3. Τα μέρη του Αρχαίου Θεάτρου:
•
•
•
•
•
Σκηνή:Βρίσκεται απέναντι από το κοίλον. Προστέθηκε τον 5ο αι.
πΧ. και είναι μακρόστενο κτήριο, συνήθως πλάτος μικρότερου
των 2 μέτρων, στην αρχή ισόγειο και αργότερα διώροφο.
Βρίσκεται στην περιφέρεια της ορχήστρας.
Προσκήνιο: Στοά από κίονες μπροστά από τη σκηνή. Ανάμεσα
στα διαστήματα των κιόνων δημιουργούνται ‘θύρες’ ή σκηνικά,
δηλαδή ένθετοι πίνακες συνήθως ζωγραφισμένοι. Συνολικά
διαμορφώνονται 3 θύρες από τις οποίες μπαινοβγαίνουν οι
ηθοποιοί.
Πάροδοι:Οι διάδρομοι δεξιά (για την πόλη ή το λιμάνι) και
αριστερά (αγροί, εξοχή) που οδηγούν στην ορχήστρα.
Θυμέλη:Ο βωμός του Διονύσου στο κέντρο της ορχήστρας.
Κοίλον:Όλος ο θεατρικός χώρος (εδώλια, σκάλες, διαζώματα)
γύρω από την ορχήστρα.
4. • Διαζώματα:Οριζόντιοι διάδρομοι που χωρίζουν τις θέσεις των
θεατών σε οριζόντιες ζώνες.
• Σκάλες:Κλιμακωτοί διάδρομοι για την πρόσβαση στα διαζώματα.
• Κερκίδες:Ομάδες καθισμάτων σε σφηνοειδή τμήματα που
δημιουργούνται από τον χωρισμό των ζωνών με τις σκάλες.
• Ειδώλια:Τα καθίσματα, οι θέσεις των θεατών.
• Προεδρία:Η πρώτη σειρά των καθισμάτων όπου κάθονταν οι
επίσημοι.
5.
6. Η ιστορία του Αρχαίου Θεάτρου:
Η πόλη ιδρύθηκε το χειμώνα του 370 π.Χ.-369 π.Χ. από το Θηβαίο
στρατηγό Επαμεινώνδα, μετά τη νίκη του επί των Σπαρτιατών στη μάχη των
Λεύκτρων και την εισβολή του στη Λακωνία. Ο Επαμεινώνδας
απελευθέρωσε τη Μεσσηνία από τη σπαρτιατική επιρροή και επέλεξε τους
πρόποδες του όρους Ιθώμη για να χτίσει την πρωτεύουσα των ελεύθερων
Μεσσηνίων. Χτίστηκε σχεδόν ταυτόχρονα με την αρκαδική Μεγαλόπολη,
ώστε να αποκλειστεί η Σπάρτη από εχθρικά κράτη και να εκλείψει η επιρροή
της έξω από τη Λακωνική. Ο περιηγητής Παυσανίας έχει διασώσει τις
περισσότερες πληροφορίες για την ίδρυση της πόλης. Κήρυκες σταλμένοι
από τους Θηβαίους έφτασαν στην Ιταλία, τη Σικελία, τη Λιβυκή πόλη
Ευεσπερίδες και όπου αλλού ζούσαν φυγάδες Μεσσήνιοι, και τους κάλεσαν
να γυρίσουν στην πατρίδα τους. Είναι προφανές ότι οι απελευθερωμένοι
είλωτες και περίοικοι της Μεσσηνίας θα συμμετείχαν κι αυτοί αλλά το
ζωτικότερο στοιχείο της ξενιτιάς θεωρήθηκε απαραίτητο και, ευτυχώς για τα
σχέδια του Επαμεινώνδα, ανταποκρίθηκε στον κάλεσμα. Η επιλογή της
θέσης της πόλης έγινε μετά από υποτιθέμενη θαυματουργή αποκάλυψη της
θέσης της διαθήκης του Μεσσήνιου ήρωα Αριστομένη και με τη βοήθεια
ιερέων και μάντεων.
7. Η πόλη ονομάστηκε από τη μυθική βασίλισσα Μεσσήνη, κόρη του βασιλιά
του Άργους Τριόπα. Έτσι ξεκίνησε το χτίσιμο του τείχους, μετά από θυσίες
των συμμάχων προς τους τοπικούς θεούς και ήρωες, και υπό τη συνοδεία
βοιωτικών και αργείτικων αυλών (αν και ο Παυσανίας δεν θεωρεί πως
εκείνο το τείχος ήταν αυτό που είδε ο ίδιος).Η πόλη παρέμεινε το
πολιτιστικό κέντρο της Μεσσηνίας μέχρι το 395, όταν η επιδρομή των
Γότθων του Αλάριχου υποτίθεται πως έδωσε το αποφασιστικό πλήγμα
στην πόλη. Τότε οι λιγοστοί πια κάτοικοί της θα άρχισαν να εγκαθίστανται
σε ασφαλέστερους οικισμούς και η θέση να ερημώνεται.
8.
9. O Αρχαιολογικός χώρος του Αρχαίου Θεάτρου:
Το τείχος που περιέβαλλε τη Μεσσήνη είναι εξαιρετικά μεγάλου μήκους
(περίμετρος 9 χλμ.) και στην εποχή του Παυσανία ήταν ήδη εξ' ολοκλήρου
λίθινο, πράγμα που του προκάλεσε μεγάλη έκπληξη καθώς συνηθιζόταν η
πλίθινη ανωδομή. Είχε δύο μνημειακές πύλες, την Αρκαδική (ή πύλη της
Μεγαλόπολης) και τη Λακωνική. Σε τακτά διαστήματα ήταν ενισχυμένο με
διώροφους λίθινους τετράγωνους και στρογγυλούς πύργους. Σήμερα
διατηρείται καλύτερα στη βόρεια πλευρά του, εκατέρωθεν της Αρκαδικής
πύλης. Από τα διατηρημένα μέρη και τα θεμέλια μπορεί κανείς να
προσδιορίσει όλη σχεδόν τη γραμμή που ακολουθά το τείχος.
Όλα τα οικοδομήματα της Μεσσήνης έχουν τον ίδιο προσανατολισμό και
εντάσσονται στον πολεοδομικό κάνναβο που δημιουργείται από οριζόντιους
(με κατεύθυνση Ανατολή-Δύση) και κάθετους (με κατεύθυνση Βορρά-Νότο)
δρόμους. Το πολεοδομικό αυτό σύστημα είναι γνωστό ως ιπποδάμειο, από
τον αρχικό εμπνευστή και δημιουργό του αρχιτέκτονα, πολεοδόμο,
γεωμέτρη και αστρονόμο του 5ου αιώνα π.Χ., τον Ιππόδαμο από τη
Μίλητο .Οι πρώτες περιορισμένες ανασκαφικές έρευνες ξεκίνησαν το 1831
από γαλλική αποστολή. Η Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία άρχισε την
ανασκαφή των κυριότερων δημόσιων οικοδομημάτων της αγοράς το 1895
με τον Θεμιστοκλή Σοφούλη.
10. Oι ανασκαφές συνεχίστηκαν το 1909 και το 1925 από τον Γεώργιο
Oικονόμο. Από το 1957 κ.ε., η ανασκαφή γινόταν τακτικά κάθε καλοκαίρι
από τον ακαδημαϊκό Αναστάσιο Ορλάνδο. Mε τις ανασκαφές του ίδιου και
των προκατόχων του ήλθε στο φως το μεγαλύτερο μέρος του οικοδομικού
συγκροτήματος του Aσκληπιείου. Tο 1986 η Αρχαιολογική Εταιρεία ανέθεσε
στον καθηγητή Πέτρο Θέμελη τη διεύθυνση των ανασκαφών της αρχαίας
Mεσσήνης. Oι ανασκαφικές έρευνες με παράλληλες εργασίες στερέωσης και
αναστήλωσης των μνημείων συνεχίζονται από το 1987 ως σήμερα με
ταχύτερους προοδευτικά ρυθμούς. Έχουν φέρει στο φως όλα τα δημόσια
και ιερά οικοδομήματα της πόλης που είδε και περιέγραψε ο Παυσανίας στη
Mεσσήνη, όταν την επισκέφθηκε στα χρόνια του αυτοκράτορα Aντωνίνου
Πίου(155-160μ.X).
11.
12. Οι κυριότερες θέσεις και μνημεία που έχουν αποκαλυφθεί
στο Αρχαίο Θέατρο είναι:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Θέατρο: Αυτό υπήρχε από την ελληνιστική εποχή, ανακατασκευάστηκε
στα χρόνια των αυτοκρατόρων Αυγούστου και Τιβερίου και στα μέσα του
2ου μΧ αι. αλλά άρχισε να καταστρέφεται από τα τέλη του 3ου - αρχές 4ου
μΧ αιώνος. Από τις πέτρες του θεάτρου κατά τους πρώτους χριστιανικούς
χρόνους κτίστηκαν σπίτια και μία από τις τρεις Βασιλικές που βρίσκεται σε
μικρή απόσταση, ΝΑ του θεάτρου.
Ιερό Ίσιδος και Σαράπιδος:Που μνημονεύεται και από τον Παυσανία.
Πρωτοβυζαντινή Βασιλική.
Κρήνη Αρσινόη.
Δυτική πλευρά της Αγοράς.
Ιερό Διός Σωτήρος: Η λατρεία του Διός ήταν από τις σημαντικότερες της
πόλης μετά τη λατρεία του πολιούχου Ιθωμάτα. Αναφέρεται επίσης από τον
Παυσανία.
Ιερό ήρωος: Πιθανώς του Αριστομένη, στο Γυμνάσιο της Μεσσήνης.
Ρωμαϊκή έπαυλις: Των ύστερων ρωμαϊκών χρόνων.
Στάδιο και Γυμνάσιο.
13. Ένα μικρό διώροφο μουσείο στις δυτικές παρυφές του χωριού Mαυρομάτι,
σε οικόπεδο που δώρησε στην Aρχαιολογική Eταιρεία ο ομογενής Δ.
Λατζούνης, στεγάζει τα ευρήματα. Στον όροφο περιλαμβάνει τρεις αίθουσες
έκθεσης και εξώστη, ενώ στο ισόγειο βρίσκονται οι αποθηκευτικοί χώροι.
Aρχιτεκτονικά μέλη και ενεπίγραφα βάθρα έχουν εκτεθεί στο αίθριο του
μουσείου και στα υπόστεγα.
