2. Առաջին հռթիռները պատրաստվել են շատ վաղուց։
Նրանց հայտնվելը կապված է վառոդի գյուտի հետ։
Չինաստանում վառոդային հռթիռները գործադրվել
են արդեն մեր թվարկության 10-րդ դարում։
Հարյուրավոր տարիների ընթացքում այդպիսի
հռթիռներն օգտագործվել են հիմնականում որպես
ազդանշանային և հրավառության սարքեր։ Ավելի ուշ
հայտնվեցին մարտական հռթիռներ։ 18-րդ դարի
վերջին, Սերինգապատում քաղաքի պաշարման
ժամանակ, հնդկական զորքերը անգիական
գաղութարաների դեմ վառոդային հռթիռներ
օգտագործվեցին։ Դրանք սև, ծխարձակ, վառոդը
որպես վառելիք օգտագործող, 3-6 կգ զանգված և
թռիչքի մոտ 2 կմ հեռավորություն ունեցող հռթիռներ
էին։ Զավթիչների բանակում գտնվող անգլիացի
գնդապետ Ու Կոնգրևը հետաքրքվեց այդ (Եվրոպայի
համար նոր) զենքով և հայրենիք վերադառնալուց
հետո սեփական կառուցվածքի մարտական հռթիռ
մշակեց։
3. Աշխարհում մարդու թռիչքի համար
նախատեսված առաջին ռեակտիվ թռչող սարքի
նախագծի հեղինակը ռուս հեղափոխական-
նարոդավոլեց Ն․ Ի․ Կիբլչիչն է։ Նա մահվան
դատապարտվեց Ալեքսանդր 2-րդ ցարի վրա
մահափորձ կատարելու նպատակով Ա․
Գրենևիցկու պայթեցրած ռումբը պատրաստելու
համար։ Ինչպես հայտնի է քիմիայից, այրումը
շատ արագ ընթացող օքսիդացման գործնթաց է։
Այդ պատճառով այրման համար անհրաժեշտ է
թթվածին։ Ավիացիոն ռեակտիվ շարժիչները այդ
թթվածինը վերցնում են շրջակա օդից։ Իսկ
հռթիռային շարժիչները պետք է աշխատեն և՛
մթնոլորտի վերին շերտում, որտեղ թթվածինը
շատ քիչ է, և՛ տիեզերական տարածությունում,
որտեղ այն ընդհանրանպես չկա։ Այդ պատճառով
վառելիքի, բաքերի հետ միասին նաև օքսիդացնող
նյութի զգալի պաշարներ են տեղադրում։
4. Ժամանակակից տիեզերական հռթիռներին
հասանելի արագությունները թույլ են տալիս
հաջողությամբ ուսումնասիրել Արեգակնային
համակարգությունը։ Բայց նման
արագությունների անհնար է հասնել գազի
արտահոսանքի արագության դեպքում։ Դա
նշանակում է, որ այդպիսի հռթիռում վառելիքի
զանգվածը պետք է բազմակի գերազանցի ոչ
միայն երկրագնդի, այլև Տիեզերքի ոչ դիտվող
մասի զանգվածը։ Դա անելը անհնար է։ Այդ
պատճառով միջաստղային թռիչքներ
իրականացնելու համար անհրաժեշտ է
տիեզերանավերին արագություն հաղորդելու
սկզբունքորեն այլ միջոցներ որոնել։ Այդպիսի
միջոցներից մեկը ֆոտոնային շարժիչ ստեղծելն
է։ Ֆոտոնային հռթիռը կարող է մերձլուսային
արագություն ձեռք բերել։ Այս դեպքում
ճանապարհորդությունները դեպի ուրիշ
աստղեր կդառնան լիովին իրական։ Բայց
այդպիսի հռթիռների ստեղծումը հնարավոր է
հեռավոր ապագայում։
