ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥ

ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ
ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ
ΔΙΣΚΟΥΔΙΣΚΟΥ
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΑΥΤΟΚΡΙΝΩΝ ΚΑΙ ΕΞΩΓΕΝΩΝ ΑΥΞΗΤΙΚΩΝΟ ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΑΥΤΟΚΡΙΝΩΝ ΚΑΙ ΕΞΩΓΕΝΩΝ ΑΥΞΗΤΙΚΩΝ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ
ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ
ΜΕΚ/ΕΜΕΚ/ΕRRΚ ΚΑΙΚ ΚΑΙ PIPI33KK//AKTAKT
Βάσος ΚωνσταντίνουΒάσος Κωνσταντίνου
Ορθοπαιδικός ΧειρουργόςΟρθοπαιδικός Χειρουργός

--ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ - ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΑ ΜΕΛΗΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ - ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΑ ΜΕΛΗ
Γεώργιος ΣάπκαςΓεώργιος Σάπκας
Αναπληρωτής Καθηγητής, Α’ Ορθοπαιδική Κλινική, Ιατρική Σχολή,Αναπληρωτής Καθηγητής, Α’ Ορθοπαιδική Κλινική, Ιατρική Σχολή,
Εθνικό & ΚαποδιστριακόΕθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο ΑθηνώνΠανεπιστήµιο Αθηνών
Αικατερίνη ΠαυλάκηΑικατερίνη Παυλάκη
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Α΄ Εργαστήριο ΠαθολογικήςΑναπληρώτρια Καθηγήτρια, Α΄ Εργαστήριο Παθολογικής
Ανατομικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό & ΚαποδιστριακόΑνατομικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό & Καποδιστριακό
Πανεπιστήµιο ΑθηνώνΠανεπιστήµιο Αθηνών
Νίκος ΠαπαϊωάννουΝίκος Παπαϊωάννου
Αναπληρωτής Καθηγητής, Α’ Ορθοπαιδική Κλινική, Ιατρική Σχολή,Αναπληρωτής Καθηγητής, Α’ Ορθοπαιδική Κλινική, Ιατρική Σχολή,
Εθνικό & ΚαποδιστριακόΕθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο ΑθηνώνΠανεπιστήµιο Αθηνών
Δημήτρης ΚλέτσαςΔημήτρης Κλέτσας
Διευθυντής Εργαστηρίου Κυτταρικού Πολλαπλασιασµού &Διευθυντής Εργαστηρίου Κυτταρικού Πολλαπλασιασµού &
Γήρανσης, Ινστιτούτο Βιολογίας, ΕΚΕΦΕ «∆ηµόκριτος»Γήρανσης, Ινστιτούτο Βιολογίας, ΕΚΕΦΕ «∆ηµόκριτος»

Is There Such a Thing as DegenerativeIs There Such a Thing as Degenerative
Disc Disease ?Disc Disease ?
( DEGENERATIVE DISC DISEASE. R.Gunzburg, LWW,2004 )( DEGENERATIVE DISC DISEASE. R.Gunzburg, LWW,2004 )
ΝόσοςΝόσος
ΕκφύλισηΕκφύλιση
ΓήρανσηΓήρανση
?
?
?

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΩΝΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΩΝ
ΔΙΣΚΩΝΔΙΣΚΩΝ
 Προσδίδουν
ελαστικότητα
 Απορροφούν
ενέργεια
 Διαμοιράζουν
φορτία

ΔΟΜΗ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥΔΟΜΗ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥ
 Ινώδης δακτύλιος
- Εσωτερικός
- Εξωτερικός
 Πηκτοειδής πυρήνας

 Διάχυτος πληθυσμός κυττάρων και άφθονη
εξωκυττάρια ουσία, που δομούνται σε ένα
περίπλοκο σκελετό από μακρομόρια γεμάτα
νερό
 Η δομική ακεραιότητα και οι μηχανικές
ιδιότητες του δίσκου βασίζονται στα
μακρομόρια και την αλληλεπίδραση τους με
το νερό
ΔΟΜΗ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥΔΟΜΗ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥ

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ ΙΝΩΔΗΣ ΔΑΚΤΥΛΙΟΣ
 Υψηλού προσανατολισμού,
πυκνά τοποθετημένα ινώδη
πετάλια ,που αποτελούνται
κυρίως από κολλαγόνο
Tύπου Ι.
 Κύτταρα που προσομοιάζουν
με ινοβλάστες - ινοκύτταρα

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΙΝΩΔΗΣ ΔΑΚΤΥΛΙΟΣ
 Ινοχόνδρινα πετάλια
λιγότερο πυκνά
τοποθετημένα ,που
αποτελούνται κυρίως από
κολλαγόνο τύπου ΙΙ.
 Κύτταρα που
προσομοιάζουν με
χονδροκύτταρα

ΠΗΚΤΟΕΙΔΗΣ ΠΥΡΗΝΑΣ
 Κύτταρα νωτιαίας
χορδής (νήπια)
 Ειδικό τύπο
χονδροκυττάρων
(ενήλικες)

Η ΤΕΛΙΚΗ ΠΛΑΚΑ
 Αποτελεί τα άνω και
κάτω όρια του Μ.Δ.
 Υαλοειδής χόνδρος
(παιδιά – έφηβοι)
 Αποτιτανωμένος
χόνδρος – οστούν
(ενήλικες)

ΣΥΝΘΕΣΗ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥ
Κολλαγόνο + πρωτεογλυκάνες
Κολλαγόνο σχήμα + ελαστική αντοχή
Πρωτεογλυκάνες - σκληρότητα
- αντοχή στη συμπίεση
- γλοιοελαστικότητα

ΑΓΓΕΙΩΣΗ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥ
 Αιμοφόρα αγγεία διέρχονται από την επιφάνεια
του ινώδη δακτυλίου και διατιτραίνουν σε μικρή
απόσταση το εξωτερικό του τμήμα

ΝΕΥΡΩΣΗ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥ
 Αμμύελες νευρικές ίνες
βρίσκονται στην επιφάνεια
του δακτυλίου και νευρικές
απολήξεις εισέρχονται στα
εσωτερικά του στρώματα,
φτάνοντας σύμφωνα με
πρόσφατες μελέτες μέχρι τον
πηκτοειδή πυρήνα.

ΦΥΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΟΣΟΥΦΥΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΟΣΟΥ
ΕΚΦΥΛΙΣΜΕΝΟΥ ΔΙΣΚΟΥΕΚΦΥΛΙΣΜΕΝΟΥ ΔΙΣΚΟΥ
(Ν.Ε.Δ.)(Ν.Ε.Δ.)
ΓήρανσηΓήρανση
ΕκφύλισηΕκφύλιση

 Με την πάροδο της ηλικίας κανένας άλλοςΜε την πάροδο της ηλικίας κανένας άλλος
ιστός του μυοσκελετικού συστήματος δενιστός του μυοσκελετικού συστήματος δεν
υφίσταται τόσο σοβαρές μεταβολές όπως ουφίσταται τόσο σοβαρές μεταβολές όπως ο
μεσοσπονδύλιος δίσκοςμεσοσπονδύλιος δίσκος , ως προς τη δομή,, ως προς τη δομή,
τη σύνθεση, και κατά συνέπεια τη μηχανικήτη σύνθεση, και κατά συνέπεια τη μηχανική
συμπεριφορά.συμπεριφορά.
Υγιής δίσκος (αριστερά) και εκφυλισμένος (δεξιά)

...degeneration ultimately arises from a failure
of disc cells to make and maintain the
organization and composition of the disc
matrix…
(S.Bibby, J.Yu and J.Urban. The physiology of intervertebral disc degeneration, in
DEGENERATIVE DISC DISEASE. R.Gunzburg, LWW,2004DEGENERATIVE DISC DISEASE. R.Gunzburg, LWW,2004)
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΔΙΣΚΟΣ ΕΚΦΥΛΙΣΜΕΝΟΣ

Κατά τη γέννησηΚατά τη γέννηση
 Ινώδης δακτύλιος :Ινώδης δακτύλιος :
 Πηκτοειδής πυρήνας :Πηκτοειδής πυρήνας :
- πυκνό δίκτυο ινιδίων κολλαγόνουπυκνό δίκτυο ινιδίων κολλαγόνου
- πυκνό μικροαγγειακό δίκτυο μέχριπυκνό μικροαγγειακό δίκτυο μέχρι
τον πηκτοειδή πυρήνατον πηκτοειδή πυρήνα
- πλούσιος σε κύτταρα της νωτιαίας
χορδής, πρωτεογλυκάνες και νερό
- καταλαμβάνει περισσότερο από το
μισό όγκο του δίσκου

Μέχρι το 20Μέχρι το 20οο
έτοςέτος
 Ινώδης δακτύλιος :Ινώδης δακτύλιος :
 Πηκτοειδής πυρήνας :Πηκτοειδής πυρήνας :
- Αυξάνει σημαντικά σε όγκο σεΑυξάνει σημαντικά σε όγκο σε
βάρος του πυρήναβάρος του πυρήνα
- Το αγγειακό δίκτυο περιορίζεταιΤο αγγειακό δίκτυο περιορίζεται
στην περιφέρειαστην περιφέρεια
-Οι πρωτεογλυκάνες και το νερό
περιορίζονται
-Τα κύτταρα της νωτιαίας χορδής
εξαφανίζονται
- Αυξάνονται τα ινοχόνδρινα
στοιχεία

ΕνηλικίωσηΕνηλικίωση
 Πλήρης εξαφάνιση των αγγείωνΠλήρης εξαφάνιση των αγγείων
 Επέκταση ινοχόνδρινης δομής με διείσδυση στονΕπέκταση ινοχόνδρινης δομής με διείσδυση στον
πυρήνα και πλήρης αντικατάσταση ωνπυρήνα και πλήρης αντικατάσταση ων
πρωτεογλυκανών και του νερούπρωτεογλυκανών και του νερού
 Σκλήρυνση του δίσκουΣκλήρυνση του δίσκου
 Διαταραχή προσανα-Διαταραχή προσανα-
τολισμού ινιδίωντολισμού ινιδίων
 Μικρορήξεις και ρωγμέςΜικρορήξεις και ρωγμές
ΕΚΦΥΛΙΣΗ

ΗλικιωμένουςΗλικιωμένους
 Άκαμπτος ινοχόνδρινοςΆκαμπτος ινοχόνδρινος
δίσκος με τον ινώδηδίσκος με τον ινώδη
δακτύλιο να μηνδακτύλιο να μην
διαχωρίζεται από τονδιαχωρίζεται από τον
πυρήναπυρήνα
 Σοβαρός περιορισμόςΣοβαρός περιορισμός
της κινητικότητας τηςτης κινητικότητας της
Σ.Σ.Σ.Σ.
 ΠΟΝΟΣΠΟΝΟΣ

ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
 Χωρίς συσχέτιση με επαγγελματικούςΧωρίς συσχέτιση με επαγγελματικούς
παράγοντεςπαράγοντες
--Ηλικία, φύλο, κάπνισμα, ανθρωπομετρικάΗλικία, φύλο, κάπνισμα, ανθρωπομετρικά
χαρακτηριστικά, φυσική κατάσταση, ιατρικό ιστορικό,χαρακτηριστικά, φυσική κατάσταση, ιατρικό ιστορικό,
ψυχολογικοί παράγοντεςψυχολογικοί παράγοντες
 Συσχέτιση με επαγγελματικούς παράγοντεςΣυσχέτιση με επαγγελματικούς παράγοντες
--άρση και μεταφορά βαρέων αντικειμένωνάρση και μεταφορά βαρέων αντικειμένων
--στροφικές και εκτατικές κινήσειςστροφικές και εκτατικές κινήσεις
--χρήση κομπρεσέρχρήση κομπρεσέρ,, μηχανοδήγησημηχανοδήγηση
--παρατεταμένη καθεστηκυία θέσηπαρατεταμένη καθεστηκυία θέση

ΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
 Το γονίδιοΤο γονίδιο COL9A2COL9A2 κωδικοποιεί μια από τιςκωδικοποιεί μια από τις
πολυπεπτιδικές αλυσίδες του κολλαγόνου ΙΧ πουπολυπεπτιδικές αλυσίδες του κολλαγόνου ΙΧ που
εκφράζεται στο μεσοσπονδύλιο δίσκοεκφράζεται στο μεσοσπονδύλιο δίσκο
 Σε ασθενείς με Ν.Ε.Δ. βρέθηκε ένας πολυμορφισμόςΣε ασθενείς με Ν.Ε.Δ. βρέθηκε ένας πολυμορφισμός
του γονιδίουτου γονιδίου COL9A2COL9A2 που μετατρέπει τη γλουταμίνη σεπου μετατρέπει τη γλουταμίνη σε
τρυπτοφάνη, ο οποίος ενδεχομένως να συνδέεταιτρυπτοφάνη, ο οποίος ενδεχομένως να συνδέεται
άμεσα με τη νόσο, αφού η τρυπτοφάνη εκφράζεται στοάμεσα με τη νόσο, αφού η τρυπτοφάνη εκφράζεται στο
φαινότυπο της Ν.Ε.Δ.φαινότυπο της Ν.Ε.Δ.
((Annulen S., Paasilta P., Lohiniva J. et al. An allele of COL9A2Annulen S., Paasilta P., Lohiniva J. et al. An allele of COL9A2
associated with intervertebral disc disease. Science, 1999.associated with intervertebral disc disease. Science, 1999.
285(5426):p.409-12.)285(5426):p.409-12.)

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ Ν.Ε.Δ.ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ Ν.Ε.Δ.
ΠόνοςΠόνος ΝευρολογικήΝευρολογική
σημειολογίασημειολογία

Ν.Ε.ΔΝ.Ε.Δ
 ΔισκοκήληΔισκοκήλη
 ΑστάθειαΑστάθεια
 ΑρθρίτιδαΑρθρίτιδα
 Σπονδυλική στένωσηΣπονδυλική στένωση
 ΕκφυλιστικέςΕκφυλιστικές
παραμορφώσειςπαραμορφώσεις

ΠόνοςΠόνος
-Δίσκος-Δίσκος
-Oπίσθιος επιμήκης σύνδεσμος-Oπίσθιος επιμήκης σύνδεσμος
-Iνώδης θύλακος-Iνώδης θύλακος
-Σπονδυλικές διαρθρώσεις-Σπονδυλικές διαρθρώσεις
-Σπονδυλικές πλάκες-Σπονδυλικές πλάκες
(Kuslich et al. 1991)(Kuslich et al. 1991)
Ο πόνος δεν συμβαδίζει με τιςΟ πόνος δεν συμβαδίζει με τις
παθολογοανατομικές αλλοιώσειςπαθολογοανατομικές αλλοιώσεις

Μηχανισμός Έκλυσης του ΠόνουΜηχανισμός Έκλυσης του Πόνου
 Υποδοχείς πόνουΥποδοχείς πόνου
 ΔιέγερσηΔιέγερση
υποδοχέωνυποδοχέων
 Δίσκο (δακτύλιο+πυρήνα)Δίσκο (δακτύλιο+πυρήνα)
 Τελικές πλάκεςΤελικές πλάκες
 Σπονδυλικές διαρθρώσειςΣπονδυλικές διαρθρώσεις
 ΣυνδέσμουςΣυνδέσμους
 ΜύεςΜύες
 Μηχανικά ερεθίσματαΜηχανικά ερεθίσματα
 Χυμικά ερεθίσματαΧυμικά ερεθίσματα
 Θερμικά ερεθίσματαΘερμικά ερεθίσματα
 ΙσχαιμίαΙσχαιμία

ΔισκοκήληΔισκοκήλη
ΠροβολήΠροβολή ΠρόπτωσηΠρόπτωση ΈκθλιψηΈκθλιψη
Νευρολογική ΣημειολογίαΝευρολογική Σημειολογία

ΑστάθειαΑστάθεια
White & PanjabiWhite & Panjabi
Σπονδυλολίσθηση > 2Σπονδυλολίσθηση > 2 mmmm
Γωνίωση δίσκου > 10Γωνίωση δίσκου > 10 00
Σκολίωση > 10Σκολίωση > 10 00

Σπονδυλική στένωσηΣπονδυλική στένωση

Εκφυλιστικές παραμορφώσειςΕκφυλιστικές παραμορφώσεις

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
1.1. Απλές ακτινογραφίεςΑπλές ακτινογραφίες
2.2. ΔισκογραφίαΔισκογραφία
3.3. ΜυελογραφίαΜυελογραφία
4.4. Αξονική τομογραφίαΑξονική τομογραφία
5.5. ΜαγνητικήΜαγνητική
τομογραφίατομογραφία

- Ηλικία > 50 ετώνΗλικία > 50 ετών
- Πρόσφατο τραύμαΠρόσφατο τραύμα
- Νευρολογική συνδρομήΝευρολογική συνδρομή
- Κατάχρηση αλκοόλ-φαρμάκωνΚατάχρηση αλκοόλ-φαρμάκων
- Χρήση κορτιζόνηςΧρήση κορτιζόνης
- Κρίση οσφυαλγίας σε λιγότερο από 1 μήναΚρίση οσφυαλγίας σε λιγότερο από 1 μήνα
Ενδείξεις επί Οξείας Οσφυαλγίας

ΣτένωσηΣτένωση
Φαινόμενο «κενού»Φαινόμενο «κενού»
ΣκλήρυνσηΣκλήρυνση
ΣκλήρυνσηΣκλήρυνση
ΟστεόφυταΟστεόφυτα
ΟστεόφυταΟστεόφυτα

2. Δισκογραφία2. Δισκογραφία
 Gold standardGold standard για τη διάγνωση πριν τηνγια τη διάγνωση πριν την MRIMRI
 Πληροφορίες για :Πληροφορίες για :
1. Όγκου του σκιαστικού που ενίεται1. Όγκου του σκιαστικού που ενίεται
2. Της διασποράς του στο Μ.Δ. Όπως2. Της διασποράς του στο Μ.Δ. Όπως
απεικονίζεται σε α/ααπεικονίζεται σε α/α F+PF+P και σεκαι σε CTCT
3. Χαρακτήρες του πόνου που αναπαράγεται3. Χαρακτήρες του πόνου που αναπαράγεται
με τη χορήγησημε τη χορήγηση

- Ανεύρεση συμπτωματικού δίσκου όταν θα γίνειΑνεύρεση συμπτωματικού δίσκου όταν θα γίνει
σπονδυλοδεσίασπονδυλοδεσία
- Διερεύνηση παρακείμενων δίσκων σε παθολογικέςΔιερεύνηση παρακείμενων δίσκων σε παθολογικές
καταστάσεις σε ένα επίπεδο, ειδικά όταν θακαταστάσεις σε ένα επίπεδο, ειδικά όταν θα
αντιμετωπιστούν συντηρητικάαντιμετωπιστούν συντηρητικά
- Εκτίμηση προέλευσης πόνου σε σκολίωσηΕκτίμηση προέλευσης πόνου σε σκολίωση
- Προϋπόθεση για διαδερμικές επεμβάσειςΠροϋπόθεση για διαδερμικές επεμβάσεις
- Διερεύνηση ΜΤΧ άλγους και υποτροπήςΔιερεύνηση ΜΤΧ άλγους και υποτροπής
Ενδείξεις

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ
ΕΙΚΟΝΑ
ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ
ΕΙΚΟΝΑ

3. Μυελογραφία3. Μυελογραφία
 Πλεονέκτημα:Πλεονέκτημα: έλεγχοςέλεγχος
δίσκων σε πολλά επίπεδαδίσκων σε πολλά επίπεδα
 Ένδειξη:Ένδειξη: κλινικά ευρήματακλινικά ευρήματα
βλάβης στο νωτιαίο μυελόβλάβης στο νωτιαίο μυελό
που δεν επιβεβαιώνονται μεπου δεν επιβεβαιώνονται με
άλλες απεικονιστικέςάλλες απεικονιστικές
εξετάσειςεξετάσεις
 Επιπλοκή:Επιπλοκή:
ΦΛΕΓΜΟΝΗΦΛΕΓΜΟΝΗ

4. Αξονική τομογραφία4. Αξονική τομογραφία
 Απεικονίζεται:Απεικονίζεται: τοτο
«φαινόμενο κενού», η«φαινόμενο κενού», η
προβολή του δίσκου, ηπροβολή του δίσκου, η
σκλήρυνση και τασκλήρυνση και τα
οστεόφυταοστεόφυτα
 Μειονέκτημα:Μειονέκτημα:
αδυναμία απεικόνισης-αδυναμία απεικόνισης-
διαφοροδιάγνωσηςδιαφοροδιάγνωσης
βλάβης στο Ν.Μ. καιβλάβης στο Ν.Μ. και
ΜΤΧ ουλής απόΜΤΧ ουλής από
υποτροπή κήληςυποτροπή κήλης ΟστεόφυταΟστεόφυτα
ΠροβολήΠροβολή

5. Μαγνητική5. Μαγνητική τομογραφίατομογραφία
Δισκικές αλλοιώσειςΔισκικές αλλοιώσεις
-Oίδημα (Τύπος Ι)-Oίδημα (Τύπος Ι)
-Aνάπτυξη λιπώδους ιστού (Τύπος ΙΙ)-Aνάπτυξη λιπώδους ιστού (Τύπος ΙΙ)
-Tελική σκλήρυνση (Τύπος ΙΙΙ)-Tελική σκλήρυνση (Τύπος ΙΙΙ)
(Modic et al. 1984,1991)(Modic et al. 1984,1991)

5. Μαγνητική5. Μαγνητική τομογραφίατομογραφία
ΠροβολήΠροβολή –– ΠίεσηΠίεση
στο νωτιαίο σάκοστο νωτιαίο σάκο
Κήλες τουΚήλες του SchmorlSchmorl

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ν.Ε.Δ.ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ν.Ε.Δ.
ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ
ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ

ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
 Φαρμακευτική αγωγήΦαρμακευτική αγωγή (αντιφλεγμονώδη, παυσίπονα,(αντιφλεγμονώδη, παυσίπονα,
μυοχαλαρωτικά)μυοχαλαρωτικά)
 ΦυσικοθεραπείαΦυσικοθεραπεία (μυϊκή ενδυνάμωση, διατάσεις,(μυϊκή ενδυνάμωση, διατάσεις,
έλξη του κορμού, μαλάξεις, θερμοθεραπεία)έλξη του κορμού, μαλάξεις, θερμοθεραπεία)
 Διαδερμικός Ηλεκτρικός ΕρεθισμόςΔιαδερμικός Ηλεκτρικός Ερεθισμός (TENS)-(TENS)-
απευαισθητοποίηση από τον πόνοαπευαισθητοποίηση από τον πόνο
 ΒελονισμόςΒελονισμός (έκκριση ενδορφινών μειώνει τον πόνο)(έκκριση ενδορφινών μειώνει τον πόνο)
 ΕγχύσειςΕγχύσεις (επισκληρίδιες,(επισκληρίδιες, ,, διαρθρώσεις, σημείαδιαρθρώσεις, σημεία
ευαισθησίας)ευαισθησίας)

Τροποποίηση δραστηριοτήτωνΤροποποίηση δραστηριοτήτων

ΑποτελέσματαΑποτελέσματα
-Υποχώρηση φλεγμονής και του πόνου
-Εξέλιξη εκφυλιστικής νόσου
Η συντηρητική αγωγή φαίνεται να
υπερτερεί σε μακρόχρονο follow up
έναντι της χειρουργικής θεραπείας

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΕνδείξειςΕνδείξεις
-Ιππουριδική συνδρομή
- Επιδεινούμενη νευρολογική
σημειολογία
- Πόνος ανθιστάμενος σε συντηρητική
αγωγή

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΕπιλογέςΕπιλογές
1.1. ΠυρηνόλυσηΠυρηνόλυση
2. Ενδοδισκική ηλεκτροθεραπείαΕνδοδισκική ηλεκτροθεραπεία
3. Δισκεκτομή - πεταλεκτομήΔισκεκτομή - πεταλεκτομή
4.4. Ολική αντικατάσταση του δίσκουΟλική αντικατάσταση του δίσκου
5.5. Αντικατάσταση του πηκτοειδή πυρήναΑντικατάσταση του πηκτοειδή πυρήνα
6.6. Δυναμική σταθεροποίησηΔυναμική σταθεροποίηση
7.7. ΣπονδυλοδεσίαΣπονδυλοδεσία

1. Πυρηνόλυση1. Πυρηνόλυση
 1963 Smith1963 Smith , 1982, 1982 FDAFDA ΑμερικήΑμερική
 Διάλυση του πυρήνα με διαδερμική έγχυσηΔιάλυση του πυρήνα με διαδερμική έγχυση
ενός πρωτεολυτικού ενζύμου (χυμοπαΐνης)ενός πρωτεολυτικού ενζύμου (χυμοπαΐνης)
 Ίδιες ενδείξεις με δισκεκτομήΊδιες ενδείξεις με δισκεκτομή
 Λιγότερο αποτελεσματική και δυνητικάΛιγότερο αποτελεσματική και δυνητικά
επικίνδυνη (αλλεργικών αντιδράσεων,επικίνδυνη (αλλεργικών αντιδράσεων,
πρόκλησης ιππουριδικής συνδρομής,πρόκλησης ιππουριδικής συνδρομής,
αδυναμίας ελέγχου αποτελέσματος καιαδυναμίας ελέγχου αποτελέσματος και
επερχόμενης αστάθειας)επερχόμενης αστάθειας)

2. Ενδοδισκική ηλεκτροθεραπεία2. Ενδοδισκική ηλεκτροθεραπεία
 Απελευθέρωση θερμότητας 60Απελευθέρωση θερμότητας 60οο
ΚελσίουΚελσίου
προκαλεί:προκαλεί: - συρρίκνωση του πυρήνα- συρρίκνωση του πυρήνα
- καταστροφή ιδιοδεκτικών ινών- καταστροφή ιδιοδεκτικών ινών
πόνουπόνου
 Προϋπόθεση:Προϋπόθεση: - ο δίσκος να διατηρεί- ο δίσκος να διατηρεί
τουλάχιστον το 50 % του ύψους τουτουλάχιστον το 50 % του ύψους του
- χωρίς ρήξη και καλής ποιότητας- χωρίς ρήξη και καλής ποιότητας
ινώδης δακτύλιοςινώδης δακτύλιος

3. Δισκεκτομή3. Δισκεκτομή
Διαδερμική δισκεκτομήΔιαδερμική δισκεκτομή
Αναρρόφηση του προσπίπτοντος υλικού με τηΑναρρόφηση του προσπίπτοντος υλικού με τη
διαδερμική τοποθέτηση ενός ειδικού στυλεούδιαδερμική τοποθέτηση ενός ειδικού στυλεού
αναρρόφησης κάτω από ακτινοσκοπικό έλεγχοαναρρόφησης κάτω από ακτινοσκοπικό έλεγχο

Ανοικτή δισκεκτομή - ΠεταλεκτομήΑνοικτή δισκεκτομή - Πεταλεκτομή
-Αφαίρεση τμήματος ή όλου του πετάλου και του-Αφαίρεση τμήματος ή όλου του πετάλου και του
ωχρού συνδέσμουωχρού συνδέσμου
-Παραμερίζεται ο μηνιγγικός σάκος και η νευρική-Παραμερίζεται ο μηνιγγικός σάκος και η νευρική
ρίζαρίζα
-Αποκαλύπτεται και αφαιρείται η πρόπτωση του-Αποκαλύπτεται και αφαιρείται η πρόπτωση του
δίσκουδίσκου

ΜικροδισκεκτομήΜικροδισκεκτομή - Ενδοσκοπική- Ενδοσκοπική
- Περιορισμένη ανοικτή- Περιορισμένη ανοικτή
δισκεκτομή, με τη βοήθειαδισκεκτομή, με τη βοήθεια
μικροσκοπίου ή ενδοσκοπίουμικροσκοπίου ή ενδοσκοπίου

4.Ολική αντικατάσταση του4.Ολική αντικατάσταση του
δίσκουδίσκου
Ενδείξεις Τεχνητού ΔίσκουΕνδείξεις Τεχνητού Δίσκου
-NEΔ ενός ή δύο επιπέδων
-Σύνδρομο μετά δισκεκτομή
-Χρόνια οσφυαλγία
-Αστάθεια
-Σπονδυλολίσθηση < 10%
-Ηλικία < 45 έτη
-Αποτυχία συντηρητικής αγωγής
-Υποτροπή δισκοκήλης σε ένα επίπεδο

5. Αντικατάσταση του πηκτοειδή5. Αντικατάσταση του πηκτοειδή
πυρήναπυρήνα
Ενδείξεις Προσθετικού Πυρήνα
PDN (Prosthetic Disc Nucleus) Raymedica
-Συμπτωματολογία ΝΕΔ σε ασθενείς <
50 ετών και αποτυχία συντηρητικής
θεραπείας για 6 μήνες
-Στένωση μεσοσπονδύλιου
διαστήματος σε ένα ή δύο επίπεδα
μέχρι 50 % του ύψους του
- Χωρίς ρήξη του ινώδη δακτυλίου

6. Δυναμική σταθεροποίηση6. Δυναμική σταθεροποίηση
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣΕΝΔΕΙΞΕΙΣ DYNESYSDYNESYS
Dynamic Neutralization System for the SpineDynamic Neutralization System for the Spine
1) Σπονδυλοαρθροπάθεια &
πρωτογενής δισκοπάθεια
2) Προβολή /πρόπτωση δίσκου
3) Συνύπαρξη λειτουργικής
αστάθειας
5) Μονοτμηματική στένωση
6) Πολυτμηματική στένωση

7. Σπονδυλοδεσία7. Σπονδυλοδεσία
-Έλεγχος της μηχανικής-Έλεγχος της μηχανικής
αστάθειαςαστάθειας
-Περιορισμός του πόνου-Περιορισμός του πόνου
-Δημιουργία συνθηκών-Δημιουργία συνθηκών
επούλωσηςεπούλωσης
-Aποτελεσματική και μόνιμη-Aποτελεσματική και μόνιμη
λύσηλύση
ΠλεονεκτήματαΠλεονεκτήματα ΜειονεκτήματαΜειονεκτήματα
-Πλήρης κατάργηση κάθε-Πλήρης κατάργηση κάθε
κίνησηςκίνησης
-Mη αναστρέψιμη διαδικασία-Mη αναστρέψιμη διαδικασία
-Kαταστροφή μίας άρθρωσης-Kαταστροφή μίας άρθρωσης
-Kαταπόνηση & εκφύλιση-Kαταπόνηση & εκφύλιση
γειτονικών σπονδυλικώνγειτονικών σπονδυλικών
μονάδωνμονάδων

7. Σπονδυλοδεσία7. Σπονδυλοδεσία
ΟστικάΟστικά
ΜοσχεύματαΜοσχεύματα
ΜεσοσπονδύλιΜεσοσπονδύλι
ΕμφυτεύματαΕμφυτεύματα
ΟπίσθιαΟπίσθια
ΣπονδυλοδεσίαΣπονδυλοδεσία

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
 Η ΝΕΔ είναι προοδευτική διαδικασίαΗ ΝΕΔ είναι προοδευτική διαδικασία
((ΕΚΦΥΛΙΣΗ -ΓΉΡΑΝΣΗΕΚΦΥΛΙΣΗ -ΓΉΡΑΝΣΗ ) με απρόβλεπτη) με απρόβλεπτη
εξέλιξη (εξέλιξη ( ΝΟΣΟΣΝΟΣΟΣ ))
 Η κλινική εικόνα δεν ταυτίζεται με τιςΗ κλινική εικόνα δεν ταυτίζεται με τις
απεικονιστικές και παθολογοανατομικέςαπεικονιστικές και παθολογοανατομικές
αλλοιώσειςαλλοιώσεις
 Η σπονδυλοδεσία αποτελεί την πιοΗ σπονδυλοδεσία αποτελεί την πιο
δοκιμασμένη & αποτελεσματική λύση επίδοκιμασμένη & αποτελεσματική λύση επί
αποτυχίας συντηρητικής αγωγήςαποτυχίας συντηρητικής αγωγής

Το μέλλον...Το μέλλον...
ΓΟΝΙΔΙΑΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΓΟΝΙΔΙΑΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η γονιδιακή θεραπεία δεν αναφέρεται πλέον αυστηρά στηΗ γονιδιακή θεραπεία δεν αναφέρεται πλέον αυστηρά στη
θεραπεία μιας πάθησης με την αντικατάσταση ενός παθολογικούθεραπεία μιας πάθησης με την αντικατάσταση ενός παθολογικού
γονιδίου μεγονιδίου με ένα λειτουργικό αντίγραφο. Αντίθετα, βασίζεται στηένα λειτουργικό αντίγραφο. Αντίθετα, βασίζεται στη
χρήση ενός νουκλεϊκού οξέος, είτεχρήση ενός νουκλεϊκού οξέος, είτε DNADNA είτεείτε RNARNA, για τη, για τη
θεραπεία αλλά και την πρόληψη μιας νόσουθεραπεία αλλά και την πρόληψη μιας νόσου
- Ρυθμιστικά γονίδια:Ρυθμιστικά γονίδια: εμποδίζουν εκφύλισηεμποδίζουν εκφύλιση
- Δομικά γονίδια:Δομικά γονίδια: σύνθεση και εναλλαγή της εξωκυττάριαςσύνθεση και εναλλαγή της εξωκυττάριας
ουσίαςουσίας

ΓΟΝΙΔΙΑΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΓΟΝΙΔΙΑΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
 Η διαδικασία της γονιδιακής μεταφοράςΗ διαδικασία της γονιδιακής μεταφοράς
περιλαμβάνει την εισαγωγή ενός νουκλεϊκού οξέοςπεριλαμβάνει την εισαγωγή ενός νουκλεϊκού οξέος
σ’ έναν πληθυσμό κυττάρων ή σ’ έναν ιστό, μεσ’ έναν πληθυσμό κυττάρων ή σ’ έναν ιστό, με
αποτέλεσμα τη μετάλλαξη του κυττάρου και τηαποτέλεσμα τη μετάλλαξη του κυττάρου και τη
μετάφραση ενός ιδιαίτερου γονιδίου.μετάφραση ενός ιδιαίτερου γονιδίου.
 Η αλλαγή αυτή του γενετικού υλικού έχει ωςΗ αλλαγή αυτή του γενετικού υλικού έχει ως
συνέπεια την παραγωγή πρωτεϊνών πουσυνέπεια την παραγωγή πρωτεϊνών που
επηρεάζουν όχι μόνο το μεταβολισμό τουεπηρεάζουν όχι μόνο το μεταβολισμό του
συγκεκριμένου κυττάρου αλλά και των γειτονικώνσυγκεκριμένου κυττάρου αλλά και των γειτονικών
του, που δεν έχουν υποστεί γενετική αλλαγή.του, που δεν έχουν υποστεί γενετική αλλαγή.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΓΟΝΙΔΙΑΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣΕΦΑΡΜΟΓΗ ΓΟΝΙΔΙΑΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΣΤΗΝ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΩΝ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΩΝΣΤΗΝ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΩΝ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΩΝ
 Δομικά και ρυθμιστικά γονίδια κωδικοποιούν τονΔομικά και ρυθμιστικά γονίδια κωδικοποιούν τον
αναβολισμό μορίων όπως οι κυτοκίνες και οι μεταγραφικοίαναβολισμό μορίων όπως οι κυτοκίνες και οι μεταγραφικοί
παράγοντες ο οποίοι οδηγούν στην ρύθμιση τηςπαράγοντες ο οποίοι οδηγούν στην ρύθμιση της
ομοιοστασίας του ΜΔομοιοστασίας του ΜΔ
 Οι τελευταίες έρευνες επικεντρώνονται στην θεραπεία μεΟι τελευταίες έρευνες επικεντρώνονται στην θεραπεία με
έγχυση μακρομορίων πρωτεϊνών στα δισκικά κύτταραέγχυση μακρομορίων πρωτεϊνών στα δισκικά κύτταρα inin
vitrovitro, αποδεικνύοντας την αναβολική δράση συγκεκριμένων, αποδεικνύοντας την αναβολική δράση συγκεκριμένων
κυτοκινών, με πολλά υποσχόμενα επιτυχή αποτελέσματα.κυτοκινών, με πολλά υποσχόμενα επιτυχή αποτελέσματα.
Πρόκειται για την εισαγωγή θεραπευτικών ποσοτήτωνΠρόκειται για την εισαγωγή θεραπευτικών ποσοτήτων
αυξητικών παραγόντων (growth factors) εντός του δίσκου.αυξητικών παραγόντων (growth factors) εντός του δίσκου.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΓΟΝΙΔΙΑΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣΕΦΑΡΜΟΓΗ ΓΟΝΙΔΙΑΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΣΤΗΝ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΩΝ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΩΝΣΤΗΝ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΩΝ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΩΝ
 Όλοι οι αυξητικοί παράγοντες ασκούν τηΌλοι οι αυξητικοί παράγοντες ασκούν τη
δράση τους στα κύτταρα μέσω υποδοχέωνδράση τους στα κύτταρα μέσω υποδοχέων
της κυτταρικής μεμβράνης με τη δράση τηςτης κυτταρικής μεμβράνης με τη δράση της
τυροσινικής κινάσης, η οποία με τη σειρά τηςτυροσινικής κινάσης, η οποία με τη σειρά της
ενεργοποιεί διάφορα ενδοκυτταρικάενεργοποιεί διάφορα ενδοκυτταρικά
μονοπάτια, με σκοπό τη ρύθμιση τωνμονοπάτια, με σκοπό τη ρύθμιση των
ενδοκυτταρικών λειτουργιών.ενδοκυτταρικών λειτουργιών.

ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ
ΠΟΥ ΕΠΑΓΟΥΝ ΤΟΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΠΟΥ ΕΠΑΓΟΥΝ ΤΟΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟ
 Μονοπάτι των ενεργοποιηθέντων με τα μιτογόναΜονοπάτι των ενεργοποιηθέντων με τα μιτογόνα
πρωτεϊνικών κινασών (mitogen – activated proteinπρωτεϊνικών κινασών (mitogen – activated protein
kineses MARKs) -kineses MARKs) - ειδικά η ομάδα των εξωκυττάριωνειδικά η ομάδα των εξωκυττάριων
σηματοδοτικών ρυθμιστικών κινασών (extracellularσηματοδοτικών ρυθμιστικών κινασών (extracellular
signal regulated kinases-ERKs)signal regulated kinases-ERKs)
 Μονοπάτι της φωσφατιδινοσιτολικής – 3 κινάσης /Μονοπάτι της φωσφατιδινοσιτολικής – 3 κινάσης /
ΑΑktkt (PI 3-K/Akt). Το μονοπάτι PI 3-K/Akt(PI 3-K/Akt). Το μονοπάτι PI 3-K/Akt
συμπλέκεται σύμφωνα με τη βιβλιογραφία στησυμπλέκεται σύμφωνα με τη βιβλιογραφία στη
μετάδοση των σημάτων για τους περισσότερουςμετάδοση των σημάτων για τους περισσότερους
αυξητικούς παράγοντεςαυξητικούς παράγοντες

ΕΚΦΥΛΙΣΗ Μ.Δ.ΕΚΦΥΛΙΣΗ Μ.Δ. --
ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ
 Νεότερα δεδομένα υποδεικνύουν ότι κατά τον εκφυλισμόΝεότερα δεδομένα υποδεικνύουν ότι κατά τον εκφυλισμό
του μεσοσπονδυλίου δίσκου παρατηρείται κυτταρικόςτου μεσοσπονδυλίου δίσκου παρατηρείται κυτταρικός
πολλαπλασιασμός.πολλαπλασιασμός.
 Οι μηχανισμοί που διέπουν το φαινόμενο δεν είναι γνωστοί.Οι μηχανισμοί που διέπουν το φαινόμενο δεν είναι γνωστοί.
 Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι στον εκφυλισμένοΠρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι στον εκφυλισμένο
μεσοσπονδύλιο δίσκο παρατηρείται έκκριση αυξητικώνμεσοσπονδύλιο δίσκο παρατηρείται έκκριση αυξητικών
παραγόντων.παραγόντων.
 Θεωρείται ότι η έκκριση αυτή αποτελεί μία απόκριση στονΘεωρείται ότι η έκκριση αυτή αποτελεί μία απόκριση στον
εκφυλισμό για την επιδιόρθωση και τελικά τη διατήρηση τηςεκφυλισμό για την επιδιόρθωση και τελικά τη διατήρηση της
ιστικής ομοιοστασίας.ιστικής ομοιοστασίας.
 Οι μηχανισμοί που διέπουν τη δράση των αυξητικώνΟι μηχανισμοί που διέπουν τη δράση των αυξητικών
παραγόντων επί των κυττάρων του μεσοσπονδυλίου δίσκουπαραγόντων επί των κυττάρων του μεσοσπονδυλίου δίσκου
δεν είναι γνωστοί.δεν είναι γνωστοί.

 Σημαντικότεροι αυξητικοί παράγοντες που δρουν στονΣημαντικότεροι αυξητικοί παράγοντες που δρουν στον
κυτταρικό πολλαπλασιασμό των ΜΔ, αποτελούν τα κλασσικάκυτταρικό πολλαπλασιασμό των ΜΔ, αποτελούν τα κλασσικά
μιτογόνα :μιτογόνα :
-- PDGFPDGF –– Plateled Derived Growth FactorPlateled Derived Growth Factor – αιμοπεταλιακός– αιμοπεταλιακός
αυξητικός παράγονταςαυξητικός παράγοντας
-- bFGFbFGF –– basic Fibroblast Growth Factorbasic Fibroblast Growth Factor - βασικός- βασικός
ινοβλαστικός αυξητικός παράγοντας.ινοβλαστικός αυξητικός παράγοντας.
--IGFIGF--II –– InsulinInsulin –– like Growth Factorlike Growth Factor - ινσουλινοειδής- ινσουλινοειδής
αυξητικός παράγοντας, καιαυξητικός παράγοντας, και
 - Μέλη της οικογένειας των αυξητικών παραγόντων- Μέλη της οικογένειας των αυξητικών παραγόντων TGFTGF-β-β
((Transforming Growth FactorTransforming Growth Factor – β) με κύριο εκπρόσωπο την– β) με κύριο εκπρόσωπο την
υποομάδα των οστικών μορφογενετικών πρωτεϊνώνυποομάδα των οστικών μορφογενετικών πρωτεϊνών BMPsBMPs
((Bone Morphogenetic ProteinsBone Morphogenetic Proteins).).

 Η ανταπόκριση των κυττάρων των ΜΔ στους πιο πάνωΗ ανταπόκριση των κυττάρων των ΜΔ στους πιο πάνω
αυξητικούς παράγοντες έχει μελετηθεί καιαυξητικούς παράγοντες έχει μελετηθεί και in vitroin vitro καικαι in vivoin vivo,,
με την υπόθεση ότι η κλινική εφαρμογή των αυξητικώνμε την υπόθεση ότι η κλινική εφαρμογή των αυξητικών
παραγόντων μπορεί να αποτελέσει μια νέα θεραπευτικήπαραγόντων μπορεί να αποτελέσει μια νέα θεραπευτική
παρέμβαση εναντίον της εκφύλισης των ΜΔ.παρέμβαση εναντίον της εκφύλισης των ΜΔ.
 Οι περισσότερες μελέτες έχουν επικεντρωθεί στην επίδρασηΟι περισσότερες μελέτες έχουν επικεντρωθεί στην επίδραση
των αυξητικών παραγόντωντων αυξητικών παραγόντων στην παραγωγή ή τηνστην παραγωγή ή την
αποδόμηση της εξωκυττάριας ουσίαςαποδόμηση της εξωκυττάριας ουσίας..
 Δεν έχουν γίνει μελέτες για την επίδραση των αυξητικώνΔεν έχουν γίνει μελέτες για την επίδραση των αυξητικών
παραγόντωνπαραγόντων στον κυτταρικό πολλαπλασιασμόστον κυτταρικό πολλαπλασιασμό

ΣΤΟΧΟΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣΣΤΟΧΟΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ
 Κατανόηση της ρύθμισης του κυτταρικού πολλαπλασιασμού στοΚατανόηση της ρύθμισης του κυτταρικού πολλαπλασιασμού στο
μεσοσπονδύλιο δίσκο κατά τη διάρκεια του εκφυλισμού και τηςμεσοσπονδύλιο δίσκο κατά τη διάρκεια του εκφυλισμού και της
γήρανσης. Εξετάστηκαν δύο επιμέρους αλλά αλληλένδετοιγήρανσης. Εξετάστηκαν δύο επιμέρους αλλά αλληλένδετοι
παράμετροι του κυτταρικού πολλαπλασιασμού :παράμετροι του κυτταρικού πολλαπλασιασμού :
1. Η επίδραση τριών κύριων αυξητικών παραγόντων -1. Η επίδραση τριών κύριων αυξητικών παραγόντων -PDPDGGFF,, bFGFbFGF
καικαι IGFIGF--II - στη διέγερση του κυτταρικού πολλαπλασιασμού με- στη διέγερση του κυτταρικού πολλαπλασιασμού με
εξωγενή χορήγηση και με αυτοκρινή δράση καιεξωγενή χορήγηση και με αυτοκρινή δράση και
2. Η εξακρίβωση της συμμετοχής των ενδοκυτταρικών2. Η εξακρίβωση της συμμετοχής των ενδοκυτταρικών
σηματοδοτικών μονοπατιώνσηματοδοτικών μονοπατιών MEK/ERKMEK/ERK καικαι P1 3-K/AktP1 3-K/Akt στηστη
διαδικασία του πολλαπλασιασμούδιαδικασία του πολλαπλασιασμού
 Σύγκριση αποτελεσμάτων στη Σταδιοποίηση κατάΣύγκριση αποτελεσμάτων στη Σταδιοποίηση κατά ThompsonThompson

ΥΛΙΚΟΥΛΙΚΟ
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
ΣΥΝΟΛΟ ΟΜΑΔΑ Ι
>20 ετών
ΟΜΑΔΑ ΙΙ
21-40 ετών
ΟΜΑΔΑ ΙΙΙ
41-60 ετών
ΟΜΑΔΑ IV
<60 ετών
Άντρες
Γυναίκες
Σύνολο
7,4%
22,1%
29,9%
41,5%
Αριθμός
Ασθενών
Μ.Ο. 42,8 έτη Μ.Ο.16 Μ.Ο.32,1 Μ.Ο.48 Μ.Ο. 65,1
Κατανομή των ασθενών σύμφωνα με
την ηλικία και το φύλο
41
2021
3
912
17

0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
Ο1-2 Ο2-3 Ο3-4 Ο4-5 O5-I1
ΣΥΝΟΛΟ
ΑΝΤΡΕΣ
ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Αριθμός
Ασθενών
Κατανομή των ασθενών σύμφωνα με το επίπεδο
λήψης των μεσοσπονδύλιων δίσκων

Η ταξινόμηση του Thompson περιλαμβάνει 5 κατηγορίες:
Τύπος Ι:
•Στον πηκτοειδή πυρήνα η γέλη προβάλλει προς τον ινώδη δακτύλιο
•Στον ινώδη δακτύλιο μεμονωμένες ίνες κολλαγόνου αρχίζουν να διαχωρίζονται
•Στις τελικές πλάκες παραμένει ομοιόμορφη πάχυνση του υαλοειδούς χόνδρου.
•Τα σπονδυλικά σώματα παραμένουν με στρογγύλα ομοιόμορφα όρια
Τύπος ΙΙ:
•Στον πηκτοειδή πυρήνα αρχίζει να εμφανίζεται περιφερικά της γέλης λευκός ινώδης ιστός.
•Στον ινώδη δακτύλιο παρατηρείται βλέννα ανάμεσα στις ίνες του κολλαγόνου.
•Στις τελικές πλάκες παρατηρείται ανώμαλη πάχυνση του υαλοειδούς στρώματος.
•Στα σπονδυλικά σώματα αρχίζει να εμφανίζεται άμβλυνση των ορίων του.
Τύπος ΙΙΙ:
•Στον πηκτοειδή πυρήνα ενισχύεται περιφερικά η ανάπτυξη ινώδους ιστού.
•Στον ΙΔ αναπτύσσεται εκτεταμένη βλεννώδης εκφύλιση, ενώ εξαφανίζονται τα όρια ανάμεσα στον ΠΠ και τον ΙΔ.
•Στις τελικές πλάκες εμφανίζονται εστιακά ελλείμματα στο χόνδρο.
•Στα σπονδυλικά σώματα αρχίζουν να εμφανίζονται μικρά οστεόφυτα στα όρια.
Τύπος IV:
•Στον πηκτοειδή πυρήνα αναπτύσσονται οριζόντιες σχισμές παράλληλα με τις τελικές πλάκες.
•Στον ινώδη δακτύλιο εμφανίζονται μικρές ρήξεις.
•Στις τελικές πλάκες ο ινοχόνδριος ιστός προβάλλει στο υποχόνδριο όπου εμφανίζεται με σκληρωτικές αλλοιώσεις.
•Στα σπονδυλικά σώματα αναπτύσσονται οστεόφυτα μέχρι τα 2 χιλιοστά.
Τύπος V:
•Στον πηκτοειδή πυρήνα και τον ινώδη δακτύλιο αναπτύσσονται εκτεταμένες σχισμές ενώ τα δύο στοιχεία του δίσκου
είναι πλέον δυσδιάκριτα.
•Οι τελικές πλάκες παρουσιάζονται εκτεταμένη σκλήρυνση.
•Στα σπονδυλικά σώματα αναπτύσσονται οστεόφυτα μεγαλύτερα των 2 χιλιοστών.

Κατανομή των ασθενών –Σταδιοποίηση ΜΔ κατά
Thompson
-Τύπος Ι :5 ασθενείς ( 2 άντρες και 3 γυναίκες)
Μέσος όρος ηλικίας των ασθενών ήταν 20,6 έτη
-Τύπος ΙΙ :10 ασθενείς ( 7 άντρες και 3 γυναίκες)
-Τύπος ΙΙΙ:18 ασθενείς ( 8 άντρες και 10 γυναίκες)
-Τύπος ΙV:8 ασθενείς ( 4 άντρες και 4 γυναίκες)

Κατανομή των ασθενών σύμφωνα με την
μηχανική καταπόνηση
•1η
Κατηγορία με ελαφρά μηχανική καταπόνηση: ανήκουν οι
19 από τους 41 ασθενείς. Από τους 19 ασθενείς οι 10 ήταν
άντρες και οι 9 γυναίκες. Η ηλικία των ασθενών ήταν από 10
ετών μέχρι 71 ετών, με μέσο όρο ηλικίας τα 45,8 έτη.
•2η
Κατηγορία με βαριά μηχανική καταπόνηση: ανήκουν οι
22 ασθενείς. Από τους 22 ασθενείς, 11 ασθενείς ήταν άντρες
και 11 ασθενείς ήταν γυναίκες. Η ηλικία των ασθενών στην
κατηγορία αυτή ήταν από 24 ετών μέχρι 68 ετών, με μέσο όρο
ηλικίας τα 40,3 έτη.

ΜΕΘΟΔΟΣΜΕΘΟΔΟΣ
 Οι ΜΔ λήφθηκαν κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης,Οι ΜΔ λήφθηκαν κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης,
υπό αυστηρά άσηπτες συνθήκες χειρουργείου.υπό αυστηρά άσηπτες συνθήκες χειρουργείου.
 Ξεχωριστά ο ινώδης δακτύλιος από τον πηκτοειδή πυρήναΞεχωριστά ο ινώδης δακτύλιος από τον πηκτοειδή πυρήνα
 Το ένα τεμάχιο από το κάθε μέρος τοποθετούνταν σε διάλυμαΤο ένα τεμάχιο από το κάθε μέρος τοποθετούνταν σε διάλυμα
φορμόλης 10% σε αναλογία όγκου ιστού προς το διάλυμαφορμόλης 10% σε αναλογία όγκου ιστού προς το διάλυμα
περίπου 1:10 και παραδίνονταν στοπερίπου 1:10 και παραδίνονταν στο ΠαθολογοανατομικόΠαθολογοανατομικό
Εργαστήριο για Ανοσοϊστοχημική μελέτηΕργαστήριο για Ανοσοϊστοχημική μελέτη και πειράματακαι πειράματα in vivoin vivo
 Το άλλο τεμάχιο τοποθετούνταν σε θρεπτικό διάλυμα 10 κ.εκ.Το άλλο τεμάχιο τοποθετούνταν σε θρεπτικό διάλυμα 10 κ.εκ.
με ακατέργαστη κολλαγονάση (1με ακατέργαστη κολλαγονάση (1mgmg//mlml εντόςεντός DMEMDMEM) και) και
παραδιδόταν στοπαραδιδόταν στο Εργαστήριο Κυτταρικού ΠολλαπλασιασμούΕργαστήριο Κυτταρικού Πολλαπλασιασμού
για καλλιέργειαγια καλλιέργεια, δημιουργία αρχείου γενεών κυττάρων ΜΔ και, δημιουργία αρχείου γενεών κυττάρων ΜΔ και
διενέργεια των πειραμάτωνδιενέργεια των πειραμάτων in vitroin vitro με την επίδραση τωνμε την επίδραση των
αυξητικών παραγόντων.αυξητικών παραγόντων.

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
 Καλλιέργεια σε θρεπτικό υλικό-επώαση σεΚαλλιέργεια σε θρεπτικό υλικό-επώαση σε
κλίβανοκλίβανο
 Δημιουργία στιβάδας στην επιφάνειαΔημιουργία στιβάδας στην επιφάνεια
 Δυνατότητα ανακαλλιέργειαςΔυνατότητα ανακαλλιέργειας
 Αποθήκευση με ψύξη στους-196Αποθήκευση με ψύξη στους-196οο
ΚελσίουΚελσίου
 Μέτρηση αριθμού κυττάρων μεΜέτρηση αριθμού κυττάρων με
αιμοκυττόμετροαιμοκυττόμετρο NeubauerNeubauer καικαι
κυτταρομετρητήκυτταρομετρητή Coulter CounterCoulter Counter

ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΑΥΞΗΤΙΚΩΝΕΛΕΓΧΟΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΑΥΞΗΤΙΚΩΝ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ
Προσδιορισμό της σύνθεσηςΠροσδιορισμό της σύνθεσης DNADNA με:με:
 Ενσωματώση τριτιωμένης θυμιδίνηςΕνσωματώση τριτιωμένης θυμιδίνης
 Ενσωμάτωση βρομοδεοξυουριδίνηςΕνσωμάτωση βρομοδεοξυουριδίνης
 Ενσωμάτωση διαμιδινοφαινυλινδόνηςΕνσωμάτωση διαμιδινοφαινυλινδόνης
Ενσωμάτωση στη φάσηΕνσωμάτωση στη φάση SS του κυτταρικούτου κυτταρικού
πολλάπλασιασμούπολλάπλασιασμού
- Για τη συμμετοχή των- Για τη συμμετοχή των μεταγραφικών μονοπατιώνμεταγραφικών μονοπατιών
χρησιμοποιήθηκαν αναστολείς της δράσης τωνχρησιμοποιήθηκαν αναστολείς της δράσης των
μονοπατιών στο θρεπτικό υλικόμονοπατιών στο θρεπτικό υλικό

 Μελέτη έκφρασης πρωτεϊνών-δεικτώνΜελέτη έκφρασης πρωτεϊνών-δεικτών
κυτταρικού πολλαπλασιασμού και γήρανσηςκυτταρικού πολλαπλασιασμού και γήρανσης
μεμε ΣΤΥΠΩΜΑΣΤΥΠΩΜΑ WESTERNWESTERN (WESTERN ANALYSIS)(WESTERN ANALYSIS)
-Καλλιέργεια μετά τη χορήγηση των αντισωμάτων με ή χωρίς-Καλλιέργεια μετά τη χορήγηση των αντισωμάτων με ή χωρίς
παρουσία ανστολέων των μονοπατιώνπαρουσία ανστολέων των μονοπατιών
--Λύση των κυττάρωνΛύση των κυττάρων
-Διαχωρισμός-απομάκρυνση κυτταρικών λυμμάτων-Διαχωρισμός-απομάκρυνση κυτταρικών λυμμάτων
-Ηλεκτροφόριση πρωτεϊνών-Ηλεκτροφόριση πρωτεϊνών
-Ηλεκτρομεταφορά σε μεμβράνες-Ηλεκτρομεταφορά σε μεμβράνες
-Ανίχνευση με τη χρήση ειδικών αντισωμάτων και δημιουργία-Ανίχνευση με τη χρήση ειδικών αντισωμάτων και δημιουργία
του ανοσοαποτυπώματοςτου ανοσοαποτυπώματος WesternWestern
ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΑΥΞΗΤΙΚΩΝΕΛΕΓΧΟΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΑΥΞΗΤΙΚΩΝ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ

ΑΝΟΣΟΪΣΤΟΧΗΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗΑΝΟΣΟΪΣΤΟΧΗΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ
 Συλλογή υλικού-Μονιμοποίηση σε φορμόληΣυλλογή υλικού-Μονιμοποίηση σε φορμόλη
 Επίστρωση σε πλακάκιαΕπίστρωση σε πλακάκια
 Ανοσοϊστοχημική χρώση έναντι των πρωτεϊνών:Ανοσοϊστοχημική χρώση έναντι των πρωτεϊνών:
--Ki-67Ki-67- δείκτης κυτταρικού πολλαπλασιασμού- δείκτης κυτταρικού πολλαπλασιασμού
-pAkt-pAkt - συμμετοχή μονοπατιού- συμμετοχή μονοπατιού PI 3-K/AktPI 3-K/Akt
-pERK-pERK - συμμετοχή μονοπατιού- συμμετοχή μονοπατιού MEK/ERKMEK/ERK
 Ποσοτικός προσδιορισμός του αριθμού τωνΠοσοτικός προσδιορισμός του αριθμού των
κυττάρων στα οποία το αντίσωμα έδινε θετικήκυττάρων στα οποία το αντίσωμα έδινε θετική
κυτταροπλασματική χρώση σε σύνολο 200 κυττάρωνκυτταροπλασματική χρώση σε σύνολο 200 κυττάρων
(θετικά χρωματισμένα κύτταρα)(θετικά χρωματισμένα κύτταρα)

ΑΝΟΣΟΪΣΤΟΧΗΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗΑΝΟΣΟΪΣΤΟΧΗΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ
Χρώση αιματοξυλίνης-εωσίνης
φυσιολογικού ΜΔ. Με τα βέλη
σημειώνονται τα κύτταρα όπου αραιά
παρατηρούνται διάσπαρτα στο δίσκο,
περισσότερα στον ινώδη δακτύλιο και
λιγότερα στον πηκτοειδή πυρήνα.
Χρώση αιματοξυλίνης-εωσηνινης
εκφυλισμένου ΜΔ. Τα βέλη δείχνουν την
δημιουργία συγκεντώσεων κυττάρων
(Clusters), που παρατηρείται ως
ανταπόκριση στην εκφύλιση και
προσπάθεια ιστικής ανακατασκευής από
τον ίδιο το δίσκο.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

1. ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ1. ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ
ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΚΥΤΤΑΡΩΝ Μ. Δ. ΜΕΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΚΥΤΤΑΡΩΝ Μ. Δ. ΜΕ
ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ PDGFPDGF,, IGFIGF-1 ΚΑΙ-1 ΚΑΙ bb--FGFFGF
Διέγερση του κυτταρικού πολλαπλασιασμού:
-κυρίως με τον παράγοντα PDGF και λιγότερο με τον bFGF
-κυρίως στα κύτταρα του πηκτοειδούς πυρήνα

1. ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ1. ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ
ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΚΥΤΤΑΡΩΝ Μ. Δ. ΜΕΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΚΥΤΤΑΡΩΝ Μ. Δ. ΜΕ
ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ PDGFPDGF,, IGFIGF-1 ΚΑΙ-1 ΚΑΙ bb--FGFFGF
-Στα κύτταρα μάρτυρες δεν παρατηρείται ενεργός σύνθεση DNA.
-Με τη χορήγηση του PDGF παρατηρήθηκε ενσωμάτωση
της βρωμοδεοξουριδίνης και της διαμιδοφενυλινδόνης,
ένδειξη κυτταρικού πολλαπλασιασμού και σύνθεσης DNA

2. ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΩΝ
ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ ERK ΚΑΙ Akt ΜΕ
ΤΗΝ ΕΞΩΓΕΝΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΥΞΗΤΙΚΩΝ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ

2. ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΩΝ
ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ ERK ΚΑΙ Akt ΜΕ
ΤΗΝ ΕΞΩΓΕΝΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΥΞΗΤΙΚΩΝ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ
-H χορήγηση των τριών αυξητικών παραγόντων ξεχωριστά,
ενεργοποιεί και τα δύο σηματοδοτικά μονοπάτια. Η ενεργοποίησή
τους διαπιστώθηκε με την φωσφορυλίωση τους
-Ο παράγοντας PDGF βρέθηκε να προκαλεί την πιο ισχυρή
ενεργοποίηση και των δύο σηματοδοτικών μονοπατιών, συγκριτικά
με τους άλλους δύο αυξητικούς παράγοντες, όπως διαπιστώθηκε και
στο προηγούμενο μέρος της μελέτης . Η ενεργοποίηση μάλιστα ήταν
πιο ισχυρή για το μονοπάτι ERK σε σχέση με το Akt
-Σε ταυτόχρονη χορήγηση και των τριών αυξητικών παραγόντων
διαπιστώθηκε ο μέγιστος βαθμός φωσφορυλίωσης των μονοπατιών,
που ισοδυναμεί με τον μέγιστο βαθμό ενεργοποίησής τους

3. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΩΝ
ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ ΜΕΚ/ERK ΚΑΙ
PI-3K/Akt ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΜΕ ΑΥΞΗΤΙΚΟΥΣ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Για τη διερεύνηση του ρόλου των σηματοδοτικών μονοπατιών
χρησιμοποιήθηκαν δύο γνωστοί φαρμακολογικά αναστολείς
των κυττάρων του μεσοσπονδυλίου δίσκου :
-ο PD98059, ο οποίος είναι ειδικός για το μονοπάτι ΜΕΚ/ERK
-ο Wortmannin για το μονοπάτι PI 3-K/Akt

-Ο κυτταρικός πολλαπλασιασμός μειώθηκε με την παρουσία
του PD98059, ο οποίος είναι ειδικός για το μονοπάτι ΜΕΚ/ERK,
-Η μείωση ήταν μεγαλύτερη με την παρουσία του Wortmannin
ο οποίος είναι ειδικός για το μονοπάτι PI 3-K/Akt,γεγονός που
δηλώνει πιο σημαντική συμμετοχή του εν λόγω μονοπατιού
στον κυτταρικό πολλαπλασιασμό
-Η ταυτόχρονη παρουσία των δυο αναστολέων προκάλεσε
σχεδόν πλήρη αναστολή του πολλαπλασιασμού, τονίζοντας το
ρόλο των δυο μονοπατιών, τα οποία εντούτοις δεν είναι και τα
μοναδικά.

4. ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ
ΜΕ ΑΥΤΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΥΞΗΤΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΜΕΣΩ
ΤΩΝ ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ PI-3K/Akt
ΚΑΙ MEK/ERK
 Από το αρχείο των καλλιεργειών μας, συγκεντρώσαμε «εθισμένο
μέσο καλλιέργειας - Conditioned Medium» το οποίο χορηγήθηκε:
-σε κύτταρα της ίδιας καλλιέργειας και αντιπροσωπεύει διέγερση
με αυτόλογους αυξητικούς παράγοντες.
-σε κύτταρα άλλης καλλιέργειας και αντιπροσωπεύει διέγερση με
ομόλογους αυξητικούς παράγοντες
 Μετά από επώαση 24 ωρών, παρακολουθήσαμε την ικανότητα
του να προκαλέσει διέγερση του κυτταρικού πολλαπλασιασμού
στα κύτταρα της καλλιέργειας.

ΚΑΙ MEK/ERK

ΚΑΙ MEK/ERK
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
Control Cond.Med
Autologous
Cond.Med
Ηοmologous
AF
NP
Συγκέντρωση Ι. Δ. - Π.Π.

ΚΑΙ MEK/ERK
Ενεργοποίηση μονοπατιών PI-3K/Akt ΚΑΙ MEK/ERK

5. ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ
ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ
ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ MEK/ERK
ΚΑΙ PI-3K/Akt IN VIVO ΜΕ
ΑΝΟΣΟΪΣΤΟΧΗΜΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ

5.1. ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΪΝΗΣ Ki-67
- Τα περισσότερα πολλαπλασιαζόμενα κύτταρα εντοπίζονται
σε Συγκεντρώσεις Κυττάρων σε σύγκριση με μεμονωμένα
κύτταρα που υπάρχουν αραιά διάσπαρτα στο Στρώμα.

5.1. ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΪΝΗΣ Ki-67
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
Άντρες Γυναίκες
Clusters
Stroma
Συγκριτικά στα δύο φύλα,
παρατηρείται μια αυξημένη
δραστηριότητα στις γυναίκες,
στατιστικά σημαντική, γεγονός που
πιθανό να είναι τυχαίο και χρήζει
περαιτέρω διερεύνησης
(περισσότερα δείγματα)
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1,6
1,8
2
Ε λαφρά μηχανική καταπόνηση Βαριά μηχανική καταπόνηση
Clusters
S troma
Σε ασθενείς που υποβάλλονταν σε
ελαφρά και σε βαριά μηχανική
καταπόνηση, έδειξαν μια ελαφρά
αυξημένη δραστηριότητα στη
δεύτερη Ομάδα , που δεν είναι
όμως στατιστικά σημαντική

5.2. ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΪΝΗΣ pERK
(ενεργοποίηση του σηματοδοτικού
μονοπατιού MEK/ERK)
Τα μαύρα βέλη δείχνουν τα θετικά χρωματισμένα κύτταρα ενώ
τα λευκά τα αρνητικά κύτταρα που δεν χρωματίζονται

5.2. ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΪΝΗΣ pERK
ΛΕΥΚΟ: Συγκεντρώσεις κυττάρων
ΜΠΛΕ: Στρώμα
Η μεγαλύτερη ενεργοποίηση του μονοπατιού MEK/ERK παρατηρείται στα
κύτταρα των συγκεντρώσεων, σε σχέση με τα κύτταρα του στρώματος. Η
ενεργοποίηση ήταν ανάλογη με την ηλικία αφού όσο ανέβηκε,
διαπιστώσαμε μεγαλύτερη ενεργοποίηση, χωρίς σταθεροποίηση σε κάποιο
επίπεδο, αλλά και χωρίς υποστροφή.

5.3. ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΪΝΗΣ pAKT
(ενεργοποίηση του σηματοδοτικού
μονοπατιού PI-3K/AKT)
Τα μαύρα βέλη δείχνουν τα θετικά χρωματισμένα κύτταρα ενώ
τα λευκά τα αρνητικά κύτταρα που δεν χρωματίζονται

5.3. ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΪΝΗΣ pAKT
ΛΕΥΚΟ: Συγκεντρώσεις κυττάρων
ΜΠΛΕ: Στρώμα
-Όπως και με την ενεργοποίηση της pERK, τα περισσότερα θετικά κύτταρα
βρέθηκαν κυρίως στις συγκεντώσεις κυττάρων, απ΄ότι στο Στρώμα.
-Η αύξηση της ηλικίας των ασθενών αποτελούν δείκτη ανόδου της
ενεργοποίησης της πρωτεΐνης pAkt-διαφορετική κατανομή σε κάθε ηλικιακή
ομάδα σε σχέση με την πρωτεΐνη pERK.
-Τα ποσοστά ενεργοποιημένων κυττάρων ήταν χαμηλότερα σε σχέση με την
pERK- ασθενέστερη δράση του μονοπατιού PI-3K/Akt, σε σχέση με το MEK/ERK.

6. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ
ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ
ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ
ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ ΜΕΚ/ΕRΚ ΚΑΙ PI 3-K/Akt ΣΤΗΝ
ΤΑΞΙΝΟΜΙΣΗ ΚΑΤΑ THOMPSON ΤΟΥ ΒΑΘΜΟΥ
ΕΚΦΥΛΙΣΗΣ ΤΩΝ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΩΝ ΔΙΣΚΩΝ

0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
Thompson I Thompson II Thompson III Thompson IV
Clusters
Stroma
Ki-67
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Clusters
Stroma
Αkt
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Clusters
Stroma
ERK

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΤΗΣ
ΠΡΩΤΕΊΝΗΣ Akt ΚΑΙ ERK
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Thomps on I Thompson II Thomps on III Thompson IV
Clus ters A kt
S troma Akt
Clus ters ERK
S troma ERK
-Ο βαθμός ενεργοποίησης των 2 μονοπατιών σε κάθε Στάδιο ήταν περίπου ο ίδιος, χωρίς να
διαπιστώθηκε στατιστική διαφορά μεταξύ τους. Η μικρή ενεργοποίηση στο Στ.Ι, αυξάνεται στο
Στ. ΙΙ, ενώ τα δύο μονοπάτια ενεργοποιούνται εξίσου στο μέγιστο βαθμό στο Στ. ΙΙΙ, τόσο στις
Συγκεντρώσεις Κυττάρων, όσο και στο Στρώμα. Η κατακόρυφη πτώση του κυτταρικού
πολλαπλασιασμού στο Στ. IV, οδηγεί σε μείωση της ενεργοποίησης τους, χωρίς όμως
αναστολή.
-Τα αποτελέσματα του αντίστοιχου βαθμού ενεργοποίησης των δύο μονοπατιών σε όλα τα
Στάδια Εκφύλισης των ΜΔ επιβεβαιώνει το ρόλο και την συμμετοχή και των δύο στο
πολλαπλασιασμό των κυττάρων ΜΔ

Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία:Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία:
 Ο κυτταρικός πολλαπλασιασμός στους ΜΔ, παρουσιάζεταιΟ κυτταρικός πολλαπλασιασμός στους ΜΔ, παρουσιάζεται
πιο έντονος κατά τη διάρκεια της εκφύλισης και τηςπιο έντονος κατά τη διάρκεια της εκφύλισης και της
γήρανσης των ΜΔ, πιθανόν ως μια αντίδραση για ιστικήγήρανσης των ΜΔ, πιθανόν ως μια αντίδραση για ιστική
ανακατασκευήανακατασκευή
 Κατά τη διάρκεια της εκφύλισης διάφοροι αυξητικοίΚατά τη διάρκεια της εκφύλισης διάφοροι αυξητικοί
παράγοντες (growth factors) και οι υποδοχείς τους φαίνεταιπαράγοντες (growth factors) και οι υποδοχείς τους φαίνεται
να υπερεκφράζονται. Οι μελέτες in vivo, εστιάζονται στηννα υπερεκφράζονται. Οι μελέτες in vivo, εστιάζονται στην
λειτουργία των κυττάρων του δίσκου, όσον αφορά τηλειτουργία των κυττάρων του δίσκου, όσον αφορά τη
σύνθεση κολλαγόνου και πρωτεογλυκανών, ή την έκφρασησύνθεση κολλαγόνου και πρωτεογλυκανών, ή την έκφραση
συγκεκριμένων γονιδίωνσυγκεκριμένων γονιδίων

Προσθήκη στη βιβλιογραφία:Προσθήκη στη βιβλιογραφία:
1.1. Ενδογενείς και εξωγενείς αυξητικοί παράγοντεςΕνδογενείς και εξωγενείς αυξητικοί παράγοντες
διεγείρουν τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό σεδιεγείρουν τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό σε
ανθρώπινους μεσοσπονδύλιους δίσκους.ανθρώπινους μεσοσπονδύλιους δίσκους.
2.2. Πιο σημαντικός αυξητικός παράγοντας είναι οΠιο σημαντικός αυξητικός παράγοντας είναι ο
αιμοπεταλιακός αυξητικός παράγονταςαιμοπεταλιακός αυξητικός παράγοντας –– PDGFPDGF..
3.3. Η διέγερση του κυτταρικού πολλαπλασιασμούΗ διέγερση του κυτταρικού πολλαπλασιασμού
γίνεται με τηνγίνεται με την ενεργοποίηση των ενδοκυττάρωνενεργοποίηση των ενδοκυττάρων
σηματοδοτικών μονοπατιώνσηματοδοτικών μονοπατιών ΜΜEKEK//ERKERK καικαι PIPI--
33KK//AktAkt..

4.4. Η διέγερση του κυτταρικού πολλαπλασιασμού καιΗ διέγερση του κυτταρικού πολλαπλασιασμού και
της ενεργοποίησης των σηματοδοτικώντης ενεργοποίησης των σηματοδοτικών
μονοπατιώνμονοπατιών αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίαςαυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας
(και πιθανόν με τον βαθμό της εκφύλισης, και με(και πιθανόν με τον βαθμό της εκφύλισης, και με
την εξέλιξη των Σταδίωντην εξέλιξη των Σταδίων ThompsonThompson).).
5.5. Το φύλο των ασθενώνΤο φύλο των ασθενών δεν αποτελεί καθοριστικόδεν αποτελεί καθοριστικό
παράγοντα που να επηρεάζει την διαδικασία τηςπαράγοντα που να επηρεάζει την διαδικασία της
εκφύλισης και του κυτταρικού πολλαπλασιασμού.εκφύλισης και του κυτταρικού πολλαπλασιασμού.
6.6. Η μηχανική καταπόνησηΗ μηχανική καταπόνηση δεν αποτελεί καθοριστικόδεν αποτελεί καθοριστικό
παράγοντα που να επηρεάζει τον κυτταρικόπαράγοντα που να επηρεάζει τον κυτταρικό
πολλαπλασιασμό και την ενεργοποίηση τωνπολλαπλασιασμό και την ενεργοποίηση των
μονοπατιώνμονοπατιών MEKMEK//ERKERK καικαι PIPI-3-3KK//AktAkt..

Το μέλλον ???Το μέλλον ???

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
 Αναπλ. Καθ. Κο Γεώργιο ΣάπκαΑναπλ. Καθ. Κο Γεώργιο Σάπκα
 Αναπλ. Καθ. Κα Αικατερίνη ΠαυλάκηΑναπλ. Καθ. Κα Αικατερίνη Παυλάκη
 Αναπλ. Καθ. Κο Νίκο ΠαπαϊωάννουΑναπλ. Καθ. Κο Νίκο Παπαϊωάννου
 Κο Δημήτρη Κλέτσα -Κο Δημήτρη Κλέτσα - Εργαστήριο Γήρανσης καιΕργαστήριο Γήρανσης και
Κυτταρικού Πολλαπλασιασμού του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε.Κυτταρικού Πολλαπλασιασμού του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε.
ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ
 ΔΕΠ Α΄ Ορθοπαιδικής Κλινικής Πανεπιστημίου ΑθηνώνΔΕΠ Α΄ Ορθοπαιδικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών
-- Καθηγητή Παναγιώτη ΣουκάκοΚαθηγητή Παναγιώτη Σουκάκο
- Επίκουρο Καθ. Κωνσταντίνο Σουλτάνη- Επίκουρο Καθ. Κωνσταντίνο Σουλτάνη

ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥ

ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥ

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (13)

Similar to ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥ

Similar to ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥ (20)

More from Alexander Bardis

More from Alexander Bardis (20)

ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥ

Editor's Notes