5 Forum Metropolitalne

1. Sposób funkcjonowania i perspektywy
rozwoju dla Lokalnych Grup Działania na
Dolnym Śląsku
Irena Krukowska-Szopa
Wrocław 4.10.2013r.

2. Podejście Leader wdrażane od 1991 w krajach UE
początkowo jako eksperyment inicjatywy
wspólnotowej, obecnie jako część polityki wsparcia
rozwoju obszarów wiejskich.
Na terenie UE ok. 1000 Lokalnych Grup Działania
W Polsce Leader wdrażany od 2004 r.
Od 2009 r. 336 LGD realizujących LSR
> 90% ludności i obszarów wiejskich Polski objętych
wybranymi do realizacji LSR-787 500 000 EUR z PROW
2007-2013 dla osi 4 Leader
~ 4,5% alokacji dla całego PROW 2007-2013.
Finansowanie - Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju
Obszarów Wiejskich EFRROW

3. Leader oznacza „powiązania działań z zakresu rozwoju wsi”.
Jak sugeruje nazwa, jest to sposób na mobilizowanie i
realizowanie rozwoju wsi wśród lokalnych społeczności
wiejskich, a nie stały zestaw środków do realizacji;
Podejście Leader odgrywa ważną rolę w poszukiwaniu nowych
rozwiązań na stare problemy wsi oraz stało się laboratorium
do testowania sposobów na realizowanie potrzeb społeczności
wiejskich: inkubator, system wdrażania polityki obszarów
wiejskich, łączy różne zródła finansowania;
Stałe zasady/wartości wdrażania podejścia Leader:
współpraca partnerska
lokalne finansowanie i zarządzanie
innowacyjność
podejście terytorialne
podejście lokalne –oddolność
podejście zintegrowane
tworzenie sieci powiązań i współpracy LGD

5. LGD trójsektorowe partnerstwa działające jako
stowarzyszenia lub fundacje
Obejmują spójny obszar geograficzny, gospodarczy,
społeczny, kulturowy, przyrodniczy
Wdrożenie Lokalnych Strategii Rozwoju dla obszaru
10 – 150 tyś. mieszkańców
Realizacja działań z zakresu:
Odnowy i rozwoju wsi, Mikroprzedsiębiorczości,
Różnicowania w kierunku działalności nierolniczej,
Małe projekty, projekty współpracy, funkcjonowanie i
aktywizacja społeczności lokalnej

6. 1 - wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji
2 - zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjnokomunikacyjnych
3 - podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw, sektora rolnego
(w odniesieniu do EFRROW) oraz sektora rybołówstwa i akwakultury (w odniesieniu do
EFMR)
4 - wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach
5 - promowanie dostosowania do zmiany klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania
ryzykiem
6- ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystywania
zasobów
7- promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w
działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych
8- wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników
9 - wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem
10 - inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie
11- wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publiczne

7. Priorytety PROW 20142020
Cele szczegółowe
(a) Zwiększanie innowacyjności i bazy wiedzy na obszarach wiejskich
1. TRANSFER WIEDZY
I INNOWACJE
2. KONKURENCYJNOŚĆ
ROLNICTWA
I ŻYWOTNOŚĆ GOSPODARSTW
3. ŁAŃCUCH ŻYWNOŚCIOWY
I ZARZĄDZANIE RYZYKIEM
4. ODTWARZANIE,
CHRONIENIE
I WZMACNIANIE
EKOSYSTEMÓW
5. EFEKTYWNE
GOSPODAROWANIE ZASOBAMI
I PRZECHODZENIA NA
GOSPODARKĘ
NISKOEMISYJNĄ
6. WŁĄCZENIE SPOŁECZNE,
REDUKCJA UBÓSTWA
I PROMOWANIE ROZWOJU
GOSPODARCZEGO NA
OBSZARACH WIEJSKICH
(b) Wzmacnianie powiązań między rolnictwem i leśnictwem a badaniami i innowacją
(c) Promowanie uczenia się przez całe życie oraz szkolenia zawodowego w sektorach rolnym i leśnym
(a) Ułatwianie restrukturyzacji gospodarstw stojących przed problemami strukturalnymi, a szczególnie
gospodarstw rolnych o niskim poziomie uczestnictwa w rynku, prowadzących działalność o charakterze
rynkowym w określonych sektorach i gospodarstw wymagających zróżnicowania produkcji rolnej
(b) Ułatwianie wymiany pokoleń w sektorze rolnym
(a) Lepsze zintegrowanie głównych producentów z łańcuchem żywnościowym poprzez systemy jakości,
promocję na rynkach lokalnych i krótkie cykle dostaw, grupy producentów i organizacje
międzybranżowe
(b) wspieranie zarządzania ryzykiem w gospodarstwach rolnych
(a) Odtwarzanie i zachowanie bioróżnorodności, w tym na obszarach Natura 2000, oraz rolnictwa o wysokiej
wartości przyrodniczej i stanu europejskich krajobrazów
(b) Poprawa gospodarki wodnej
(c) Poprawa gospodarowania glebą
(a) Poprawa efektywności korzystania z zasobów wodnych
(b) Poprawa efektywności korzystania z energii w rolnictwie i przetwórstwie spożywczym
(c) Ułatwianie dostaw i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, produktów ubocznych, odpadów,
pozostałości i innych surowców nieżywnościowych dla celów biogospodarki
(d) Redukcja emisji podtlenku azotu i metanu z rolnictwa
(e) Promowanie pochłaniania dwutlenku węgla w rolnictwie i leśnictwie
(a) Ułatwianie różnicowania działalności, zakładania nowych małych przedsiębiorstw i tworzenia miejsc
pracy
(b) Wspieranie lokalnego rozwoju na obszarach wiejskich
(c) Zwiększanie dostępności technologii informacyjno-komunikacyjnych na obszarach wiejskich oraz
podnoszenie poziomu korzystania z nich i poprawianie ich jakości
Innowacje, Zmiany Klimatu i Środowisko jako cele przekrojowe

8. • Rozwój lokalny kierowany przez społeczność (RLKS, „community - led local
development” – CLLD) - instrument (metoda), którego celem jest wdrażanie części
działań ukierunkowanych na rozwój lokalny, które mogą lub powinny być
realizowane przez lokalne społeczności. W ten sposób współpraca i wspólne definiowanie
potrzeb i problemów oraz propozycji ich rozwiązań prowadzi do spójnego i zrównowa onego rozwoju
danego obszaru i powoduje wzrost aktywności lokalnej społeczności oraz przyczynia się do budowania
kapitału społecznego;
• Kontynuacja i rozwinięcie podejścia LEADER, stosowanego obecnie w ramach WPR
i zrównoważonego rozwoju obszarów zależnych głównie od rybactwa, stosowanego
obecnie w WPRyb;
• RLKS odbywa się poprzez stworzenie i realizację Lokalnych Strategii Rozwoju (LSR);
• Głównym podmiotem RLKS jest Lokalna Grupa Działania (LGD) - nazewnictwo
i ogólne rozwiązania są kontynuacją systemu LEADER-a;
• Zasadnicza zmiana w nowym okresie: większe zaangażowanie funduszy polityki
spójności (EFS i EFRR) mające na celu prowadzenie przez lokalną społeczność
zintegrowanej polityki rozwoju na danym obszarze mającej zapewnione
kompleksowe wsparcie z funduszy UE oraz dążenie do możliwie maksymalnej
realnej harmonizacji EFRROW, EFS, EFRR oraz EFMR;
• Instrument dobrowolny dla Polityki Spójności, obligatoryjny dla WPR.

9. Programy krajowe i regionalne nie są w stanie
skutecznie odpowiedzieć na specyficzne problemy
lokalne.
RLKS pozwala lepiej wykorzystać lokalne zasoby
i skoordynować działania z ró nych funduszy.
Sytuacja w regionie nie jest jednolita – RLKS
pozwala wyrównywać ró nice wewnątrz regionu.
RLKS przyczyni się do wzrostu niskiego poziomu
kapitału społecznego w Polsce, szczególnie na
obszarach zmarginalizowanych i tym samym do
rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.

10. Podobny jak w podejściu LEADER (Osi 4 PROW
2007-2014):
◦ społeczność lokalna przygotowuje Lokalną Strategię
Rozwoju (LSR), w której określa m.in. cele oraz zasady, w
tym kryteria wyboru, projektów służących osiągnięciu tych
celów;
◦ LSR realizowana jest przez Lokalną Grupę Działania (LGD)
– partnerstwo złożone z przedstawicieli trzech sektorów, przy
czym żadna grupa interesu nie może mieć więcej niż 50%
głosów; LGD jest odpowiedzialna m.in. za nabór i wybór
projektów,
◦ LGD 30-150 tyś mieszkańców obejmuje gminy wiejskie i
miejsko-wiejskie oraz miejskie do 20 tyś,
◦ LSR wielofunduszowe – obligatoryjne EFFROW, EFMR
dobrowolne EFRR, EFS

11. poprawa dostępu mieszkańców do podstawowych dóbr i usług
(edukacja, pomoc społeczna - walka z ubóstwem i wspieranie
włączenia
społecznego,
zdrowie,
kultura/dziedzictwo
narodoweaktywizacja
bezrobotnych,
pobudzanie
lokalnej
przedsiębiorczości, przyciąganie zewnętrznego kapitału, rozwój
turystyki),
działania z zakresu rynku pracy
wykorzystanie
ICT
dla
rozwoju
turystyki,
promocji
i marketingu lokalnych produktów,
działania z zakresu działalnosci pozarolniczej oraz przetwórstwa,
wprowadzania rynek w tym sprzedaży bezpośredniej i
marketingu artykułów rolnych na małą skalę artykułów o
charakterze lokalnym/o znikomym znaczeniu w handlu
artykułami rolnospożywczymi,

12. projekty służące budowaniu zdolności administracyjnych
lokalnych JST (zarządzanie rozwojem, poszukiwanie
ścieżki rozwojowej, promowanie atrakcyjności
inwestycyjnej, ubieganie sie o wsparcie ze środków UE
oraz krajowych, przygotowanie do korzystania z innych
instrumentów wsparcia UE),
preferencje dla projektów realizowanych we współpracy
partnerów publicznych i niepublicznych oraz o jak
największym zasięgu w ramach obszaru funkcjonalnego,
wsparcie bieżącej działalności LGD,
wsparcie przygotowawcze dla istniejących i
nowopowstających LGD.

13. Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich
(usługi)
Mała infrastruktura
Odnowa wsi
Produkty lokalne
Dywersyfikacja
Ochrona środowiska
Włączenie społeczne (kobiety, młodzież)
Większe nastawienie na tworzenie miejsc pracy

14. Transfer wiedzy i innowacji oraz doradztwo
Przetwórstwo i marketing produktów rolnych w tym
inkubatory kuchenne
Rozwój przedsiębiorczości
Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich
Tworzenie i funkcjonowanie sieci w zakresie krótkich
łańcuchów dostaw
Projekty parasolowe
Projekty współpracy
Koszty bieżące i aktywizacja

15. Spójna z odpowiednimi programami
współfinansowanymi z funduszy WRS
SWOT
Opis celów, w tym wskazanie mierzalnych rezultatów
Opis procesu zaangażowania społeczności w
opracowanie LSR
Zintegrowanie i innowacyjne podejście
Plan działania wskazujący praktyczną realizację celów
poprzez projekty
Plan finansowy
Procedury monitorowania i ewaluacji oraz zarządzania

16. Lokalne Grupy Działania Leader PROW 2009-2015
Europejski Fundusz Rolny na rzecz
Rozwoju Obszarów Wiejskich:
Europa inwestująca w obszary wiejskie.
16

17. Lokalne Grupy Działania Leader PROW
• 135 gmin, 98,5 % obszarów wiejskich Dolnego Śląska
• 19 LGD na Dolnym Śląsku
• Wartość projektów wdrażających LSR – ok. 190 mln
• Dolnośląska Sieć Partnerstw LGD – stowarzyszenie
regionalne zrzeszające LGD na poziomie wojewódzkim
Europejski Fundusz Rolny na rzecz
Rozwoju Obszarów Wiejskich:
Europa inwestująca w obszary wiejskie.
17

18. Miejsca współpracy trójsektorowej,
i integracji partnerów 19 LGD skupia 205
firm, 210 stowarzyszeń, 765 organizacji i
osób fizycznych
Europejski Fundusz Rolny na rzecz
Rozwoju Obszarów Wiejskich:
Europa inwestująca w obszary wiejskie.
18

19. Miejsce oceny i wyboru wniosków, 240 ekspertów ocenia
wnioski w trójsektorowych Radach LGD
Miejsce doradztwa i pomocy w realizacji wybranych do
finansowania projektów,
Miejsce animowania stowarzyszeń lokalnych i inicjatyw
społecznych
Europejski Fundusz Rolny na rzecz
Rozwoju Obszarów Wiejskich:
Europa inwestująca w obszary wiejskie.
19

20. PRZYKŁADY AKTYWNOŚCI LGD
- produkty lokalne i tradycyjne
• Wpisanie na listę produktów regionalnych i
tradycyjnych: Miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich,
Wielokwiatowy miód z Doliny Baryczy, Chleb chłopski z
Rogowa Sobóckiego, Chleb żytni domowy z Pomocnego,
Kapusta i ogórki kwaszone ślężańskie, Ogórki
konserwowe ścinawskie, Czarne gołąbki krużewnickie,
Śląskie niebo, Keselica, Juha - kompot z suszonych
owoców, Świnka pieczona po zaciszańsku, Karp milicki …
• Wyłonienie najlepszych produktów i usług poprzez
konkurs: na najlepszy „Ślężański produkt lokalny”,
„Produkt z Borów Dolnośląskich”, nadanie marki
„Dolina Baryczy Poleca”
• Promocja produktów na targach krajowych
i zagranicznych
20

21. PRZYKŁADY AKTYWNOŚCI LGD
- przedsięwzięcia specjalne i specyficzne
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Święto Miodu i Wina we Wrzosowej Krainie
Święto Karpia w Dolinie Baryczy –
www.dnikarpia.barycz.pl
Festiwal Rzemiosł, Rękodzieła, Produktu
Lokalnego - Bo e Narodzenie LGD Ślę anie
Łomnicki Kiermasz adwentowy w LGD Duch
Gór
Święto Konia w LGD Dobra Widawa
Oblę enie Lubią a w Krainie Łęgów
Odrzańskich
Turniej rycerski i Jarmark cysterski w
Trzebnicy
Odtwarzanie alei drzew w Dolinie Baryczy, na
Wzgórzach Dalkowskich, sadzenie cisów w
Izerach
Imprezy Kaczawskie – cykl imprez w LGD
Partnerstwo Kaczawskie
21

22. PRZYKŁADY AKTYWNOŚCI LGD
- przedsięwzięcia specjalne i specyficzne
•
•
•
•
•
Przewodnik za ladą – 11 punktów
informacyjnych W LGD Kwiat Lnu
Wioski Beztroski w Kotlinie Kłodzkiej
Ekomuzea na Dolnym Śląsku obejmują
sieć obszarów i obiektów o du ych
walorach przyrodniczo-kulturowych
realizowany na terenie 6 LGD
Centrum Energii Odnawialnych
w LGD Starorzecze Odry, szkolenia i
promocja nowych technologii
Programy edukacji regionalnej dla szkół
Wzgórza Dalkowskie, Wrzosowa Kraina,
Kraina Łęgów Odrzańskich, Bory
Dolnośląskie, Dobra Widawa; ście ki
dydaktyczne, scenariusze zajęć,
publikacje edukacyjne, wyprawy
odkrywców
22

23. PRZYKŁADY AKTYWNOŚCI LGD
- przedsięwzięcia specjalne i specyficzne
•
•
•
•
Internetowe radio na Pogórzu
Izerskim promujące ofertę
noclegów, wy ywienia,
agroturystyki , imprez
Łęgi w sieci – promowanie marki
Krainy Łęgów Odrzańskich
poprzez FB, pobieranie aplikacji
na smartphony , poruszanie się
według Tourprzewodnika
Szkolenia aktywizujące „Cudze
chwalicie swego nie znacie” dla
mieszkańców Pogórza
Kaczawskiego
Biegi Wygasłych Wulkanów –
pobudzanie aktywności fizycznej
mieszkańców
23

24. Przykłady aktywności LGD - projekty współpracy
•
•
•
Ekomuzea na Dolnym Śląsku 3 LGD koordynacja LGD Kraina
Łęgów Odrzańskich (warsztaty,
film, mapa, podręcznik,
przewodnik)
Kram – Krzewimy Rękodzieło
Artystyczne Mistrzów – LGD
Dobra Widawa + 3 LGD
(wymiana doświadczeń
rękodzielników,
udział w imprezach, promocja)
Szlak Św. Jakuba – 32 LGD
(oznakowanie, platforma
internetowa, mapa GPS)
24

25. Miejsca realizacji projektów subregionalnych,
np. 500 km szlaku konnego łączącego region
Izerski, Bory Dolnośląskie, Wzgórza
Dalkowskie

26. Projekty zrealizowane i w trakcie realizacji :
Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorczości 64
Małe projekty 1797
Odnowa i rozwój wsi 467
Ró nicowanie w kierunku działalności
nierolniczej 140
Łączna ilość projektów
Ró nicowanie w kierunku działalności
nierolniczej 92
2468
o wartości
145 mln zł

27. Kontakt
Sekretariat Dolnośląskiej Sieci Partnerstw LGD
Irena Krukowska-Szopa , tel. 600 276 829
ul. Orła Białego 2, 59-200 Legnica
tel. (76) 862 94 30, fax. (76) 721 24 96.
www.partnerstwa.pl
Sekretariat:
krukowska@zielonaakcja.pl
czabajska@zielonaakcja.pl
Europejski Fundusz Rolny na rzecz
Rozwoju Obszarów Wiejskich:
Europa inwestująca w obszary wiejskie.
27