1. platonplaton
Antzinako filosofiaAntzinako filosofia

2. protagonistaprotagonista

3. BIZITZA, OBRA ETABIZITZA, OBRA ETA
ERAGINAKERAGINAK
• Garaia. Periklesen mendea. Peloponesoko gerrak.Garaia. Periklesen mendea. Peloponesoko gerrak.
Espartaren garaipena.Tirania eta demokrazia.Espartaren garaipena.Tirania eta demokrazia.
Sokratesen epaiketa eta heriotza-zigorra.Sokratesen epaiketa eta heriotza-zigorra.
• Biografia. Jatorria. Gaztaroa. Bidaiak. Akademia.Biografia. Jatorria. Gaztaroa. Bidaiak. Akademia.
• Obrak. Elkarrizketa platonikoak. Faseak.Obrak. Elkarrizketa platonikoak. Faseak.
• Testuinguru kulturala:Testuinguru kulturala: ERAGINAKERAGINAK::
 Baztertu zuena (presokratiko materialistak, HeraklitoBaztertu zuena (presokratiko materialistak, Heraklito
(Kratilo), Sofistak)(Kratilo), Sofistak)
 Bereganatu zuena (Pitagorikoak, Parmenides, Sokrates)Bereganatu zuena (Pitagorikoak, Parmenides, Sokrates)

4. Haitzuloaren mitoaHaitzuloaren mitoa

5. ONTOLOGIAONTOLOGIA
(errealitatea / izatea)(errealitatea / izatea) (1)(1)
• IDEIEN TEORIA.IDEIEN TEORIA.
• Dualismo ontologikoaDualismo ontologikoa
• Bi mundu: fisikoa eta adigarria (Haitzuloaren mitoa,Bi mundu: fisikoa eta adigarria (Haitzuloaren mitoa,
Errepublikako VII liburuaErrepublikako VII liburua).).
• Ezaugarriak.Ezaugarriak.
• Sentikorra eta adigarriaren arteko erlazioa: imitazioa, parteSentikorra eta adigarriaren arteko erlazioa: imitazioa, parte
hartzea, itzalak. Sentikorraren menpekotasun ontologikoa.hartzea, itzalak. Sentikorraren menpekotasun ontologikoa.
• Ideiak: gauzen ezentziak eta gauzen izatearen kausa.Ideiak: gauzen ezentziak eta gauzen izatearen kausa.
Ezaugarriak. Antolaketa hierarkikoa.Ezaugarriak. Antolaketa hierarkikoa.

6. ONTOLOGIAONTOLOGIA
(errealitatea / izatea)(errealitatea / izatea) (2)(2)
• Errealitate mailakErrealitate mailak (lerroaren gonbaraketa *)(lerroaren gonbaraketa *)
Gauzen mundua Ideien mundua
Irudiak Gauzak Objektu
matematikoak
Ideiak

8. EPISTEMOLOGIAEPISTEMOLOGIA
(ezagutza, egia)(ezagutza, egia) (1)(1)
• IDEIEN TEORIAIDEIEN TEORIA
• Dualismo epistemologikoa:Dualismo epistemologikoa:
 epistemeaepistemea (ezagutza, ‘zientzia’)(ezagutza, ‘zientzia’)
 doxadoxa (iritzia).(iritzia).
• Arrazoimena eta zentumenak: aurkako ezaugarriak.Arrazoimena eta zentumenak: aurkako ezaugarriak.
• Ezagutzaren mailak: lerroaren gonbaraketa*.Ezagutzaren mailak: lerroaren gonbaraketa*.
• Maitasunaren bitarteko ezagutza (Maitasunaren bitarteko ezagutza (OturuntzaOturuntza))

9. EPISTEMOLOGIAEPISTEMOLOGIA
(ezagutza, egia)(ezagutza, egia) (2)(2)
..

10. EPISTEMOLOGIAEPISTEMOLOGIA
(ezagutza, egia)(ezagutza, egia) (3)(3)
• Ontologia eta epistemologiaren arteko paralelismoa:Ontologia eta epistemologiaren arteko paralelismoa:

11. ANTROPOLOGIA (gizakia)ANTROPOLOGIA (gizakia)
eta PSIKOLOGIA (arima)eta PSIKOLOGIA (arima) (1)(1)
• Dualismo antropologikoaDualismo antropologikoa..
 Arima eta gorputza. Aurkako ezaugarriak.Arima eta gorputza. Aurkako ezaugarriak.
 ArimaArima: sinplea, hilezkorra, adigarria, gorputzean preso,: sinplea, hilezkorra, adigarria, gorputzean preso,
filozofiaz baliaturik aska daiteke, transmigrazioenfilozofiaz baliaturik aska daiteke, transmigrazioen
kateetatik ihes egiteko egiazko filosofiara lotu behar zaiokateetatik ihes egiteko egiazko filosofiara lotu behar zaio
((filosofia, heriotzarako prestakuntza) (> pitagorikoak,filosofia, heriotzarako prestakuntza) (> pitagorikoak,
orfismoa)orfismoa)
 GorputzaGorputza: hilkorra, forma anitzekoa, irrazionala. Arima: hilkorra, forma anitzekoa, irrazionala. Arima
galbidera eraman dezake, desirek eta apetituek baliaturik.galbidera eraman dezake, desirek eta apetituek baliaturik.
Arimaren espetxea.Arimaren espetxea.

12. ANTROPOLOGIA (gizakia)ANTROPOLOGIA (gizakia)
eta PSIKOLOGIA (arima)eta PSIKOLOGIA (arima) (2)(2)
 Arimaren zatiak / funtzioak (Arimaren zatiak / funtzioak (FedroFedro):):
 Arrazionala kontrola,Arrazionala kontrola, ezagutzaren printzipioa. Zatiezagutzaren printzipioa. Zati
gorena, jainkozkoa, hilezkorra.gorena, jainkozkoa, hilezkorra.
 Suminkorra / haserrekorraSuminkorra / haserrekorra  pasio bikainen iturburua.pasio bikainen iturburua.
 Irritsezkoa / grinatsuaIrritsezkoa / grinatsua  desioak. Pasio makurrenakdesioak. Pasio makurrenak
adierazten ditu.adierazten ditu.

13. ANTROPOLOGIA (gizakia)ANTROPOLOGIA (gizakia)
eta PSIKOLOGIA (arima) (3)eta PSIKOLOGIA (arima) (3)
 Arimaren aurreko existentzia (Arimaren aurreko existentzia (FedonFedon). Gorputza arimaren). Gorputza arimaren
kartzela gisa.kartzela gisa.
 Arimaren zatien arteko harremanen arabera gizabanakoArimaren zatien arteko harremanen arabera gizabanako
bakoitzari gizatalde bat egokituko zaio (arimaren izaerabakoitzari gizatalde bat egokituko zaio (arimaren izaera
eta gizartearen antolaketaren arteko parekotasuna)eta gizartearen antolaketaren arteko parekotasuna) 
hierarkia sozialaren justifikazioa psikologian / etikan.hierarkia sozialaren justifikazioa psikologian / etikan.

14. KOSMOLOGIAKOSMOLOGIA (kosmosa,(kosmosa,
mundu fisikoa)mundu fisikoa) (1)(1)
• DemiurgoaDemiurgoaren kontakizunaren kontakizuna (kontakizun sinesgarria).(kontakizun sinesgarria).
TimeoTimeo elkarrizketa.elkarrizketa.
• Osagaiak:Osagaiak:
 Demiurgoa (Nous, >Anaxagoras)Demiurgoa (Nous, >Anaxagoras)
 Eredu perfektua: Ideiak.Eredu perfektua: Ideiak.
 Materia, inperfekzioaren principioa. Lau elementuakMateria, inperfekzioaren principioa. Lau elementuak
(>Empedokles), matematikoki ulertuak (>pitagorikoak).(>Empedokles), matematikoki ulertuak (>pitagorikoak).
 Espazioa (hutsa)Espazioa (hutsa)

15. KOSMOLOGIAKOSMOLOGIA (kosmosa,(kosmosa,
mundu fisikoa)mundu fisikoa) (2)(2)
• Kosmologia platonikoarenKosmologia platonikoaren ezaugarriakezaugarriak::
 Teleologikoa (kausa finala, nagusia)Teleologikoa (kausa finala, nagusia)
 Baikorra (mundurik onena eta ederrena)Baikorra (mundurik onena eta ederrena)
 Kosmosaren izaera jankotiarra (astro-jainkoak OlimpokoKosmosaren izaera jankotiarra (astro-jainkoak Olimpoko
jainko-jainkosen ordez)jainko-jainkosen ordez)
 Matematizazioaren aldeko ahalegina.Matematizazioaren aldeko ahalegina.
 Geozentrismoa, astroen mugimendu zirkularra etaGeozentrismoa, astroen mugimendu zirkularra eta
harmonia perfektuaren arabera.harmonia perfektuaren arabera.
• Mundu fisikoak antolaketa transzendentea du,Mundu fisikoak antolaketa transzendentea du,
perfektuari eta idealari ereferentzia egiten diona.perfektuari eta idealari ereferentzia egiten diona.

16. POLITIKA (POLITIKA (EstatuaEstatua)) (1)(1)
 VII. EskutitzaVII. Eskutitza: Platonen garaiko egoera politikoa: Platonen garaiko egoera politikoa
 Erregimen politikoak. Endekatze-mailaren arabera:Erregimen politikoak. Endekatze-mailaren arabera:
aristokrazia (perfektua), timokrazia (ohorea), oligarkiaaristokrazia (perfektua), timokrazia (ohorea), oligarkia
(aberastasunak), demokrazia (askatasuna eta berdintasuna),(aberastasunak), demokrazia (askatasuna eta berdintasuna),
tirania (berekoikeria indarrez edo iruzurrez ezarrita)tirania (berekoikeria indarrez edo iruzurrez ezarrita)
 Sistema demokratikoaren errefusapenaSistema demokratikoaren errefusapena
 Sofisten enpirismo politikoa (justizia zer den gehiengoakSofisten enpirismo politikoa (justizia zer den gehiengoak
definitzen dudefinitzen dueredurik ez) eta erlatibismo morala errefusatzeneredurik ez) eta erlatibismo morala errefusatzen
ditu. Balio moral absolutuen defentsa. Ideien teoriarekinditu. Balio moral absolutuen defentsa. Ideien teoriarekin
erlazioa. Berez justoa eta berezko ongia ezagutzeko beharraerlazioa. Berez justoa eta berezko ongia ezagutzeko beharra
(intelektualismoa).(intelektualismoa).

17. POLITIKA (POLITIKA (EstatuaEstatua)) (2)(2)
 Justiziaren baldintzak: pobreziaren eta nepotismoaJustiziaren baldintzak: pobreziaren eta nepotismoa
desagerpena.desagerpena. Goi mailakoen jabetza pribaturik ezGoi mailakoen jabetza pribaturik ez
(‘komunismo’ platonikoa) eta ezkontza eta heziketa estatuaren(‘komunismo’ platonikoa) eta ezkontza eta heziketa estatuaren
kontrol pean.kontrol pean.
 ErrepublikaErrepublika elkarrizketaelkarrizketa
 Estatu edo hiri idealaren ezaugarriak interesatzen zaizkioEstatu edo hiri idealaren ezaugarriak interesatzen zaizkio
((utopiautopia platonikoa).platonikoa).
 Estatu ideala: ekoizleak, zaindariak eta agintariak.Estatu ideala: ekoizleak, zaindariak eta agintariak.
 Isomorfismo arimaren eta estatuaren artean.Isomorfismo arimaren eta estatuaren artean.
 EstatuarenEstatuaren JUSTIZIAJUSTIZIA = klase sozialen arteko= klase sozialen arteko HARMONIAHARMONIA..

18. POLITIKA (POLITIKA (EstatuaEstatua)) (3)(3)
““Legea gobernarienLegea gobernarien
gainetik eta horiekgainetik eta horiek
legearen menpeko jartzenlegearen menpeko jartzen
dituen estatuak goradituen estatuak gora
egiten du aberats etaegiten du aberats eta
zorioneko, jainko-zorioneko, jainko-
jainkosen beindikapenjainkosen beindikapen
guztiekin” (guztiekin” (LegeakLegeak))

19. ETIKA (ETIKA (zoriontasuna etazoriontasuna eta
bertuteabertutea)) (1)(1)
• Gizakiari dagokion ongiaren handienaz arduratzen da:Gizakiari dagokion ongiaren handienaz arduratzen da:
bertuteari loturiko zoriontasunaz.bertuteari loturiko zoriontasunaz.
• Balio moralen izaera absolutua: sofisten erlatibismo moralaBalio moralen izaera absolutua: sofisten erlatibismo morala
kritikatzen du.kritikatzen du.
• Politikarekin erlazionaturik: gobernaria onenak izan beharkoPolitikarekin erlazionaturik: gobernaria onenak izan beharko
du, bai ezagutzaz baita bertuteaz ere.du, bai ezagutzaz baita bertuteaz ere.
• Dialektika: Ongiaren Ideia eta gainontzeko Ideien ezagutza.Dialektika: Ongiaren Ideia eta gainontzeko Ideien ezagutza.
• Arimaren bertuteak: justizia arimaren zatien arteko harmoniaArimaren bertuteak: justizia arimaren zatien arteko harmonia
gisa (banakoen justizia).gisa (banakoen justizia).

20. ETIKA (ETIKA (zoriontasuna etazoriontasuna eta
bertuteabertutea)) (2)(2)
..

21. PEDAGOGIA (PEDAGOGIA (heziketarenheziketaren
teoriateoria)) (1)(1)
 Heziketa sofisten arabera: prozesu pasiboa.Heziketa sofisten arabera: prozesu pasiboa.
 Platonen kritika: heziketa prozesu aktiboa da.Platonen kritika: heziketa prozesu aktiboa da.
(>Sokrates)(>Sokrates)
 Ondo gobernatzeko ongia ezagutu behar da, hortaz, ezinOndo gobernatzeko ongia ezagutu behar da, hortaz, ezin
da zuzentazunez gobernatu ideiak ezagutu gabe.da zuzentazunez gobernatu ideiak ezagutu gabe. 
 Heziketa: agintarien/filosofoen heziketaHeziketa: agintarien/filosofoen heziketa  hautespenhautespen
prozesua.prozesua.
 Helburua: ideiak ezagutu ongia eskuratu arte.Helburua: ideiak ezagutu ongia eskuratu arte.

22. PEDAGOGIA (PEDAGOGIA (heziketarenheziketaren
teoriateoria)) (2)(2)
 EdukiakEdukiak::
 Ikasgai propedeutikoakIkasgai propedeutikoak
 ArimtetikaArimtetika
 GeometriaGeometria
 Geometria espazialaGeometria espaziala
 AstronomiaAstronomia
 HarmoniaHarmonia
 DialektikaDialektika

23. PEDAGOGIA (PEDAGOGIA (heziketarenheziketaren
teoriateoria)) (3)(3)
 FaseakFaseak
1.1. 20 urteraino (heziketa orokorra)20 urteraino (heziketa orokorra)
2.2. 20-30 urteren bitartean, formakuntza matematikoa.20-30 urteren bitartean, formakuntza matematikoa.
3.3. 30-35 urteren bitartean, dialektika.30-35 urteren bitartean, dialektika.
4.4. 35 urtetik 50 urte bete arte, agintean, behe mailako postuetan35 urtetik 50 urte bete arte, agintean, behe mailako postuetan
5.5. 50 urtetik aurrera, gobernatzea eta agintari berriak prestatu.50 urtetik aurrera, gobernatzea eta agintari berriak prestatu.
 DialektikaDialektika, ikasgai gorena. Haitzuloaren mitoan igoerari egiten dio, ikasgai gorena. Haitzuloaren mitoan igoerari egiten dio
erreferentziaerreferentziadialektikak esanahi bikoitza du: heziketa / ezagutzadialektikak esanahi bikoitza du: heziketa / ezagutza
prozezua (bereiziki azken fasea) eta ideiei buruzko ezagutzaprozezua (bereiziki azken fasea) eta ideiei buruzko ezagutza
(epistemea).(epistemea).