NEGATİF DIŞSALLIKLARIN ÇÖZÜMÜNE ALTERNATİF ÖNERİ: COASE TEOREMİ
•
0 likes•71 views
NEGATİF DIŞSALLIKLARIN ÇÖZÜMÜNE ALTERNATİF ÖNERİ: COASE TEOREMİ
Recommended
Recommended
More Related Content
More from COSKUN CAN AKTAN
More from COSKUN CAN AKTAN (20)
NEGATİF DIŞSALLIKLARIN ÇÖZÜMÜNE ALTERNATİF ÖNERİ: COASE TEOREMİ
- 1. Bu sunum aşağıdaki kaynaktan hazırlanarak hazırlanmıştır. Coşkun Can Aktan, Mülkiyet Hakları İktisadı, Divan Kitabevi, 2019. Sunumu Hazırlayan: Şöhret Gamze Aydoğan Prof. Dr. Coşkun Can Aktan
- 2. 此处请添加您的标题 Ronald Coase Nobel ekonomi ödülü sahibi Ronald Coase ‘e göre dışsallık problemine genel bir çözüm getirilemez.. Devlet, uyguladığı regülasyonlarda piyasanın etkin çalışıp çalışmamasını düşünmediği için yapılan düzenlemelerin ekonomide ki yansımaları tartışma konusu yaratır. Coase , işlem maliyetlerinin olmadığı bir piyasada devlet düzenlemesine gerek olmadığını zaten piyasa içi aktörlerin kendi aralarında müzakere sayesinde bu konuyu çözebileceğini ve devlet müdahalesinin her zaman istenilen sonuçları vermeyeceğini ifade etmiştir. Devlet düzenlemesine gerek kalmadan mülkiyet haklarının açıkça tanımlanması halinde söz konusu problemin çözülebileceğini savunmuştur. Arthur Cecil Pigou Pigou, kişilerin karşılıklı anlaşma yolunu düşünmediğini ya da en azından katlandıkları negatif dışsallıklar için aralarında çözüm arayışına girmesinin işlem maliyetleri açısından farklılık göstermesi sebebiyle mutlaka bir devlet düzenlemesi gerektiğini ve vergilerle çevreye verilecek olan zararın telafi edilebileceği görüşünü benimsemiştir. Pigou’nun önerdiği çözüm yeni bir alternatif olmayıp rekabetçi piyasa mekanizmasında vergi/sübvansiyon ekleyerek bir değişiklik yapma çabası olmuştur. . NEGATİF DIŞSALLIKLARIN ÇÖZÜMÜNE ALT ERNATİF ÖNERİLER
- 3. 此处请添加您的标题 “Geleneksel yaklaşım yapılan tercihin doğasını anlamak konusunda yetersiz kalmıştır. Eğer A’nın B’ye zarar verdiği bir durum söz konusu ise o zaman A’nın faaliyetleri nasıl sınırlandırılabilir ? sorusu üzerinde durulmuştur. Fakat bu yanlıştır. Karşılıklı bir ilişkiden söz ediyoruz. B’nin zarar görmemesi için bu defa A’ya bir maliyet yüklüyoruz. Sorulması gereken asıl soru şudur: A’nın B’ye zarar vermesine ya da B’nin A’ya zarar vermesine izin verilmeli midir?” Ronald Coase .
- 4. 01 02 03 04 Please add the title here - Coase göre yaratılan negatif dışsallıktan tek bir taraf sorumlu değildir. Yaratılan dışsallıktan her iki taraf ta sorumludur ve burada karşılıklılık ilkesi söz konusudur. - Zararlı etkilerin yol açtığı sorunları çözerken amaç üretim değerini maksimize etmek olmalıdır. - İşlem maliyetleri olmadığında, taraflar arasında gerçekleşen işlemler başlangıçtaki yükümlülük dağılımını dikkate almaksızın üretim değerini maksimize edecek şekilde sonuçlanır. Bu “Coase Teoremi” olarak ifade edilmektedir. - İşlem maliyetleri taraflar arasında gerçekleşecek olan pazarlığı engelleyecek kadar yüksek olabilir. Bu durumda çeşitli çözüm önerileri arasında üretim değerini maksimize edecek olan seçilmelidir. Ronald Coase’un “Sosyal Maliyet Sorunu” makalesinde ele aldığı başlıca önemli hususlar şunlardır :
- 5. Her koşulda negatif dışsal ekonomilerin varlığı halinde optimum kaynak dağılımından sapmalar görülür. Piyasada dışsal maliyetler her zaman var olacaktır ve ortaya çıkacaktır; ancak bu dışsal maliyetlerin kamusal regülasyonlara başvurularak ortadan kaldırılması ilave işlem maliyetleri ortaya çıkaracaktır. Mümkün olduğu ölçüde piyasanın kendi kendine çözümler bulması daha rasyoneldir. Piyasanın etkin sonuç üretebilmesi için devletin kurallar ve kurumlara ağırlık vermesi gereklidir
- 6. Caose bu teoremle devlet elini ekonomiden çeksin her bir halta karışmasın biz kendi başımızın çaresine bakarız diyen görüşe muhteşem bir silah vermiştir. Teorem serbest piyasanın temel dinamiklerinin arızaya uğradığı dışsallık durumlarında bile kişilerin inisiyatifiyle verimli çözümler getirilebileceğini iddia eder. Ancak bu ekonomide çok daha karmaşık biçimde gerçekleşir ve insanların pazarlık gücü çoğu zaman bu işi çözmeye yetmez.
- 7. 此处请添加您的标题 02 04 01 03 05 • Negatif dışsallığın çözümünde mağdur-fail ilişkisi yaratıp salt hukuki perspektiften bakmak yetersizdir. • Ortaya çıkan sorunların çözümünde tarafların hukuki durumlarıyla birlikte genel ekonomideki verimlilik ve etkinliğin de düşünülmesi gereklidir. 。 • Muhataplar arasında en etkin çözümün elde edilmesinde caydırıcı ya da tazmin edici cezalar yükleyen bir otoriteden ziyade tarafların fayda-maliyet analizleri çerçevesinde bir yol bulabilmesi daha doğrudur. • İşlem maliyetlerinin olmadığı müzakere yapılabilir bir ortamda taraflar rasyonel bir çözüm yolu bulabilir. • İşlem maliyetlerinin söz konusu olduğu durumlarda ise taraflar hukuki ve ekonomik açıdan en etkin çözümü piyasa dinamiklerine olumlu katkı yapacak şekilde seçeceklerdir. Ronald Coase, dışsallıkların çözümünde şu kuralların uygulanmasının faydalı ola cağı düşüncesindedir :
- 8. 此处请添加您的标题 “Coase Teoremi” özünde piyasa başarısızlığı teorisine karşı geliştirilmiş bir yaklaşımdır. Coase, neo-klasik iktisadın piyasa başarısızlığı teorisini belki de ilk eleştiren iktisatçıların başında gelmektedir. “Sosyal maliyet problemi ”ni ortadan kaldırmanın yolu Pigovyan çözümler (fabrikalara ceza kesmek, tazminat ödetmek, üretimi durdurmak, ya da daha fazla vergi almak vs.) değildir. Coase, kamusal regülasyonların maliyetini pekala bildiği için sorunu basit bir “piyasa başarısızlığı” olarak adlandırıp, devlet müdahaleciliğini önermenin yanlış olduğu görüşünü savunmuştur. Coase Teoreminin Eleştirisi
- 9. 此处请添加您的标题 . Coase bu konuda eğer tarafların ekonomik etkinliği ve verimliliği gözetmeden bir yükümlülük dağılımı yaptığı gözlenirse tarafların kendi aralarında mülkiyet haklarının etkinliğini sağlayacak şekilde yeniden anlaşma yapabileceğini önermiştir. Kaldı ki işlem maliyetlerinin sıfır olduğu bir piyasa mekanizması yaratılsa bile dışsallıkların içselleştirilmesi sorumluluğunun hangi tarafa verileceği ekonomik etkinliğin ve verimliliğin sağlanması açısından çok önemlidir Coase teoreminde öne sürülen mülkiyet haklarının hukuki güvence ile sağlamlaştırıldığı bir piyasa yapısında işlem maliyetlerinin sıfır olması tezi gerçek hayatta karşılığını bulamamıştır.
- 10. 此处请添加您的标题 Bu konuda James M. Buchanan“sıfır işlem maliyeti” düşüncesine karşı çıkmış ve taraflar arasında açık, serbest ve adil kurallara dayalı bir süreç var olduğu sürece sonuç etkin olacaktır düşüncesini savunmuştur. Buchanan’a göre önemli olan gönüllü mübadele ve anlaşmadır; bu çerçeve içinde işlem maliyetleri önemsizdir ve tarafların en uygun kuralı bulmak konusunda çaba içinde olacakları tabiidir.
- 11. 此处请添加您的标题 George Stigler “The Theory Of Price” adlı eseriyle Coase’un “Sosyal Maliyet Problemi” makalesini piyasa dengesi üzerine uyarlamıştır. Stigler aktörler arasında oluşabilecek işlem maliyetlerinin hukuksal altyapı ile çözülebileceğini böylece piyasa ekonomisinin tam rekabet şartlarında etkin işleyeceğini önermiştir. Bir diğer mesele bireyler arasında yapılacak olan müzakereler ile ilgilidir. Söz konusu taraflar ancak tam bilgiye sahiplerse ve ortada güven problemi söz konusu değilse o takdirde uzlaşmaya varılabilir. Dışsallığı ortadan kaldırmanın fayda ve maliyetleri hakkında yaşanacak bir bilgi eksikliği Coase teoreminde açıklanmamıştır.
- 12. Bir başka bakış açısına göre, Coase teorisi’nin uzun dönem etkilerini dikkate almadığı ifade edilmiştir. Bu doğrultuda Coase teorisi’nin işlem maliyetleri sıfır olsa bile, yükümlülük kurallarının uzun dönemde servet dağılımını değiştireceği ileri sürülmüştür. Bazı yazarlar teoremin kısa vadede etkin bir çözüm sağlayabileceği buna karşın uzun vadede ise piyasadaki rant benzeri gelirlerin etkisinin ne olacağı bilinmediğinden teoremin geçerliliği sorgulamıştır.
- 13. İşlem maliyetlerinin sıfır olduğu bir ortamda taraflardan birinin stratejik davranması düşünüldüğünde uzlaşmayı kabul etmeme olasılığı Coase teoremini işlemez hale getirebilecektir. Müzakerelerde aktör sayısının artmasıyla birlikte karşılaşılabilecek olan durum Coase teoremine yöneltilen bir diğer eleştiridir. Coase teorisinin statik bir analiz grubunda etkinliği varolabilirken taraf sayısının arttığı dinamik konjonktürde etkili olamayacağı savunulmuştur
- 14. Son olarak Richard Posner mülkiyet haklarının başlangıç dağılımına dikkat çekmektedir. Posner’a göre mülkiyet haklarının başlangıçta ekonomik etkinlikten uzak olarak dağılıtılması kaynak dağılımını bozucu etki yaratmaktadır. Bir sonraki dağılıma kadar olan bu süreç verimliliği doğrudan etkilemektedir. Coase’un dikkate almadığı bu hususu Posner dikkatle incelemiş ve çözümü piyasa yapısının içinde bulmuştur. Posner, eksik enformasyon ve hukuki şartların işleyemediği hallerde mülkiyet haklarının optimal bedel ödemek isteyen taraflara tahsis edilmesini önermiştir.