Edukacja kulturalna i kultura popularna: definicje, rodzaje, przykłady. Prezentacja przygotowana na zajęcia ze studiów Informacja Naukowa i Bibliotekoznawstwo rok II sum. wraz z Patrycją Karczewską. 19.01.2015 r.

3. Kultura :
1. całokształt materialnego i duchowego dorobku
ludzkości.
2. Stopień doskonałości sprawności w opracowaniu i
znawstwie jakiejś specjalności.
Słownik języka Polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego
Kultura jest to względnie zintegrowana całość obejmująca
zachowania ludzi przebiegające według wspólnych zbiorowości
społecznej wzorów, wykształconych i przypisywanych w toku
interakcji oraz zawierająca wytwory takich zachowań.
Antonina Kłoskowska

4. Przyspieszenie zmian wkracza w nowsze sfery życia co
utrudnia i czasem uniemożliwia sprawne funkcjonowanie
człowieka w obszarze kultury symbolicznej. Przemiany życia
dotyczą różnych jego obszarów:
• Media – ich ekspansja w XX w. spowodowała upowszechnienie dostępu do dóbr
kultury, kreując nowe sposoby produkcji artystycznej. Przemiany w sposobie
ekspresji kultury zapoczątkowało pojawienie się filmu, potem telewizji. W drugiej
połowie XX w. pojawiają się nowe zjawiska artystyczne i paraartystyczne,
których artykulacja odbywa się na gruncie elektronicznym np.: teledysk, filmy
animowane komputerowo, grafika komputerowa oraz reklama telewizyjna.
Powstanie nowych mediów, wzorów estetycznych, różnorodność propozycji
kulturalnych sprzyjają poczuciu chaosu i niejednoznaczności treści
transmitowanych rozmaitymi kanałami. Sztuka nabiera cech „permanentnej
awangardy”
• Odbiorca – według Mirosława Przylipiaka dzisiejszego odbiorcę charakteryzuje
„odbiór w stanie rozproszonej uwagi (…) krótkich, intensywnych, nasyconych
bodźcami form, które wypierają zarówno klasyczne dzieła sztuki, wymagające
zadumy i kompetencji, jak i »klasyczne« filmy fabularne, oglądane z
zaangażowaniem emocjonalnym w przeżycia postaci”.

5. Kultura intymna – przestrzeń jednostek, dokumenty osobiste(pamiętniki,
wspomnienia).
Kultura prywatna – istnieje w obrębie „małych grup” (w związkach miłości,
przyjaźni, pasji).
Kultura subsystemowa – instytucje cywilizacyjne, gospodarcze, społeczne o
odmiennej tradycji, etyce zawodowej, języku profesjonalnym, ethosie,
wykształceniu.
Kultura popularna (pasmo „społecznej poczciwości”) – świadomość potoczna,
wyrażona w kulcie „życiowej mądrości” (rutyna, przeciętność; seriale radiowe
czy telewizyjne).
Kultura masowa – obejmuje „nieokreśloną mobilizację grupową”
(„psychologia tłumu”; nieprzewidywalny , spontaniczny, niszczycielski żywioł
społeczny)
Kontrkultura – małe grupy agresorów naruszające ład kulturowy (terroryzm,
hackerzy , handlarze narkotyków, prostytucja, pedofilia, pornografia, grupy
punków, skinów, rapu i wulgaryzatorów języka)
Stefan Symotiuk

6. Dualistyczna koncepcja świata zakłada, że rzeczywistość społeczna dzieli
się na „dobro” lub „zło”
Nie istnieje obszar pomiędzy, łączący cechy obydwu tych biegunów.
Codziennie dzielimy nasz świat na to, co uważamy za „dobre” i na to, co
uchodzi za „złe”.
Podział ten obejmuje także kulturę, którą dzielimy na dobrą – wysoką,
która odpowiada za nasze najwyższe wrażenia estetyczne i złą, popularną,
związaną z produkcją dla mas.
Z tego też względu kultura popularna przez wiele lat uchodziła wśród
pedagogów za niewartą nauczania.

7. Kultura popularna – charakterystyczny typ kultury powszechnie
dostępny i praktykowany przez „masy”, „lud” czyli szerokie rzesze
ludzi.
Zwulgaryzowane odbicie wyższej kultury
MacDonald
Kultura popularna często rozumiana była jako synonim kultury
masowej, kojarzonej z mediami elektronicznymi takimi jak: radio,
telewizja oraz prasa. Charakteryzowała odbiorcę identycznego, o
ujednoliconym guście, konsumującego podobne produkty.

8. Poziom rozwoju umysłowego człowieka.
Kultura popularna […] jest […] zjawiskiem pradawnym i – wobec nieusuwalnego
zróżnicowania uzdolnień i poziomu wykształcenia członków każdego społeczeństwa –
najpewniej równie trwałym jak ludzkość.
Jerzy Szacki
Powiązanie kultury popularnej z powstaniem kapitalizmu oraz potrzebami ludzkimi,
ważna jest przyjemność.
Kultura popularna i popularne przyjemności pojawiają się wraz z narodzinami i
ekspansją kapitalistycznego modelu produkcji […] Kapitalistyczny system produkcji jest
[…] efektywny […], że celem jego działania […] jest […] zysk. […] może być
generowany, gdy nie tylko odpowiada się na już istniejące potrzeby jednostek, ale kiedy
tworzy się nowe ich rodzaje, poszerza się ich liczbę i skalę […] przekształca się to co
wydawało się zbytkiem w standard, zaś to, co wydawało się próżną zachcianką, w
niedyskutowana konieczność.
Marek Krajewski

9. Przedstawiciele szkoły frankfurckiej (m. in.
Adorno i Horkheimer) – istotny jest „
przemysł kulturowy” wytwarzający produkty
materialne i medialne a także „bierne,
ogłupione i pozbawione krytycyzmu masy”.
Współcześni badacze (szkoła brytyjska:
Fiske, Hall) uaktywnienie się odbiorców
kultury. Subiektywizacja kultury.
Przekształcenie odbiorców w twórców.

10. Stanowisko „akademickie” – niechęć do produktów tej kultury,
przeświadczenie o ich miałkości, wulgarności, niższości artystycznej;
walka.
Stanowisko „awangardy artystycznej” – pogląd negatywny; ignorancja.
Stanowisko „liberalne”
• Przyjęcie do wiadomości istnienia kultury masowej jako zjawiska nieodwracalnego w
cywilizacji przemysłowej.
• Postulat, aby zjawisko kultury masowej nasycić wartościami kultury wyższej,
wykorzystać jako środek przekazu.
Obecnie (Ortega y Gasset, Alvin Toffler) społeczeństwo przestaje być
jednorodną masą związaną z jednym nadawcą, jednak powyższe
stanowiska mogą mieć odzwierciedlenie w kulturze popularnej

11. Homogenizacja – ujednolicenie. Termin spopularyzowany przez
Dwighta MacDonalda miał określać proces „mieszania się” ze sobą
różnych poziomów kultury.
Antonina Kłoskowska wymienia dwa aspekty w jakich można
rozpatrywać homogenizację: obiektywny i subiektywny.
• Obiektywny – zawartość przekazów rozpowszechnianych przez techniczne środki
umasowienia kultury z perspektywy ich recepcji.
• Homogenizacja upraszczająca – polega na poddaniu elementów wyższego
poziomu kultury wprowadzanych do kultury masowej pewnym przeróbkom
traktowanym jako środek ich uprzystępnienia.
• Homogenizacja immanentna – włączenie(przez autora) elementów mogących
przyciągnąć większą publiczność, np. dzieła Shakespeare’a, czy twórczość U. Eco.
• Homogenizacja mechaniczna – polega na przeniesieniu dzieł w nienaruszonej
postaci do środków masowej komunikacji, np. muzyka Jana Sebastiana Bacha
(jest to najbardziej oczywisty kontekst edukacyjny kultury popularnej).

12. Fakt społeczny
wchodzący w różne sfery
życia codziennego ludzi,
wypełniającym im czas
wolny.
Rozróżnienie na kulturę
wyższą i popularną traci
sens.
Jest rozrywką, czasem
przeznaczonym na
przyjemności i
przyjemnością samą w
sobie
Zdominowana jest
wartościami i przeżyciami
konsumpcyjno-
hedonistycznymi
Źródło inspiracji i
identyfikacji, kreujące styl
życia, modę, wpływając
na sposoby widzenia
świata i formułowania
aspiracji.
Oparta na konwencjach,
łatwa w odbiorze,
przetwarza wypróbowane
i sprawdzone formy i
formuły
Nastawiona komercyjnie,
sfera rywalizacji
przedsiębiorstw
kierujących się kategorią
zysku
Do Polski dociera
głównie w formie
amerykańskiej kultury
audiowizualnej
Serial telewizyjny
zajmuje wyjątkowe
miejsce poprzez swą
powszechność odbioru i
akceptację
zróżnicowanej widowni.
Mieczysław Gałuszka

13. Nie jest to zwykłe techniczne przedsięwzięcie dążące do
dobrego przekazu informacji ani prosty rodzaj praktykowania
teorii nauczania w sali lekcyjnej czy stosowania testu w
sprawdzaniu osiągnięć. Jest to kompleks zajęć z użytkowania
kultury według potrzeb jej użytkowników i według ich sposobów
rozumowania kultury
Jerome Bruner
Społeczna praktyka konstruowania znaczeń nadających sens
ludzkiej tożsamości.
Zbyszko Mekosik i Tomasz Szkudlarek

14. Edukacja kulturalna powinna przygotowywać do szerokiej akceptacji
zjawisk artystycznych i społecznych, uczyć ich wyjaśniania, rozumienia
ewolucji i zmienności, a także ich historyczno-społecznych uwarunkowań.
Pierwszy etap edukacji kulturalnej to poznawanie tych obszarów
rzeczywistości, które dokumentują osiągnięcie ludzkiego geniuszu
twórczego, treścią więc tej edukacji byłaby szeroko rozumiana historia
kultury obejmująca zarówno dzieje sztuki w ujęciu wielodyscyplinarnym i
zintegrowanym, jak dzieje literatury i nauki [...]. Dzieje kultury to nie tylko
historia odrębnych autonomicznych faktów, ale także historia
świadomości, myśli i idei równoważąca dzieje faktów i zdarzeń.
Irena Wojnar

15. Dzieżymir Jankowski wyodrębnia trzy znaczenia edukacji
kulturalnej:
• Edukacja humanistyczna – świat wartości uznanych za szczytne ideały i
osiągnięcia kultury europejskiej i światowej
• Edukacja estetyczna – wychowanie do sztuki i wychowaniu w procesie
obcowania ze sztuką i pięknem
• Wychowanie do uczestnictwa w kulturze symbolicznej przez kształtowanie
kompetencji kulturalnej
Piotr Zaborny ujmuje edukację kulturalną jako uprzystępnianie
humanistyki i sztuki wyrażające się w objaśnieniu języka,
sensów i struktury tekstów kultury. Edukacja składa się na:
• Wychowanie estetyczne
• Wychowanie przez sztukę

16. W edukacji kulturalnej ważnym aspektem w kształtowaniu
kompetencji kulturowej człowieka XXI w. jest jego
znajomość środków masowego komunikowania. Powinien
on umieć wybierać pomiędzy poszczególnymi kanałami
informacyjnymi w celu dotarcia do rzetelnej i wiarygodnej
informacji, pamiętając, że każdy wydawca ma swoje własne
interesy i światopogląd.
Aspekt dwukierunkowości w edukacji kulturalnej polega na
przełamaniu monopolu nauczania jedynie przez starsze
pokolenie. Obecnie przepływ wiedzy następuje też w
kierunku odwrotnym (uczeń-nauczyciel), a także pomiędzy
rówieśnikami (uczeń-uczeń) – ma to związek z trzeciofalową
strukturą społeczeństwa informacyjnego.

17. Społeczeństwo informacyjne
• powstało w wyniku przeobrażenia społeczeństwa industrialnego
• podstawą jest wytwarzanie i obieg informacji i wszelkie formy
aktywności społecznej
• jest społeczeństwem ludzi uczących się
• szybko dociera do informacji
• nie ma barier geograficznych co pomaga w nawiązywaniu
kontaktów
Społeczeństwo wiedzy
• czynnik ludzki kluczowy dla innowacyjności i zmian
• edukacja która ma pomóc w zrozumieniu świata odgrywa
kluczową rolę
• istotna jest tu integracja rozumiana jako przyjaźń i współpraca
która nie pozbawia tożsamości

19. Obecnie następuje proces przekształcania
społeczeństw zachodnich w społeczeństwo
medialne. Zbyszko Melosik wyróżnia w tej
dziedzinie 4 grupy podejść.
• sytuuje media w oderwaniu od władzy i polityki podkreśla
ich znaczenie jako neutralnego nośnika informacji
eliminującego konflikty i napięcia
• mówi o mediach jako narzędziu ideologicznym będącym
wytworem stosunków władzy propagującym jedną wersję
rzeczywistości kosztem różnic i alternatyw
• przyjmuje że media są potencjalnym źródłem emancypacji
i wyzwolenia
• media pozostają źródłem kultury upozorowanej i źródłem
hiperrzeczywistości

20. Multimedia – różnorodne środki audiowizualne – tekst, dźwięk, obraz, animacja
uzupełniające się wzajemnie użyte w jednym przekazie. Dzielą się na podające,
których zadaniem jest przekaz komunikatów i interaktywne, powodujące
wielostronny i aktywny udział odbiorcy w procesie np. nauki z ich udziałem.
W. Strykowski
Obecnie najpopularniejszym z multimediów jest Internet. Wraz z nim zrodziła się
nowa przestrzeń społeczna – cyberprzestrzeń
Cyberprzestrzeń – przestrzeń otwartego komunikowania się za pośrednictwem
połączonych komputerów i pamięci informacyjnych pracujących na całym świecie.
Pierre Lewy

21. Przestrzeń audiowizualna i cyberprzestrzeń jest realnym miejscem
występowania zjawisk edukacyjnych, co powoduje konieczność
przygotowania młodego człowieka do skutecznego bycia człowiekiem w
społeczeństwie informacyjnym.
Szkoła musi dostarczyć kompetencji umożliwiających wykorzystywanie i
kulturową percepcje mediów, aby przygotować młodych ludzi do zadań
czekających ich w dorosłym życiu.
Ze zmianą społeczeństwa wiąże się zmiana wiedzy i jej formy. Wiedza jest
coraz bardziej interaktywna. Szkoła musi uczyć nie tylko wiedzy, ale też jej
tworzenia. Nowa wiedza powstaje w procesie komunikacyjnej interakcji a
uczeń i nauczyciel znajdują się w sytuacji wspólnego kreowania.
Szkoła znalazła się w nowej sytuacji bo zmienił się uczeń. Teraz jest on coraz
bardziej mobilny i medialny. Odwróciły się tradycyjne przestrzenie socjalizacji
pokoleń ( syn uczy ojca obsługi komputera czy telefonu ) .Tradycyjny sposób
nauczania nie jest w stanie zaspokoić potrzeb edukacyjnych młodych ludzi.

22. Serwisy internetowe które zaczęły powstawać na świecie po 2001r które
zmieniły paradygmat między twórcą a użytkownikiem witryn.
Odbiorca jest aktywnym uczestnikiem spotkań on-line i współtwórcą ich
zawartości
Otwiera nowe możliwości edukacyjne gdzie interaktywność daje szanse na
doskonalsze kształcenie
Interaktywność zwiększa wysiłek umysłowy a tym samym zmniejsza
pasywność uczących się . Jest czynnikiem który efekty uczenia się bo wymaga
rozumienia treści zawartych w komunikatach, ukierunkowuje uwagę odbiorcy,
umożliwia podsumowanie i podgląd najważniejszych informacji dydaktycznych

23. Blog – prosta strona internetowa zawierająca osobiste zapiski, opinie,
informacje oraz posty uporządkowane chronologicznie. Obecnie jest to
multimedialna strona uzupełniona grafiką, animacją, plikami audio i video.
Według Marcina Dąbrowskiego blogi są wykorzystywane w procesach
dydaktycznych poprzez :
• wykorzystanie bloga przez nauczyciela do pracy z grupą w celu publikacji ogłoszeń
• przekazywania informacji
• zwrotnej analizy prac oraz zadań
• prowadzenie bloga naukowego
Blogi edukacyjne są prowadzone przez między innymi matematyków,
fizyków i filozofów którzy starają się w przystępny sposób omówić trudne
zagadnienia związane z uprawianą przez nich dziedziną naukową.
Przykładem logów edukacyjnych może być Harvard Law School która
udostępniła sieć blogów dla całej społeczności Uniwersytetu Harvarda.
Blogi te prowadzą zarówno wykładowcy jak i studenci.

24. W pełni edytowalna strona internetowa. Internauci mogą ją odwiedzać
czytać reorganizować i aktualizować jej strukturę oraz zawartość.
Zyskują coraz większą popularność wśród kursów e-learningowych, gdyż,
zamiast materiałów przygotowanych przez nauczyciela, uczniowie mają
możliwość współtworzenia treści, co podnosi jakość kształcenia.
Zastosowanie Wiki w edukacji zmniejsza liczbie studentów pracujących
samotnie; dzielą się oni odpowiedzialnością za to co robią i zyskują
większą pewność siebie w kwestii uczenia się.
Najbardziej znane wykorzystanie wiki to Wikipedia, czyli internetowa
encyklopedia tworzona przez internautów, która stała się jednym z
najpopularniejszych źródeł wiedzy dostępnych w Internecie.

25. Przykładem Wiki w edukacji jest Wikiversity – projekt Fundacji
Wikimedia stworzony jako źródło edukacyjne i edukacyjny
projekt skierowany do odbiorców różnych form i stylów
kształcenia - od edukacji przedszkolnej do uniwersytetów.
Wiki Znajdują zastosowanie na wielu uczelniach wyższych
np. na:
• Uniwersytecie w Arizonie
• Uniwersytecie Stanowym w Nowym Jorku
• Uniwersytecie w Oxfordzie
• Uniwersytecie Stanowym w Waszyngtonie

26. Tag (znacznik) – słowo kluczowe dodawane do obiektów cyfrowych, takich jak strony,
obrazy, klipy video po to, by je opisać. Po raz pierwszy tagów użył Joshuy Schactera i
tym samym zapoczątkował on fenomen social bookmarking.
Social bookmarking (zakładki społecznościowe, rekomendacje lub współdzielenie
społeczne) jest to system wymiany popularnych znaczników. Pozwala on użytkownikowi
na tworzenie własnych list, zakładek oraz tzw. ulubionych, a także dzielenie się nimi z
pozostałymi uczestnikami systemu. Istotą tego systemu jest usprawnienie dotarcia do
zasobów internetowych o właściwej tematyce bądź wartościowanych przez tagi, lub też
listy zakładek określonego użytkownika, którego zainteresowania są bliskie naszym.
Istotna dla edukacji jest również wymiana multimediów między użytkownikami.
Najbardziej znany jest serwis YouTube który pozwala na udostępnianie dozwolonych
fragmentów video. Przykładem inicjatywy wykorzystania YouTube w celach
edukacyjnych jest Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley, który rozwija własną stronę w
serwisie YouTube, gdzie udostępnia on nagrania video z tradycyjnie prowadzonych
zajęć.

27. Edutainment (z ang. education entertainment). Istotę tego
zjawiska oddaje powiedzenie „uczyć bawiąc” Pojęcie to w
języku polskim określane jest jako edukacja
rozrywkowa. Pod tym pojęciem rozumie się działania celem
których jest wyłącznie edukacja, a forma rozrywki jest
jedynie uatrakcyjnieniem lub ukryciem przekazu
edukacyjnego.
W węższym znaczeniu zjawisko to łączy edukację z
rozrywką, które wykorzystują środki masowego przekazu
jako podstawowy kanał komunikacji z odbiorcą. Nadawca
ukrywa tu treści edukacyjne w programach rozrywkowych
lub przygotowuje lekcje w formach popularnych programów
rozrywkowych, np. teleturniejów, gier czy seriali

28. Edutainment jest :
• Przenikający – dociera za pomocą mediów do każdego
• Popularny – ludzie lubią i chętnie korzystają z takich programów
• Perswazyjny – silny element wynika z programowych wzorców
zachowań które ludzie są w stanie oglądać zaakceptować lub
powielać
• Przynoszący korzyści – niższe koszty społeczne
• Wywołujący emocje – co pomaga zapamiętać przekaz i
promowane w programie wzorce zachowań
• Personalny – pozwalający widzom na indywidualny odbiór i
utożsamianie się z bohaterami
• Partycypacyjny- stwarzający możliwość interakcji z widzami i
uczestnictwa w wydarzeniu
• Zachęcający do działania – zawiera wiele podpowiedzi i
wskazówek które mogą być zastosowane w życiu codziennym
• Skuteczny – dziesiątki ewaluacji na całym świecie

29. Można wyróżnić dwa rodzaje
edutainment ze względu na cele i
zawartość
• Na rzecz poprawy jakości życia odbiorców i
lepszej kontroli nad życiem – edukacja
nieformalna kształtowanie postaw i stylów
życia; realizowany przez dyskusję i narrację
• Na rzecz kształtowania umiejętności
życiowych – prezentacja doświadczeń
stymulacji

30. Pomaga zwrócić uwagę opinii publicznej na zagadnienia, które są istotne dla rozwoju
społeczeństwa obywatelskiego
Jest skuteczną formą edukacji ludzi
Ma wpływ na tę sferę świadomości, która jest odpowiedzialna za większość decyzji
podejmowanych na co dzień, daje możliwość istotnego wpływania na podstawy i
zachowania ludzi
Jest narzędziem oddziaływania masowego – w efektywny sposób pomaga promować na
wielką skalę pożądane zachowania i wzorce postępowania
Pomimo dość wysokich kosztów przygotowania programów koszt edukacji z
wykorzystaniem narzędzi edutainment jest niższy niż w przypadku programów o
charakterze szkoleniowym czy innych tradycyjnych sposobów edukacji

31. Program telewizyjny „Ulica Sezamkowa”
NBP – prowadzi działalność edukacyjną od 2002r. Najbardziej znane projekty
• „Pogromczynie mitów” program w TVP wzorowany na filmach akcji poświęcony gospodarce i działalności banku centralnego
• „Złoto dla zuchwałych” – program TVP celem było przeciwdziałanie szerzeniu się błędnych przekonań na temat pieniądza i
gospodarki rynkowej
• „Motel w pół drogi” słuchowisko Programu 1 polskiego Radia – zawiera elementy wyjaśniające podstawowe pojęcia
ekonomiczne pomocne w prowadzeniu niedużego biznesu
„Marzenie Adasia” – pierwszy w Polsce film mówiący o przeszczepach ludzkich organów skierowany
do dzieci w wieku 7=10 lat emitowany na portalu Stowarzyszenia Życie po przeszczepie
Portal edunews.pl
Portal eduactiv.pl
Think.org.pl

32. Program Dom Kultury+ ma na celu
przekształcenie domów kultury na terenie
całego kraju w nowoczesne centra lokalnej
kultury, które aktywizować będą mieszkańców
do udziału w kulturze, a także animować życie
kulturalne lokalnych wspólnot, równocześnie
wspierając pozarządowe inicjatywy kulturalne
Platforma Kultury to interaktywny portal
stworzony przez Narodowe Centrum Kultury,
mający na celu prezentację najciekawszych i
wzorcowych projektów z zakresu kultury oraz
edukacji kulturalnej. Oprócz tego oferuje forum
dla użytkowników, w celu komentowania
zaprezentowanych projektów

34.  Raport z badania w projekcie 'Kadry dla kultury w edukacji i edukacji w kulturze‘. Dostęp online: kliknij
 Witold Jakubowski. Zamiast wstępu, czyli o kulturze popularnej i edukacji. [w:] Media. Kultura popularna. Edukacja.
Kraków, 2005 s.7-22.
 Jolanta Tulińska. Internet jako miejsce uczenia się, czyli kilka refleksji w edukacji w cyberprzestrzeni. [w:] Media. Kultura
popularna. Edukacja. Kraków, 2005 s.23-54.
 John Fishke. Zrozumieć kulturę popularną. Kraków, 2010. s.107-164
 Jadwiga Puzynina. Kultura popularna a kultura wysoka – dziś. [w:] Relacje między kulturą wysoką i popularną w
literaturze, języku i edukacji pod red. Barbary Myrdzik, Małgorzaty Karwatowskiej. Lublin, 2005. s. 11-21
 Stefan Symoniuk. Kultura wysoka i niska czy centralna i peryferyjna. . [w:] Relacje między kulturą wysoką i popularną w
literaturze, języku i edukacji pod red. Barbary Myrdzik, Małgorzaty Karwatowskiej. Lublin, 2005. s. 23-28
 Jakub Z. Lichański Relacje między kulturą wysoką a niską/popularną w literaturze. Głosy do dyskusji wraz z sugestiami
metodologicznymi. . [w:] Relacje między kulturą wysoką i popularną w literaturze, języku i edukacji pod red. Barbary
Myrdzik, Małgorzaty Karwatowskiej. Lublin, 2005. s. 29-40
 Irmina Wawrzyczek. Kultura popularna a kształtowanie kompetencji kulturowej . [w:] Relacje między kulturą wysoką i
popularną w literaturze, języku i edukacji pod red. Barbary Myrdzik, Małgorzaty Karwatowskiej. Lublin, 2005. s. 247-254.
 Renata Makarewicz. Istnieć w kulturze, czyli jak [przyszli nauczyciele są przygotowywanie do zadań edukacji kulturowej.
Relacje między kulturą wysoką i popularną w literaturze, języku i edukacji pod red. Barbary Myrdzik, Małgorzaty
Karwatowskiej. Lublin, 2005. s. 255-262.
 Dominic Strinati. Wprowadzenie do kultury popularnej. Poznań, 1998. s. 15-50
 Joanna Winnicka-Gburek. Edukacja w koncepcji kultury Rogera Scrutona. [w:] Edukacja kulturalna. Wybrane obszary pod
red. Katarzyny Olbrycht. Katowice, 2004. s. 40-51
 Witold Jakubowski. Edukacja i kultura popularna. Kraków, 2001. s. 11-54.

35.  Witold Jakubowski. Kultura popularna jako obszar refleksji pedagogicznej. [w:] Edukacyjne konteksty kultury
popularnej pod red. Witolda Jakubowskiego i Edyty Zierkiewicz. Kraków, 2002. s. 11-22.
 Izabela Kowalczyk. Uroki podglądactwa czy terror nadzorczego spojrzenia(na przykładzie kultury popularnej i
sztuki). [w:] Edukacyjne konteksty kultury popularnej pod red. Witolda Jakubowskiego i Edyty Zierkiewicz. Kraków,
2002. s. 149-170.
 Witold Jakubowski. Edukacja w świecie kultury popularnej. Kraków, 2001. s. 11-60.
 Janusz Gajda. Pedagogika kultury w zarysie. s. 163-201.
 Witold Jakubowski. Wychowanie estetyczne vs. edukacja przez sztukę, czyli kilka refleksji o edukacyjnym
potencjale sztuki popularnej. [w:] Kultura popularna – Tożsamość. – Edukacja. / pod red. nauk. Darii Hejowosz i
Witolda Jakubowskiego. Kraków 2010. S. 15-29
 Katarzyna Plebańczyk. Gry miejskie czynnikiem kształtowania tożsamości kulturowej. [w:] Kultura popularna –
Tożsamość. – Edukacja. / pod red. nauk. Darii Hejowosz i Witolda Jakubowskiego. Kraków 2010. S. 53-69.
 Marta Wrońska. Kultura medialna w kontekście edukacyjnym. [w:] Kultura popularna – Tożsamość. – Edukacja. /
pod red. nauk. Darii Hejowosz i Witolda Jakubowskiego. Kraków 2010. s. 193-203.
 Monika Szufnarowska. Wytwory kultury masowej w zadaniach podręcznikowych do kształcenia polonistycznego.
[w:] Kultura popularna – Tożsamość. – Edukacja. / pod red. nauk. Darii Hejowosz i Witolda Jakubowskiego. Kraków
2010. S. 290-304.
 Agnieszka Iwnacka. Edutainment – sposób na edukację w dobie kultury popularnej. [w:] Kultura popularna –
Tożsamość. – Edukacja. / pod red. nauk. Darii Hejowosz i Witolda Jakubowskiego. Kraków 2010. S. 305-313.
 Natalia Walter. Web 2.0 w edukacji jako efekt zmiany kulturowej. [w:] Kultura popularna – Tożsamość. – Edukacja. /
pod red. nauk. Darii Hejowosz i Witolda Jakubowskiego. Kraków 2010. S. 315-324.