2. Վահան Տերյան (իսկական անունը՝ Վահան Սուքիասի Տեր-Գրիգորյան), փետրվարի 9 (հունվարի
28, 1885 - հունվարի 7, 1920, նշանավոր հայ բանաստեղծ, քնարերգու և հասարակական-քաղաքական
գործիչ։
Ծնվել է Ախալքալաքի Գանձա գյուղում՝ հոգևորականի ընտանիքում։ 1897 թվականին Տերյանը մեկնում
է Թիֆլիս, ուր սովորում էին այդ ժամանակ իր ավագ եղբայրները։ Եղբայրների մոտ ապագա
բանաստեղծը սովորում է ռուսերեն ու պատրաստվում ընդունվելու Մոսկվայի Լազարյան
ճեմարան։ 1899 թվականին Տերյանը ընդունվում է Լազարյան ճեմարան, ուր ծանոթանում է Ալեքսանդր
Մյասնիկյանի, Պողոս Մակինցյանի, Ցոլակ Խանզադյանի և այլ՝ ապագայում հայտնի դարձած
անձնավորությունների հետ։ Ավարտում է Լազարյան ճեմարանը 1906 թվականին, այնուհետև
ընդունվում Մոսկվայի պետական համալսարան, որից կարճ ժամանակ հետո ձերբակալվում է
հեղափոխական գործունեության համար ու նետվում Մոսկվայի Բուտիրկա բանտը։
Տեր Սուքիասը ծաղիկ հիվանդության վկայականի համար տեղեկանք վերցնելու նպատակով 1892-ին 7
տարեկան Վահանին տանում է Ախալքալաք: Տերյանն առաջին անգամ ծառ է տեսնում: Նա սկզբնական
կրթությունը ստացել է գյուղի դպրոցում: Առաջին ուսուցիչը եղել է թելավցի, բարձրագույն կրթությամբ
Նիկողայոս Խեչոյանը, որի մասին հաճելի հիշողություններ է պահպանել Տերյանը:
Սեպտեմբերին ընդունվում է Ախալքալաքի դպրոց: Հունվարյան արձակուրդներին գյուղ է գալիս,
կտրականապես հրաժարվում է շարունակել ուսումը` խիստ հիասթափված քաղաքի մթնոլորտից:
Դեռեւս 1890 եւ 1895 թվականներին Տեր Սուքիասը դիմած է լինում որդուն` Վահան Տեր-Գրիգորյանին`
Լազարյան Ճեմարանում ընդունվողների ցանկում գրանցելու:
3. Տեր Սուքիասը ծաղիկ հիվանդության վկայականի համար տեղեկանք վերցնելու նպատակով 1892-ին 7
տարեկան Վահանին տանում է Ախալքալաք: Տերյանն առաջին անգամ ծառ է տեսնում: Նա
սկզբնական կրթությունը ստացել է գյուղի դպրոցում: Առաջին ուսուցիչը եղել է թելավցի, բարձրագույն
կրթությամբ Նիկողայոս Խեչոյանը, որի մասին հաճելի հիշողություններ է պահպանել Տերյանը:
Սեպտեմբերին ընդունվում է Ախալքալաքի դպրոց: Հունվարյան արձակուրդներին գյուղ է գալիս,
կտրականապես հրաժարվում է շարունակել ուսումը` խիստ հիասթափված քաղաքի մթնոլորտից:
Դեռեւս 1890 եւ 1895 թվականներին Տեր Սուքիասը դիմած է լինում որդուն` Վահան Տեր-
Գրիգորյանին` Լազարյան Ճեմարանում ընդունվողների ցանկում գրանցելու:
1896 թ. մարտ ամսին Թիֆլիսի առաջին գիմնազիա ընդունվելու համար քննություններ է հանձնում
(այս մասին տեղեկանք կա): Հայտնի է նաեւ, որ երկու տարի եղել է Թիֆլիսում` Արամ եղբոր հետ,
մինչեւ Լազարան Ճեմարանից ստացված գրությունը: Տեր Սուքիասը ծաղիկ հիվանդության
վկայականի համար տեղեկանք վերցնելու նպատակով 1892-ին 7 տարեկան Վահանին տանում է
Ախալքալաք: Տերյանն առաջին անգամ ծառ է տեսնում:
Վահան Տեր- Գրիգորյանը մի քանի ընկերների հետ (Ցոլակ Խանզադյան, Պողոս Մակինցյան, Օնիկ
Օհանջանյան, Մելքոն Քարամյան ) Ճեմարանում հրատարակում է «Հույս» ձեռագիր թերթը: «Թերթում
Վահանը հիմնականում գրում է խմբագրական եւ առաջնորդող հոդվածներ: Նրան էր հատկացված
նաեւ պոեզիայի բաժինը, որտեղ նա զետեղում է իր բանաստեղծությունները»,-հիշում է Մ.
Քարամյանը: «Հույս»-ի էջերում Վահանը հանդես է եկել Շվին, Volo եւ այլ կեղծանուններով: 1903թ.-ի
ապրիլի 7-ին Մոսկվայից Տերյանը առաջին նամակը գրում է քրոջը` Նաշոյին (Նախշուն Տեր-
Գրիգորյան-Սիմոնյանին). «Ես ողջ եւ առողջ եմ եւ ցանկանում եմ ձեր բոլորի առողջությունը»:
4. Համաձայն Լազարյան Ճեմարանի վարչության գրության` ստացված հունիսի
2-ին. «Հերթը հասնելու հետեւանքով պատիվ ունեմ խոնարհաբար խնդրել
Ձեզ, այս տարվա օգոստոսի 12-ին ինստիտուտ հասնել Ձեր որդի Վահան
Տեր-Գրիգորյանին ... քնննությունները հանձնելու...»:
Լազարյան Ճեմարանի արխիվում պահպանված մի գործում գրված է.
«Մայրաքաղաքի հայկական եկեղեցիների թոշակառու Տեր-Գրիգորյան
Վահան: Ծնվել է 1885 թվականի հունվարի 28-ին: Ընդունվել է երրորդ
դասարան 1899 թվականի օգոստոսի 14-ին»:
Աղբյուր՝ teryan.com և wikipedia.org
