3. 1877-1879 թվականներին Թումանյանը սովորել է Դսեղի ծխական
դպրոցում։ 1879-1883 սովորել է Ջալալօղլու (այժմ Ստեփանավան)
նորաբաց երկսեռ դպրոցում։ 1883 թվականից բնակվել
է Թիֆլիսում։ 1883-1887 թվականներին սովորել է Թիֆլիսի Ներսիսյան
դպրոցում, սակայն նյութական ծանր դրության պատճառով 1887 թ.
կիսատ թողնելով ուսումը, աշխատել է Թիֆլիսի հայ եկեղեցական
դատարանում, այնուհետև Հայ Հրատարակչական միության
գրասենյակում (մինչև 1893 թ.)։ 1893 թվականից աշխատակցել է
«Աղբյուր», «Մուրճ», «Հասկեր», «Հորիզոն» պարբերականներին,
զբաղվելով գրական և հասարակական գործունեությամբ։
4. 1899 թվականին նրա նախաձեռնությամբ Թիֆլիսում
ստեղծվել է «Վերնատուն» գրական խմբակը, որի
անդամներն էին Ավետիք Իսահակյանը, Դերենիկ
Դեմիրճյանը, Լևոն Շանթը, Ղազարոս Աղայանը, Պերճ
Պռոշյանը, Նիկոլ Աղբալյանը և ուրիշներ։ Որոշ
ընդմիջումներով խմբակը գոյատևել է մինչև 1908 թ։
5. 1912 թվականին Թումանյանն
ընտրվել է նորաստեղծ Հայ գրողների
կովկասյան ընկերության նախագահ,
իսկ 1918 թվականին՝ Հայոց
հայրենակցական միությունների
միության (ՀՀՄՄ) նախագահ։ Առաջին
համաշխարհային
պատերազմում (1914-
1918 թթ.) հայ ժողովրդի կրած
վնասները հաշվելու և Փարիզի
հաշտության խորհրդաժողովին (1919-
1920 թթ.) ներկայացնելու նպատակով
ՀՀՄՄ-ն 1918 թ-ին ստեղծել է Քննիչ
հանձնաժողով՝ Թումանյանի
գլխավորությամբ։
1912-1921 թվականներին եղել է Հայ
գրողների կովկասյան միության
նախագահ։ Հայաստանի
խորհրդայնացումից հետո
նախագահում է Հայաստանի
օգնության կոմիտեն (1921-1922)։
6. 1921 թ-ի աշնանը Թումանյանը մեկնում է Կոստանդնուպոլիս՝ հայ
գաղթականների համար օգնություն գտնելու նպատակով։ Մի քանի
ամիս մնալով այնտեղ նա վերադառնում է հիվանդացած։ 1922 թ-ին
տարած վիրահատությունից հետո Թումանյանի
ինքնազգացողությունը լավանում է, սակայն սեպտեմբերին
հիվանդությունը դարձյալ իրեն զգացնել է տալիս։ Թումանյանին
տեղափոխում են Մոսկվայի հիվանդանոցներից մեկը,
սակայն 1923 թ. մարտի 23-ին, 54 տարեկան հասակում Հովհաննես
Թումանյանը վախճանվում է քաղցկեղից։
