3. Agustin HiponakoaAgustin Hiponakoa
“Egia bat bera da guztiontzat. Egia ez da nirea, zurea,
ezta honena edo harena ere; bat bera da guztiontzat.”
Ez daude bi egia, filosofikoa eta erlijiosoa: filosofiaren
eta erlijioaren bidez bila dezake gizakiak egia. “Bi bide
daude ezagutzara iristeko: aginpidea eta arrazoia.
Filosofiak eta erlijioak lortu behar duten egia
Jainkoaren egia da: “Bizitza zoriontsua egiaz gozatzea
da, zutaz gozatzea da, Jainkoa, zi baitzara egia”
4. Agustin HiponakoaAgustin Hiponakoa
Zer eginkizun dute arrazoiak eta fedeak Jainkoaren bilaketa prozesu honetan?
Intellige ut credas, et crede ut intelligas: ulertu sinesteko, sinetsi ulertzeko. Esaldi honekin
eginkizun zehatz ematen zaie arrazoiari eta feeari.
Arrazoiak eta fedeak harremana dute; horien artean ez dago aurkaritzarik edo liskarrik
sortzen, elkarren beharra baitute.
Arrazoiak fedearen onarpenaren aurretik, fedea ez dela zentzugabea argitzen du. Ondoren,
fedea ahal den heinean ulertarazten saiatuko da arrazoia.
Arrazoi soila ez da nahikoa giza helburuaren arazoa konpontzeko, ez baita iristen Jainkoari
eta gizakiari dagozkien egia bete eta ziurretaraino
Agustinen iritziz, hasieran egiaren bilaketan fedea dago. aurretik sinestea beharrezkoa da.
Fedeak ez du bakarrik arrazoia argitzen, batez ere borondate oneko jarrera sortzen du,
egiarekiko benetako maitasunezko jarrera.
Historian zehar, fedea agerkundean oinarritu izan da. Agerkundeak bere indar argitzailea
ematen dio ezagutzaren ahalmenari. Agerkundeak bere indar argitzailea ematen dio
ezagutzaren ahalmenari. Arrazoia ez da nahikoa jakinduria lortzeko; ez da egiaz jabetzeko
gauza.
5. Tomas AkinokoaTomas Akinokoa
Fedea eta arrazoia egiara iristeko bi modu ezberdin dira.
Tomas Akinokoren iritziz, filosofia ezagutza gaien ikerketa da, errebelazioaz kanpo egiten dena.
“Fedea espirituak duen gaitasuna da; fede horren eraginez gugan betiereko bizitza hasten da, eta
adimenak erakusten ez zaiguna onartzen du.”
Betiereko bizitza errebelazioa onartzean hasten da gizakiarengan; errebelazioa Jainkoaren aginpidean
oinarritzen da. Jainkoaren egia –grazia– onartzean giza izaera hobetzen da.
Arrazoiak bere egia du; izan ere, guztiz benetakoak ditu oinarriak. Baina, egia bera dira fedearena eta
arrazoiarena; bi egiak ez dira aurkakoak, eta batak ez du bestea gezurtatzen.
Arrazoiaren ondorioek errebelazioarekin bat egiten ez dutenean, teologiak epailearena egiten du.
Horrelakoetan teologiak esan dezake metodo arrazionala ez dela ondo erabili, ondorioak
gezurrabaitira, edo ezagutza arrazionalaren eremua gainditu dela, frogatzeko aukerarik ez dagoelako.
6. Tomas AkinokoaTomas Akinokoa
Bi teologia: naturala (edo arrazionala) eta errebelatua.
Teologia naturala: errebelazioaren zati jakin baten ikerketa da, arraoiaren bidez froga
daitekeen zatiarena.
Teologia errebelatua: errebelazioak aditzera eman dituen eta giza arrazoiaren bidez
ezagutu ezin diren proposizioen ikerketa.
Teologia naturalak metodo arrazionalak erabiltzen du, arrazoiak topa dezan teologia
errebelatuak jada aurkitu duena, fedearen egia frogaezinaz baliatuz.
“Gure fedea arrazoiaz gaindi dago, eta ezin da frogatu arrazoiak beharrezko dituen
argumentuak erabiliz.”
Arrrazoiak laguntza handia eman dezake teologia zientzia giza eraikitzeko; batetik,
ordenazio zientifikorako prozeduretan erabil daiteke; bestetik, fedeko artikuluak
argitzeko eralbilgarriak diren datu zientifikoak ere ekar ditzake.
7. Gilen OckhamgoaGilen Ockhamgoa
1290-13491290-1349
Fedea eta arrazoia bananduta daude.
Ezinezkoa da teologia natural edo arrazionalik.
Teologiari egindako kritikaren abiapuntua.
Arrazoiaren ezagutza iturri bakarra esperientzia da.
Horregatik, bere “ekonomia printzipioa” (Ockhamen
labana) aplikatuz, kontzeptu unibertsalak errealitate
mentalak dira, ez bestelakoak, pentsatzeko eta judizio
orokorrak emateko erabiltzen ditugunak.
8. Gilen OckhamgoaGilen Ockhamgoa
1290-13491290-1349
Teologia natural edo arrazional bat egoteko
nahitanahiezkoa da Jainkoa intuitiboki ezagutzea, eta
hori ezinezkoa zaio gizakiari bizitza honetan. Hortik
aurrera espekulazio guztiek ez dute ezagutza baliorik,
eta fedeak ez dauka arrazionaltasunarekiko lotura
izateko aukerarik: “Fede artikuluak es dira frogapen
printzipioak, ez ondorioak, eta ez dira frogagarriak ere;
izan ere, faltsuak iruditzen zaizkie denei edo gehienei,
edo jakintsuei, arrazoi naturalari jarraitzen diotenei”
9. Gilen OckhamgoaGilen Ockhamgoa
1290-13491290-1349
Jainkoaren existentziari buruzko froga tomistak
arrazoiaren bidez baino ezin dira sinetsi, horien
printzipio filosofiko bakar bat ere ez baita esperientzian
oinarritzen. Are gutziago froga daitezke jainkozko
ezaugarriak.
10. BibliografiaBibliografia
Miguel Marin, José Manuel Arribas, Antonio Roura;
Filosofiaren historia. Zubia-Santillana, 2004.
IZTUETA, Paulo (Koordinatzailea); Filosofia I . Elkar
(U.Z.E.I.), Donostia, 1984.
Antoni Albert, Albert Botta, Joaquim Bretxa, Pere de
la Fuente; Filosofía, Schaum. Mc Graw-Hill, Madrid,
2005.
