Though It's presentation in my language but i think you can use it

1. Abbaslı Xəyal 500.3S
Enerji ehtiyatları və elektrik enerji istehsalı, Bərpa olunan
və Bərpa olunmayan enerji ehtiyatları

2. Enerji ehtiyatı nədir?
 Enerji ehtiyatları dedikdə müəyyən obyektlərdə cəmləşən və
insanlar tərəfindən istifadəsi mümkün olan enerji növləri
nəzərdə tutulur.
 Enerji ehtiyatları bərpa olunan və bərpa olunmayan enerji
mənbələrinə ayrılır.

3. Bərpa olunan enerji
ehtiyatları
 Günəş enerjisi
 Külək enerjisi
 Geotermal enerji
 Hidroenerji
Bərpa olunmayan enerji
ehtiyatları
 Kömür
 Neft
 Təbii qaz
 Nüvə yanacağı

4. Bərpa olunmayan enerji
ehtiyatları.
 Bu enerji mənbələrindən çox istifadə edilyi üçün
onlara ənənəvi enerji mənbələridə deyilir.
 Bərpa olunmayan enerji ehtiyatları tükənən və əvəz
oluna bilinməyən ehtiyatlardır.
 Yanacaqlardan istifadə edən elektrik stansiyaları
günün və ya ilin istənilən vaxtında elektrik enerjisi
hasil edə bilərlər. Onlar etibarlı enerji mənbələridir.
 Onlara başlamaq üçün sərf olunan vaxt fərqlənir:
 Uzun başlama vaxtı -----------------------------------------
---------------- qısa başlama vaxtı
Nüvə kömür
neft təbi qaz

5. Nüvə yanacağı
 Nüvədaxili enerjinin ayrılması ilə
müşaiyət olunan, nüvələrin bölünməsi və
ya sintezi reaksiyalarını həyata
keçirməklə istilik enerjisi almaq üçün
istifadə edilən maddələr nüvə
yanacaqları adlanır.
 Təbii halda tapılan nüvə yanacağı uran
və toriumdur.Uran və Toriumu şərti
olaraq nüvə yanacağı adlandırırlar.
Əslində, onlardan enerjinin alınması
yanma hesabına deyil, nüvələrin
bölünməsi nəticəsində baş verir. Adi
Yanacaqlardan fərqli olaraq bu prosesdə
oksigen iştirak etmir.

6. Neft
 Neft müxtəlif tərkibli
karbohidrogenlərin qarışığından
ibarət mayedir. Müxtəlif
yataqlardan çıxarılan neftin
karbohidrogen tərkibidə
müxtəlifdir.
 Əsasən neftin tərkibində 84-
87%karbon 11-15% hidrogen nadir
hallarda isə neftin tekibində
oksigen, azot və kükürd olur.
 Neft çox qiymətli xammal olduğu
üçün Elektrik enerji istehsalatında
yanacaq kimi neftin emal
mehsullarindandan mazutdan, dizel
yanacaqlarından istifadə olunur

7. Kömür
 Kömür həm ehtiyatlarına, həm də istehsal
həcminə görə dünyanın enrji balansında
birinci yeri tutur.
 Kömürün daş kömür, qonur kömür və
antrasit kimi növləri var.
 Bitki mənşəlidir, tərkibində 75-79% Karbon
və cox az miqdarda Kükürd, Azot,
Hidrogen və Oksigen vardır.Yer qabığında
yüksək təyziq və tempraturu nəticəsində
bitkilərin uzvi qalıqlarının parçalanma
məhsullarının dəyişməsindən əmələ gəlir.

8. Təbii qaz
 Qaz yanacaqları yanan və yanmayan
qazların mexaniki qarışığından
ibarətdir. Təbii qazın tərkibi əsasən
metandan və təxminən 4-5%
etan,propan, butan və s.
karbohidrogen qarışığından və az
miqdarda azotdan və karbon
qazından ibarətdir.
 Müxtəlif yataqlardan hasil edilən
qazın tərkibi də müxtəlifdir.
 Dünya enerji balansında kömür və
neftdən sonra təbii qaz üçüncü yeri
tutur.

9. Bərpa olunmayan enerji
ehtiyatlarının mənfi cəhətləri
 Yanan faydalı yanacaqlar istixana effekti və qlobal isinməni
artıran karbon dioksid qazını buraxır.
Enerjinin eyni miqdarı üçün kömür neftə nisbətən daha çox karbon
dioksid hasil edir, yağ isə təbii qazdan daha çox hasil edir.
 Yanar kömür və neft turşu yağışına səbəb olan kükürd dioksid qazı
buraxır.
Yandırılmazdan əvvəl kükürd yanacaqdan kənarlaşdırıla bilər və ya
kükürd dioksid tullantı qazlar atmosferə daxil olmazdan əvvəl
kənarlaşdırıla bilər. Bu yaranan enerjinin dəyərini artırır.
 Baxmayaraq ki, nüvə yanacaqları karbon dioksid və ya kükürd dioksid
hasil etmirlər və normal işlədikdə ətrafa çox az radiasiya və ya
radioaktiv materiallar buraxırlar, həmişə bədbəxt hadisə riski vardır.
Çox təhlükəli radioaktiv materialın böyük miqdarı sonra geniş sahə
üzərinə buraxıla bilər.
 Nüvə elektrik stansiyaları tullantılar istehsal edir ki, bunlar da min illər
boyunca təhlükəli radioaktiv olaraq qalır. Bunlar təhlükəsiz şəkildə
saxlanılmalıdır, yoxsa əhalidə xərçəng xəstəliklərini artıra bilər.
 Nüvə elektrik stansiyaları üçün yanacağın dəyəri aşağıdır, amma ilkin
inşaat xərcləri və faydalı işin sonunda sonlandırma xərcləri yüksəkdir.

10. Bərpa olunan enerji
ehtiyatları
 Bərpa olunan enerji ehtiyatları əvəz oluna bilən
ehtiyatlardır, onlar bitmirlər.
 Bərpa olunan ehtiyatdan gələn enerji birbaşa turbinləri
işə salmaq üçün istifadə oluna bilər.
 Bərpa olunmayan enerji ehtiyatları ilə işləyən
stansiyaların ətraf mühitə göstərdiyi mənfi təsirlər
oyrənildikdən sonra ekoloji cəhətdən təmiz elektrik
enerjisinə ehtiyac duyuldu. Bunun nəticəsində bərpa
olunan enerji mənbələri daha geniş istifadə olunmağa
başladı.

11. Günəş enerjisi
 Yer səthinə düşən Günəş enerjisinin
miqdarı bütün neft, təbii qaz, daş
kömür və digər yanacaq
ehtiyatlarından çoxdur. Onun
0,0125%-nın istifadə olunması ilə
bugünkü dünya energetikasının bütün
ehtiyaclarını təmin etmək olardı.
 Günəş enerjisi elektrik
stansiyalarında əsasən 2 cür istifadə
olunur.
 1. Günəşin şüaları panel lövhələr
vasitəsilə udulur və batareyaya
otürülür. Bir belə elektrik
stansiyasının tikilməsi üçün minlərlə
günəş batareyasından istifadə olunur.
 2. Günəşin şüaları güzgülər vasitəsi
ilə əks olunaraq bir nöqtədə toplanır.
 Hər iki halda paneldə və güzgüdə
günəşin şüalarını izləmək üçün
datçiklər quraşdırılır.

12. Külək enerjisi
 Yer səthinin qeyri-bərabər
qizması nəticəsində müxtəlif
təyziqli sahələr yaranır.
Havanın yüksək təyziqli
sahələrdən alçaq təyziqli
sahələrə doğru üfiqi
istiqamətinə külək deyilir.
 Külək elektrik stansiyalarında
külək pərləri firladaraq onula
bərabər rotoruda firladır və
nəticədə generatorda elektrik
enerjisi əmələ gəlir

13. Geotermal enerji
 Məlum olduğu kimi yerin
dərinliklərində temperatur
artır. Burada biz yerin
dərinliklərində su-buxarını
nasoslar vasitəsilə yuxarı
qaldırırıq həmin su-buxarı
istifadə edildikdən sonra
yenidən öz yerinə qaytarılır və
prosses davamlı olaraq təkrar
olunur. Suyun yenidən oz
yerinə qaytarılmasının səbəbi
torpaqda cökmə hadisəsinin
qarşısını almaqdır.

14. Hidroenrji
 Hidroenerji dedikdə çayların
enerjisi başa düşülür. Hər bir
çay müəyyən hidroenerji
ehtiyatına malikdir.
 Çaylarda hidroenerji
ehtiyatları onların orta illik
su axını ilə xarakterizə
olunur.
 SES lərdə çayın qarşısında
bənd tikilir və su yuksək
təyziq altında müəyyən
olunmuş yerdən axmalı olur
və orada da pər quraşdırılır
ki, su axdıqca pərləri fırladır
və generatorda elektrik
enerjisi yaranır.