
sd{rf/L a9'jfsf nflu ;DefJo pDd]bjf/ x'g kfpg] 5}gM -s_ lgnDag ePsf]df lgnDag ePsf] cjlwe/, -v_ a9'jf /f]Ssf ePsf]df /f]Ssf ePsf] cjlwe/, -u_ tna j[l4 /f]Ssf ePsf]df /f]Ssf ePsf] cjlwe/, -3_ cfkm}+n] lgj]bg lbO{ ;]jf jf ;d"x kl/jt{g u/]sf] eP To;/L ;]jf jf ;d"x kl/jt{g u/]sf] ldltn] Ps jif{sf] cjlwe/ . &u= a9'jf lgo'lQmsf] /f]Ssf tyf km's'jfM s'g} lzIfs÷sd{rf/Lsf] a9'jfsf nflu l;kmfl/; eO;s]kl5 a9'jf lgo'lQm gkfpGh]n lgnDag jf a9'jf /f]Ssf jf tna j[l4 /f]Ssf ePdf plNnlvt cjlwe/ lghsf] a9'jf lgo'lQm /f]Ssf ul/g] 5 / lgnDagaf6 lghn] ;kmfO{ kfPdf jf /f]Ssf cjlw ;dfKt ePkl5 lgh lgnDag jf /f]Ssf geP;/x dfgL lgo'lQm lbO{ h]i7tf dfq sfod ul/g] 5 . &3= sfo{Ifdtfsf] cfwf/df x'g] a9'jfsf] cfwf/ M -!_ ;]jf cfof]un] k|zf;g ;]jfsf] sd{rf/LnfO{ sfo{Ifdtfafkt kfPsf] s'n cªssf] cfwf/df a9'jfsf nflu l;kmfl/; ug]{ 5 . -@_ ;DefJo pDd]bjf/sf] sfo{;Dkfbg d"Nofªsgafkt cªs u0fgf ubf{ cfiff9 d;fGt;Ddsf] lx;fan] / cGo cªssf] u0fgf ubf{ a9'jfsf] b/vf:t lbg] clGtd Dofb;Dd xfl;n u/]sf] cªs u0fgf ul/g] 5 . @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 20
25.
&ª=sfo{;Dkfbgsf] d"NofªsgM -!_
lzIfs sd{rf/Lsf] sfo{;Dkfbg d"NofÍg jflif{s ¿kdf ul/g] 5 .lzIfs sd{rf/Lsf] sfo{;Dkfbgsf] d"Nofªsg ug{ tf]lsPadf]lhdsf] sfo{;Dkfbg d"Nofªsg kmf/fd k|of]u ul/g] 5 . -@_ lzIf0f ;]jfsf lzIfssf] sfo{;Dkfbg d"Nofªsg ;DalGwt lgsfo k|d'vn] ug]{ 5 . ;f] sf] k'g/fjnf]sg lzIffWoIfn] ug{ ;Sg]5 . -#_ k|zf;g ;]jfsf sd{rf/Lsf] sfo{;Dkfbg d"Nofªsgsf] s'n cªssf] ljefhg b]xfoadf]lhd x'g]5 M -s_ ;'kl/j]Ifsn] lbg ;Sg] clwstd – tL; cªs -v_ k|d'v d"Nofªsgstf{n] lbg ;Sg] – krf; cªs clwstd -u_ k'g/fjnf]sgstf{n] lbg ;Sg] – aL; cªs clwstd -$_ sd{rf/Lsf] ;'kl/j]Ifs ;DalGwt zfvf k|d'v, k|d'v d"Nofªsgstf{ lgsfo÷ dxfzfvf k|d'v / k'g/fjnf]sgstf{ /lhi6«f/ x'g]5g . t/ pks'nkltsf] sfof{nosf nflu pks'nklt, ;]jf cfof]usf] xsdf ;]jf cfof]usf] cWoIf, lzIffWoIfsf] sfof{nosf nflu lzIffWoIf / /lhi6«f/ sfof{nosf nflu /lhi6«f/ k'g/fjnf]sgstf{ x'g]5g . -%_sfo{;Dkfbg d"Nofªsg;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsPadf]lhd x'g]5 . @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 21
26.
*= lgo'lQmsf] Joj:yfM
-!_ ljZjljBfno ;]jfdf lzIfs tyf sd{rf/Lx¿nfO{ ;]jf cfof]usf] l;kmfl/;df sfo{sf/L kl/ifbåf/f lgo'lQm / a9'jf ul/g]5 . -@_ pklgod -!_ adf]lhd ;]jf cfof]uaf6 l;kmfl/; eO{ cfPsf JolQmx¿nfO{ lgo'lQm ug{ sfo{sf/L kl/ifbn] s'g} kbflwsf/L jf clVtof/jfnf tf]Sg ;Sg]5. Τ -#_ ljZjljBfno ;]jfdf lgo'Qm jf a9'jf ePsf lzIfs tyf sd{rf/LnfO{ glthf k|sfzg eO{ ph'/Lsf] Dofb ;lsPsf] jf ph'/Lsf] 6'ªuf] nfu]sf] ldltn] ;fdfGotM !% lbgleq lgo'lQm jf a9'jfkq lbg'kg]{5 . lgo'lQm jf a9'jfkq hf/L ePsf] ldltn] ;fdfGotM !% lbgleq a'lemlnO;Sg' kg]{5 . To:tf] kq a'em]sf] ldltn] #% lbgleq tf]s]sf] :yfgdf xflh/ eO;Sg'kg]{5 . ;f] adf]lhd gePdf lgo'lQm jf a9'jf :jtM /2 x'g]5 . t/ ljZjljBfnosf] :yfoL ;]jfdf ePsf lzIfs tyf sd{rf/Lx¿nfO{ cWoog labf, sfh jf cGo labfdf a;]sf] cj:yf ePdf of] lgod nfu" x'g]5}g . (= ♦ k/LIf0f sfnM ljZjljBfno ;]jfsf] :yfoL kbdf gofF lgo'lQm ubf{ Ps jif{sf] k/LIf0f sfndf /xg] u/L ul/g]5 . k/LIf0f sfndf lghsf] sfd ;Gtf]ifhgs gePdf lghsf] lgo'lQm ab/ ug{ ;lsg]5 . o;/L lgo'lQm ab/ gul/Psf Τ @)%^ ;fn kf}if #) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 22
27.
lzIfs sd{rf/Lsf] lgo'lQm
k/LIf0fsfn ;dfKt ePkl5 :jtM ;b/ ePsf] dflgg]5 . t/ lq=lj= ;]jfsf] s'g} kbdf Psk6s :yfoL lgo'lQm eO{ k/LIf0fsfn e'Qmfg ul/;s]sf] lzIfs sd{rf/L lq=lj= ;]jfsf] csf]{ kbdf :yfoL lgo'lQm eO{ /dfgf lnO{ cfPdf To:tf] lzIfs sd{rf/LnfO{ k'gM k/LIf0fsfndf /flvg]5}g . !)= c:yfoL • jf s/f/ lgo'lQmM -!_ ljZjljBfno ;]jf;DaGwL s'g} kb s'g} sf/0fn] l/Qm ePdf ;f] kbdf ;]jf cfof]un] tf]s]sf] sfo{ljlw k'/f u/L tf]lsPsf] kbflwsf/Ln] Ps k6sdf 36Ldf ^ dlxgfsf nflu / a9Ldf ! jif{;Ddsf nflu c:yfoL / @ jif{;Dd s/f/df lgo'lQm ug{ ;lsg]5 . o;/L l/Qm /x]sf] kbdf ;]jf cfof]uaf6 :yfoL JolQm l;kmfl/; eO{ gcfpGh]n;Ddsf nflu tf]lsPsf] kbflwsf/Ln] c:yfoL jf s/f/sf] Dofb yk ug{ ;Sg]5 . -!s_c:yfoL jf s/f/df lgo'lQm ePsf JolQmsf] kbfjlw ;]jf cfof]uaf6 :yfoL JolQm l;kmfl/; eO{ gcfPdf a9Ldf 5 dlxgf;Dd x'g]5 . o;/L l/Qm /x]sf] kbdf ;]jf cfof]uaf6 :yfoL JolQm l;kmfl/; eO{ gcfpGh]n;Ddsf nflu tf]lsPsf] kbflwsf/Ln] c:yfoL jf s/f/sf] Dofb yk ug{ ;Sg]5 . t/ o; lgod adf]lhd lgo'Qm ePsf lzIfs sd{rf/L lgo'lQm kfP nuQ} x'g] ;]jf cfof]usf] k/LIffdf ;kmn gePdf Dofb yk ug{ ;lsg]5}g . • @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 23
28.
-@_ s'g} lzIfs
labf jf sfhdf cGoq uPsf] cj:yfdf c:yfoL lgo'lQm jf s/f/ ;]jfcGtu{t lgo'lQm gu/L ;f] lzIfsn] lng] u/]sf] sIff jf ug]{u/]sf cg';Gwfg jf sfo{ cGo lzIfs jf pko'Qm JolQmåf/f cf+lzs ;dosf] ;]jf lng] u/L tf]lsPsf] kbflwsf/Ln] Joj:yf ug{ ;Sg]5 . Θ -#_;]jf cfof]usf] l;kmfl/;df k"lt{ ug'{kg]{ kb l/Qm ePdf l/Qm ePsf] a9Ldf Ps dlxgfleq ;DalGwt sfof{non] sd{rf/L k|zf;g dxfzfvfnfO{ ;"rgf lbg'kg]{5 . -$_ of] lgod kfl/t ePkl5 s;}n] klg ljZjljBfno ;]jfsf lzIfs sd{rf/Ln] ug'{kg]{ sfdsf nflu s'g} klg JolQmnfO{ Hofnfbf/Ldf lgo'Qm ug{ kfOg]5}g . !!= ♦ cfuGt's lzIfs ;DaGwL Joj:yfM -!_ o; lgodsf] lgod !) df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg cfjZostf / cf}lrTocg';f/ ljZjljBfnon] ♦ s'g} cg'ejL, bIf, Vofltk|fKt JolQmnfO{ cfuGt's lzIfssf] ¿kdf s/f/gfdfsf] ;t{aGbLdf sfd u/fpg ;Sg]5 . o;/L s/f/gfdfsf] ;t{aGbLdf cfpg] JolQmx¿nfO{ sfo{sf/L kl/ifbn] k|rlnt :s]neGbf a9L tna tyf cGo ;'ljwfx¿ lbg ;Sg]5 . ♣ -@_ ♣ -#_ Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg ♣ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 vf/]h Τ @)%^ ;fn kf}if #) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 24
29.
!@= kbfjlw u0fgf
ul/g] M Τ lgod * adf]lhd :yfoL kbdf lgo'lQm eO{ k/LIf0fsfndf /x]sf JolQmx¿sf] lgo'lQm ;b/ ePdf ;f] k/LIf0f sfnsf] cjlwnfO{ k|To]s jif{df yk ul/g] u|]8 j[l4 tyf cGo k|of]hgsf nflu u0fgf ul/g]5 . !@s sfof{no jf dxfzfvf k|d'vdf lgo'lQm M -!_ ljZjljBfno ;]jfsf] sfof{no jf dxfzfvf k|d'vdf k|zf;g ;]jfsf] :yfoL sd{rf/LnfO{ /lhi6«f/af6 lgo'Qm ul/g] 5 . sfof{no jf dxfzfvf k|d'vsf] kb, ;]jf,;d"x / >]0fL tf]lsP adf]lhd x'g]5 . !#= sfod d'sfod eO{ sfd ug]{ M Τ -!_ ljZjljBfno ;]jfsf] dxfzfvf k|d'v Go"gtd k|yd >]0fLsf] clws[t x'g]5, / ;f] kb s'g} sf/0faf6 #) lbgeGbf a9L l/Qm x'g cfPdf ;f] l/Qm ePsf] dxfzfvf k|d'v kbdf ;f]eGbf Ps txd'lgsf] kbdf sfo{/t sd{rf/LdWo]af6 ;f] l/Qm /x]sf] kbsf] sfd ;DxfNg ;Sg]nfO{ sfo{sf/L kl/ifbn] l/Qm kbsf] sfd x]g]{ u/L sfodd'sfod d's// ug{ ;Sg]5 . t/ ljz]if kl/l:ylt k/]df ;f] pNn]v u/L cGo k|zf;lgs jf n]vf k|d'v eO{ sfd ug]{ kbdf klg sfodd'sfod d's// ug{ ;Sg]5 . -@_ pklgod -!_ adf]lhd sfodd'sfod eO{ sfd u/]sf] kbsf] ;'? tnasf] cªsdf tna lbFbf lghn] ;flas @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 25
30.
kbaf6 vfOkfO{ cfPsf]
tnaeGbf 36L x'g] ePdf vfOkfO{ cfPsf] tnadf g36g] u/L yk u|]8 lbOg]5 . -#_ sfod d'sfod eO{ sfd u/]sf]df To:tf] sfdsf] hjfkmb]xL sfod d'sfod eO{ sfd ug]{pk/ g} x'g]5 . -$_ k'/f jif{ sfodd'sfod eO{ sfd ug]{n] cGo sd{rf/Ln] kfP;/x u|]8 j[l4 kfpg]5 . Θ !$= lgldQ eO{ sfd ug]{ M -!_ s'g} ljefu, sfof{no, dxfzfvf jf zfvfsf] k|d'v la/fdL eO{ jf cGo s'g} sf/0fn] 5f]6f] cjlwsf nflu cg'kl:yt ePdf lgh dftxtsf] b/jGbL jf ljz]if b/jGbL leqsf] jf l/Qm b/jGbLdf sfhdf vl6Psf] sd{rf/LdWo] lgs6td Ho]i7 lzIfs jf sd{rf/Ln] lghsf] lgldQ hgfO{ b}lgs sfo{ ;~rfng ug'{ kg]{5 . -@_ l/Qm /x]sf] s'g} ljefu, sfof{no, dxfzfvf jf zfvfsf] k|d'vsf] kbdf xfnjfnf lgo'Qm jf ;?jf geP;Ddsf] cjlwsf nflu pklgod -!_ adf]lhdsf] h]i7 lzIfs jf sd{rf/Ln] ;f] sfof{nosf] gubL df}Hbft, sfof{nosf] 5fk, sfuhkq / b}lgs sfd rnfpgsf nflu rflxg] lhG;L ;d]t lhDdf lnO{ sfof{no k|d'vsf] sfd csf]{ Joj:yf geP;Dd lgldQ eO{ ug'{ kg]{5 . Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 26
31.
-#_ pklgod -@_
adf]lhdsf] cj:yf k/L sfd u/]sf] Joxf]/f To:tf] lgldQ eO{ sfd ug]{ lzIfs, sd{rf/Ln] cfkm"eGbf dflyNnf] txdf ;"rgf ug'{ kg]{5 . -$_ s'g} lzIfs jf sd{rf/Ln] s'g} kbdf sfod d'sfod eO{ sfd u/]sf] jf pklgod -!_ jf -@_ adf]lhd lgldQ eO{ sfd u/]sf]df To; kbdf sfd u/]sf] cjlwsf] axL -lx;fa_ a'emfpg] s'/fdf ;d]t lghsf] pQ/bfloTj x'g]5 . t/ jif{el/sf] axL a'emfpg'kg]{df xfnjfnfn] axfnL ul/;s]sf] jif{sf] xfnjfnfn] / xfnjfnfn] axfn gu/]sf] jif{sf] sfod d'sfod jf lgldQ eO{ sfd ug]{n] a'emfpg' kg]{5 . !$s= sfod d'sfod jf lgldQ eO{ sfd u/]sf] tna eQf kfpg] M -!_ s'g} kbdf sfod d'sfod eO{ jf kGw| lbgeGbf a9L cjlw lgldQ eO{ sfd u/]sf]df To;/L sfd ug]{ lzIfs sd{rf/Ln] h'g kbsf] sfd u/]sf] 5 ;f]xL kbsf] tna eQf To;/L sfd u/]sf] ldltb]lv kfpg]5 . -@_pklgod -!_ adf]lhd sfod d'sfod jf lgldQ eO{ sfd ug]{ lzIfs sd{rf/Ln] kfpg] tna eQf lghn] Ps >]0fL dflysf] kbdf a9'jf kfPdf kfpg] tna eQfeGbf a9L x'g] 5}g . t/ To;/L kfpg] tna eQfsf] /sd lghn] vfOkfO{ cfPsf] tna eQfeGbf 36L x'g] 5}g . @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 27
32.
!%= kbflwsf/ sfod
/xg] M ♦ b]xfosf] cj:yfdf lzIfs tyf sd{rf/Lsf] cfˆgf] kbdflysf] kbflwsf/ sfod /xg]5M– -s_ To; kbdf sfdsfh u/L /xFbf;Dd, -v_ csf]{ kbdf ;?jf eO{ sfo{ef/ ;DxfNg kfOg] Dofb;Dd, -u_ labfdf a;]sf] avt, -3_ lgnDag /x]sf] avt, -ª_ sfhdf v6fOPsf] avt, -r_ sfodd'sfod eO{ sfd u/]sf] avt . Θ !%s= dxfzfvf, sfof{no / zfvf ;DaGwL Joj:yfM ljZjljBfno s]Gb|Lo sfof{nodf ljleGg dxfzfvf, sfof{no / zfvfx¿ /xg] 5g . dxfzfvf, sfof{no / zfvf k|d'vsf] sfd, st{Jo, pQ/bfloTj / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M -!_ ;fdfGo k|zf;g dxfzfvf k|d'vsf] sfd, st{Jo, pQ/bfloTj / clwsf/M -s_ ;fdfGo k|zf;g;DaGwL gLlt tyf of]hgf tof/ ug{sf nflu /lhi6«f/nfO{ k/fdz{ lbg], -v_ ljZjljBfnosf] ;Dk"0f{ lgsfo, SofDk;sf] ef}lts ;DklQsf] jflif{s ¿kdf ;Dk/LIf0f u/fpg] / ;f]sf] jflif{s k|ltj]bg tof/ ug]{ jf u/fpg], @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 28
33.
-u_ ljZjljBfnosf] ef}lts
;DklQ -hUuf, ejg, ;jf/L ;fwg cflb_ sf] ljj/0fx¿ b'?:t u/L /fVg] jf /fVg nufpg] / ;f]sf] ;+/If0f ug]{ u/fpg], -3_ ef}lts ;Dk/LIf0fsf] jflif{s sfo{of]hgf tof/ ug]{ jf ug{ nufpg], -ª_ ljZjljBfnosf] ejg Pjd ef}lts ;DklQsf] dd{t of]hgf tof/ ug]{ lgodfg';f/ vl/b ug]{ / dd{tsf] Joj:yf ug]{ . -r_ ljZjljBfno s]Gb|Lo sfof{nosf nflu jflif{s vl/b of]hgf tof/ ug]{ jf ug{ nufpg], -5_ vl/b ul/Psf ;fdfgx¿sf] d"Nofªsg / :6f]/ bflvnf plrt k|of]usf] Joj:yf ug]{, -h_ ljZjljBfnosf] ljleGg lgsfosf] ejg lgdf{0f k|lqmof cl3 a9fpg], -em_ ljZjljBfnosf lgsfox¿sf] e08f/, lhG;L lg/LIf0fsf] Joj:yf ldnfpg] tyf lgsfox¿nfO{ o; ;DaGwdf cfjZos lgb]{zg lbg], -`_ cfˆgf] dftxtsf sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d"Nofªsg ug]{ / ;f]xL cfwf/df k'/:sf/ b08 / cfTdf]Ggltsf nflu l;kmfl/; ug]{ . -6_ gofF kl/of]hgfsf] nfut cg'dfg, kl/of]hgf k|:tfj tof/ ug]{ jf ug{ nufpg], -7_ 6'6k'm6 / x/fPsf] ?=@%,))).– -kRrL; xhf/_ ;Ddsf] ;fdfgsf] ldgfxf;DaGwL :jLs[lt lbg], -8_ ljZjljBfno s]Gb|Lo sfof{no cGtu{tsf w'Nofpg' kg]{ ;fdfgx¿ lnnfd ubf{ ?=!,)),))).– -Ps nfv_ ;Ddsf] ;fdfg lnnfdsf nflu :jLs[lt lbg], -9_ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx¿sf] cWoog labf / c;fwf/0f labf afx]s cGo labf :jLs[t ug]{, -0f_ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx¿sf] sfo{ ljefhg tof/ u/L ;f] 29
34.
adf]lhd sfo{ ug]{
jf u/fpg], -t_ cfˆgf] dxfzfvfcGtu{tsf sd{rf/Lx¿nfO{ cltl/Qm ;do sfddf nufpg' kg]{ ePdf lgod cg';f/ cltl/Qm kfl/>lds kfpg] u/L sfddf nufpg :jLs[t lbg], -y_ ;fdfGo k|zf;g dxfzfvfsf nflu cfjZos ;fdu|Lx¿ :6f]/ df}Hbft g/x]df a9Ldf Ps k6sdf ?=@%,))).– -kRrL; xhf/_ ;Ddsf] ;f]em} ahf/af6 vl/b ug{ :jLs[lt lbg], -b_ ljZjljBfno P]g, lgod tyf ljlgodcg';f/ sfo{ ug]{ jf u/fpg] / -w_ ;fdfGo k|zf;g dxfzfvf k|d'vsf] x}l;otn] ug'{kg]{ cGo sfo{ ug]{ jf u/fpg] . -@_ sd{rf/L k|zf;g dxfzfvf k|d'vsf] sfd, st{Jo, pQ/bfloTj / clwsf/M -s_ k|zf;g;DaGwL gLlt tyf of]hgf tof/ ug{sf nflu /lhi6«f/nfO{ k/fdz{ lbg], -v_ ljZjljBfnosf] dfgj ;+zfwgsf] jflif{s k|ltj]bg tof/ u/L /lhi6«f/ ;dIf k]z ug]{, -u_ ljZjljBfno lzIfs÷sd{rf/Lx¿sf] b/aGbL tyf sfo{/t ljj/0f b'?:t /fVg] jf /fVg nufpg], -3_ ljBdfg b/aGbL, ;DalGwt SofDk; sfof{nosf] cfjZostf / dfu cg';f/ b/aGbL l;h{gf, kl/jt{g tyf vf/]h ug]{af/] ljj/0f tof/ u/L b/aGbL ;ldltdfk{mt sfo{ cl3 a9fpg], -ª_ zfvf clws[t jf ;f] ;/x;Ddsf sd{rf/Lx¿nfO{ cfjZostf tyf cf}lrTottfsf] cfwf/df tLg dlxgf;Dd sfh v6fpg], -r_ ljZjljBfno lzIfs sd{rf/Lx¿sf] lgo'lQm, kb:yfkgf, @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 30
35.
cjsfz, ;?jf, sfh
/flhgfdf nufotsf] sfo{x¿ jflif{s÷cfjlws sfo{ of]hgf tof/ ug]{ / ;Dkfbg ug]{ u/fpg], -5_ ljZjljBfnodf :yfoL / c:yfoL lgo'lQm ePsf ;Dk"0f{ lzIfs sd{rf/Lx¿sf] JolQmut ljj/0f -l;6/f]n ;d]t_ cBfjlws /fVg] . -h_ d'Vo sfof{no ;xfos :t/;Ddsf sd{rf/Lx¿sf] ;?jf /lhi6«f/sf] k/fdz{df ug]{, -em_ zfvf clws[t jf ;f] ;/x;Ddsf sd{rf/Lsf] /flhgfdf :jLs[t ug]{, -`_ ljZjljBfnodf sfo{/t ;Dk"0f{ k|zf;lgstk{msf sd{rf/Lx¿sf] cg'udg, lg/LIf0f / cfjZos lgb]{zg lbg], -6_ cfˆgf] dftxtsf sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d"Nofªsg ug]{ / ;f]xL cfwf/df k'/:sf/ b08 / cfTdf]Ggltsf nflu l;kmfl/; ug]{, -7_ /flhgfdf, clgjfo{ cjsfzkZrft k|fKt x'g] lzIfs, sd{rf/Lsf] ;'ljwfx¿ k|bfg ug{ l;kmfl/; ug]{, -8_ ljZjljBfnodf nfdf] ;do;Dd sfd ug]{ sd{rf/Lx¿nfO{ lgoddf Joj:yf eP adf]lhd bL3{ ;]jf kbssf nflu gfdfjnL ;ªsng / l;kmfl/; ug]{, -9_ b/aGbL l;h{gf 5fglag ;ldltsf] ;b:o–;lrj eO{ lgodfg';f/ sfo{ ug{ jf u/fpg] . -0f_ ljZjljBfnosf lzIfs tyf sd{rf/Lx¿sf] jflif{s labfsf] clen]v /fVg] / /fVg nufpg], -t_ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx¿sf] cWoog labf / c;fwf/0f labf afx]s cGo labf :jLs[t ug]{, -y_ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx¿sf] sfo{ ljefhg tof/ u/L ;f] adf]lhd sfo{ ug]{ jf u/fpg], -b_ cfˆgf] dxfzfvfcGtu{tsf sd{rf/Lx¿nfO{ cltl/Qm ;do sfddf nufpg'kg]{ ePdf lgod cg';f/ cltl/Qm kfl/>lds 31
36.
kfpg] u/L sfddf
nufpg :jLs[t lbg], -w_ sd{rf/L k|zf;g dxfzfvfsf nflu cfjZos ;fdu|Lx¿ :6f]/ df}Hbft g/x]df a9Ldf Ps k6sdf ?=@%,))).– -kRrL; xhf/_ ;Ddsf] ;f]e}m ahf/af6 vl/b ug{ :jLs[lt lbg], -g_ ljZjljBfno P]g, lgod tyf sd{rf/L k|zf;g;DaGwL sfo{ljlwcg';f/ sfo{ ug]{ jf u/fpg] / -k_ sd{rf/L k|zf;g dxfzfvf k|d'vsf] x}l;otn] ug'{kg]{ cGo sfo{ ug]{ jf u/fpg] . -#_ cfly{s k|zf;g dxfzfvf k|d'vsf] sfd, st{Jo, pQ/bfloTj / clwsf/M -s_ n]vf;DaGwL gLlt tyf of]hgf tof/ ug{sf nflu /lhi6«f/nfO{ k/fdz{ lbg], -v_ ljZjljBfnosf] sf]ifsf af/] /lhi6«f/nfO{ hfgsf/L u/fpg] tyf cfjZos /fo, ;Nnfx tyf ;'emfj k]z ug]{, -u_ ljZjljBfnosf] cfly{s l:yltsf] jflif{s k|ltj]bg tof/ u/L /lhi6«f/;dIf k]z ug]{, -3_ SofDk;÷sfof{nox¿nfO{ gLlt tyf sfo{qmd / ah]6 tof/ ug{ nufpg], -ª_ ljZjljBfnosf] ;du| ah]6 th'{df ug{ /lhi6«f/nfO{ cfjZos k/fdz{ lbg], -r_ ljZjljBfnosf lgsfox¿sf nflu ljlgof]lht /sddWo] k]ZsL tyf /sd lgsf;f lbg], -5_ w/f}6Ldf /flvPsf /sd lgsf;f lbg], -h_ @) k|ltzt;Dd ah]6 /sdfGt/ ug{ ;Sg], -em_ ljZjljBfnodf sfo{/t ;Dk"0f{ n]vftk{msf sd{rf/Lx¿sf] @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 32
37.
cg'udg, lg/LIf0f /
cfjZos lgb]{zg lbg], -`_ ljZjljBfnosf] cfly{s l:ylt cg's"n x]/L s]Gb|Lo sfof{nosf lzIfs÷ sd{rf/Lx¿nfO{ cfly{s jif{leq s§f x'g] u/L # dlxgf;Ddsf] tna k]ZsL lbg], -6_ ljZjljBfnoaf6 clgjfo{ cjsfz ePsf jf ;]jfdf 5Fb} lzIfs÷sd{rf/Ln] ;]jfaf6 cjsfz lnPsf jf d[To' ePsf lzIfs÷sd{rf/LnfO{ lgodfg';f/sf] pkbfg, lgj[lQe/0f, cf}ifwL pkrf/ / cGo ;'ljwf lg0f{ofg';f/ k|bfg ug]{, -7_ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx¿sf] cWoog labf / c;fwf/0f labf afx]s cGo labf :jLs[t ug]{, -8_ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx¿sf] sfo{ ljefhg tof/ u/L ;f] adf]lhd sfo{ ug]{ jf u/fpg], -9_ cfˆgf] dxfzfvf;Fu ;DalGwt sfo{ cltl/Qm ;dodf nufpg'kg]{ ePdf cfjZostf cg';f/ cltl/Qm kfl/>lds lbO{ sfddf nufpg :jLs[t lbg], -0f_ cfly{s k|zf;g dxfzfvfsf nflu cfjZos ;fdu|Lx¿ :6f]/ df}Hbft g/x]df a9Ldf Ps k6sdf ?=@%,))).– -kRrL; xhf/_ ;Ddsf] ;f]e}m ahf/af6 vl/b ug{ :jLs[lt lbg], -t_ ljZjljBfno P]g, lgod, ljlgod tyf n]vf sfo{ k|0ffnLcg';f/ sfo{ ug]{ jf u/fpg] / -y_ cfly{s k|zf;g dxfzfvf k|d'vsf] x}l;otn] ug'{kg]{ cGo sfo{ ug]{ . -$_ ljZjljBfno ;ef / sfo{sf/L kl/ifbsf] ;lrjfno k|d'vsf] sfd, st{Jo, pQ/bfloTj / clwsf/M -s_ ljZjljBfno ;ef / sfo{sf/L kl/ifbsf] ;lrjfnosf sfdnfO{ Jojl:yt ug{ cfjZos gLlt tyf sfo{of]hgf @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 33
38.
tof/ ug{sf nflu
pks'nkltnfO{ k/fdz{ lbg], -v_ ;lrjfnosf] sfdx¿nfO{ Jojl:yt agfpg] jf agfpg nufpg], -u_ sfo{sf/L kl/ifbsf] ;b:o–;lrjsf] cg'dltn] kl/ifbsf] k|:tfj tof/ ug]{, -3_ ljZjljBfno ;ef a}7s ;~rfngsf] Joj:yf ldnfpg] jf ldnfpg nufpg], -ª_ ljZjljBfno ;ef / sfo{sf/L kl/ifbsf lg0f{ox¿ sfof{Gjog eP÷gePsf] cg'udg ug]{ jf ug{ nufpg], -r_ ;lrjfnosf] dfl;s, q}dfl;s, cw{jflif{s / jflif{s k|ult k|ltj]bg pks'nklt ;dIf k|:t't ug]{, -5_ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx¿sf] cWoog labf / c;fwf/0f labf afx]s cGo labf :jLs[t ug]{, -h_ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx¿sf] sfo{ ljefhg tof/ u/L ;f] adf]lhd sfo{ ug]{ jf u/fpg], -em_ ljZjljBfno ;ef / sfo{sf/L kl/ifbsf] ;lrjfnosf nflu cfjZos ;fdu|Lx¿ :6f]/ df}Hbft g/x]df a9Ldf Ps k6sdf ?=@%,))).– -kRrL; xhf/_ ;Ddsf] ;f]em} ahf/af6 vl/b ug{ :jLs[lt lbg], -`_ ;lrjfno;Fu ;DalGwt sfo{ cltl/Qm ;dodf nufpg'kg]{ ePdf cfjZostf cg';f/ cltl/Qm kfl/>lds lbO{ sfddf nufpg :jLs[lt lbg], -6_ ljZjljBfno P]g, lgod, ljlgod tyf sfo{ Joj:yfkg k|0ffnL cg';f/ sfo{ ug]{ jf u/fpg] / -7_ ljZjljBfno ;ef / sfo{sf/L kl/ifbsf] ;lrjfno k|d'vsf] x}l;otn] ug'{kg]{ cGo sfo{ ug]{ . 34
39.
-%_ ljZjljBfno k|fl1s
kl/ifbsf] sfof{no k|d'vsf] sfd, st{Jo / clwsf/M -s_ k|fl1s kl/ifbsf] sfof{nosf sfdnfO{ Jojl:yt ug{ cfjZos gLlt tyf sfo{of]hgf tof/ ug{sf nflu pks'nkltnfO{ k/fdz{ lbg], -v_ ljZjljBfno k|fl1s kl/ifbsf] sfof{nosf] sfdx¿nfO{ Jojl:yt agfpg] jf agfpg nufpg], -u_ cWoIfsf] cg'dltn] k|fl1s kl/ifbsf] k|:tfj tof/ ug]{ . -3_ kl/ifbsf lg0f{ox¿ sfof{Gjog eP÷gePsf] cg'udg ug]{ jf ug{ nufpg], -ª_ kl/ifbsf] dfl;s, q}dfl;s, cw{jflif{s / jflif{s k|ult k|ltj]bg pks'nklt ;dIf k|:t't ug]{, -r_ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx¿sf] cWoog labf / c;fwf/0f labf afx]s cGo labf :jLs[t ug]{, -5_ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx¿sf] sfo{ ljefhg tof/ u/L ;f] adf]lhd sfo{ ug]{ jf u/fpg], -h_ kl/ifb;Fu ;DalGwt sfo{ cltl/Qm ;dodf nufpg' kg]{ ePdf lgod cg';f/ cltl/Qm kfl/>lds kfpg] u/L sfddf nufpg :jLs[t lbg], -em_ k|fl1s kl/ifbsf nflu cfjZos ;fdu|Lx¿ :6f]/ df}Hbft g/x]df a9Ldf Ps k6sdf ?=@%,))).– -kRrL; xhf/_ ;Ddsf] ;f]e}m ahf/af6 vl/b ug{ :jLs[lt lbg], -`_ ljZjljBfno P]g, lgod, tyf ljlgodcg';f/ sfo{ ug]{ jf u/fpg] / -6_ k|fl1s kl/ifbsf] ;lrjfno k|d'vsf] x}l;otn] ug'{kg]{ cGo sfo{ ug]{ . @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 35
40.
-^_ ;dGjo dxfzfvf
k|d'vsf] sfd, st{Jo, pQ/bfloTj / clwsf/M -s_ ;dGjo dxfzfvf;DaGwL gLlt tyf of]hgf tof/ ug{sf nflu lzIffWoIfnfO{ k/fdz{ lbg], -v_ ljZjljBfnosf] lgodfg';f/ :jLs[t ePsf cWoog sfh / cWoog labf lgodfg';f/ yk ug{ :jLs[lt lbg], -u_ ljZjljBfno lgodfg';f/ :jLs[t eO;s]sf cWoog sfh / cWoog labf ;+zf]wg ug'{kg]{ ePdf ;+zf]wgsf] :jLs[lt lbg], -3_ ljZjljBfno hgzlQm tyf sNof0f kl/ifbsf] @)%! sf] sfo{ k4ltn] lgb]{zg u/] cg';f/sf] sfo{ ;Dkfbg ug]{ jf u/fpg], -ª_ ljZjljBfno hgzlQm ljsf; tyf sNof0f sfo{qmdsf] of]hgf th'{df ug]{ / sfof{Gjog ug]{, -r_ ljZjljBfno jf o;;Fu ;DalGwt lgsfodf cWoog ug]{ ljb]zL ljBfyL{sf nflu le;f yksf nflu l;kmfl/; lbg], -5_ ;]ldgf/, uf]i7Ldf efu lng hfg] lzIfs sd{rf/Lx¿sf] sfh :jLs[ltsf nflu l;kmfl/; ug]{, -h_ j}b]lzs 5fqj[lQdf dgf]gogsf] k|lqmof cl3 a9fpg], -em_ ljZjljBfnocGtu{tsf lzIfsx¿sf] :jfWoog labfnfO{ l;kmfl/; ug]{, -`_ 5fqj[lQ, k'/:sf/ tyf cIfosf]if :yfkgf ;DaGwL k|lqmof cufl8 a9fpg], -6_ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx¿sf] cWoog labf / c;fwf/0f labf afx]s cGo labf :jLs[t ug]{, -7_ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx¿sf] sfo{ ljefhg tof/ u/L ;f] adf]lhd sfo{ ug]{ jf u/fpg], -8_ cfˆgf] dxfzfvfcGtu{tsf sd{rf/Lx¿nfO{ cltl/Qm ;do @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 36
41.
sfddf nufpg'kg]{ ePdf
lgod cg';f/ cltl/Qm kfl/>lds kfpg] u/L sfddf nufpg :jLs[t lbg], -9_ ;dGjo dxfzfvfsf nflu cfjZos ;fdu|Lx¿ :6f]/ df}Hbft g/x]df a9Ldf Ps k6sdf ?=@%,))).– -kRrL; xhf/_ ;Ddsf] ;f]e}m ahf/af6 vl/b ug{ :jLs[lt lbg], -0f_ ljZjljBfno P]g, lgod tyf ljlgodcg';f/ sfo{ ug]{ jf u/fpg], -t_ ;dGjo dxfzfvf k|d'vsf] x}l;otn] ug'{kg]{ cGo sfo{ ug]{ jf u/fpg] / -y_ cfˆgf] dftxtsf sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d"Nofªsg ug]{ / ;f]xL cfwf/df k'/:sf/, b08 / cfTdf]Ggltsf nflu l;kmfl/; ug]{ . -&_ ;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvf k|d'vsf] sfd, st{Jo, pQ/bfloTj / clwsf/M -s_ ;"rgf tyf hg;Dks{;DaGwL gLlt tyf of]hgf tof/ ug{sf nflu /lhi6«f/nfO{ k/fdz{ lbg], -v_ ljZjljBfno;Fu ;DalGwt ;"rgf ;ªsng / ;Dk|]if0f ug]{ jf ug{ nufpg], -u_ ljZjljBfnosf] j]j;fO6 (Website) b'?:t /fVg] jf /fVg nufpg], -3_ ljZjljBfno;DaGwL n]v /rgfx¿ ;+sng ug]{ / ljz]iffªs ljZjljBfno a'n]l6g cflb k|sfzg ug]{ jf ug{ nufpg], -ª_ lj1fkg;DaGwL sfo{ ug]{ jf ug{ nufpg], -r_ hgu'gf;f] tyf hg;Dks{sf] Joj:yfkg ug]{ jf ug{ nufpg], -5_ ljZjljBfnodf ;"rgf k|ljlw;DaGwL sfd ug]{ jf ug{ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 37
42.
nufpg], -h_ cfd ;~rf/
hutdf ljZjljBfnosf ultljlwx¿sf] lgoldt ;"rgf k|jfx ug]{ jf ug{ nufpg], -em_ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx¿sf] cWoog labf / c;fwf/0f labf afx]s cGo labf :jLs[t ug]{, -`_ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx¿sf] sfo{ ljefhg tof/ u/L ;f] adf]lhd sfo{ ug]{ jf u/fpg], -6_ cfˆgf] dxfzfvfcGtu{tsf sd{rf/Lx¿nfO{ cltl/Qm ;do sfddf nufpg'kg]{ ePdf lgod cg';f/ cltl/Qm kfl/>lds kfpg] u/L sfddf nufpg :jLs[t lbg], -7_ ;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvfsf nflu cfjZos ;fdu|Lx¿ :6f]/ df}Hbft g/x]df a9Ldf Ps k6sdf ?=@%,))).– -kRrL; xhf/_ ;Ddsf] ;f]e}m ahf/af6 vl/b ug{ :jLs[lt lbg], -8_ ljZjljBfno P]g, lgod tyf ljlgodcg';f/ sfo{ ug]{ jf u/fpg], -9_ ;"rgf tyf hg;Dks{ dxfzfvf k|d'vsf] x}l;otn] ug'{kg]{ cGo sfo{ ug]{ jf u/fpg], -0f_ ljZjljBfnodf EMIS sf] k|of]udf cfjZos k|fljlws ;xof]u ug]{, -t_ dxfzfvfsf] jflif{s sfo{ of]hgf tof/ ug]{, ;f]sf] Implementation / jif{sf] cGtdf sfo{ k|ult k|ltj]bg k]z ug]{ / -y_ cfˆgf] dftxtsf sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d"Nofªsg ug]{ / ;f]xL cfwf/df k'/:sf/, b08 / cfTdf]Ggltsf nflu l;kmfl/; ug]{ . 38
43.
-*_ n]vfk/LIf0f dxfzfvf
k|d'vsf] sfd, st{Jo, pQ/bfloTj / clwsf/M -s_ n]vfk/LIf0f;DaGwL gLlt tyf of]hgf tof/ ug{sf nflu /lhi6«f/nfO{ k/fdz{ lbg], -v_ n]vfk/LIf0f dxfzfvfaf6 ;Dkfbg ePsf sfdsf] k|ult k|To]s ^÷^ dlxgfdf /lhi6«f/nfO{ hfgsf/L lbg], -u_ ljZjljBfno s]Gb|Lo sfof{no / ljZjljBfnocGtu{tsf ;Dk"0f{ lgsfosf] cfGtl/s n]vfk/LIf0f ug]{ jf u/fpg], -3_ clGtd n]vfk/LIf0f ug{sf nflu dxfn]vf k/LIfssf] sfof{no;Fu ;dGjo ug]{, -ª_ d=n]=k=sf] k|f/lDes k|ltj]bg pk/ t'?Gt k|ltlqmof tyf sf/afxL cufl8 a9fpg], -r_ n]vfk/LIf0f dxfzfvfsf] sd{rf/Lx¿sf] e|d0f cfb]z :jLs[t ug]{, -5_ s]Gb|Lo sfof{no nufot cGo lgsfox¿sf] a]?h' km5of}{6 ug]{ jf u/fpg], -h_ cfGtl/s n]vfk/LIfs tyf n]vfdf sfd ug]{ sd{rf/Lx¿nfO{ ;do–;dodf n]vf tyf n]vfk/LIf0f;DaGwL sfo{zfnf uf]i7L tyf tflndsf] Joj:yf ug]{, -em_ cfly{s kf/bzL{tf gckgfpg], cfly{s lgod pNn+3g ug]{ kbflwsf/L tyf sd{rf/LnfO{ cfjZos sf/afxLsf nflu l;kmfl/; ug]{, -`_ ljZjljBfnosf] aSof}tf c;'nLsf nflu cfly{s k|zf;g dxfzfvf;Fu ;dGjo u/L sf/afxL cufl8 a9fpg], -6_ ljZjljBfno n]vf k/LIf0fsf] jflif{s k|ltj]bg tof/ u/L /lhi6«f/ ;dIf k|:t't ug]{, -7_ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx¿sf] cWoog labf / c;fwf/0f @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 39
44.
labf afx]s cGo
labf :jLs[t ug]{, -8_ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx¿sf] sfo{ ljefhg tof/ u/L ;f] adf]lhd sfo{ ug]{ jf u/fpg], -9_ cfˆgf] dxfzfvf;Fu ;DalGwt sfo{ cltl/Qm ;dodf nufpg'kg]{ ePdf cfjZostf cg';f/ cltl/Qm kfl/>lds lbO{ sfddf nufpg :jLs[t lbg], -0f_ n]vf k/LIf0f dxfzfvfsf nflu cfjZos ;fdu|Lx¿ :6f]/ df}Hbft g/x]df a9Ldf Ps k6sdf ?=@%,))).– -kRrL; xhf/_ ;Ddsf] ;f]e}m ahf/af6 vl/b ug{ :jLs[lt lbg], -t_ ljZjljBfno P]g, lgod tyf ljlgodcg';f/ sfo{ ug]{ jf u/fpg] / -y_ n]vfk/LIf0f dxfzfvf k|d'vsf] x}l;otn] ug'{kg]{ cGo sfo{ ug]{ jf u/fpg] . -(_ lq=lj= ;]jf cfof]usf] sfof{no k|d'vsf] sfd, st{Jo, pQ/bfloTj / clwsf/M != cfly{s clwsf/ ;DaGwdf lgsfo k|d'vn] kfPsf] clwsf/ ;/x x'g]5 / @= cGo s'/fsf] xsdf dxfzfvf k|d'vnfO{ tf]lsP adf]lhdsf] sfd, st{Jo / clwsf/ nfu" x'g]5 . b|i6Jo M kbflwsf/L sfof{nosf k|zf;lgs k|d'vx¿ / cGo lgsfosf k|zf;lgs k|d'vx¿sf] sfd, st{Jo, pQ/bfloTj / clwsf/ ljlgoddf tf]lsPadf]lhd x'g]5 . @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 40
45.
kl/R5]b – # ;]jfsf]
;'/Iff !^ lzIfs tyf sd{rf/Lsf] ;]jfsf] ;'/Iff M ♦ b]xfosf lzIfs tyf sd{rf/L afx]s cGo s'g} klg lzIfs tyf sd{rf/LnfO{ ;kmfOsf] ;a'b lbg] dgfl;a dflkmssf] df}sf glbO{ lzIfs tyf sd{rf/LnfO{ ljZjljBfno ;]jfaf6 x6fOg] jf avf{:t ul/g] 5}g M -s_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf cbfntaf6 s;'/bf/ 7xl/Psf], -v_ efuL kQf gnfu]sf] jf ;Dks{ :yflkt ug{ ;Dej gePsf] kof{Kt cfwf/ ePsf], -u_ DofbL kbdf axfn /x]sf], -3_ e|i6frf/sf] cf/f]kdf cbfntaf6 s;'/bf/ 7xl/Psf] . !&= ;]jf–;t{sf] ;'/IffM -!_ s'g} klg lzIfs jf sd{rf/LnfO{ lghsf] lgo'lQm x'Fbf tTsfn nfu" /x]sf] tna, pkbfg, lgj[lte/0f;DaGwL ;t{x¿df lghnfO{ k|lts"n c;/ kg]{ u/L kl/jt{g ul/g]5}g . π -@_ s'g} lzIfs jf sd{rf/L dflyNnf] kbdf a9'jf x'Fbf a9'jf ePsf] kbsf] ;'? :s]n ;fljs kbdf /xL vfOkfO{cfPsf] tnaa/fa/ jf a9L ePdf dfq a9'jf ePsf] dflyNnf] kbdf cfjZos u|]8 yk u/L tna ldnfg ul/g]5 . ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg π @)%^ ;fn kf}if #) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 41
46.
kl/R5]b – $ ;?jf Θ !*=;?jf;DaGwL
Joj:yfM -!_ s'g} lzIfs jf sd{rf/LnfO{ cfjZostf / cf}lrTocg';f/ ljZjljBfnosf] Ps ;ªu7g jf lgsfoaf6 csf]{ ;ªu7g jf lgsfodf jf ;dfg txsf] csf]{ kbdf ;?jf jf kb:yfkg ug{ ;lsg]5 . π -@_ s'g} lzIfs jf sd{rf/L Ps lgsfoaf6 csf]{ lgsfodf ;?jf eO{ hfFbf sf7df8f}+ pkTosfsf] nflu / Ps} lhNnfdf /x]sf] Ps lgsfoaf6 csf]{ lgsfodf ;?jf x'Fbf ! lbg / cGo :yfgsf] nflu & lbgsf] tof/L Dofb lbOg]5 . √ -#_ lqe'jg ljZjljBfno ;]jfsf sd{rf/LnfO{ lqe'jg ljZjljBfnosf ljleGg lgsfodf x'g] sfdsf] cg'ej;d]t lbnfpgsf nflu ;fdfGotofM sf7df8f}+ pkTosfleq sfo{/t ;xfos :t/ jf ;f] ;/xsf] sd{rf/LnfO{ kfFr÷kfFr jif{df sf7df8f}+ pkTosfleq / Θ clws[t :t/sf sd{rf/LnfO{ tLg÷tLg jif{df lq=lj=sf] h'g;'s} lgsfodf lgodn] tf]lsPsf] clwsf/Ln] ;?jf ug{ ;Sg]5 . t/ ljefuLo sf/afxLsf] l:yltdf ;?jf ug'{ kbf{ h'g;'s} ;dodf lq=lj=cGtu{tsf] s'g} klg lgosfodf ;?jf ug{ ;Sg]5 . cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o; Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg π @)%^ ;fn kf}if #) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf √ @)^( ;fn c;f]h @( ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 42
47.
lsl;dsf] ;?jf ubf{
s'g} sd{rf/L jf kbflwsf/Lsf] k/fdz{ jf ;xdlt cfjZos x'g] 5}g . !(= ;?jf ug]{ clwsf/LM Θ b]xfosf lzIfs tyf sd{rf/LnfO{ cfjZos k|lqmof k"/f u/L b]xfosf clwsf/Ln] ;?jf ug{ ;Sg]5 M -s_Θ lgod !* adf]lhd lzIf0f ;]jfsf] k|fWofks kbdf pks'nlt / cGosf] xsdf lzIffWoIfn] ;?jf ug{ ;Sg]5 . -v_Θ s'g} sd{rf/L jf lzIfsnfO{ Pp6} cWoog ;+:yfgcGt{ut ;?jf ug'{ k/]df ;DalGwt 8Lgn] ;?jf ug{ ;Sg]5 . -u_ s'g} sd{rf/LnfO{ s'g} cWoog ;+:yfg, ;ªsfo, cfªlus SofDk;, s]Gb| jf ljefu / ljZjljBfnosf] s'g} ;ªu7g jf lgsfodWo] Pscsf{df ;?jf ug'{ k/] b]xfoadf]lhdsf] clwsf/Ln] ug{ ;Sg]5 . c_ ljlzi6 >]0fLsf] clws[t sd{rf/LnfO{ pks'nklt, cf_ ljlzi6 >]0fL afx]s clws[t :t/sf] sd{rf/LnfO{ /lhi6«f/ / O_ ;xfos :t/sf] sd{rf/LnfO{ sd{rf/L k|zf;g dxfzfvf k|d'v . -3_ s'g} lzIfs tyf sd{rf/LnfO{ lghsf] ;xdltdf sfo{sf/L kl/ifbn] kf/:kl/s ;xdltsf] cfwf/df g]kfnsf] s'g} ljZjljBfno jf g]kfn ;/sf/sf] cGo Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 43
48.
s'g} ;]jfdf tf]lsPsf]
;t{df ;?jfsf] Joj:yf ug{ ;Sg]5 . @)= cGo ljZjljBfno jf ;]jfdf ;?jf x'“bfsf] c;/ M sfo{sf/L kl/ifbn] s'g} lzIfs jf sd{rf/LnfO{ g]kfnsf] cGo s'g} ljZjljBfnodf jf g]kfn ;/sf/sf] cGo s'g} ;]jfdf lgod !( sf] v08 -3_ adf]lhd ;?jfsf] Joj:yf u/]df ;?jf u/L lng] ljZjljBfnon] ;?jf eO{ hfg] lgh lzIfs sd{rf/Lk|lt o; lgodadf]lhd ljZjljBfnosf] pkbfg, lgj[lQe/0f, :j:Yof]krf/, la/fdL labf, 3/ labf / cGo ;'ljwfsf] bfloTj a]xf]g'{ kg]{5 . t/ ljZjljBfnoaf6 g]kfnsf] cGo s'g} ljZjljBfnodf ;?jf eO{ hfg] lzIfs jf sd{rf/LnfO{ sfo{sf/L kl/ifbn] ljZjljBfnosf] ljQLo Ifdtf / lghsf] ;]jf cjlwsf] cfwf/df s]xL yk /sd k|bfg ug{ ;Sg]5 . @!= sfhdf k7fpg ;lsg]M -!_ s'g} lzIfs jf sd{rf/LnfO{ ljZjljBfnosf] Ps ;ªu7g jf lgsfoaf6 csf]{ ;ªu7g jf lgsfodf / ljZjljBfnoaflx/sf] s'g} ;/sf/L jf u}/;/sf/L sfof{nodf sfhdf k7fpg ;lsg]5 . -@_ ljZjljBfnosf lzIfs jf sd{rf/LnfO{ ljZjljBfno aflx/sf] s'g} ;/sf/L jf u}/;/sf/L sfof{nodf # -ltg_ dlxgfeGbf a9L cjlwsf nflu sfhdf k7fpFbf ;wf/0ftM a]tnaL sfh x'g]5 . ;]jf cjlwe/df a]tnaL sfh k7fpg] cjlwsf] xb sfo{sf/L kl/ifbn] tf]s]adf]lhd x'g]5 . 44
49.
-#_ pklgod -@_
adf]lhd a]tnaL sfhdf k7fpFbf ♦ /fi6«kltaf6 jf ♦ g]kfn ;/sf/af6 lgo'lQm x'g] kbdf afx]s cGoq sfhdf uPsf lzIfs jf sd{rf/Lsf] sfhdf lng] sfof{non] lgwf{l/t tnasf] !) -b;_ k|ltztdf g36g] u/L sfo{sf/L kl/ifbn] tf]s]adf]lhd ljZjljBfnosf] pkbfg / lgj[lQe/0f;DaGwL sf]ifdf hDdf u/fpg' kg]{5 . a]tnaL sfhdf lng] ljZjljBfnoaflx/sf] sfof{nonfO{ a]tnaL sfhdf /x]sf] cjlwsf] lgh lzIfs jf sd{rf/Lk|lt ljZjljBfnon] of] lgodcg';f/ a]xf]g'{ kg]{ pkbfg jf lgj[lQe/0f, la/fdL labf, 3/ labf / cGo ljQLo ;'ljwf jf ;x'lnotsf] /sd k|of]hgsf nflu sfhdf lng] sfof{noaf6 hDdf x'g] /sd k|of]u ul/g]5 . -$_ ljZjljBfnoaf6 tnaL jf a]tnaL sfhdf /x]sf] lzIfs jf sd{rf/Ln] s'g} ljZjljBfnoaflx/sf] ;/sf/L jf u}/;/sf/L sfof{noaf6 pkbfg jf la/fdL labf jf :jf:Yof]krf/ jf o; lgodcGtu{t s'g} bft[;+:yfaf6 ;'ljwf pkef]u u/]sf] /x]5 eg] ;f] afktsf] /sd ljZjljBfnon] lgh lzIfs jf sd{rf/L cjsfz x'Fbfsf avt kfpg] /sdaf6 s§f ug]{5 . ♣ t/ ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg ♣ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 vf/]h 45
50.
-%_o; lgoddf cGoq
h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s]Gb|Lo sfof{nosf] cltl/Qm ;d"xdf kbflwsf/ ePsf] lzIfs sd{rf/LnfO{ ;]jf, ;d"x ldNg] u/L h'g;'s} lgsfodf sfdsfh ug{ v6fpg ;lsg]5 . -^_lq=lj= k|fWofks ;+3, lq=lj= sd{rf/L ;+3sf s]Gb|Lo kbflwsf/Lx¿ / ;b:ox¿nfO{ ;+3;DaGwL :jb]zL tyf j}b]lzs ;]ldgf/, uf]i7L, clwj]zg, ;+3;DaGwL sfo{ cflb sfo{qmddf efu lngsf nflu ljZjljBfnonfO{ cfly{s bfloTj gkg]{ u/L Ps jif{df a9Ldf tL; lbg;Ddsf] sfhsf] Joj:yf ug{ ;lsg]5 . t/ b]zsf ljleGg :yfgdf ul/g] jif{df tLgj6f;Ddsf] s]Gb|Lo ;ldltsf] a}7ssf nflu e|d0f vr{ pknAw u/fpg] u/L sfh :jLs[t ug{ ;lsg]5 . g]kfn k|fWofks ;+3df lqe'jg ljZjljBfnoaf6 k|ltlglwTj ug]{ lq=lj=sf lzIfsx¿sf] xsdf ;d]t of] Joj:yf nfu" x'g]5 . -&_lq=lj= k|fWofks ;+3 / lq=lj= sd{rf/L ;+3sf] s]Gb|Lo ;Dd]ng / ;efsf] k|ltlglwx¿nfO{ sfo{qmddf efu lngsf nflu ljZjljBfnonfO{ cfly{s bfloTj gkg]{ u/L sfhsf] Joj:yf ug{ ;lsg]5 . -*_ sfh;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsPadf]lhd x'g]5 . @@= sfh v6fpg ;Sg] clwsf/ M ljZjljBfnoaflx/sf s'g} ;/sf/L jf u}/;/sf/L lgsfodf ljZjljBfnosf s'g} lzIfs @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 46
51.
jf sd{rf/LnfO{ b]xfosf]
clVtof/jfnfn] sfh v6fpg ;Sg]5 M -s_ k|fWofks jf ;xk|fWofks jf k|zf;s jf ;xk|zf;s / ;f]eGbf dflyNnf] >]0fLsf lzIfs jf sd{rf/LnfO{ sfo{sf/L kl/ifbn] . t/ # -tLg_ dlxgf eGbf sd cjlwsf] nflu pks'nkltn] sfh v6fpg ;Sg]5 . -v_ dfly v08 -s_ df n]lvPafx]ssf lzIfsnfO{ ;DalGwt k|d'vsf] l;kmfl/;df lzIffWoIfn], -u_ dfly v08 -s_ df n]lvPafx]ssf sd{rf/LnfO{ ;DalGwt k|d'vsf] l;kmfl/;df /lh:6«f/n] . -3_ ;]jf clen]v k|of]hgsf nflu s]Gb|Lo sfof{nodf a]tnaL sfhdf v6fOPsf] ljj/0f;lxtsf] hfgsf/L ;DalGwt sfof{non] lbg'kg]{5 . @@s j}b]lzs cWoog,tflnd / z}lIfs e|d0fdf dgf]gog;DaGwL Joj:yf -!_j}b]lzs cWoog,tflnd / z}lIfs e|d0fdf hfg] lzIfs sd{rf/Ln] pklgod -@_ adf]lhdsf kbflwsf/Lsf] :jLs[lt lnO{ hfg'kg]{5 . @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 47
52.
-@_ lqe'jg ljZjljBfnosf
cGo lgodx¿df h'g;'s} s'/fx¿ n]lvPsf] eP tfklg pks'nkltsf] j}b]lzs tyf :jb]zL sfhsf] sfo{qmd pks'nkltn] cfk}Fmn] to ug]{5 . cGosf] xsdf b]xfosf] cjlwsf] j}b]lzs sfh b]xfosf clwsf/Ln] :jLs[t ug{ ;Sg]5 M qm=;+= sfhsf] lsl;d sfh :jLs[t ug]{ clwsf/L c_ sd{rf/Lsf] #) lbg;Ddsf] /lhi6«f/ cf_ lzIfssf] #) lbg;Ddsf] lzIffWoIf O_ SofDk; k|d'v / ;xfos lzIffWoIf 8Lg;Ddsf] O{_ 8Lg jf ;f] ;/x;Ddsf] pks'nkltsf] k/fdz{df lzIffWoIf p_ lzIffWoIf÷/lhi6«f/sf] pks'nklt pm_ tLg dlxgfeGbf a9Lsf] sfo{sf/L kl/ifb -#_ cWoog sfhdf hfg] lzIfs sd{rf/Ln] cfˆgf] lgsfo / labf :jLs[t ug]{ clwsf/L ;dIf sfh cjlw ;lsPsf] tL; lbgleq k|ltj]bg k]z ug'{kg]{5 . ;f] cjlwleq To:tf] k|ltj]bg k]z gug]{ lzIfs, sd{rf/Lsf] sfhsf] cjlw lghn] kfpg] cGo labfaf6 s66f ul/g]5 . -$_ j}b]lzs cWoog, tflnd / z}lIfs e|d0fdf dgf]gog;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsPadf]lhd x'g]5 . -%_ j}b]lzs sfh :jLs[t ug]{ clwsf/Ln] j}b]lzs sfh :jLs[t ul/Psf] hfgsf/L clgjfo{ ¿kdf pks'nkltnfO{ u/fpg' kg]{5 . @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 48
53.
@@v= cltl/Qm ;d"x
M -!_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s]Gb|Lo sfof{nocGtu{t Ps cltl/Qm ;d"x /xg]5 . -@_ s'g} klg sfof{nodf kmflhndf /x]sf lzIfs sd{rf/Lx¿sf] kbflwsf/ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;d"xdf ;fg{ ;lsg]5 . -#_ cltl/Qm ;d"x;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsPadf]lhd x'g]5 . @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 49
54.
kl/R5]b – % ♦ labf÷xflh/ @#=
labfsf] k|sf/M ljZjljBfnosf lzIfs tyf sd{rf/Lx¿nfO{ b]xfoadf]lhdsf labfsf] ;'ljwf k|bfg ug{ ;lsg]5M -s_ 3/ labf -v_ la/fdL labf -u_ k|;"lt labf / k|;"lt ♦ :ofxf/ labf -3_ kj{ labf -ª_ e}kl/ cfpg] labf -r_ lqmof labf -5_ cWoog labf -h_ :jfWoog labf -em_ c;fwf/0f labf -`_ ljz]if tnaL labf @$= 3/ labf M ♦ -!_ jif]{ jf lxpb] labf gkfpg] lzIfs jf sd{rf/Ln] sfd u/]sf] cjlwsf] af¥x lbgsf] Ps lbgsf b/n] 3/ labf kfpg]5 . t/ lxpFb] jf jif]{ labf lng kfpg] ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 50
55.
lzIfs jf sd{rf/Ln]
o; lgodadf]lhdsf] 3/ labf kfpg] 5}g . -@_ of] lgodsf] k|of]hgsf] lgldQ æsfd u/]sf] cjlwÆ eGgfn] ;f] cjlw leq lnPsf] e}k/L, kj{, lj/fdL, k|;"lt / k|;"lt :ofxf/ labf, lqmof labf / ;fj{hlgs labfnfO{ ;d]t hgfpF5 . -#_ 3/ labfdf a:bf lzIfs sd{rf/Ln] k'/f tna kfpg]5 . -$_ 3/ labf a9Ldf b'O{ ;o b; lbg;Dd ;l~rt /xg]5 . -%_ s'g} sf/0fn] lzIfs jf sd{rf/L ;]jfaf6 cnu ePdf lghsf] ;l~rt /x]sf] 3/ labf @!) afkt lghsf] kbflwsf/ /x]sf] kbaf6 vfOkfO{ cfPsf] tnasf] b/n] x'g cfpg] /sd lghn] Psd'i6 lng kfpg]5 . • -^_ 3/ labf, cWoog labf jf c;fwf/0f labfdf a;]sf lzIfs jf sd{rf/Ln] ;f] cjlwe/sf] 3/ labf kfpg] 5}g . • -&_ lxpFb] jf jif]{ labfsf] cjlw / ;do sfo{sf/L kl/ifbn] tf]s]adf]lhd x'g]5 . lxpFb] jf jif]{ labf kfpg] lzIfsnfO{ labfsf] cjlwdf cfjZostfcg';f/ sfddf nufpg' k/]df Ps lbg sfd u/]afkt Ps lbgsf b/n] 3/ labf kfpg]5 . o;/L cfh{g u/]sf] 3/ labf o;} lgod adf]lhd pkef]u ug{ ;Sg]5 . • @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 51
56.
• -*_ lzIfs jf
sd{rf/Ln] jif{sf] Ps k6s sDtLdf ;ft lbg 3/ labf lnO{ 3/ hfFbf / 3/ labf e'Qmfg u/L 3/af6 cfˆgf] sfof{nodf cfpFbf k}bnsf] af6f]nfO{ cf7 sf];sf] lgldQ Ps lbgsf] b/n] x'g] lbg tyf df]6/, /]n / xjfOhxfhsf] af6f]nfO{ hlt lbg nfUg] xf] Tolt lbg af6f]sf] Dofb kfpg]5 . @%= la/fdL labfM -!_ lzIfs jf sd{rf/LnfO{ ! jif{sf] ;]jfsf nflu !% lbgsf] k'/f tnaL jf #) lbgsf] cfwf tnaL la/fdL labf lbOg]5 . t/ & lbgeGbf a9L cjlwsf] la/fdL labfdf a:g] lzIfs jf sd{rf/Ln] labf :jLs[t ug]{ clVtof/jfnfn] cfjZos 7fg]df ljZjljBfnoaf6 dfGotfk|fKt lrlsT;ssf] lrlsT;f;DaGwL k|df0fkq k]; ug'{ kg]{5 . -@_ s'g} lzIfs jf sd{rf/Ln] o; lgodadf]lhd kfpg] la/fdL labf ;l~rt u/L /fVg;Sg]5 . t/ c;fwf/0f labf a;]sf] cjlwsf] la/fdL labf kfpg] 5}g . ;fy} ljZjljBfnoaflx/sf lgsfodf sfhdf vl6Psf lzIfs sd{rf/Lx¿n] sfhdf a;]sf] cjlwsf] la/fdL labf kfpg]5}gg . -#_ pklgod -@_ adf]lhd ;l~rt la/fdL labfafkt s'g} lzIfs jf sd{rf/L h'g;'s} lsl;dn] ;]jfaf6 cnu ePdf lghsf] kbflwsf/ /x]sf] kbaf6 vfOkfO{ cfPsf] tnasf] b/n] x'g cfpg] /sd lghn] Psd'i6 kfpg]5 . • @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf @)%^ ;fn kf}if #) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 52
57.
-$_ ;]jf cjlwleq
s'g} lzIfs jf sd{rf/Lsf] d[To' ePdf lghsf] ;l~rt la/fdL labfsf] /sd d'To' x'Fbfsf] cj:yfsf] tnasf] b/n] x'g cfpg] /sd lghsf] xsjfnfnfO{ lbOg]5 . -%_ s'g} 7"nf] jf s8f /f]u nfuL pkrf/ ug{] lzIfs jf sd{rf/Ln] ;l~rt u/]sf] la/fdL labf tyf 3/ labfaf6 gk'u ePdf lghn] kl5 sfd u/L kfpg] ! jif{sf] 3/ labf / la/fdL labfaf6 s§f x''g] u/L $% lbg;Ddsf] k]:sL:j¿k yk la/fdL labf lng kfpg]5 . -^_ pklgod -%_ adf]lhd lnPsf] labf;d]taf6 gk'u eO{ yk labf lng' k/]df sfo{sf/L kl/ifbn] tf]s]sf lrlsT;sx¿sf] ;ldltsf] l;kmfl/;df lzIfs jf sd{rf/Ln] kfpg] c;fwf/0f labfaf6 s§f x'g] u/L sfo{sf/L kl/ifbsf] lg0f{oaf6 ;]jf cjlwe/df a9Ldf ! jif{;Ddsf] la/fdL labf kfpg ;Sg]5 . -&_Τ kbflwsf/L;DaGwL lgoddf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ljZjljBfnosf] s'g} klg ;fjlws kbdf lgo'Qm ljZjljBfnosf lzIfs jf sd{rf/Ln] ;f] kbdf sfd u/]sf] cjlwsf] jflif{s !% lbgsf b/n] la/fdL labf kfpg]5 . • -*_ pklgod -%_ adf]lhd cf}ifwL pkrf/sf] nflu k]:sL la/fdL labf lng] lzIfs sd{rf/Lsf] d[To' ePdf To;/L k]:sL lnPsf] la/fdL labf :jtM ldgfxf x'g]5 . Τ @)%^ ;fn kf}if #) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg • @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 53
58.
@^= k|;"lt labf
/ k|;"lt :ofxf/ labf M -!_ ljZjljBfnosf] :yfoL ;]jfdf sfo{/t s'g} dlxnf lzIfs jf sd{rf/LnfO{ klxnf] / bf];|f] k6ssf] ;'Ts]/Lsf nflu ;fdfGotof ;'Ts]/L x'g'eGbf cufl8 #) lbg / k5fl8 $% lbg u/L hDdf &%÷&% -krxQ/÷krxQ/_ lbg;Ddsf] ljZjljBfno ;]jf cjlwdf a9Ldf @ -b'O{_ k6s;Dd k|;"lt labf lbOg]5 . -@_ ljZjljBfnosf] c:yfoL jf s/f/ ;]jfdf ePsf s'g} dlxnf lzIfs jf sd{rf/Lsf] xsdf @ jif{sf] c6'6 c:yfoL jf s/f/ ;]jfdf /x]sf dlxnf lzIfs jf sd{rf/LnfO{ ^) lbgsf] k'/f tnaL k|;"lt labf / @ jif{eGbf sd ;]jf cjlw ePsfnfO{ cfwf tnaL k|;"lt labf Psk6s lbg ;lsg]5 . -#_♦ ljZjljBfnodf sfo{/t lzIfs jf sd{rf/Lsf] kTgL ;'Ts]/L x'g] ePdf To:tf] lzIfs jf sd{rf/Ln] ;'Ts]/Lsf] cl3 jf kl5 u/L kGw| lbg k|;"lt :ofxf/ labf lng kfpg]5 . Θ -$_ k|;"lt labf tyf k|;"lt :ofxf/ labf kfPsf lzIfs sd{rf/LnfO{ aRrfsf] :ofxf/sf] lgldQ a9Ldf b'O{j6f jRrfsf nflu hgxL Psd'i6 kf“r xhf/ ¿k}of“ lzz' :ofxf/ eQf lbO{g]5 . ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 54
59.
• -%_ k|;"lt :ofxf/
labf lnPsf] lzIfs jf sd{rf/Ln] labf lnPsf] ldltn] tLg dlxgfleqdf aRrfsf] hGd btf{k|df0fkq sfo{/t sfo{no jf lgsfodf k]; ug'{kg]{5 . • -^_ pk lgod -%_ adf]lhdsf] cjlwleq To:tf] k|df0fkq k]; gug]{ lzIfs jf sd{rf/Lsf] To:tf] labfsf] cjlw lghn] kfpg] cGo labfaf6 s§f ul/g]5 . • -&_ k|;"lt :ofxf/ labfsf] clen]v ;DalGwt sfof{non] cBfjlws u/L /fVg' kg]{5 . @&= kj{ labf M -!_ lzIfs jf sd{rf/Ln] jif{el/df a9Ldf ^ -5_ lbg;Ddsf] kj{ labf kfpg]5 . -@_ kj{ labf ;l~rt u/L csf]{ jif{ lng ;lsg] 5}g . @*= e}k/L cfpg] labf M lzIfs jf sd{rf/Ln] ! jif{df a9Ldf ( lbg;Ddsf] e}k/L cfpg] labf kfpg]5g . b}jL jf cfsl:ds k/]sf]df afx]s e}kl/ cfpg] labf k"j{:jLs[lt a]u/ a:g kfOg] 5}g / of] labf ;l~rt x'g] 5}g . @(= lqmof labf M -!_♦ s'g} lzIfs jf sd{rf/Ln] s'n wd{cg';f/ cfkm} lsl/of a:g'k/]df jf To:tf] lzIfs jf sd{rf/Lsf] • @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 55
60.
afa'–cfdf, afh] aHo},
5f]/f5f]/L jf ;f;";;'/fsf] d[To' ePdf jf k'¿if lzIfs jf sd{rf/Lsf] xsdf lghsf] kTgLsf] d[To' ePdf kGw| lbg lqmof labf kfpg]5 . dlxnf lzIfs jf sd{rf/Lsf] kltn] lsl/of a:g'k/]df lghnfO{ klg Tolt g} lbg lqmof labf lbOg]5 . • -@_ lqmof labfdf a:bf lzIfs, sd{rf/Ln] k'/f tna kfpg]5 . • -#_ pk lgod -!_ adf]lhd labf lng] lzIfs jf sd{rf/Ln] labfkl5 sfof{nodf xflh/ ePsf] kGw| lbgleq d[t JolQmsf] d[To' btf{sf] k|df0fkq tyf d[t JolQmsf] gftf k|dfl0ft k]; ug'{kg]{5 . • -$_pklgod -#_ adf]lhdsf] cjlwleq To:tf] k|df0fkq k]; gug]{ lzIfs jf sd{rf/Lsf] To:tf] labfsf] cjlw lghn] kfpg] cGo labfaf6 s§f ul/g]5 . #)= cWoog labf M -!_ ljZjljBfnodf :yfoL ;]jfdf /x]sf s'g} klg lzIfs jf sd{rf/LnfO{ cWoog labf lbg ;lsg]5 . t/ %) jif{sf] pd]/ gf3]sf lzIfs jf sd{rf/LnfO{ Ps jif{eGbf a9L cjlwsf] cWoog labf pkef]u ug{ ;fwf/0ftM lbOg] 5}g . • @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 56
61.
-@_ :j}lR5s sfo{qmdcGtu{t
^ dlxgf cufj} :jLs[lt lnO{ cWoog ug]{ lzIfs jf sd{rf/LnfO{ ;DalGwt cWoog ;+:yfg jf ;ªsfo jf cGo lgsfodf nfebfos x'g] vfnsf cWoog sfo{qmdsf lgldQ dfq cWoog labf lbOg]5 . To:tf] cWoog labfsf nflu lgj]bg lbg] lzIfs jf sd{rf/Ln] ;DalGwt k|d'vsf] l;kmfl/;;lxt sf/0f pNn]v ul/Psf] lgj]bg lbg'kg]{5 . -#_ ljZjljBfnon] dufPsf] jf ljZjljBfnosf lgldQ k|fKt ePsf] j}b]lzs 5fqj[lQdf ljZjljBfnotkm{af6 dgf]gLt ePsf] / j[lQ ljsf; sfo{qmdcGtu{t 5flgPsf] lzIfs jf sd{rf/LnfO{ cWoogsf nflu k7fOPsf]df z}lIfs pkflw kfpg] u/L ! z}lIfs jif{ jf ;f]eGbf a9L cjlwsf nflu k7fpg] ePdf cWoog labf lbOg]5 . z}lIfs pkflw gkfpg] cWoog ePdf jf Θ 5 dlxgfeGbf sd cjlwsf] cWoog ePdf jf tflnd dfq ePdf cWoog sfhsf] ¿kdf k7fOg]5 . To:tf] cWoogsfhsf nflu b}lgs tyf e|d0feQf jf cGo ljQLo ;'ljwf sfo{sf/L kl/ifbaf6 tf]lsPadf]lhd x'g]5 . -$_♦ lzIfs jf sd{rf/Ln] ;]jf cjlwe/df Ps} k6s jf k6s k6s u/L ltg jif{;Dd cWoog labf kfpg]5 . t/ ljZjljBfnon] cfjZos 7fg]sf] cj:yfdf cWoog labfsf] cjlwdf b'O{ jif{;Dd yk ug{ ;Sg]5 . Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 57
62.
-%_ cWoog labf
kfPsf b]xfosf lzIfs jf sd{rf/Ln] sDtLdf b]xfosf] cjlw;Dd ljZjljBfno ;]jfdf /xL sfd ug'{kg]{5 / ;f]xL cg';f/ lghx¿nfO{ tf]lsPadf]lhdsf] sa'lnot u/fpg' kg]{5 . -s_ Ps jif{eGbf a9L # ltg jif{;Ddsf] cWoog labf pkef]u u/]sf lzIfs jf sd{rf/Ln] sDtLdf # jif{ . -v_ # -ltg_ jif{eGbf a9L % -kfFr_ jif{;Ddsf] cWoog labf pkef]u u/]sf lzIfs jf sd{rf/Ln] sDtLdf % -kfFr_ jif{;Dd . -^_ cWoog labf kfpg] lzIfs jf sd{rf/Ln] cfkmgf] cWoogdf ;Gtf]ifhgs k|ult u/]sf] 5}g eGg] ljZjljBfnonfO{ hfgsf/L k|fKt eO{ To;df ljZjf; nfu]df s'g} klg avt To:tf] lzIfs jf sd{rf/LnfO{ lghsf] labf /2 u/L lkmtf{ af]nfpg ;lsg]5 . -&_ pklgod -#_ adf]lhd cWoog labfdf hfg]afx]s c¿ sfo{qmddf cWoog labf lnO{ hfg rfxg] lzIfs jf sd{rf/Ln] cfkmgf] sfo{qmdsf] ljj/0f -cWoog ug]{ ljifo, cjlw, k/LIff OToflb_ ;lxt ;fwf/0ftM ^ dlxgf cufj} cfj]bg lbg' kg]{5 . -*_ cWoog labfdf a:g] s'g} klg lzIfs jf sd{rf/Ln] cWoog labfsf] cjlwdf klg ;]jf cjlwdf ;l~rt x'g] la/fdL labf kfpg]5 . 58
63.
-(_ sfo{sf/L kl/ifbn]
cfjZos b]v]df Ps cfly{s jif{df cWoog labf lbg ;lsg] lzIfs tyf sd{rf/Lsf] clwstd xb tf]Sg]5 . -!)_cWoog labf :jLs[t ug]{ clwsf/L lzIfssf] xsdf lzIffWoIf / sd{rf/Lsf] xsdf /lhi6«f/ x'g]5 . #!= :jfWoog labf M -!_ ljZjljBfnosf] :yfoL ;]jfdf /x]sf] jf cWoog jf a]tnaL labf pkef]u ul/;s]sf] ldltaf6 % jif{;Dd nuftf/ ;]jf ul/;s]sf] lzIfsnfO{ lghsf] pd]/sf] sf/0fn] clgjfo{ cjsfz kfpg Ps jif{eGbf a9L cjlw /x]5 / ljZjljBfnosf] sfddf afwf gkg]{ ePdf cg';Gwfg sfo{df nfUg jf cfkmgf] of]Uotf a9fpg jf kf7ok':ts n]Vg jf cGo tf]lsPsf] z}lIfs jf k|fl1s sfd ug{ ! jif{sf] :jfWoog labf lbOg]5 . o:tf] labf :jLs[t u/fpg'eGbf cufl8 ;DalGwt lzIfsn] cg';Gwfg sfo{ jf of]Uotf a9fpg] sfo{ jf kf7ok':ts n]Vg] jf tf]lsPsf] sfd ug]{ Θ k|:tfj cfˆgf] k|d'vdfkm{t lzIffWoIf;dIf k|:t't ug'{kg]{5 . -@_ o:tf] labfdf a:bf ljZjljBfno jf cGo ;/sf/L jf cw{;/sf/L jf u}/;/sf/L If]qdf tna jf cGo ;'ljwf jf kfl/>lds lnO{ jf glnO{ sfd ug{ kfpg] 5}g . t/ /fli6«o jf cGt/f{li6«o :t/df k|fKt x'g] k|fl1s lsl;dsf] cWoog jf cg';Gwfg;DaGwL km]nf]l;ksf nflu dgf]gog eO{ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 59
64.
:jfWoog labf pkef]u
ug]{ lzIfsnfO{ tf]lsPsf] kfl/>lds lngaf6 jl~rt ul/g]5}g . ♣ -#_ pklgod -!_ adf]lhd :jfWoog labfdf a:g] lzIfsn] k'/f tna kfpg]5 . o:tf] labf k|To]s % jif{;Dd nuftf/ ;]jf k'/f ul/;s]kl5 dfq k|fKt x'g ;Sg]5 . t/ o:tf] labf ;l~rt x'g]5}g / ;]jf cjlwe/df # k6seGbf a9L lng kfOg] 5}g . -$_ ljZjljBfno ;]jf cjlwe/ :jWoog labf lnO{ Ps k6s klg ga;]sf] lzIfs lgj[lQe/0f kfpg] u/L lgj[Q x'Fbf ♠ % -kfFr_ dlxgfsf] vfOkfO{ cfPsf] tna lghnfO{ lbOg]5 . ;f] :jfWoog labf Ps jf b'O{ k6s pkef]u u/L ;s]sf lzIfsx¿sf] xsdf :jfWoog labf a;]sf] k6s s6fO{ afFsL k6ssf] nflu % -kfFr_ dlxgfsf] tnasf] bfdf;fxLn] x'g] /sd lbOg]5 . -%_ pklgod -$_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg of] lgod k|f/De ePkl5 ljZjljBfno ;]jfafx]s cGoq hxfF;'s} ;]jf u/L ljZjljBfno ;]jfdf gofF k|j]z u/]sf lzIfssf] ljZjljBfno ;]jfaflx/sf] ;]jf cjlw ljZjljBfno ;]jfaf6 lgj[lQe/0f kfpg] u/L lgj[Q x'Fbf :jfWoog labfafkt lbOg] ;'ljwfsf] /sdsf] k|of]hgsf nflu u0fgf ul/g] 5}g . ♠ @)^@ ;fn kf}if @$ ut] a;]sf] lq=lj= ;efsf] j}7saf6 ;+zf]wg 60
65.
-^_ :jfWoog labf
;DalGwt cWoog ;+:yfg jf ;ªsfo jf ljZjljBfnosf] cGo s'g} lgsfosf] k|d'vsf] l;kmfl/;df lzIffWoIfn] :jLs[t ug]{5 . -&_ pklgod -!_ df pNn]lvt k|of]hgsf nflu :jLs[t :jfWoog labf ;dfKt x'g'eGbf sDtLdf #) -lt;_ lbg cufj} :jfWoog labf a;]sf lzIfsn] pklgod -!_ adf]lhdsf] sfo{;Dkfbg k]; eO;s]sf] k|df0fsf] cfwf/df dfq lgh lzIfsnfO{ ljZjljBfnosf] cfkmgf] ;DalGwt lgsfodf xflh/ u/fOg]5 . o:tf] k|ltj]bgsf] cWoog lzIffWoIf, 8Lg jf ;DalGwt lgsfon] tf]s]sf] sfo{ljlw cg';f/ d"NofÍg u/fOg]5 . -*_ pklgod -!_ df pNn]lvt k|of]hgsf nflu :jLs[t :jfWoog labfdf a;]sf lzIfsn] :jLs[t :jfWoog labfsf] cjlwdf ug'{ kg]{ sfo{;Dkfbg s'g} vf; sf/0fjz ;DkGg ug{ g;s]df jf lghaf6 sfo{;Dkfbg;DaGwL k]; ePsf] k|ltj]bg ;Gtf]ifhgs gePdf To:tf] sfo{ ;DkGg ug{ jf kl/dfh{g jf kl/is[t ug{ lghnfO{ lzIffWoIfn] a9Ldf # -ltg_ dlxgf;Ddsf] c;fwf/0f labf lbg ;Sg]5 . -(_ :jfWoog labfsf] k|of]hg k|lts"n sfo{ u/]df jf :jfWoog labfdf ug'{ kg]{ sfo{;Dkfbg gu/]df jf pklgod -&_ adf]lhdsf] sfo{ gu/]df lghdfly clVtof/jfnfn] ljefuLo sf/afxL ug{ ;Sg]5 . 61
66.
-!)_:jfWoog labf :jLs[t
ug]{ clwsf/L lzIffWoIf x'g]5 . #@ ♦ c;fwf/0f labfM -!_ :yfoL lzIfs jf sd{rf/Ln] c;fwf/0f labf lng' kg]{ sf/0f;lxt lgj]bg lbg' kg]{5 / ;f] sf/0f dgfl;j b]lvPdf lq=lj=n] Ps k6sdf Ps jif{df ga9fO{ / ;]jf cjlwe/df ltg jif{df ga9fO{ c;fwf/0f labf lbg ;Sg]5 . -@_ c;fwf/0f labfdf a:g] lzIfs, sd{rf/Ln] ;f] cjlwe/ tna kfpg] 5}g . -#_ Θ kf“r jif{ :yfoL ;]jf cjlw gk'uL s'g} klg lzIfs jf sd{rf/Ln] c;fwf/0f labf kfpg] 5}g . -$_ s'g} lzIfs jf sd{rf/Ln] lnPsf] c;fwf/0f labfsf] cjlw lghsf] ;]jf cjlwdf u0fgf ul/g] 5}g . -%_ c;fwf/0f labf sfo{sf/L kl/ifbn] :jLs[t ug]{5 . ##= ljz]if tnaL labfM -!_ ltg jif{ :yfoL ;]jf cjlw k'/f u/]sf sd{rf/LnfO{ ! -Ps_ dlxgfsf] k'/f tnaL labf lbOg]5 . -@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] labf hlt;'s} ;do;Dd klg hDdf x'g ;Sg]5 . t/ of] labf Ps k6sdf #) -tL;_ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 62
67.
lbgeGbf sd /
Ps jif{eGbf a9L lbOg] 5}g . of] labf lgod #! adf]lhdsf] :jfWoog labf gkfpg] sd{rf/Ln] dfq kfpg]5 . -#_ of] labfdf a:g] sd{rf/Ln] labf a;]sf] cjlwdf cfly{s nfe x'g] sfd ug{ kfpg] 5}g . ;]jf;DaGwL bIftf xfl;n ug]{ sfo{qmddf ;+nUg x'gsf nflu dfq of] labf lbOg]5 . o:tf] labf lng] sd{rf/Ln] labf lng'eGbf cufl8 cfkm"n] ug{ nfu]sf] bIftf xfl;n ug]{ sfo{qmdsf af/]df labf :jLs[t ug]{ clwsf/LnfO{ ljj/0f k]z ug'{ kg]{5 . labf ;lsPkl5 ;f] sf] k|df0f k]z ug'{kg]{5 . Pp6f ljj/0f k]z u/L cs}{ sfd ug]{ tyf tf]lsPsf] bIftf xfl;n gug]{ sd{rf/Lsf] labf ldnfg u/L cGo labfaf6 s66f ul/g] 5 . -$_ lgod -##_ cGtu{tsf] ljz]if tnaL labf pkef]u ug{ gkfPsf sd{rf/L ljZjljBfno ;]jfaf6 lgj[lQe/0f kfpg] u/L lgj[Q x'Fbf lgh sd{rf/Ln] ;f] labf pkef]u gu/]afkt lghsf] ljZjljBfno ;]jfsf] cfg'kflts lx;fadf a9Ldf ♠ % -kfFr_ dlxgfsf] vfOkfO{ cfPsf] tna lbg ;lsg]5 . @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf ♠ @)^@ kf}if @$ ut] a;]sf] lq=lj= ;efsf] j}7saf6 ;+zf]wg 63
68.
##s cGo labfx¿
tf]Sg ;Sg] -!_ jif]{ labf, lxp+b] labf / cGo labfx¿ sfo{sf/L kl/ifbn] tf]s] adf]lhd x'g]5 . -@_ :yfgLo labf ;DalGwt SofDk; jf lgsfo k|d'vn] tf]Sg]5 . ##v labfsf] clen]v /fVg' kg]{ M-!_ labf lbg] clwsf/Ln] cfkmgf]] dftxtdf sfd ug]{ lzIfs sd{rf/Lsf] labfsf] clen]v /fVg nufpg'kg]{5 . e}k/L / kj{ labfafx]ssf labfsf] clen]v k|To]s sfof{non] jif{ Joltt ePsf] tL; lbgleq sd{rf/L k|zf;g dxfzfvfdf k7fpg'kg]{5 . -@_ s'g} lzIfs sd{rf/L Ps sfof{noaf6 csf]{ sfof{nodf ;?jf jf a9'jf ePdf ;?jf jf a9'jfsf] hgfpsf] ;fy} labfsf] clen]vsf] ptf/ klg xfnsf] sfof{nodf k7fpg'kg]{5 . o:tf] labfsf] clen]v tf]lsP adf]lhd /fVg'kg]{5 . -#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] labfsf] clen]vsf] Psk|lt ptf/ ;DalGwt sd{rf/LnfO{ ;d]t lbg'kg]{5 . lgo'lQm jf a9'jfsf] nflu sf/afxL x“'bf o:tf] labfsf] clen]v k]z ug]{ lhDd]jf/L lzIfs sd{rf/Lsf] ;DalGwt sfof{nosf] x'g]5 . @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 64
69.
#$= labf ;l~rt
x'g]M s'g} lzIfs jf sd{rf/L ljZjljBfno ;]jfleqsf] Ps kbaf6 csf]{ kbdf ;?jf jf lgo'lQm ePdf lghsf] ;?jf jf lgo'lQm x'Fbfsf] avt ;l~rt /x]sf] ;a} lsl;dsf] labf gofF kbdf afxfn u/L ;~ro u/]sf] labf ;/x dflgg]5 . #$s= labf kl/0ft gx'g] M o; kl/R5]badf]lhd lzIfs sd{rf/Ln] h'g labf lnO{ a;]sf] xf] ;f]xL labf g} pkef]u ug'{kg]{5 . klxn] s'g} Ps lsl;dsf] labf :jLs[t ePsf]df To:tf] labf kl5 lsl/of labf jf k|;"lt labfafx]s csf]{ lsl;dsf] labfdf kl/0ft u/fpg kfOg] 5}g . #$v= ;fj{hlgs labf ufleg] M e}k/L cfpg] / kj{ labf, 3/ labf / lj/fdL labf afx]s c¿ s'g} k|sf/sf] labf lnO{ a;]sf] lzIfs sd{rf/Ln] lnPsf] labf cjlw leq ;fj{hlgs labf k/]df ;f] cjlw klg lgh sd{rf/Ln] lnPsf] labfdf ufleg]5 . #%= labf pkef]u ug{ gkfpg]M -!_ o; lgoddf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg sfo{sf/L kl/ifbaf6 cTofjZos ;]jf egL tf]lsPsf sd{rf/Lx¿n] s'g} klg ;fj{hlgs labf pkef]u ug{ kfpg] 5}gg . t/ ;f] afkt lghx¿n] ! jif{df &) lbgsf] ;§f labf kfpg] 5g . cfly{s jif{sf] cGtdf pkef]u gu/L afFsL /x]sf] ;§f labfsf] /sd vfOkfO{ cfPsf] tnasf] cg'kftdf lbOg]5 . @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 65
70.
-@_ o; lgoddf
h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ljZjljBfnosf] s'g} klg ;fjlws kbdf jf kbflwsf/Lsf] kbdf lgo'Qm ljZjljBfnosf lzIfs jf sd{rf/Ln] ;f] kbdf sfd u?Gh]n lgod @%, @^ / @( afx]s lgod @$ b]lv ## ;Ddsf] s'g} klg labf pkef]u ug{ kfpg] 5}g . t/ ;f] cjlwdf lghn] kfpg' kg]{ cfkmgf] ;flas kbsf] u|]8 j[l4 kfOg} /xg]5 . #^= labf clwsf/sf] ¿kdf gx'g]M labf clwsf/sf] ¿kdf dflgg] 5}g . ljZjljBfnosf] sfddf afwf gkg]{ u/L lbOg] ;'ljwf dfq dflgg]5 . la/fdL labf, lqmof labf / ;'Ts]/L g} x'Fbfsf] k|;"lt labf afx]s s'g} klg labf k"j{:jLs[lta]u/ pkef]u ug{ kfOg] 5}g . #&= labf :jLs[t ug]{ clwsf/LM -!_ tf]lsPsf] clVtof/jfnfn] labf :jLs[t ug{ ;Sg]5 . -@_ ljZjljBfnon] cTofjZos / pko'Qm 7fg]df cWoog labf jf c;fwf/0f labf jf :jfWoog labfdf a;]sf s'g} klg lzIfs jf sd{rf/LnfO{ lkmtf{ af]nfO{ ljZjljBfnosf] sfd jf ;]jfdf nufpg ;Sg]5 . •#&s =lzIfs sd{rf/Lsf] ;a} ;do ljZjljBfnosf] cwLg x'g]M o; lgoddf cGoyf n]lvPsf]df afx]s lq=lj= ;]jfsf lzIfs sd{rf/Lsf] ;a} ;do lqe'jg ljZjljBfnosf] c3Lg x'g]5 • @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 66
71.
/ h'g;'s} ;dodf
klg lghx¿nfO{ lq=lj=sf] sfddf nufpg ;lsg]5 . •#&v sfof{no ;do, ;dokfng / xflh/L M lqe'jg ljZjljBfnosf] sfof{no ;dosf] lgwf{/0f sfo{sf/L kl/ifbn] ;do–;dodf lg0f{o u/L tf]s]adf]lhd x'g]5 . sfo{sf/L kl/ifbn] lgwf{l/t u/]sf] ;dodf gcfpg] / sfof{nodf k6s k6s l9nf] cfpg], rf8f] hfg] tyf sfof{nosf] sfddfafx]s sfof{no ;dodf :jLs[lt glnO{ SofDk; sfof{no jf lgsfo 5f]8g] lzIfs sd{rf/LnfO{ ;DalGwt k|d'vn] uon s§L ug]{5 . dgfl;a dflkmssf] sf/0f k/]dfafx]s labfsf] lgsf;f glnO{ s'g} klg lzIfs sd{rf/L cfˆgf] sfof{nodf cg'kl:yt x'g'x'Fb}g . o;/L cg'kl:yt x'g] lzIfs sd{rf/Ln] ;ft lbgleq labfsf] lgj]bg lbg' kg]{5 . • @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 67
72.
kl/R5]b – ^ tna,
eQf, bz} vr{, cf}iflw–pkrf/ tyf cGo ;'ljwfx¿ #*= tna eQfM -!_ ljZjljBfno ;]jfdf axfn ePsf lzIfs tyf sd{rf/Ln] cfkmgf] kbdf axfnL u/]sf] lbgb]lv axfnL u/]sf] kbsf] tna, eQf, / cGo ;'ljwf kfpg]5g . -@_ ljZjljBfno ;]jfdf lgo'Qm ePsf lzIfs tyf sd{rf/Ln] ljZjljBfno ;]jfdf /xL sfd u/]afkt kfpg] tna, eQf, / cGo ;'ljwf sfo{sf/L kl/ifbn] ;do ;dodf tf]s]adf]lhd x'g]5 . -#_♦ o; lgodsf] s'g} lgod jf pklgodadf]lhd ;hfo kfPsf] jf cGoyf Joj:yf ePsf]df afx]s k|To]s :yfoL lzIfs tyf sd{rf/Ln] Ps jif{sf] ;]jf k'/f u/]kl5 jif{sf] Ps u|]8 j[l4 ;lxtsf] tna j[l4 kfpg] 5 / ;f] u|]8sf] ;ªVof / /sd sfo{sf/L kl/ifbn] tf]s] adf]lhd x'g]5 . /f]Ssf ePsf] tnaj[l4 km'Ssf ePdf ;f] tna a[l4sf] ldlt ;DalGwt clwsf/Ln] lnlvt ¿kdf hgfO/fVg' kg]{5 . #(= tna eQfsf] e'QmfgL M -!_ ljZjljBfno ;]jfdf axfn /x]sf lzIfs tyf sd{rf/Ln] k|To]s dlxgf ;dfKt ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 68
73.
x'g'eGbf ;fwf/0ftM a9Ldf
% lbg cufj} tnaeQfsf] e'QmfgL kfpg]5g . -@_ s'g} lzIfs jf sd{rf/Ln] ksfPsf] tna eQf lgh h'g;'s} Af]xf]/faf6 ;]jfdf g/x]df klg kfpg]5 . -#_ k|rlnt sfg'gdf Joj:yf ePsf] l:yltdf afx]s s'g} lzIfs tyf sd{rf/Lsf] tna s§f ul/g] 5}g . -$_ of] lgodadf]lhd labfdf a:bf jf cGo cj:yfdf tna gkfpg] egL :ki6 pNn]v ul/Psf]df afx]s lzIfs tyf sd{rf/Ln] kfpg] tna ;f] lzIfs jf sd{rf/L sfd ul//x]sf] jf labfdf a;]sf] avt /f]lsg] 5}g . -%_ sfo{sf/L kl/ifbn] tf]s]sf] kbx¿df sfo{/t sd{rf/Lx¿nfO{ tf]lsPadf]lhd n'uf eQf, u/d;'6, a'6, aif{fbL / cf]e/sf]6 cflb lbOg]5 . $)= b}lgs tyf e|d0f eQf M lzIfs tyf sd{rf/Ln] ljZjljBfnosf] sfdsf] l;nl;nfdf e|d0f ug'{ kbf{ kfpg] b}lgs tyf e|d0f eQf tyf cGo ;'ljwf sfo{sf/L kl/ifbn] tf]s]adf]lhd x'g]5 . $!= kfl/jfl/s b}lgs tyf e|d0f eQf M lzIfs tyf sd{rf/Lx¿;?jf x'Fbf kfpg] kfl/jfl/s b}lgs tyf e|d0f eQf sfo{sf/L kl/ifbaf6 tf]lsPadf]lhd x'g]5 . 69
74.
$@= lgnDag ePdf
kfpg] tna MΘ -!_ s'g} lzIfs jf sd{rf/L lgnDjg ePdf ;f] lgnDjgsf] cjlwe/ lghn] cfkmgf] tnasf] cfwf dfq kfpg]5 . t/ nfu]sf] cf/f]k k|dfl0ft geO{ lghn] ;kmfO kfPdf lgnDjg /x]sf] cjlwsf] cfwf tna kfPsf] eP ;f] s§f u/L / gkfPsf] eP k'/} tna - tna j[l4 x'g] ePdf ;f] ;d]t_ kfpg]5 . s;'/bf/ 7xl/Pdf lgnDjg ePsf] ldltb]lvsf] afFsL tna eQf kfpg] 5}g . -@_Ξ $#= ♦ rf8 kj{{ vr{M •-!_ lzIfs sd{rf/Ln] cfˆgf] wd{ ;+:s[lt, k/Dk/fcg';f/ dgfOg] rf8 kj{sf] nflu lzIfs sd{rf/Ln] vfOkfO{ cfPsf] Ps dlxgfsf] tna a/fa/sf] /sd k|To]s jif{ rf8 kj{ vr{sf] ¿kdf kfpg]5 . o:tf] /sd lzIfs sd{rf/Ln] Ps cfly{s jif{df Ps k6s cfˆgf] wd{, ;+:s[lt k/Dk/f cg';f/ dgfOg] d'Vo rf8 kj{sf] cj;/df e'QmfgL lng ;Sg]5 . •-@_ lgj[lQe/0f kfpg] u/L cjsfz k|fKt lzIfs sd{rf/LnfO{ lghn] kfpg] Ps dlxgfsf] lgj[lQe/0f a/fa/sf] /sd rf8 kj{ vr{sf] ¿kdf lbOg]5 . Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg Ξ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 vf/]h ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg • @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 70
75.
λ $$=cf}ifwL pkrf/ vr{
M -!_ ljZjljBfnosf :yfoL lzIfs tyf sd{rf/Ln] ljZjljBfno ;]jf cjlwe/df b]xfoadf]lhd vfOkfO{ cfPsf] tnaa/fa/ cf}ifwL pkrf/ vr{ kfpg] 5g M -s_ ♦ pk k|fWofks jf ;f] ;/x / !@ dlxgfsf] vfOkfO{ dflysf lzIfsx¿ tyf ;xfos cfPsf] tna a/fa/ k|zf;s jf ;f] ;/x / ;f] eGbf dflysf sd{rf/Lx¿ -tx ! s, v b]lv $ s, v ;Dd_ -v_ ;xfos k|lzIfs jf ;f] ;/x, x]8 !*dlxgfsf] vfOkfO{ cl;i6]G6, Nofa cl;:6]06, jf ;f]] ;/xnfO{ cfPsf] tna a/fa/ -tx % / ^ s, v dfq_ -u_ 8«fO{e/, 6fOlki6 -u_ jf ;f] ;/x @! dlxgfsf] vfOkfO{ / ;f] eGbf d'lgsf ;a} txnfO{ cfPsf] tna a/fa/ -tx & s, v / ;f] eGbf d'lgsf ;a}tx_ ο -!=!_ljZjljBfno ;]jfdf g/x]sf JolQm ljZjljBfnosf] kbflwsf/Lsf] kbdf lgo'Qm ePdf lghn] vfOkfO{cfPsf] tnasf] jif{sf] @ dlxgfsf] b/n] x'g cfpg] /sda/fa/ cf}iflw pkrf/ vr{ kfpg]5 / lghn] kbdf axfn /xbf cf}iflw pkrf/ vr{ afkt /sd lnPdf ;f] s6fO{ / glnPdf kbfjlw k'/f eO{ jf cGo s'g} k|sf/n] kbjf6 cnu ePdf ;f]cg';f/ cg'kflts lx;fan] x'g cfpg] Ps d'i6 /sd lghnfO{ pknAw u/fOg]5 . λ @)%@ r}q !# ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg ο @)%& cfif0f #) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 71
76.
-@_ s'g} lzIfs
sd{rf/L jf lghsf] kl/jf/sf] ;b:o la/fdL ePdf pklgod -!_ adf]lhd kfpg] /sddf ga9g] u/L b]xfoadf]lhd ePsf] cf}ifwL pkrf/ vr{ ljZjljBfnoaf6 lbOg]5 . -s_ /f]usf] pkrf/sf] lgldQ :jLs[lt k|fKt lrlsT;sn] hfFr ubf{ nfu]sf] z'Ns tyf hfFr u/L n]lvlbPsf] k|]:qmLK;g cg';f/ cf}iflw lsg]sf] vr{ . -v_ :jf:Yo ;+:yfdf egf{ x'Fbf / pkrf/ u/fpbf nfu]sf] lan adf]lhdsf] vr{ . -u_♦ ;a} lsl;dsf] lr/kmf/ -;lh{sn ck/];g_ ubf{ nfu]sf] lan adf]lhdsf] vr{ . -3_ cfkmgf] 3/ jf 8]/f 5f]8L csf]{ lhNnf jf ljb]zdf uO{ cf}ifwL pkrf/ u/fpbf To:tf] :yfgdf k'Ubfsf] / kms{bfsf] la/fdLsf] / s'?jf rlxg] cj:yf eP Ps hgf s'?jf ;Ddsf] oftfoft vr{sf] k"/} /sd / vfgf vr{afkt ;DalGwt lzIfs sd{rf/Ln] lq=lj= lgodadf]lhd kfpg] b}lgs eQfsf] krxQ/ k|ltzt /sd . :ki6Ls/0fM -s_ :jLs[t lrlsT;s eGgfn] lq=lj= ;]jfdf lrlsT;ssf] ¿kdf axfnL /x]sf] jf g]kfn d]l8sn sfplG;ndf jf ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 72
77.
g]kfn cfo'j]{b sfplG;ndf
lrlsT;ssf] ¿kdf btf{ ePsf]nfO{ hgfpFb5 . -v_ lrlsT;ssf] k|]:qmLK;g / ;f] cg';f/sf] lan 5flkPsf] x'g'kg]{5 . cf}ifwL pkrf/ vr{ lng'k/]df ;Ssn k|]:qmLK;g / lan k]; ug'{ kg]{5 . -u_ o; lgoddf kl/jf/ ;b:o eGgfn] lzIfs jf sd{rf/L cfkm};Fu a:g] tyf cfkm}n] kfng kf]if0f ug'{kg]{ klt, kTgL, 5f]/f jf wd{k'q cfljjflxtf 5f]/L jf cljjflxtf wd{k'qL ;Demg' k5{ / cfkm}n] kfng kf]if0f ug'{kg]{ afa', cfdf jf ;f}t]gL cfdfnfO{ ;d]t hgfp5 . -#_ o; lgodadf]lhd cf}ifwL pkrf/ vr{ dfu ug]{ jf k|fKt ug]{ lzIfs sd{rf/LnfO{ cf}ifwL pkrf/ vr{ lnPsf] em'7f Joxf]/f k|dfl0ft x'g cfPdf To:tf lzIfs sd{rf/Lpk/ lq=lj=lgodcg';f/ sf/afxL x'g ;Sg]5 . -$_ o; lgodcg';f/ cf}ifwL pkrf/ vr{ ug]{ lzIfs÷sd{rf/L sfof{nodf xflh/ x'g g;Sg] u/L la/fdL ePsf] cj:yfdf la/fdL labf afFsL eP;Dd la/fdL labf g} dfu ug'{ kg]{5 . la/fdL labf afFsL gePdf dfq cGo labf lng ;lsg]5 . -%_Σ s'g} lzIfs sd{rf/L la/fdL ePdf cf}ifwL pkrf/sf] nflu lgsf;f lbFbf la; jif{sf] cjlwnfO{ ;]jfsf] k'/f cjlw dfgL To;sf] cg'kftdf la/fdL x'g] lzIfs Σ @)%^ kf}if #) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 73
78.
sd{rf/Ln] u/]sf] ;]jf
cjlwn] lx;fa u/L o; lgodadf]lhd cf}ifwL pkrf/ vr{ lbOg]5 . ;]jf cjlw u0fgf ubf{ c:yfoL jf s/f/ ;]jf c6'6 /fvL :yfoL ePsf] cjlwnfO{ ;d]t u0fgf ul/g]5 . ^= eljiodf lq=lj= ;]jfsf] lgldQ cof]Uo 7xl/g] u/L ;]jfaf6 avf{:t ul/Psf] cj:yfdf afx]s c¿ h'g;'s} a]xf]/faf6 lq=lj=sf :yfoL lzIfs sd{rf/L ;]jfaf6 cnu x'Fbf o; lgodadf]lhd ;]jf cjlwe/df kfpg] cf}ifwL pkrf/ vr{ dWo] s]xL lnO{ jf glnO{ cf}ifwL pkrf/ vr{ lng afFsL /sd Psd'i7 lng kfpg]5 . o;/L afFsL /x]sf] /sd Psd'i7 lnFbf la; jif{;Dd ;]jf u/]sfn] b; k|ltzt yk, aL; jif{eGbf a9L kRrL; jif{ ;]jf u/]sfn] kGw| k|ltzt yk / klRr; jif{eGbf a9L ;]jf u/]sfn] aL; k|ltzt yk x'g] u/L x'g cfpg] /sd Psd'i7 lng kfpg]5 . -&_ cf}iflw pkrf/ vr{ ;~rfng ug{ Ps ;~rfns ;ldlt x'g]5 . h;sf] u7g b]xfoadf]lhd x'g]5M -s_ /lhi6«f/ cWoIf Θ -v_ lrlsT;fzf:q cWoog ;+:yfgsf 8Lg jf lghn] tf]s]sf] lrlsT;s k|ltlglw ;b:o -u_ k|d'v, cfly{s k|zf;g dxfzfvf ;b:o -3_ k|d'v, sd{rf/L k|zf;g dxfzfvf ;b:o Θ -ª_ pks'nkltaf6 dgf]gLt sd{rf/L Ps hgf ;b:o Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 74
79.
Θ -r_ lzIffWoIfaf6 dgf]gLt
lzIfs Ps hgf ;b:o -5_ cfly{s pk lgoGqs cf}ifwL pkrf/sf] sfd x]g]{ ;b:o– ;lrj kb]g ;b:oafx]s cGo ;b:osf] kbfjlw b'O{ jif{sf] x'g]5 . a}7sdf pkl:yt ;b:ox¿nfO{ tf]lsPadf]lhd a}7s eQf lbOg]5 . -*_ pklgod -&_ sf] nflu cfjZos 7fg]df cGo af]8{ u7g ug{ ;lsg]5 . o;/L u7g u/]sf] af]8{sf ;b:ox¿nfO{ tf]lsPadf]lhd a}7s eQf lbOg]5 . $$s=cËeË eP jf rf]6k6s nfu]afkt kfpg] ;'ljwf M -!_s'g} lzIfs sd{rf/L ljZjljBfnosf] sfdsf] l;nl;nfdf b'3{6gfdf k/L rf]6k6s nfUg uPdf rf]6k6ssf] pkrf/ u/fpg cfjZos kg]{ cjlwe/sf] lgldQ lzIfs sd{rf/Ln] lghsf] s'g} klg ;+lrt labfaf6 labf s§f gx'g] u/L k"/f tna;lxtsf] yk la/fdL labf kfpg]5 . -@_ pklgod -!_ adf]lhd pkrf/ u/fp“bf nfu]sf] pkrf/ vr{sf] ztk|ltzt /sd To:tf] lzIfs sd{rf/Ln] kfpg]5 . o:tf] pkrf/ vr{ kfPsf] sf/0fn] To:tf] sd{rf/Ln] kl5 la/fdL x'“bf lgod $$ sf] pklgod -!_ adf]lhd kfpg ;Sg] pkrf/ vr{ kfpgdf s'g} afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g . Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 75
80.
-#_ pklgod -@_
adf]lhd pkrf/ ubf{ cfFvf, xft jf v'§fsf] k|Tof/f]k0f ug'{ kg]{ ePdf o;/L cËk|Tof/f]k0f ubf{ nfUg] ;Dk"0f{ vr{ To:tf] lzIfs sd{rf/Ln] kfpg]5 . -$_ s'g} lzIfs sd{rf/Ln] hfghfg cfÎg} uDeL/ nfk/afxLn] rf]6k6s nufPsf] sf/0fn] cËeË ePsf]df o; lgodadf]lhdsf] ;'ljwf kfpg] 5}g . -%_ pklgod -@_ adf]lhd pkrf/ u/fpFbf u/fp+b} s'g} lzIfs sd{rf/Lsf] d[To' ePdf To;/L pkrf/ u/fpbf nfu]sf] pkrf/ vr{sf] /sd lghsf] xsjfnfnfO{ lbOg]5 . -^_ o; lgod adf]lhdsf] pkrf/ vr{ kfpg c:ktfn egf{ ePsf] tLg dlxgf leq bfjL ul/;Sg' kg]{5 . $%= ljZjljBfno ;]jf kbssf] Joj:yf M♦ @% jif{ ljZjljBfno ;]jf u/]sf lzIfs tyf sd{rf/LnfO{ sfo{sf/L kl/ifbaf6 tf]lsPadf]lhdsf] ljleGg ju{ / >]0fLsf] ljZjljBfno ;]jf kbs, k|df0fkq / gub k'/:sf/ k|bfg ug{ ;lsg]5 . $^= bfx ;+:sf/ vr{ M ljZjljBfno ;]jfdf axfndf /x]sf] cj:yfdf s'g} j}tlgs kbflwsf/L jf lzIfs jf sd{rf/Lsf] d[To' x'Fbf lghsf] bfx ;+:sf/afkt ?= ♦ @),))).– -aL; xhf/_ lgh d[ts JolQmsf] xsbf/nfO{ lbOg]5 . ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 76
81.
$&= k|yfldstf /
d"No ;x'lnot M ljZjljBfnosf] s'g} cfªlus c:ktfn jf ;]jf lgsfoaf6 k|bfg x'g] ;]jf jt{dfg tyf e"tk"j{ kbflwsf/L, lzIfs jf sd{rf/Ln] pkof]u ug'{kg]{ cj:yfdf lghx¿nfO{ sfo{sf/L kl/ifbaf6 tf]lsPadf]lhdsf] k|fyfldstf / d"No ;x'lnot k|bfg ul/g]5 . $&s=:jf:Yo pkrf/ sf]if M -!_ ljZjljBfnodf sfo{/t kbflwsf/L,:yfoL lzIfs tyf sd{rf/Lsf] :jf:Yo pkrf/sf nflu Ps :jf:Yo pkrf/ sf]if :yfkgf ul/g]5 . -@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] sf]ifdf b]xfo adf]lhdsf] /sd hDdf ul/g]5 . -s_ kbflwsf/L, :yfoL lzIfs tyf sd{rf/Ln] vfOkfO{ cfPsf] tnasf] Ps k|ltzt a/fa/ s66L u/L x'g cfpg] /sd, -v_ ljZjljBfnon] ;do;dodf hDdf ul/lbPsf] /sd, -u_ g]kfn ;/sf/ jf cGo lgsfoaf6 k|fKt /sd / -3_ tf]lsPsf] cGo /sd . -#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] sf]ifaf6 ljZjljBfnosf kbflwsf/L, :yfoL lzIfs sd{rf/Lx¿sf] lq=lj= lzIf0f c:ktfn nufot cGo tf]lsPsf] c:ktfndf ul/g] cf}ifwL afx]ssf :jf:Yo pkrf/sf] /sd a]xf]l/g]5 . -$_ pklgod -!_ adf]lhdsf] sf]ifaf6 ljZjljBfnosf kbflwsf/L, :yfoL lzIfs sd{rf/Lx¿sf] >Ldfg, >LdtL, afa', cfdf tyf gfaflnu 5f]/f, 5f]/Lsf nflu nfUg] :jf:Yo @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 77
82.
pkrf/ /sdsf] sfo{sf/L
kl/ifbaf6 tf]lsPsf] k|ltzt a]xf]l/g]5 . -%_ pklgod -!_ adf]lhdsf] sf]ifaf6 ljZjljBfno ;]jfaf6 lgj[t kbflwsf/L, lzIfs, sd{rf/Lx¿nfO{ klg :jf:Yo pkrf/sf] /sd Joxf]g{ ;lsg]5 . lgj[t kbflwsf/L, lzIfs, sd{rf/Lsf] s66L ul/g] /sd / vr{ a]xf]l/g] k|ltzt tf]lsP adf]lhd x'g]5 . -^_ sf]if ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsPadf]lhd x'g]5 . $*=r]o/ k|bfg ug]{ Joj:yf M -!_♦ ljZjljBfnoaf6 jf :jb]zL jf ljb]zL z}lIfs jf cGo ;ª3÷;+:yf jf JolQmaf6 k|fKt sf]ifåf/f :yflkt r]o/ ljZjljBfno ;]jfsf axfnjfnf lzIfsx¿dWo] pko'Qm lzIfsnfO{ ;DalGwt ljBfkl/ifbsf] l;kmfl/;df sfo{sf/L kl/ifbn] k|bfg ug{ ;Sg]5 . -@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] r]o/sf] Joj:yf, ;'ljwf, ;t{ / cGo sfo{ljlw k|fl1s kl/ifbsf] l;kmfl/;df sfo{sf/L kl/ifbaf6 tf]lsPadf]lhd x'g]5 . $(= ljz]if cfly{s ;'ljwfM Θ ljZjljBfno ;]jfsf lzIfs sd{rf/Lsf] ;]jfdf 5“b} d[To' ePdf lghsf] xsjfnfnfO{ c;L xhf/ ¿k}ofF Psd'i6 k|bfg ul/g] 5 . ♣ -s_ ♣ -v_ ♣ -u_ ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg Θ @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg ♣ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 vf/]h 78
83.
kl/R5]b – & cjsfz,
pkbfg / lgj[lQe/0f %)= clgjfo{ cjsfzM -!_ lzIfs tyf sd{rf/LnfO{ lghsf] pd]/ ^# jif{ k'/f ePkl5 ljZjljBfno ;]jfaf6 clgjfo{ cjsfz lbOg]5 . -@_ sd{rf/Lsf] xsdf k|zf;s kbdf kfFr jif{ ;]jf ul/;s]kl5 clgjfo{ cjsfz lbOg]5 . t/ sfo{sf/L kl/ifbn] lghsf] ;]jf ljZjljBfnon] cfjZos 5 eg] dx;'; u/]df Ps k6snfO{ a9Ldf b'O{ jif{;Dd ;]jf cjlw yk ug{ ;Sg]5 . -#_♦ o; lgodsf] k|of]hgsf] nflu lzIfs jf sd{rf/Lsf] pd]/ ;]jfdf k|j]z ubf{ lghn] k]; u/]sf] lzIf0f ;+:yfsf] k|df0fkqdf lsl6Psf] hGd lbg jf jif{af6 x'g cfPsf] pd]/ jf gful/stfsf] k|df0fkqdf lsl6Psf] hGd lbg jf jif{af6 x'g cfPsf] pd]/ jf lghn] e/]sf] j}olSts gf]s/L ljj/0f -l;6/f]n_ df n]vL lbPsf] hGd ldlt jif{lbgaf6 x'g cfPsf] pd]/dWo] h'g pd]/af6 lgh klxn] cjsfz x'G5 ;f]xL cfwf/df u0fgf ul/g]5 . -$_♦ jif{ jf ;Djt dfq pNn]v ePsf] k|df0fkqsf cfwf/df hGd ldlt sfod ubf{ b]xfo adf]lhd sfod ul/g]5M ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 79
84.
-s_ gful/stfsf] k|df0f
kqsf] xsdf k|df0fkq k|fKt u/]sf] ldltsf cfwf/df, -v_ z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkqsf] xsdf k|df0fkq hf/L ePsf] ldltsf] cfwf/df, -u_ l;6/f]nsf] xsdf ;'? egf{ ePsf] ldltsf] cfwf/df •-%_s'g} k|df0fkqdf jif{ dfq pNn]v ePsf] / csf]{ k|df0fkqdf k'/f hGd ldlt v'n]sf] /x]5 tyf To:tf] k|df0fkqdf plNnlvt hGd ldltx¿sf] lardf Ps jif{ ;Ddsf] cGt/ b]lvPdf k'/f v'n]sf] hGd ldltnfO{ cfwf/ dfGg' kg]{5 . t/ o;/L 5'§f5'§} k|df0fkqdf pNn]v ePsf] hGd ldltsf] cGt/ Ps jif{ eGbf a9L ePdf jif{ dfq pNn]v ePsf] k|df0fkqsf] cfwf/df pklgod -$_adf]lhd hGd ldlt sfod ul/g]5 . %!= :j}lR5s cjsfzM @)jif{;Dd :yfoL ;]jf ul/;s]sf ljZjljBfnosf lzIfs jf sd{rf/LnfO{ lghsf] OR5f ePdf lgo'lQm ug]{ clwsf/Ln] ;]jfaf6 cjsfz lng cg'dlt lbg ;Sg]5 . o:tf] :j}lR5s cjsfz lng] lzIfs jf sd{rf/LnfO{ ljZjljBfnosf] ljQLo cj:yfnfO{ ljrf/ u/L sfo{sf/L kl/ifbn] a9Ldf & jif{;Ddsf] lgj[lQe/0fsf] /sd Psd'i6 k]:sLsf] ¿kdf lbg ;Sg]5 / lgj[Q ePsf] avt kfPsf] k]:sL /sd e'QmfgL ePkl5 dfq lgoldt ¿kn] kfpg] lgj[lQe/0f lbOg]5 . o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f • @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 80
85.
n]lvPsf] eP tfklg
sDtLdf % -kfFr_ jif{sf] Psd'i6 lgj[lQe/0f kfPsf lzIfs jf sd{rf/Lsf] lgj[lQe/0f k]:sLsf] ¿kdf /xFbfsf] cjlwdf a9g] 5}g . %@= ;]jf cjlwsf] u0fgfM -!_♦ o; kl/R5]bsf] k|of]hgsf lgldQ ;]jfsf] cjlw u0fgf ubf{ ljZjljBfno ;]jfdf c:yfoL jf s/f/ ;]jfdf /xL c6'6 ;]jf u/L :yfoL ePsf] / :yfoL lgo'lQm eO{ ;]jf u/]sf] k/LIf0fsfnsf] cjlw tyf lgnDagdf /x]sf] cjlw;d]tnfO{ u0fgf ul/g]5 . s'g} lzIfs jf sd{rf/L ljZjljBfno ;]jfsf nflu cof]Uo x'g] u/L avf{:t ePsf]df kl5 s'g} sf/0fn] ;f] cof]Uotf 5'6g uPsf] jf ;]jfaf6 x6fOPsf]df k]ml/ lgh lzIfs jf sd{rf/Lsf] :yfoL lgo'lQm ePdf jf /flhgfdf lbO{ ljZjljBfno ;]jf 5f8]sf]df kl5 lgh lzIfs jf sd{rf/L ljZjljBfno ;]jfdf :yfoL lgo'lQm ePdf jf ljZjljBfnosf] s'g} ;ªu7g jf lgsfo jf kb vf/]hLdf k/L kl5 ljZjljBfno ;]jfdf :yfoL lgo'lQm ePdf ;f] cjlwsf] pkbfg jf lgj[lQe/0f lnPsf] /x]g5 eg] 6'6 ePsf] cjlw s6fO{ cl3sf] / kl5sf] cjlw ljZjljBfnosf] pkbfg jf lgj[lQe/0fsf k|of]hgsf] nflu u0fgf ul/g]5 . -@_♦ @)@* ;fncl3 ljZjljBfno ;]jfdf sfo{/t lzIfs tyf sd{rf/Lsf] xsdf / ljZjljBfnodf ufleg cfPsf z}lIfs ;+:yfx¿af6 :jtM ljZjljBfno ;]jfdf k|j]z u/]sf u}/;/sf/L z}lIfs ;+:yfsf lzIfs tyf sd{rf/Lsf] xsdf ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 81
86.
;DalGwt dxfljBfno /
u}/;/sf/L ;+:yfdf c:yfoL jf :yfoL ;]jf ;'? u/]sf] cjlwb]lv g} pkbfg jf lgj[lQe/0fsf k|of]hgsf nflu dfq ;]jf cjlw u0fgf ul/g]5 . -#_ s'g} ;/sf/L lzIfs jf sd{rf/L ljZjljBfno ;]jfdf sfhdf cfO{ sfd ul//x]sf] cj:yfdf ;/sf/L ;]jfaf6 /flhgfdf u/L ljZjljBfno ;]jfdf k|j]z kfO{ c6'6 ;]jf u/]sf :yfoL lzIfs jf sd{rf/Lsf] xsdf ;/sf/L ;]jfdf c:yfoL jf ljsf;tkm{ lgo'Qm ePsf jf :yfoL ePsf ldltb]lv pkbfg jf lgj[lQe/0fsf] k|of]hgsf nflu dfq ;]jf cjlw u0fgf ul/g]5 . -$_ ljZjljBfno ;]jfdf :yfoL lgo'lQm eO{ sfd ul//x]sf s'g} k|zf;lgs sd{rf/L lgodfg';f/ lzIf0ftkm{ lgo'Qm ePdf lghn] k|zf;lgs kbdf /xL ;]jf u/]afkt kfpg] pkbfg jf lgj[lQe/0f glnPdf dfq lghsf] ;]jf cjlw pkbfg jf lgj[lQe/0fsf k|of]hgsf] nflu lzIf0ftkm{ hf]8L u0fgf ul/g]5 . of] lgod ;f]xL k|lqmofcg';f/ lzIf0faf6 k|zf;gtkm{ cfpg] lzIfsnfO{ klg nfu" x'g]5 . ♣ -%_ %#= pkbfgM -!_ % jif{ jf ;f]eGbf a9L :yfoL ;]jf u/]sf t/ lgj[lQe/0f kfpg] cjlw gk'u]sf lzIfs jf sd{rf/Ln] cjsfz kfPdf jf /flhgfdf :jLs[t u/fO{ ljZjljBfno ;]jfaf6 cnu ePdf jf ljZjljBfno ;]jfsf] lgldQ ♣ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 vf/]h 82
87.
eljiodf cof]Uo g7xl/g]
u/L ljZjljBfno ;]jfaf6 x6fOPdf b]xfosf b/n] pkbfg kfpg]5g . -s_ % jif{b]lv !) jif{;Dd ljZjljBfno ;]jfdf /x]sf lzIfs jf sd{rf/Ln] ljZjljBfno ;]jfdf cfk"m /x]sf] k|To]s jif{sf lgldQ vfOkfO{ cfPsf] cflv/L tnan] cfwf dlxgfsf] tna, -v_ !) jif{eGbf a9L !% aif{;Dd ljZjljBfno ;]jfdf /x]sf lzIfs jf sd{rf/Ln] ljZjljBfno ;]jfdf cfk"m /x]sf] k|To]s jif{sf lgldQ vfOkfO{ cfPsf] cflv/L tnasf b/n] ! dlxgfsf] tna, -u_ !% jif{eGbf a9L @) jif{ k'/f geP;Dd ljZjljBfno ;]jfdf /x]sf lzIfs jf sd{rf/Ln] ljZjljBfno ;]jfdf cfk"m /x]sf] k|To]s jif{sf lgldQ vfOkfO{ cfPsf] clv/L tnasf] $% lbgsf] tna . ♣ t/ -!_ -@_ ljZjljBfnonfO{ s'g} ;ªu7g jf lgsfo jf kb g} grflxg] eO{ vf/]hLdf k/]sf] jf zf/Ll/s c:j:ytfsf] sf/0fn] ljZjljBfno ;]jfdf /xg c;dy{ ePsf] s'g} lzIfs jf sd{rf/Ln] sDtLdf # jif{ k'/f ;]jf u/]sf] /x]5 / lghsf] ;]jfsf] hDdf cjlwdf % jif{ yk]df lgj[lQe/0f kfpg] cjlw k'Ub}g eg] vf/]hLdf k/]sf jf zf/Ll/s c:j:ytfsf] sf/0fn] ljZjljBfnosf] ;]jf ug{ c;dy{ jf ♣ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 vf/]h 83
88.
d[To' ePsf] cjlw;Ddsf]
lghsf] ;]jfsf] hDdf % jif{ ykL x'g cfpg] cjlwsf] lx;fjn] lghnfO{ o; lgodadf]lhd pkbfg lbOg]5 . -#_ ljZjljBfnosf] ;]jf kfpg jf ;f] ;]jfdf axfn /xg] p2]Zon] lzIff;DaGwL s'g} of]Uotf, ltg k':tf, gfd, y/, jtg, gful/stf 9fF6]sf] k|dfl0ft x'g cfPdf of] lgodadf]lhd pkbfg lbOg] 5}g . %$= lgj[lQe/0f M -!_ • sDtLdf % jif{ :yfoL e} @) jif{ jf ;f]eGbf a9L ;do;Dd ljZjljBfno ;]jfdf ;+nUg lzIfs jf sd{rf/Ln] cjsfz k|fKt u/]sf] ldltb]lv g} b]xfoadf]lhd dfl;s lgj[lQe/0f kfpg]5gM hDdf ;]jf jif{ x cflv/L tnasf] /sd %) -@_ o; lgodcg';f/ kfpg] lgj[lQe/0fsf] dfl;s /sd ;DalGwt lzIfs jf sd{rf/Ln] vfOkfO{ cPsf] dfl;s tnasf] cfwf /sdeGbf sd x'g] 5}g . -#_Σ ljZjljBfnonfO{ cfkmgf] s'g} ;ªu7g jf lgsfo jf kb g} grflxg] eO{ vf/]hLdf k/]sf] jf zf/Ll/s c:j:ytfsf sf/0fn] ljZjljBfnosf] ;]jf ug{ c;dy{ ePsf] jf d[To' ePsf] s'g} lzIfs jf sd{rf/Lsf] ;]jfsf] hDdf cjlwdf % • @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf Σ @)%^ kf}if #) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 84
89.
jif{;Dd yk]df lgj[lQe/0f
kfpg ;Sg] ePdf lgj[lQe/0f kfpg] cjlw k'¥ofpg a9Ldf % jif{;Dd ylkg]5 . -$_ eljiodf ljZjljBfno ;]jfsf lgldQ ♣ cof]Uo 7xg]{ u/L ;]jfaf6 avf{:t ul/Psf] lzIfs tyf sd{rf/Ln] o; lgodadf]lhd lgj[lQe/0f kfpg ;Sg] 5}g . -$s_ ljZjljBfno ;]jfaf6 cjsfz k|fKt u/L lgj[lQe/0f kfO/x]sf] s'g} lzIfs sd{rf/Ln] cGo b]zsf] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt k|fKt u/]sf] b]lvPdf To:tf] lzIfs sd{rf/Ln] o; lgodadf]lhd lgj[lQe/0f kfpg ;Sg] 5}g . -$v_ s'g} lzIfs sd{rf/Lsf] ;uf]nsf] klt jf kTgLn] cGo s'g} d'n'ssf] :yfoL cfjf;Lo cg'dlt k|fKt u/]sf] b]lvPdf :yfoL cfjf;Lo cg'dlt lnPsf] To:tf] lzIfs sd{rf/Lsf] klt jf kTgLn] sd{rf/L ;~ro sf]ifsf] /sd afx]s lgj[lQe/0f nufot o; lgod adf]lhdsf] cGo s'g} klg ;'ljwf kfpg] 5}g . -%_ ljZjljBfnosf] s'g} kbdf cl3 u/]sf] ;]jfafkt lgj[lQe/0f kfO/x]sf] e"tk"j{ lzIfs jf sd{rf/L kl5 ljZjljBfnosf] lzIfs jf sd{rf/Lsf] kbdf lgo'Qm ePdf lghn] kl5 u/]sf] ;]jfafkt of] lgodadf]lhd lgj[lQe/0f kfpg] 5}g . ♣ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 vf/]h @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 85
90.
-%s_ljZjljBfno ;]jf jf
;/sf/L ;]jf jf g]kfn ;/sf/sf] cfly{s nufgL ePsf] jf g]kfn ;/sf/sf] :jfldTj ePsf] ;fj{hlgs ;+:yfaf6 lgj[t eO{ lgj[lQe/0f lnO/x]sf] JolQm dfl;s kfl/>lds jf cGo ;'ljwf kfpg] u/L ljZjljBfnosf] kbflwsf/L jf cGo kbdf lgo'Qm ePdf To:tf] JolQmn] ljZjljBfno jf cGo lgsfoaf6 lgj[lQe/0f kfpg] 5}g . To;}u/L ljZjljBfno ;]jfaf6 lgj[t eO{ lgj[lQe/0f lnO/x]sf] JolQm ;/sf/L ;]jf jf g]kfn ;/sf/sf] cfly{s nufgL ePsf] jf g]kfn ;/sf/sf] :jfldTj ePsf] ;fj{hlgs ;+:yfsf] dfl;s kfl/>lds kfpg] u/L s'g} kbdf lgo'Qm ePdf To:tf] JolQmn] ljZjljBfnoaf6 lgj[lQe/0f kfpg] 5}g . -%v_ pklgod -%s_ adf]lhdsf JolQmx?dWo] gof“ lgo'lQm x'g] kbflwsf/Ln] Ps dlxgfleq / xfn jxfn /x]sf] kbflwsf/Ln] of] lgod nfu" ePsf] ldltn] Ps dlxgfleq ;f] sf] hfgsf/L lgo'lQm ePsf] ;DalGwt lgsfo dfkm{t sd{rf/L k|zf;g dxfzfvfnfO{ lbg'kg]{ 5 . -^_ ljZjljBfnosf] ;]jf kfpg] jf ;f] ;]jfdf axfn /xg] p2]Zon] lzIff;DaGwL s'g} of]Uotf, ltg k':tf, pd]/, gfd, jtg, gful/stf 9fF6]sf] k|dfl0ft x'g cfPdf of] lgodadf]lhd lgj[lQe/0f lbOg] 5}g . -&_ lgj[lQe/0fdf j[l4 b]xfoadf]lhd ul/g]5M @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 86
91.
λ -s_ axfnjfnf lzIfs
jf sd{rf/Lsf] tna j[l4 x'Fbf tnasf] ;'? cªsdf hlt j[l4 ePsf] 5 To;sf] b'O{ ltxfO{ /sd ;dfg kbdf lgj[Q ePsf lzIfs jf sd{rf/Lsf] lgj[lQe/0f /sddf klg yk ul/g]5 . σ -v_ σ -u_ σ -3_ Α -ª_lq=lj=;]jfaf6 lgj[Q ePsf e"tk"j{ lzIfs÷sd{rf/LnfO{ vfOkfO{ cfPsf] dfl;s lgj[lQe/0f a/fa/sf] /sd ♦ rf8kj{ vr{ afkt lbOg]5 . • %$s= pkbfg / lgj[lQe/0f;DaGwL ljz]if Joj:yfM -!_ kl/R5]b & df cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg lqe'jg ljZjljBfnon] ;"rgf k|sflzt u/L tf]s]sf] ldlteGbf kl5 lgo'Qm x'g] lzIfs tyf sd{rf/Lx¿nfO{ pkbfg tyf lgj[lQe/0f lbg] k|of]hgsf] nflu lqe'jg ljZjljBfnon] 5'§} pkbfg tyf lgj[lQe/0f s]fif v8f ug]{5 . To:tf lzIfs sd{rf/Lx¿sf] dfl;s tnaaf6 b; k|ltztsf b/n] s§L u/L ;f] /sddf Tolt g} /sd lqe'jg ljZjljBfnoaf6 yk u/L x'g cfpg] /sd ;f] sf]ifdf hDdf u/L lbg]5 . λ @)%@ r}q !# ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg σ @)%^ kf}if #) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 vf/]h Α @)%% kf}if #) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 87
92.
-@_ pklgod -!_
adf]lhd lqe'jg ljZjljBfnoaf6 ;"rgf k|sflzt ePkl5 lgo'Qm x'g] lzIfs tyf sd{rf/Lsf] xsdf kl/R5]b ^ sf] cjsfz pkbfg / lgj[lQe/0fsf] lgod %) afx]s cGo %!, %@, %#, %$, %%, %^, %&, %*, %(, ^), ^! / ^@ lgod nfu" x'g] 5}g . -#_ pklgod -!_ adf]lhd dfl;s tnaaf6 s§f ul/Psf] /sd, ljZjljBfnoaf6 yk ul/Psf] /sd / ;f]afkt kfs]sf] Aofh;d]t kl/R5]bsf] lgod *@ sf] -v_ -@_ sf] cj:yfdf afx]s cGo h'g;'s} k|sf/n] lq=lj= ;]jfaf6 cnu x'Fbfsf avt Psd'i6 kfpg] 5 . t/ kl/R5]b !) sf] lgod *@ -v_ -@_ adf]lhd eljiodf ljZjljBfno ;]jfsf] lgldQ cof]Uo 7xl/g] u/L ;]jfaf6 x6fOPsf jf avf{:t u/]sf lzIfs tyf sd{rf/Ln] pQm sf]ifdf lghsf] tnaaf6 s§f ul/Psf] s'n /sd / ;f]afkt kfs]sf] Aofh dfq Psd'i6 lng kfpg]5 . -$_ pklgod -!_ adf]lhd v8f ePsf] pkbfg tyf lgj[lQe/0f sf]ifdf hDdf x'g] /sdsf] Joj:yfkg, ;~rfng, sf]if s§L ug]{ k|lqmof, pkbfg tyf lgj[lQe/0f k|of]hgsf] nflu sf]if s§L /sdsf] e'QmfgL tyf sf]if ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsPadf]lhd x'g]5 . %= lgod %$ adf]lhd lgj[lQe/0f kfpg] lq=lj=sf lzIfs tyf sd{rf/Lx¿sf] xsdf lgod %$s nfu" x'g] 5}g . 88
93.
%%= kl/jfl/s lgj[lQe/0fM
-!_ s'g} lzIfs jf sd{rf/L ljZjljBfno ;]jfdf 5Fb} jf lgj[lQe/0f kfpg yfn]sf] & jif{ gk'Ub} d[To' ePdf lghsf] kl/jf/nfO{ jf lghsf gfafns efO jf cljjflxtf lbbL, alxgLnfO{ lgod %$ df n]lvPsf] b/n] lgj[lQe/0f k|fKt x'g]5 . t/ lgj[lQe/0fsf] xsdf o:tf] lgj[lQe/0f kfpg yfn]sf] & jif{ gk'Ub}df d[To' ePsf] lzIfs jf sd{rf/Lsf] kl/jf/nfO{ & jif{ k'u]kl5 lgj[lQe/0f k|fKt x'g] 5}g . -@_♦ lzIfs jf sd{rf/Lsf] ljw'/ klt jf ljwjf kTgLsf] xsdf lghn] lghsf] klt jf kTgL ljZjljBfno ;]jfdf x+F'b} jf lgj[lQe/0f kfpg yfn]sf] & jif{ gk'Ub} d[To' ePdf lgod %% pklgod -!_ adf]lhd kfl/jfl/s lgj[lQe/0f kfpg] ePdf ;f] lgj[lQe/0f kfpg] cjlw e'StfgL ePsf] ldltb]lv / To:tf] lgj[lQe/0f gkfpg] ePdf lghsf] klt jf kTgLn] lgj[lQe/0f kfpg yfn]sf] & jif{ JotLt eO;s]kl5 d[To' ePsf]df lgh lzIfs jf sd{rf/Lsf] d[To' ePsf] ldltb]lv lghn] kfpg] lgj[lQe/0fsf] cfwf /sd cfhLjg kfpg]5 . t/ To:tf] lgj[lQe/0f kfpg]n] k'gM j}jflxs ;DaGw sfod u/]df of] ;'ljwf kfpg] 5}g . -#_ o; lgodadf]lhd pkbfg tyf lgj[lQe/0f lbFbf d[t lzIfs jf sd{rf/Ln] cfkmgf] kl/jf/sf] ;b:odWo]df jf cfˆgf] gfafns efO jf cfljjflxtf lbbL–alxgL s;}nfO{ OR5fPsf] /x]5 eg] ;f] JolQmnfO{ / s'g} sf/0fn] ;f] JolQmn] kfpg g;Sg] cj:yf ePdf ;f] lzIfs jf ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 89
94.
sd{rf/Lsf] kl/jf/sf] ;b:odWo]
sfg'gL xsjfnfnfO{ lbOg]5 . :ki6Ls/0f o; lgoddf ækl/jf/Æ eGgfn] lzIfs jf sd{rf/Lsf] cfkm};Fu a:g] tyf cfkm}n] kfngkf]if0f ug'{ kg]{ klt, kTgL, 5f]/f, jf wd{k'q, cljjflxtf 5f]/L jf cljjflxt wd{k'qL ;Demg'k5{ / cfkm}n] kfngkf]if0f ug'{kg]{ cfˆgf] afa', cfdf jf ;f}t]gL cfdfnfO{ ;d]t hgfpF5 • / ;f] zAbn] k'?if / cljjflxtf dlxnf sd{rf/Lsf] xsdf lghsf] afh], aHo} tyf ljjflxtf dlxnf sd{rf/Lsf] xsdf lghsf] ;f;" ;;'/fnfO{ ;d]t hgfpF5 . %^= c;fwf/0f kl/jfl/s lgj[lQe/0fM -!_♦ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} lzIfs jf sd{rf/L ljZjljBfnosf] sfd sf/afxLsf] l;nl;nfdf b'3{6gfdf k/L tTsfn} d[To' ePdf jf ;f]af6 7"nf] rf]6k6s nfuL To;sf] sf/0faf6 lgh lgsf] gx'b} kl5 d[To' ePdf lghsf] ljw'/ klt jf ljw'jf kTgLnfO{ To:tf] lzIfs sd{rf/Lsf] kbfjlw aL; jif{eGbf sd /x]5 eg] afFsL cjlw yk u/L lghsf] klt jf kTgLnfO{ o; lgodadf]lhdsf] cfhLjg lgj[lQe/0f lbOg]5 . -@_ ljw'/ klt jf ljwjf kTgLnfO{ b]xfoadf]lhdsf] cj:yfdf dfq dfGotf lbOg] M • @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;zf]wg 90
95.
-s_ ljZjljBfnosf] ;]jfsf]
sf/0faf6 d[To' x'g] 36gf x'g' cl3 lzIfs jf sd{rf/L;Fu j}jflxs ;DaGw eO{ ;s]sf] x'g'k5{ . -v_ lzIfs jf sd{rf/Lsf] d[To' ePsf] ;dodf lgh;Fu g5'l§Psf] x'g'k5{ . -#_ ljw'/ klt jf ljwjf kTgL s'g} gePdf jf klt jf kTgLsf] d[To'cl3 lghaf6 5'l§;s]sf] ePdf jf ljw'/ klt jf ljwjf kTgLsf] k'gM ljjfx ePdf k'gM ljjfx x'g'eGbf cl3sf] kltaf6 hGd]sf !^ jif{eGbf sd pd]/sf ;Gtlt jf wd{k'q, cljjflxtf wd{k'qL /x]5g eg] lghx¿sf] u'hf/fsf] lgldQ k|To]snfO{ sfo{sf/L kl/ifbn] dgfl;a b]v]sf] cjlw;Ddsf nflu bfdf;fxLn] ljw'/ klt jf ljwjf kTgLn] kfpg] kfl/jfl/s lgj[lQe/0fsf] b'O{ ltxfOdf ga9g] u/L dfgl;a 7xl/g cfPsf] b/n] kfl/jfl/s lgj[lQe/0f k|bfg ug{ ;Sg]5 . -$_ d[t lzIfs jf sd{rf/Lsf ljw'/ klt jf ljwjf kTgL, ;Gtlt jf wd{k'q, wd{k'qL /x]g5g / lgh lzIfs jf sd{rf/Lsf cfl>t cfdf, afa' b'a} jf b'O{dWo] Ps /x]5g eg] lghx¿sf] u'hf/fsf] lgldQ sfo{sf/L kl/ifbn] dgfl;a b]v]df a9Ldf !) -b;_ jif{sf] cjlw;Ddsf nflu bfdf;fxLn] ljw'/ klt jf ljwjf kTgLn] kfpg] kfl/jfl/s lgj[lQe/0fsf] b'O{ltxfOdf ga9g] u/L dgfl;a 7xl/g cfPsf] b/n] kfl/jfl/s lgj[lQe/0f k|bfg ug{ ;Sg]5 . 91
96.
-%_ d[t dlxnf
lzIfs jf sd{rf/Lsf] ljw'/ klt jf ;Gtltsf] xsdf sfo{sf/L kl/ifbn] cf}lrTo x]/L sf/afxL ug{ ;Sg]5 . -^_ d[t lzIfs jf sd{rf/Lsf] ljw'/ klt jf ljwjf kTgL, ;Gtlt, wd{k'q, wd{k'qL jf cfdfafa' s'g} /x]g5g / lgh lzIfs jf sd{rf/Lsf cfl>t bfh'efO jf cljjflxtf lbbLalxgLx¿ jf tL dWo] s'g} /x]5g eg] lghx¿sf] u'hf/fsf lgldQ sfo{sf/L kl/ifbn] a9Ldf !) -b;_ jif{sf] cjlw;Ddsf nflu bfdf;fxLn] ljw'/ klt jf ljwjf kTgLn] kfpg] kfl/jfl/s lgj[lQe/0fsf] b'O{ltxfOdf ga9g] u/L dgfl;a 7xl/g cfPsf] b/n] kfl/jfl/s lgj[lQe/0f k|bfg ug{ ;Sg]5 . %&= ;ldltsf] u7gM-!_ s'g} lzIfs jf sd{rf/Lsf] ljZjljBfnosf] sfdsf] l;nl;nfdf d[To' ePdf jf To;sf] sf/0faf6 lgsf] gx'Fb} kl5 d[To' ePdf lghsf] ljw'/ klt jf ljw'jf kTgLn] kfpg] cfhLjg kfl/jfl/s lgj[lQe/0fsf ;DaGwdf sfo{sf/L kl/ifbn] tf]s]sf] jf u7g u/]sf] ;ldltn] l;kmfl/; ug]{5 . -@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;ldltnfO{ s'g} lzIfs jf sd{rf/Lsf] d[To' ljZjljBfnosf] sfdsf] l;nl;nfdf ePsf] xf] jf xf]Og eGg] ;DaGwdf ;d]t /fo JoQm ug]{ clwsf/ x'g]5 . %*= tnasf] pNn]vM -!_ o; kl/R5]bdf hxfF tna pNn]v ePsf] 5 To;n] ;DalGwt lzIfs jf sd{rf/Lsf] tTsfnsf] tna /sd -:s]n j[l4 ;d]t_ nfO{ hgfpg]5 . 92
97.
-@_ lgod %#
/ %$ sf] k|of]hgsf nflu æcflv/L tnaÆ eGg.n] ;DalGwt lzIfs jf sd{rf/Ln] cjsfz k|fKt ug]{ a]nfsf] tnanfO{ hgfpg]5 / To;/L cjsfz k|fKt ug]{ cj:yfdf s'g} lzIfs jf sd{rf/Lsf] c;fwf/0f labf jf ljz]if labfdf a;]sf] jf lgnDagdf /x]sf] eP To:tf] cjlwe/sf lgldQ klg k"/} tnasf] lx;fa ul/g]5 . %(= lgj[lQe/0f;DaGwL sfo{ljlwM -!_ pd]/ jf ;]jf cjlwsf] sf/0faf6 clgjfo{ cjsfz kfpg] lzIfs sd{rf/Ln] cjsfz x'g] ldlteGbf ^ dlxgf cufj} tf]lsPadf]lhdsf] kmf/fd e/L axfn /x]sf] sfof{nodfkm{t s]Gb|Lo sfof{no sd{rf/L k|zf;g dxfzfvfdf clgjfo{ ¿kn] k7fpg' kg]{5 . -@_ lgod %( -!_ adf]lhdsf] k|kq eg{ gkfpFb} s'g} lzIfs jf sd{rf/Lsf] d[To' ePdf To:tf] d[t lzIfs jf sd{rf/Ln] OR5fOPsf] JolQmn] / s;}nfO{ gOR5fOPsf] eP lghsf] kl/jf/sf ;b:ox¿dWo] b]xfosf] qmdfg';f/ hf] hLljt 5 p;}n] ljZjljBfnosf] s]Gb|Lo sfof{nodf ^ dlxgfleq k|kq e/L k7fpg' kg]{5M -s_ ;uf]nsf] klt jf kTgL, -v_ ;uf]nsf] 5f]/f jf wd{k'q, -u_ ;uf]nsf] cljjflxtf 5f]/L jf cljjflxt wd{d'qL, -3_ ;uf]nsf afa'cfdf / 5f]/fkl§sf] gflt, -ª_ leGg a;]sf] klt jf kTgL, 93
98.
-r_ leGg a;]sf]
5f]/f jf wd{k'q, -5_ leGg a;]sf cljjflxtf 5f]/L jf cljjflxtf wd{k'qL, afa' / cfdf, -h_ ;uf]nsf] afa'kl§sf] afh], aHo}, bfh', efO, ljwjf 5f]/L, a'xf/L / 5f]/fkl§sL cljjflxtf gfltgL, -em_ ;uf]nsf cljjflxtf lbbL, alxgL, -`_ ;uf]nsf elthf, elthL, ;f}t]gL cfdf, leGg a;]sf] 5f]/fkl§sf] gflt / cljjflxtf gfltgL, -6_ ;uf]nsf sfsf, ljwjf sfsL, efph", efOa'xf/L, gfltgL a'xf/L, -7_ leGg a;]sf bfh'efO, -8_ ljjflxtf 5f]/L jf ljjflxtf wd{k'qL, -9_ ljjflxtf lbbL, alxgL, leGg a;]sf afh], aHo}, ljwjf 5f]/L, a'xf/L, gfltgL a'xf/L / elthf . :ki6Ls/0f Ps} qmddf PseGbf a9L gft]bf/x¿tf]lsPsf eP ;f] qmddf tf]lsPsf ;a} gft]bf/x¿n] a/fa/ lx;fadf d[t lzIfs jf sd{rf/Lsf] lgj[lQe/0f kfpg ;Sg]5g . -#_ lgod %( -!_ / %( -@_ adf]lhd k|kq k|fKt ePkl5 ljZjljBfnosf] s]Gb|Lo sfof{non] cfjZos hfFra'em u/L cjsfz k|fKt ug]{ lzIfs jf sd{rf/Lsf] lgj[lQe/0f 94
99.
clwsf/kq -k]G;g k]d]G6
c8{/_ ♣ k|bfg ug{ cfjZos sf/afxL ug'{ kg]{5 . ^)= ♦ a/a'emf/y gu/]df pkbfg jf lgj[lQe/0f /f]Ssf ug{ ;lsg]M ;]jflgj[Q lzIfs sd{rf/Ln] a'emfpg'kg]{ gubL, lhG;L / sfuhft lgodfg';f/ ga'emfPdf To;/L ga'emfPsf] cjlw;Ddsf] nflu lghn] kfpg] pkbfg jf lgjlQe/0f /f]Ssf ul/g]5 . To:tf] gubL, lhG;L / sfuhft a'emg' kg]{ lzIfs sd{rf/Ln] klg tf]lsPsf] ;dod} a'lemlng' kg]{5 . ♣ ^!= ^@= lgj[lQe/0fdf ykM ljZjljBfno ;]jfafx]ssf ;/sf/L jf u}/;/sf/L ;]jfaf6 lgj[lQe/0f kfO{ ljZjljBfnosf] ;]jfdf cfPsf lzIfs jf sd{rf/Ln] kfpg] lgj[lQe/0f jf, ljZjljBfno ;]jfafx]ssf ;/sf/L jf cGo ;]jfaf6 kfPsf] lgj[lQe/0fdf gk'u /sd dfq ljZjljBfnoaf6 yk lbOg]5 .♣ ♣ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 vf/]h ♦ @)^* ;fn j}zfv * ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 ;+zf]wg 95
100.
kl/R5]b – * ;~rosf]if
tyf ;fk6L;DaGwL Joj:yf ^#= sd{rf/L ;~rosf]ifdf /sd hDdf ul/lbg] M -!_ ljZjljBfnodf k"/f ;do sfd ug]{ k|To]s kbflwsf/L / :yfoL ;]jfsf lzIfs sd{rf/Lx¿sf] dfl;s tnaaf6 bz k|ltztsf b/n] /sd s§f u/L ;f] /sddf ljZjljBfnon] ztk|ltzt /sd yk u/L sd{rf/L ;~rosf]ifdf hDdf ul/lbg]5 . -@_ ljZjljBfno ;]jfaf6 lgodfg';f/ cjsfz kfpg] lzIfs sd{rf/Lx¿n] pklgod -!_ adf]lhd hDdf ePsf] /sd lkmtf{ kfpg]5g . ^$= ;fk6L tyf k]:sL lbg ;lsg]M lzIfs tyf sd{rf/Lx¿nfO{ lbg ;lsg] ;fk6L tyf k]:sL;DaGwL Joj:yf sfo{sf/L kl/ifbn] tf]s]adf]lhd x'g]5 . @)&# ;fn kf}if @) ut] a;]sf] lq= lj= ;efsf] a}7saf6 yk Joj:yf 96
Download now