Presentatie food seminar 24 juni 2015 (claudia bruins)

1. JURIDISCHE DO´S AND DON´TS VAN B2B
COMMUNICATIE IN DE FOODSECTOR
C-law / Axon Mr. C.E.L. (Claudia) Bruins
Den Bosch, 24 juni 2015 www.c-law.nl

2. Agenda
• Introductie
• Juridisch kader mededingingswetgeving
• Praktijkzaken Foodsector
• Tips: Do’s and Dont’s in de Foodsector

3. Introductie
• Niche advocatenkantoor gericht op mededinging & regulering
• Competition, compliance, contracts and consumers
• Agri (Food), health, hightech en innovatie
• Auteur bij mededinging.nl, juridischactueel.nl, Zorgvisie
• Aangesloten bij Global Law Experts en Legal’s Finest

4. Juridisch kader
• Mededingingswetgeving heeft 3 pijlers
• Kartelverbod
• Verbod op misbruik economische machtspositie
• Concentratietoezicht
• Focus op ‘kartelverbod’: overeenkomsten tussen ondernemingen die de mededinging
beperken zijn verboden en van rechtswege nietig
• Nederlandse en Europese kartelverbod

5. Juridisch kader
• Kartelverbod is van toepassing op afspraken tussen concurrenten:
vb: denk aan gezamenlijke productie, inkoop, onderzoek- en ontwikkeling,
productieafspraken, specialisatie…maar ook, informatie-uitwisseling, klantverdeling,
marktverdeling, prijsafspraken, niet-aanvalspact, quoteringsafspraken, ‘bidrigging’
• Kartelverbod is van toepassing op afspraken met leveranciers en afnemers
vb: denk aan algemene leveringsvoorwaarden, distributieovereenkomsten
franchise, agentuur, exclusieve distributie, selectieve distributie
exclusieve afname

6. Juridisch kader
• Niet alle ‘concurrentiebeperkende’ afspraken zijn verboden!
 Wettelijke uitzondering als de afspraak bijdraagt tot verbetering van de productie of
distributie of tot bevordering van technische of economische vooruitgang, mits een
billijk aandeel de consument ten goede komt, de beperking niet onmisbaar is en er
voldoende restconcurrentie over blijft op de markt
 Als er maximaal 8 ondernemingen bij de afspraak betrokken zijn en hun gezamenlijke
omzet maximaal EUR 5,5 miljoen (producten) of 1,1 miljoen is (anders)
 Het gezamenlijke marktaandeel van de (concurrerende) ondernemingen betrokken bij
de afspraak is niet meer dan 10 % (en geen interstatelijk effect)
 De afspraak is niet merkbaar mededingingsbeperkend op de relevante markt

7. Juridisch kader
Gevolgen van overtreding van het kartelverbod?
• Geldboetes voor ondernemingen tot maximaal 10% van hun netto (concern) omzet
• Geldboetes voor individuen (werknemers/bestuurders, ook “ex”) tot maximaal EUR
450.000,-
• Nietigheid van de afspraken/het contract
• Schadeclaims van derden
• Reputatieschade

8. Praktijkzaken Foodsecor

9. De afgelopen jaren is de Foodsector prioriteit geweest van handhaving door
Europese Commissie en nationale mededingingsautoriteiten
Redenen daarvoor zijn:
 De stijging van voedselprijzen (zeker vanaf 2007)
 De context van volatiele grondstofmarkten
 Gepercipieerde ongerustheid over de werking van de
voedselvoorzieningsketen in het algemeen
In 2012 bleek uit rapport ECN dat een doortastende
handhaving van de concurrentieregels in de levensmiddelen
Industrie bedrijven had geholpen toegang te krijgen tot
leveringen en markten, met lagere prijzen voor de consumenten tot gevolg
Praktijkzaken Foodsector

10. Praktijkzaken(1)
Soort inbreuk
Product Tijdsduur
overtreding
Verboden
informatie-
uitwisseling
Prijs-
afspraken
Quoterings
afspraken /
Volumeafspr
aken
Voorkomen
nieuwe
toetreders
Afspraken
m.b.t.
marktverdeling
Boetes opgelegd door EC, ACM of een andere nationale
mededingingsautoriteit
Zilveruien
2012
(ACM)
1998-2010    Ruim 9 miljoen euro voor 5 ondernemingen:
(Triumfus Onion Products Silverskins B.V. , Veco Groente en
Bloembollen B.V., Crop Alliance B.V., GSV Baarland B.V., Prodimex
B.V.)
Plantuien
2013
(ACM)
2009   Ruim 4 miljoen euro voor 4 ondernemingen (Triumphus
Onion Products Onion Sets B.V., TOP Cultures France s.a.r.l., Maas
Kruiningen B.V., Sketee Yerseke B.V., A.C. Mosselman B.V.
Handelsmaatschappij Kesselaar b.v., Agpo Onion Sets B.V., Rijk Onion
Sets b.v.).
Paprika
2012
(ACM)
Mei 2006 –
februari 2009
   UWG Coöperatie United West Growers U.A.: 7 miljoen
Coöperatieve Rainbow Paprika Telers U.A.: 7 miljoen
ZON: 0 (Clementie)
Facilitator beboet: zelfstandige boete van 5.000,-. De
facilitator organiseerde de vergaderingen waarin de
verboden afspraken zijn gemaakt.
Meel*
2010
(ACM)
2001 – 2007  15 meelproducenten uit Nederland, België en Duitsland
krijgen in totaal 62 miljoen euro boete
Ook boetes voor drie investeringsmaatschappijen (o.a.
Bencis Capital, CVC) variërend van 450.000 -1,5 miljoen euro
Noordzee
Garnalen
2013
(EC)
Juni 2000 –
januari 2009
    4 Europese handelaren kregen 28.716.000 euro boete
Heiploeg: 27 miljoen (begin 2014 failliet verklaard)
Stührk: 1. miljoen
Kok Seafood: 500.000.-

11. Soort inbreuk
Soort
product
Tijdsbestek
overtreding
Verboden
informatie-
uitwisseling
Prijs-
afspraken
Quoterings
afspraken /
Volume
afspraken
Voorkomen
nieuwe
toetreders
Afspraken
m.b.t.
marktverdeling
Boetes opgelegd door EC, ACM of een andere nationale
mededingingsautoriteit
Champignons
*
2014
(EC)
1 september
2010 – 22
december
2011
    Ruim 32 miljoen euro boete voor Bonduelle (30 miljoen)
en Prochamp (2 miljoen, 30 % boetevermindering). Lutèce
verkreeg volledige clementie (boete-immuniteit) en
ontsnapte aan een boete van 20,7 miljoen euro. Nadat
Prochamp en Bonduelle wenste te schikken kregen zij van
de Commissie een verdere korting van 10% op de boete.
Worst*
2014
(BkA)
2003 – 2008   Aan ruim 20 fabrikanten (waaronder Herta, Boklunder,
Wiesenhof en Lutz Fleishwaren(=VION) is een bedrag van 338
miljoen euro aan boetes opgelegd. 80% van de boete
komt voor rekening van 6 grote worstfabrikanten. Naast
de 20 ondernemingen zijn ook 33 verantwoordelijke
individuen beboet.
Food Flavour
Enhancers
(2002)
EC
1988-1998   De boetes waren 15,54 miljoen euro voor het Japanse
bedrijf. 2,74 miljoen euro voor Cheil Jedang Corporation
en 2,28 miljoen euro voor Daesang Corporation.
Bij de boete werd rekening gehouden met de kleine
omvang van de Europese markt. Boete-immuniteit voor
Takeda
Suiker
BkA
(2014)
Midden jaren
’90 – 2009
  Drie ondernemingen kregen een boete met een totale
omvang van rond de 280 miljoen euro.
Nordzucker verkreeg een hoog aandeel aan immuniteit.
Südsucker kreeg de hoogste boeten: 195,5 miljoen euro.
Ook werden 7 individuen beboet. Er loopt sinds begin
2015 een grote schadeclaim in Duitsland ingesteld door

12. Soort inbreuk
Soort
product
Tijdsbestek
overtreding
Verboden
informatie-
uitwisseling
Prijs-
afspraken
Quoterings
afspraken /
Volume
afspraken
Voorkomen
nieuwe
toetreders
Afspraken m.b.t.
marktverdeling
Boetes opgelegd door ACM, EC of andere nationale
mededingingsautoriteit
Banane
n1
(2011)
EC
Juli 2004 –
april 2005
  De Europese Commissie heeft een boete opgelegd van
8,9 miljoen euro aan Pacific Fruit. Chiquita verkreeg
boete-immuniteit als eerste clementieverzoeker
Banane
n2
(2008)
EC
(upheld
HvJ
maart
2015)
1 januari
2000 – 31
december
2002
  Dole, Weichert en Del Monte kregen een boete van 60
miljoen voor prijsafspraken in Noord-Ierland. Ook
overleg over referentieprijzen kan een
mededingingsbeperkend effect hebben.
Zuivel*
(2015)
Spaanse
‘ACM’
2000-2013  Boete van totaal 88,2 miljoen euro. Danone Spanje: 23,2
miljoen euro. Nestlé: 10,6 miljoen euro en Lactalis :11,6
miljoen euro (+ Capsa, Puleva, Pascual). De zuivelbedrijven
hebben inmiddels beroep aangetekend bij de Adiencia
Nacional.
Zuivel*
(2015)
Franse
‘ACM’
2006 -2013    Boete van bijna 200 miljoen euro voor 10
zuivelproducenten. Yoplait heeft clementie verkregen.
Senoble-Senagral kreeg een boete van 46 miljoen euro.
Novandje kreeg 38,3 miljoen euro. En de joint venture
van Lactalis en Nestlé kreeg 56,1 miljoen euro boete.
Lactalis moest daarnaast zelf ook nog 4 miljoen euro

13. Soort inbreuk
Soort
product
Tijdsbestek
overtreding
Verboden
informatie-
uitwisseling
Prijs-
afspraken
Quoterings
afspraken /
Volume
Afspraken
Voorkomen
nieuwe
toetreders
Afspraken m.b.t.
marktverdeling
Boetes opgelegd door EC, ACM of een andere nationale
mededingingsautoriteit
Chocola
(2012)
Bka
2006 -2007   Haribo, Ritter, Kraft en Nestlé zijn beboet met boetes van in
totaal circa 60 miljoen euro. Mars ontving clementie,
doordat het de prijsafspraken had aangegeven bij de
autoriteiten.
Kartoffel
(2015)
BkA
2003 – 2013  Sinds 2013 onderzoekt het BkA het gedrag van
aardappelhandelaren, waaronder Heilman AH, Firma
Deyerling en Agrata zouden bij het kartel betrokken zijn.
Bij negen bedrijven is de boekhouding doorgelicht en
materiaal in beslag genomen. Tegen vijf bedrijven zijn
verdere procedures ingesteld. De handelaren zouden de
verkoopprijs omhoog gestuwd hebben tot wel het 10
voudige, boeren en consumenten zouden voor meer dan
1 miljard zijn benadeeld.
Bier
(2007)
EC
(2014
HvJEU)
1996 – 1999   Vier bierbrouwerijen zijn beboet door de EC voor 273
miljoen euro. InBev Nederland kreeg boete-immuniteit in
het kader van de clementieregeling. Heineken kreeg een
boete van 198 miljoen opgelegd. Bavaria kreeg een boete
van 20.7 miljoen opgelegd. Bavaria en Heineken zijn beiden
in beroep gegaan. Ook Grolsch is in beroep gegaan tegen
de beschikking van de Commissie, door het Gerecht in

14. Praktijkzaken Food, paar zaken uitgelicht

15. Frankrijk:
 Besluit van 12 maart 2015
 Zuivelkartel: 10 zuivelproducenten krijgen een boete opgelegd van 192,7 miljoen euro
 Illegale prijs- en marktverdelingsafspraken, bidrigging, van 2006 tot 2011
 O.a. Yoplait, Novandie, Lactalis en Senoble, Maitre Latiers
 Yoplait verkreeg boete-immuniteit
Spanje:
 Besluit van 12 maart 2015
 Rauwe melkkartel: 11 bedrijven 88 miljoen euro boete
o.a. Danone Spanje, Nestlé en Lactalis, van 2000-2013
 Gevoelige marktinformatie verhandeld over
aankoopprijzen en voorraden van rauwe melk
Zuivelkartels

16.  EC “schikkingsbesluit”, 25 juni 2014
 Kartel tussen Bonduelle, Lutece, Prochamp, Riberero (>1 jaar)
 Producenten van champignonconserven
 Verdelen van markten en coördinatie van prijzen
 Lutece: “de eerste” clementie aanvrager: o,- euro boete
 Prochamp: 2 miljoen euro (korting wegens clementie+schikking)
 Bonduelle: 30 miljoen euro (korting wegens clementie+schikking)
 Riberero wilde niet schikken, heeft recent een “SO” ontvangen
Champignonkartel

17.  Ging om verkopen van huismerk champignonconserven via tenderprocedures bij
detailhandelaren en groothandelaren zoals cash-and-carry en professionele afnemers zoals
cateraars in de EU
 Het algemene doel van de kartelleden was het ‘stabiliseren’ van de marktaandelen van de
betrokken ondernemingen en de prijsdalingen een halt toeroepen. Om dit doel te bereiken
wisselden de kartelleden vertrouwelijke informatie uit over tenders en stelde zij
minimumprijzen vast, spraken volumedoelstellingen af en verdeelden afnemers onder elkaar.
 Het kartel had de vorm van een “niet-aanvalspact” met een compensatieregeling in het geval
van een overstap van een afnemer. Daarnaast werden vooraf afgesproken minimumprijzen
toegepast.
Champignonkartel(2)

18.  Besluit BkA van juli 2014
 Worstkartel; ruim 20 fabrikanten zijn voor meer dan 338 miljoen euro beboet
 O.a. Meica, Herta, Boklunder, Lutz Fleishwaren (dochter VION)
 Meer dan 30 personen individueel beboet
 Het kunstmatig opvoeren van de prijs gedurende een periode van meer dan tien jaar
 Afspraken over marktontwikkeling en prijzen voor productgroepen
 De worstfabrikanten ontmoeten elkaar tientallen jaren lang in de zogenoemde ‘Atlantic
Kring’ (naar de naam van het Hamburgs hotel Atlantic, hun eerste ontmoetingsplaats) waar
ze jarenlang afspraken maakten over marktontwikkelingen en prijzen per productgroep
Worstkartel

19.  ACM besluit uit 2010 (Rb 2014, nu bij CbB)
 15 Nl, Belgische en Duitse meelproducenten boete van 62 miljoen euro
 De 15 meelproducenten hebben samen 90% van de meelmarkt in NL
 De Duitse en Belgische meelproducenten kregen boetes omdat ze samen een meelfabriek
hebben ontmanteld
 Voor het eerst boetes voor investeringsmaatschappijen (o.a. Bencis Capital)
 Tussen €450.000 en €1.5000.000 voor drie investeringsmaatschappijen
 Zij waren aansprakelijk te houden voor de overtreding van hun dochteronderneming
(Meneba) waarin zij ‘beslissende invloed’ uitoefenen
Meelkartel

20. Duurzaamheidsinitiatieven: #Kip van Morgen en het #Verbond van Den Bosch
Kip van Morgen:
 Een duurzaamheidsafspraak tussen producenten en detailhandelaren om het regulier
geproduceerde kippenvlees in het basisassortiment van supermarkten vanaf 2020
volledig te vervangen.
 ACM stelt dat de voordelen van de duurzaamheidsafspraken niet
opwegen tegen de nadelen
Verbond van Den Bosch:
 Supermarkten en boeren hebben in het zogenoemde Verbond van
Den Bosch afgesproken dat uiterlijk in 2020 alleen nog duurzaam
vlees in de winkel ligt.
Duurzaamheid en mededinging

21.  Ken uw eigen markt en uw marktaandelen
 Kies uw samenwerkingspartners op onderbouwde parameters
 Weet wat u wel en niet mag afspreken
 Weet hoe te handelen (bij een geconstateerde inbreuk)
Ergo: zorg voor een effectief compliance programma
Do’s and Don’ts samenwerking

22. Dank voor jullie aandacht!
Claudia.bruins@c-law.nl