4. 4
Inleiding – Verplichtingen werknemers < arbeidsovereenkomst
Art. 16 tot 24 AO-wet
• Werk zorgvuldig, eerlijk en nauwkeurig verrichten
• Op tijdstip, plaats en wijze zoals overeengekomen
• Fabrieksgeheimen, zakengeheimen, vertrouwelijke
aangelegenheden, en oneerlijke concurrentie
• Vermijden van schade
• Correct omgaan met arbeidsgereedschap - ongebruikte
grondstoffen
• Welvoeglijkheid en goede zeden
5. Inleiding - Clausules
Principe (art. 6 AO-wet)
‘Alle met de bepalingen van de AO-wet en haar
uitvoeringsbesluiten strijdige bepalingen zijn nietig voor
zover zij ertoe strekken:
- De rechten van de werknemer in te korten
- Of de verplichtingen van de werknemer te verzwaren’
Verboden bedingen (art. 36 AO-wet)
• Huwelijksbeding
• Moederschapsbeding
• Pensioenbeding ( in buitenland: wel vaak aanvaard)
5
7. 1 Ontbindend beding
‘De werknemer erkent uitdrukkelijk dat de uitvoering van de
arbeidsovereenkomst kadert in de overeenkomst van
[datum] inzake [omschrijving] die tussen de werkgever en
[naam klant] werd gesloten. De beëindiging van de
overeenkomst met [naam klant] op het initiatief van deze
klant, leidt daarom automatisch en van rechtswege tot de
onmiddellijke beëindiging van de arbeidsovereenkomst
tussen de werknemer en de werkgever, zonder dat één der
partijen de ander een opzeggingstermijn,
opzeggingsvergoeding of enige andere schadevergoeding
verschuldigd is’.
Geldig of niet?
7
8. Ontbindend beding
Geldigheidsvoorwaarden ontbindende voorwaarde
• Niet strijdig met openbare orde en goede zeden
• Duidelijk, precies en bepaald
• Toekomstige en onzekere gebeurtenis
bv. zakken voor een test of examen
bv.verbreking contract door klant
• Voorwaarde mag niet potestatief zijn (i.e. niet afhankelijk van
wil werkgever)
8
9. Toetsing ontbindend beding
Geldig of niet?
Antwoord: ja, indien de AO onlosmakelijk verbonden is
met het project en indien de beëindiging van de
overeenkomst niet berust op het initiatief van de
werkgever
9
10. 2 Wijzigingsbeding
‘De werknemer erkent en aanvaardt dat de werkgever de
voorwaarden van deze overeenkomst eenzijdig mag
wijzigen’
Geldig of niet?
10
11. Wijzigingsbeding
Principes
• Art. 25 AO-wet: ‘Het beding waarbij de werkgever zich het recht
voorbehoudt om de voorwaarden van de overeenkomst
eenzijdig te wijzigen is nietig.’
• Cass. 14/10/1991: enkel betrekking op essentiële elementen,
niet op bijkomstige voorwaarden
11
12. Wijzigingsbeding
Gevolgen
• Nietige voorbeelden
‘Werkgever behoudt zich het recht voor om
– toekenningsvoorwaarden variabel loon te wijzigen
– aantal lesuren van de werknemer te wijzigen
– functie te wijzigen
– …’
• Bijkomstige voorwaarden kunnen eenzijdig worden gewijzigd
(bv. onkostenvergoeding, activiteitensector
handelsvertegenwoordiger)
• Overeenkomen van een mogelijkheid tot eenzijdige wijziging
kan erop wijzen dat partijen iets als niet-essentieel beschouwen
12
14. 3 Aansprakelijkheidsbeding
‘De werknemer verbindt er zich toe de schade die aan de
bedrijfswagen wordt veroorzaakt door hemzelf en door
derden ten belope van de franchise ten laste te nemen. Dit
aldus verschuldigde bedrag wordt van het maandloon
ingehouden.’
Geldig of niet?
14
16. 16
Toetsing aansprakelijkheidsbeding
Geldig of niet?
Antwoord
• Te ruim en te eng
– Gevolg: in vele gevallen niet afdwingbaar, in andere niet efficiënt
• Verfijningen
– Opsplitsing privé en professioneel gebruik
– Oplijsting gekwalificeerde fouten
– Inhouding op loon en/of vakantiegeld
17. 4 Exclusiviteitsbeding
‘Het is de werknemer verboden rechtstreeks of
onrechtstreeks, voor eigen rekening of voor rekening van
derden, een winstgevende activiteit uit te oefenen die niet
de activiteit is waarvoor hij door de vennootschap wordt
betaald.’
Geldig of niet?
17
18. Exclusiviteitsbeding
Situering
• Decreet d'Allarde: vrijheid van arbeid en concurrentie
• Verbod op ongeoorloofde concurrentie
• Discussie in rechtspraak
– Absoluut en algemeen verbod op uitoefening andere activiteiten =
strijdig met vrijheid van arbeid nietig (Arbh. Luik 19 juni 1985)
– Beperkt verbod op uitoefening activiteiten indien daarmee de
legitieme belangen van de werkgever worden beschermd geldig
(Arbrb. Antwerpen 22 december 2005)
18
19. Exclusiviteitsbeding
Conclusie
• Belang goede formulering
• Proportionaliteitsbeginsel
– Absoluut verbod op om het even welke activiteit = ongeldig
– Bescherming rechtmatige belangen werkgever = geldig
Tijdsbesteding
Aard nevenactiviteiten
Selectief gebruik exclusiviteitsbedingen
19
21. 5 Geheimhoudingsbeding
‘De werknemer zal alle informatie waarvan hij kennis zou
krijgen tijdens zijn tewerkstelling, als strikt vertrouwelijk
beschouwen en bijgevolg, in zoverre nog niet publiekelijk
gekend, er zich van onthouden deze informatie rechtstreeks
of onrechtstreeks te gebruiken in zijn eigen voordeel of te
onthullen of openbaar te maken aan enige persoon buiten de
vennootschap. Deze confidentialiteitsverplichting geldt zowel
tijdens de tewerkstelling van de werknemer bij de
werkgever, als na de beëindiging ervan.’
Geldig of niet?
21
22. Geheimhoudingsbeding
Situering: wettelijke plicht tot geheimhouding
• Art. 17,3° AO-wet
– Vertrouwelijke informatie: fabrieksgeheimen, zakengeheimen,
geheimen in verband met vertrouwelijke of persoonlijke
aangelegenheden
– Waarvan kennis gekregen tijdens AO
– Tijdens en na AO
• Art. 309 Strafwetboek
– Fabrieksgeheimen (niet: commerciële info)
– Tijdens en na AO
– Opzet vereist
22
23. Geheimhoudingsbeding
Geldigheid?
• Mogelijke strijdigheid met art. 6 AO-wet indien verplichtingen
werknemer worden uitgebreid tot
– Geheimhouding niet-confidentiële informatie (bvb. functie die
werknemer bekleedde (Arbh. Bergen 1 december 1997)
– Geheimhouding informatie die men op andere manier heeft
verkregen
• Belang goede formulering
23
24. Toetsing geheimhoudingsbeding
Geldig of niet?
Antwoord:
• In principe wel
• Maar ‘alle informatie’ kan te ruim worden opgevat
• Hangt ervan af wat voor soort informatie werkgever inroept
• Grote morele waarde
24
25. 6 (Niet-)Concurrentiebeding
‘Vanaf de beëindiging van deze overeenkomst, verbindt de
werknemer zich ertoe om gedurende een periode van 6
maanden geen gelijkaardige activiteiten uit te oefenen op
het grondgebied van Vilvoorde en omgeving (binnen een
straal van 25 kilometer rond Vilvoorde).’
Geldig of niet?
25
26. Niet-concurrentiebeding
Begrip
• Verbintenis werknemer
• Bij vertrek
• Geen soortgelijke activiteiten
• door zelf een onderneming uit te baten /in dienst te treden bij
een concurrent
• Waardoor hij nadeel kan berokkenen aan werkgever
• Door kennis die hij heeft verworven voor zichzelf of ten voordele
van concurrerende onderneming aan te wenden
26
28. Niet-concurrentiebeding
3 soorten
• Gewoon niet-concurrentiebeding
• Afwijkend niet-concurrentiebeding
Ondernemingen met internationaal activiteitsveld /belangrijke
economische, technische of financiële belangen op
internationale markten
Ondernemingen met een eigen dienst van onderzoek
beschikken
Bedienden die kennis kunnen verkrijgen van praktijken die
eigen zijn aan de onderneming
• Niet-concurrentiebeding voor handelsvertegenwoordigers
28
29. Niet-concurrentiebeding
Geldigheidsvoorwaarden
• Schriftelijk
• Dubbele gelijksoortigheid
• Geografisch beperkt
– Plaatsen waar potentieel concurrentie
– Max. België
Uitzondering in geval van afwijkend beding mogelijk
• Max. 12 maanden
Uitzondering in geval van afwijkend beding mogelijk
• Niet-concurrentievergoeding
– Minstens ½ brutoloon toepassingsduur
– Uitzondering beding voor handelsvertegenwoordigers: gratis
• Mogelijkheid voor werkgever om binnen 15 dagen af te zien van
werkelijke toepassing
– Bij afwijkend beding: intentie meedelen bij betekening opzegging
Sanctie: nietigheid, enkel in te roepen door werknemer
29
30. Niet-concurrentiebeding
Uitwerkingsvoorwaarden
• Geen uitwerking indien ontslag
– Tijdens eerste 6 maanden tewerkstelling
– Door werkgever
Uitzondering bij afwijkend beding mogelijk
– Door werknemer om dringende reden
Gevolgen overtreding
• Schadevergoeding voor werknemer
– Niet-concurrentievergoeding terugbetalen
– Plus een gelijkwaardig bedrag er bovenop
– Uitzondering: beding voor handelsvertegenwoordigers: max. 3
maanden loon
– Rechter kan verminderen/vermeerderen
• Gedwongen tenuitvoerlegging
Alternatief: niet-afwervingsbeding?
30
31. Toetsing niet-concurrentiebeding
Geldig of niet?
Antwoord
- Eerst nagaan:
- Wie heeft ontslag gegeven?
- Loon werknemer boven grens?
- Nietig:
- Geen dubbele gelijksoortigheid
- Geen niet-concurrentievergoeding voorzien
- Enkel werknemer kan nietigheid inroepen
31
32. 7 Scholingsbeding
‘De werknemer zal in de mogelijkheid zijn om vanaf 1 maart
2012 een gespecialiseerde MBA-opleiding te genieten. De
opleidingskosten zullen door de werkgever worden betaald.
De werknemer verbindt er zich toe om, in geval hij de
onderneming zou verlaten binnen de 5 jaar nadat de
opleiding een aanvang heeft genomen, 50% van de
opleidingskost aan de werkgever terug te betalen.’
Geldig of niet?
32
33. Scholingsbeding
Begrip
• beding waarbij werknemer, die gedurende uitvoering AO, een
vorming volgt op kosten van de werkgever, zich ertoe verbindt
om aan deze laatste een gedeelte van de vormingskosten terug
te betalen ingeval hij de onderneming verlaat vóór het einde
van de overeengekomen periode
Sinds 7 januari 2007: geregeld in art. 22bis AO-wet
33
34. Scholingsbeding
Bestaansvoorwaarden
• Jaarloon werknemer min. 32.886 EUR
• Specifieke vorming
– Verwerving nieuwe professionele competenties
– Mogelijk om ook buiten onderneming te gebruiken
– Niet: wettelijk/reglementair verplichte vorming
• Min. 80 uren
• Kostprijs min. 2x gewaarborgd minimum maandinkomen
(+ 3.100 EUR)
34
35. Scholingsbeding
Geldigheidsvoorwaarden
• Schriftelijke overeenkomst
• Uiterlijk voor begin vorming
• Inhoud geschrift:
– Omschrijving vorming, duur, plaats
– Kost / kostelementen
– Begindatum en geldingsduur
Indien attest: begindatum = aflevering attest
max. 3j
– Gedeelte dat werknemer moet terugbetalen
80% bij vertrek voor 1/3 overeengekomen periode
50% bij vertrek tussen 1/3 en 2/3 overeengekomen periode
20% bij vertrek na 2/3 overeengekomen periode
Max. 30% jaarloon werknemer 35
36. 36
Scholingsbeding: uitwerking
Het geldig gesloten scholingsbeding zal toch geen
uitwerking hebben in volgende situaties:
• Beëindiging van de arbeidsovereenkomst tijdens de
proefperiode/tijdens de eerste 6 maanden van de
overeenkomst
• Beëindiging van de arbeidsovereenkomst na de
proefperiode/na de eerste 6 maanden van de overeenkomst
– door de werkgever zonder dringende reden
– door de werknemer wegens dringende reden
• Beëindiging van de arbeidsovereenkomst in het kader van een
herstructurering conform de wet betreffende het generatiepact
38. 8 Beding vastheid van betrekking
‘De werkgever waarborgt een tewerkstelling van 3 jaar
vanaf de inwerkingtreding van deze overeenkomst. Dit doet
geen afbreuk aan het recht van de werkgever om de
arbeidsovereenkomst om dringende reden eerder te
beëindigen’
Geldig of niet?
38
39. Beding vastheid van betrekking
Voorwaarden
• Verbod van levenslange binding (art. 1780 B.W.)
• Tijdelijke beperking ontslagrecht is geldig
Schending ontslagbeperking
• Ontslag niet nietig
• Schadevergoeding
– Voorzien in beding?
– Indien niet: schadevergoeding wegens 'verlies kans tot tewerkstelling'
39
40. Toetsing beding vastheid van betrekking
Geldig of niet?
Antwoord
- Discussie mogelijk: te ruim?
- Geen sanctie voorzien
40
41. Niet uitdrukkelijk verboden
voor zover niet minder gunstig voor de WN
Gunstig beëïndigingsbeding nog steeds
mogelijk in arbeidsovereenkomsten vanaf
1 januari 2014
41
Beëindigingsbeding in contract vanaf 1/1/2014
43. Mogelijke problemen op de werkvloer
‘Virtueel absenteïsme’
Openbaarmaking van vertrouwelijke / gevoelige informatie
Imagoschade voor de onderneming
43
44. Beding inzake sociale media
Juridische benadering – gebruik van social media:
44
Privacy
Vrijheid van
meningsuiting
Werkgeversgezag
Loyauteit en
vertrouwelijkheid
45. Een duidelijke policy/clausule voor het gebruik van internet /
sociale media (e-mail,…)
Juridische basis
• Eigendomsrecht
• Werkgeversgezag
• CAO nr. 81 betreffende de controle op de elektronische online
communicatiegegevens: ‘Deze CAO heeft geen betrekking op de
regels voor de toegang tot en/of het gebruik van de
elektronische online communicatiemiddelen van de
onderneming, welke regels het prerogatief van de werkgever
zijn.’
45
Beding inzake sociale media
(a) Gebruik van sociale media tijdens de werkuren
46. Beding inzake sociale media
(b) Gebruik van sociale media tijdens de privétijd
Grenzen aan de vrijheid van meningsuiting
• Art. 19 Grondwet
• Art. 443 Strafwetboek (laster, eerroof, ...)
• Art. 17 Wet betreffende de arbeidsovereenkomsten: verplichting tot
loyaliteit en vertrouwelijkheid
‘Klassieke’ rechtspraak
• Gerechtvaardigde kritiek is toegestaan. Kritiek mag niet
beledigend of lasterlijk zijn (Arbh. Luik 16 december 2008)
• Het recht op kritiek kan misbruikt worden door haar formulering of
publiciteit (Arbrb. Brussel 9 juli 1985)
46
47. Ons advies: Een duidelijk(e) beding/policy over het gebruik
van internet/sociale media en de controle ervan
47
Beding inzake sociale media
48. Conclusie
Veel mogelijkheden
Belang goede formulering voor geldigheid
Nietigheidssanctie
Belang morele waarde
Bijzondere aandachtspunten:
• Veel clausules vereisen ondertekening voor indiensttreding
• Afstand gewoon/afwijkend niet-concurrentiebeding binnen 15
dagen
48
Art. 19: De vrijheid van eredienst, de vrije openbare uitoefening ervan, alsmede de vrijheid om op elk gebied zijn mening te uiten, zijn gewaarborgd, behoudens bestraffing van de misdrijven die ter gelegenheid van het gebruikmaken van die vrijheden worden gepleegd.
