BRİTANYA İMPARATORLUĞU GEORGİANLAR DÖNEMİ’NDE (1714-1830) UYGULANAN BAZI TUHAF VERGİLER

1. BRİTANYA İMPARATORLUĞU GEORGİANLAR
DÖNEMİ’NDE (1714-1830) UYGULANAN BAZI TUHAF
VERGİLER
PROF.DR.COŞKUN CAN AKTAN
Bu Sunum Şu Kaynaktan Yararlanılarak Hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan, Vergi Devleti, İstanbul: Divan Kitap, 2020.
Sunumu Hazırlayan : Emir Sezgin

2. Bir zamanlar tarihteki en geniş topraklara
sahip olan ve “üzerinde güneş batmayan
imparatorluk" olarak da tanımlanan
Britanya İmparatorluğu’nda vergilemenin
tarihi de ağır, haksız, adaletsiz ve keyfî
vergilerle doludur.
İngiliz tarihinde Kral 1. George ile
başlayıp 4. George ile biten dönemi biz
keyfî vergiler çağı olarak adlandırmayı
uygun görüyoruz. Bu dönemde alınan
tuhaf vergi örneklerini aşağıda
özetlemeye çalışacağız.

3. “Tüm vergilerin
en zararlı olanı
keyfî
vergilerdir.”
“Bunlar hem ara sıra
ortaya çıkan pek yürekler
acısı vergilerdir.”
– Adam Smith

4. SCUTAGE (1100- 1154)
Scutage, Kral I. Henry ve
Kral Stephen tarafından
konulmuş ve tek amacı
ordunun gelir kaynağını
arttırmak olan bir vergi idi.
Savaşta geri çekilmeyi
veya her ne sebeple olursa
olsun kral için
savaşmamayı tercih eden
şövalyelerden alınan bir
vergidir. Bu verginin
Magna Carta
Libertatum’un ilan
edilmesine katkı sağladığı
iddia edilmektedir.

5. ŞÖMİNE VERGİSİ (1662-1689)
Şömine vergisi 1662 yılında Kral
II. Charles tarafından yürürlüğe
konulmuştur. Evlerinde ocak
veya şömine olanların ödemekte
oldukları bir vergi idi. Vergilerin
ağırlığı altında halk şöminelerini
tuğla ile kapatmaya ve gizlemeye
çalıştı. 1689 yılında yürürlükten
kaldırıldı

6. Sakal vergisi (1535)
•SAKAL VERGİSİ 1535 YILINDA KENDİSİ DE SAKALLI
OLAN KRAL VIII. HENRY TARAFINDAN YÜRÜRLÜĞE
KONULMUŞTUR. EN AZ İKİ HAFTALIK SAKAL
BIRAKANLARDAN ZORUNLU OLARAK ALINAN VERGİ
BİREYLERİN SOSYAL KONUMUNA GÖRE DEĞİŞMEKTE
İDİ.

7. Desimasyon
vergisi
(1655)
 Roma ordusunda, asi ve korkak askerleri
cezalandırmak için subaylar tarafından
kullanılan bir disiplin cezasını
tanımlayan ve Latincede "onuncunun
öldürülmesi" anlamına gelen desimasyon
sözcüğünden türetilen desimasyon vergisi
(decimation tax) 1655 yılında Koruyucu
Lord (Lord Protector) Oliver Cromwell
tarafından yürürlüğe konulmuştur.
Kendisine muhalif olan kraliyet
taraftarlarının servetleri üzerinden onda
biri oranında (%10) vergi alınması
öngörülmüştür (Cliffe, 1996).

8. PENCERE VERGİSİ (1696)
Pencere vergisi , Kral III.
William tarafından 1696
yılında yürürlüğe
konulmuştur. Evlerin sahip
olduğu pencere sayısına göre
bir vergi ödeme zorunluluğu
getirilmiştir. Bu vergi evlerin
daha az pencereli yapılmasına
veya mevcut pencerelerin
tuğlalar ile kapatılmasına yol
açtı
Parlamento yasası dolayısıyla artık ‘hava
bedava’sözü anlamını yitirdi. Pencere
vergisinin konulması neticesinde ne hava
ne de ışık artık bedava değil. Doğanın
hepimize cömertçe sunduğu hava ve ışık
için her yıl pencere başına ödeme yapmak
zorundayız; bu vergiyi ödeyemeyen yoksul
insanlar ise yaşamın bu iki gerekli
nimetinden mahrumlar

9. Mum vergisi (1709)
•MUM VERGİSİ, 1709 TARİHİNDE HÜKÜMET
TARAFINDAN YÜRÜRLÜĞE KONULMUŞTUR. BU
VERGİ İLE MUM İMALATI LİSANSA BAĞLANDI
VE RUHSAT SAHİBİ OLUNMADIĞI SÜRECE EVDE
MUM YAPIMI YASAKLANDI. HALK AYDINLATMA
İÇİN MUHTELİF YÖNTEMLER DENEDİ, 1831’DE
UYGULAMANIN SONA ERMESİYLE BİRLİKTE
MUMUN POPÜLERİTESİ HIZLAARTTI.

10. •OYUN KARTLARI KOLAY BİR GELİR YARATMA KAYNAĞI
OLARAK DEĞERLENDİRİLMİŞ VE 1710 YILINDA HÜKÜMET
TARAFINDAN OYUN KARTLARI VERGİSİ (PLAYİNG CARD
TAX) UYGULAMAYA KONULMUŞTUR. BÖYLECE OYUN
KARTLARI VE ZARLARIN VERGİSİNİ ÖNEMLİ ÖLÇÜDE
YÜKSELTİLDİ. BU DURUM VERGİ ÖDEMEMEK İÇİN SAHTE
OYUN KARTLARININ YAPILMASINAYOLAÇTI.

11. DUVAR KAĞIDI VERGİSİ (1712)
1712 yılında Kraliçe Anne tarafından baskılı
duvar kağıdı için duvar kağıdı vergisi
(wallpaper tax) adında bir vergi getirilmiştir.
Bunun üzerine üreticiler düz duvar kağıdı üretip
daha sonra duvar üzerinde desenleri boyayarak
vergiden kaçınmaya başladılar. Bu vergi
uygulaması 1836 yılında kaldırıldı.

12. Sabun vergisi
(1712)
▪Sabun vergisi (soap tax), 1712'de
yürürlüğe konulmuştur. Külfetinden
dolayı, geçimini sabun üretiminden
sağlayan birçok sabun üreticisinin
ülkeyi terk etmesine neden oldu. Söz
konusu dönemde sabun lüks bir
madde idi. Sabun vergisi 1835 yılına
kadar yürürlükte kaldı.

13. 

14. Cam vergisi (1746)

16. ŞAPKA VERGİSİ (1784)

18. Saat vergisi
(1797)
Saatlerin fiyatlarının
düşmesi ve
popülerliğinin artması
sonucunda saatler
üzerinden vergi
alınması saat
üreticilerinin ve
bayilerinin tepkisine
yol açtı, saat talepleri
yarı yarıya azaldı.
Saat vergisi
1798’de
yürürlükten
kaldırıldı.