Wystąpienie na konferencji KOALICJA MIAST - w ramach ESK Wrocław 2016...

1. Ku polityce kulturalnej
samorządów nakierowanej
na …obywateli!
Wiesław Bełz
Stowarzyszenie Menedżerowie Kultury
Konferencja Koalicja Miast
Wrocław 2015

2. Cele polityki kulturalnej określane na
podstawie faktów….
 Konstytucja?
 dokumenty strategiczne rządu?
 strategie opracowane przez Ministerstwo?
…a może przyjrzeć się konkretnym przedsięwzięciom
realizowanym przez agendy administracji i samorządu?

3. Cele polityki kulturalnej w polityce
Ministerstwa (polityka kulturalna państwa)
 Kultura dostępna
 Program promocji książki, czytelnictwa, ochrony bibliotek
 Polityka związana z zatrudnieniem („Humaniści na rynku
pracy”, wolontariat…)
 Mecenat (wizerunek państwa, chroniącego swą tradycję
i promującego szczególnie wartościowe dzieła oraz
wybitnych twórców)
… nietrudno zauważyć, że niektóre z tych celów są mocno
zakotwiczonej w mesjanistycznej koncepcji poprzedniego
systemu 

4. Inne opcje polityki kulturalnej w III RP
(polityka
kulturalna de facto)
 Kreatywna kultura
… kultura wytwarzająca walory gospodarcze,
wpływająca na obrót gospodarczy
(ta koncepcja realizowana jako świadoma polityka to w naszym kraju
jak na razie …rzadkość!)
 Integracja społeczności wokół władzy na
poziomie lokalnym i regionalnym
… kultura narzędziem sprawowania władzy

5. Polityki kulturalne miast
- zaobserwowane koncepcje (1)
 Ukazywanie bogactwa życia publicznego, w celu
podniesienia atrakcyjności miejsca …
dość częsta polityka budowy wizerunku
 …uatrakcyjnianie wizerunku miasta w celu
przyciągnięcia pewnych grup społecznych,
w szczególności młodzieży, z intencją by:
 wybierała miejsce nauki (studiów) właśnie tutaj
 osiedlała się w przyszłości właśnie w tym miejscu
(bo tu są fajni ludzie, jest wesoło, jest co robić…)

6. - zaobserwowane koncepcje
(2)
 Przyciąganie turystów, szczególnie
zagranicznych w celach gospodarczych
…”nakręcanie” przemysłu turystycznego,
….przyciąganie inwestorów gospodarczych
….tworzenie wizerunku atrakcyjnego,
kreatywnego, wesołego,
zabawowego, etc)

7. Resumè:
Cechy wspólne polityk kulturalnych!
 zaczepienie PK w polityce spójności państwa,
akcentowaniu tego co
Polaków łączy, umacnianie państwa
 nakierowanie PK na lokalne cele gospodarcze
np. „nakręcanie” przemysłu turystycznego
 nakierowanie PK na cele wizerunkowe, związane
z promocja turystyki, ew. przyciąganiem inwestorów
strefy gospodarcze

8. Resumè:
Beneficjenci polityk kulturalnych
I . Turyści - przyjezdni krajowi i zagraniczni
II. Młodzież, studenci, często przyjezdni
z dalszych regionów
III. Inwestorzy gospodarczy
IV. Twórcy lokalni, regionalni i z zewnątrz,
z kraju i ze świata

9. Wnioski nie budujące!
Obywatele, mieszkańcy miast, osiedli,
gmin – normalni, zwyczajni, żyjący sobie
w danym miejscu …. nie znajdują się w
polu metodycznej, intencjonalnej polityki
kulturalnej swej władzy lokalnej!
Dlaczego?

10. Obywatele, mieszkańcy…
- grupa mocno
niedoceniana!
Co z nimi? (w szczególności):
 … co z pokoleniem 40+, 50+, 60+ etc ….
 … co z kulturą, nie od święta,
na co dzień (i nie w lecie)?
 … co z kulturą uczestniczącą?
red Michał Smolorz : imprezy festiwalowe nakierowane są na młódź, a
omijają pokolenie 40, 50, 60 – latków (recenzja festiwalu OFF)

11. Menedżerowie kultury
… nie mają serca!
…szczególnie ci funkcjonujący w
strukturach samorządowych
do tworzenia spektakularnych imprez,
przedsięwzięć kulturalnych pod kątem
takiego odbiorcy…

12. To nie przypadek !
Jest tak – ponieważ brak metody, celu
by taką politykę realizować
Żaden z celów (takich, jak te, które
wskazywaliśmy poprzednio)
nie daje się zastosować!

13. Może trzeba
zmienić perspektywę..?
… i inaczej spojrzeć na cele polityki kulturalnej?
… na grupę docelową?
Może też trzeba zmienić sposób
postrzegania owej grupy,
Może trzeba zmienić …metodę?

14. Więc tę perspektywę zmieńmy!
Wyjdźmy od definicji kultury!
Kultura to czynienie ludzi …
szczęśliwszymi!
Andrzej Trzeciak

15. Co to za dziwna definicja?
… co z niej wynika?
1. Kieruje ona cel działań kulturalnych na normalnych,
zwykłych, wszystkich ludzi. Kultura jest tu dobrem
powszechnym, ogólnodostępnym, pożądanym i …
użytecznym!
2. Sytuuje cel kultury w czasie teraźniejszym (inaczej niż
koncepcja „dziedzictwa”), a jeśli przyszłym, to niezbyt
odległym (na pewno nie jest to dystans dziesiątków lat,
na pewno nie pokoleń)

16. Dalsze konsekwencje takiego
spojrzenia na kulturę (1)
Kultura buduje relacje!
Kultura wzmacnia relacje!
Dzięki kulturze relacje
… powstają
… i krzepną na przyszłość!

17. Dalsze konsekwencje takiego
spojrzenia na kulturę (2)
Kultura to świetna płaszczyzna łączenia
ludzi, łączenia nie na bazie
transakcyjności (jak to jest w biznesie
i handlu),
… ale wspólnoty przeżyć, pogłębiania
osobowości – braterstwa i siostrzeństwa

18. Dalsze konsekwencje takiego
spojrzenia na kulturę (3)
To dzięki kulturze ludzie stają się sobie
bliżsi, bardziej skłonni do współpracy,
pogłębiają, wypracowują te miękką część,
która jest ważna w relacjach prywatnych,
osobistych, rodzinnych…

19. To dlatego Andrzej Trzeciak
napisał, że kultura czyni ludzi
…szczęśliwszymi!

20. Dalsze konsekwencje
tego ujęcia…
Kultura pomaga nam kreować cel życia,
podpowiada cel egzystencji, daje nam
napęd do życia, powoduje, że nadal
…”chce nam się chcieć”

21. Spójrzmy jeszcze dalej…
Kultura wzmacnia ludzi, tworzy
szczepionkę na trudne czasy, tworzy
wokół nas wianuszek solidarności, tworzy
dodatkowy zasób, mechanizm wsparcia,
…gdy proste mechanizmy, np. ekonomiczne czy
instytucjonalne, zawodzą….

22. Szersze cele
polityki kulturalnej…
… i dlatego, przyjmując taką wizję
(definicję) kultury możemy znacznie
poszerzyć cele
p o l i t y k i k u l t u r a l n e j!
Jej bazową formułę!

23. Dzięki temu ujęciu
Cele polityki kulturalnej możemy przesunąć:
 ku teraźniejszości,
 ku celom indywidualnym,
 ku celom związanym z dobrostanem psychicznym
…na teraz i na najbliższą przyszłość…

24. Podejrzewam…
…że cel tak sformułowany umyka ludziom
odpowiedzialnym za politykę kulturalną na
różnych piętrach, od Ministerstwa, do
kancelarii Prezydenta, poprzez struktury
marszałkowskie w województwach, aż do
miast dużych, powiatów i gmin…

25. Zaraz zraz…. 
Na poziomie gmin ta perspektywa znajduje
najlepsze odzwierciedlenie! Jak?
Poprzez aktywność różnego rodzaju kół
gospodyń wiejskich, zespołów muzycznych, kół
aktywności, edukacyjnych, kółek teatralnych
etc…
Tę perspektywę można dostrzec w działalności domów
kultury znajdujących się w gminach na terenach wiejskich

26. Właśnie domy kultury…
Z całym skupionym wokół nich ruchem
amatorskim, są ową zdrową, jakże cenną
(ale chyba nie dość docenianą)
SFERĄ KULTURY NARODOWEJ!

27. A co z miastami?
Oto „miejski” (choć odbywany w plenerze)
festiwal Danielka.
Nieduży 500 osób, trzy dniowy…
Uczestnicy są widzami, słuchaczami i autorami programu imprezy.
Fantastyczna impreza! 

28. Inny przykład – Muzeum Historii
Katowic ...nie chodzi o Muzeum Śląskie!
Niewielkie muzeum (200 m kw)
w przedwojennym mieszkaniu w centrum
miasta

29. Na drugim biegunie…
…mamy wielkie obiekty, świątynie, ba…
piramidy kultury!
Czy powstały one jednak z myślą o …”czynieniu ludzi
szczęśliwszymi”?

30. Kultura dla ludzi… 1
Ich cechy to:
 autorski program
 niskie koszty imprez
 bliskie relacje z uczestnikami
 Szeroki nominalnie profil odbiorców
(a jednak też dość określony)
 nowoczesny, ale prosty, intuicyjny marketing – docieranie do
grupy potencjalnych odbiorców
(Facebook, mailingi, indywidualne zaproszenia, rekomendacje –
jedna osoba przyciąga następne)

31. Kultura dla ludzi… 2
 wciąganie uczestników w interakcje i oferowanie czegoś znacznie więcej niż
tylko rola, zachwyconego, klaszczącego widza na widowni…
 pole doświadczania kultury w pełnym wymiarze, budowanie wzajemnych
relacji pomiędzy uczestnikami, a także – bliskich, partnerskich relacji z
twórcami, bohaterami wydarzenia…

32. Kultura na miarę XXI wieku…1
Era wzrastającej podmiotowości ludzi:
 potrzeby wyrażania siebie,
 decydowania o sobie,
 bycia traktowanym z szacunkiem

33. Kultura na miarę XXI wieku…2
Ale też era:
 … potrzeby kontaktu z innymi
 …nieustannego uczenia się
 …wielkich ambicji
 …nieustannego rozwijania osobowości

34. kultura dla obywateli…
obywatelska kultura
… nie dla jakiejś określonej grupy społecznej,
o określonym cenzusie majątkowym, zawodowym, ale
mieszkańców danego terytorium, po prostu – dla
obywateli!
OBYWATELE - oto grupa docelowa
nowoczesnej polityki kulturalnej
Oto fundament polityki kulturalnej naszego państwa

35. Kultura, która
czyni ludzi szczęśliwszymi!
Która daje im mocniejsze oparcie
na przeciwności losu
Problemy życia codziennego,
problemy ekonomiczne i egzystencjalne!
Taka kultura jest właśnie na czasie!

36. Zachęcam Państwa…
…do przekierowania Waszych polityk
kulturalnych w tym kierunku
…ze wszystkimi tego konsekwencjami –
ekonomicznymi, organizacyjnymi i kadrowymi
Jest to bardzo potrzebne i – jak sądzę
– oczekiwane!

37. Ku polityce kulturalnej
samorządów nakierowanej na
…obywateli!
Wiesław Bełz
Stowarzyszenie Menedżerowie Kultury
Konferencja Koalicja Miast, Wrocław