1. 1
Μίλτος Σαχτούρης: «Η Αποκριά»
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΠΟΛΕΜΟΥ.
ΟΜΑΔΑ Γ’ . Βερλέτης Ευάγγελος
Μακριά σ’ έν’ άλλο κόσμο γίνηκε αυτή
η αποκριά
το γαϊδουράκι γύριζε μες στους έρημους δρόμους
όπου δεν ανέπνεε κανείς
πεθαμένα παιδιά ανέβαιναν ολοένα στον ουρανό
κατέβαιναν μια στιγμή να πάρουν τους αετούς τους
που τους είχαν ξεχάσει
έπεφτε χιόνι
γυάλινος χαρτοπόλεμος
μάτωνε τις καρδιές
μια γυναίκα γονατισμένη
ανάστρεφε τα μάτια της σα νεκρή
μόνο περνούσαν φάλαγγες στρατιώτες εν δυο
εν δυο παγωμένα δόντια
Το βράδυ βγήκε το φεγγάρι
αποκριάτικο
γεμάτο μίσος
το δέσαν και το πέταξαν στη θάλασσα
μαχαιρωμένο
Μακριά σ’ έν’ άλλο κόσμο γίνηκε αυτή η αποκριά.

2. 2
Α. Να αναγνωριστούν τα χαρακτηριστικά της μοντέρνας και της
παραδοσιακής ποίησης στο ποίημα.
Τα χαρακτηριστικά της μοντέρνας ποίησης που εντοπίζονται στο
ποίημα είναι:
Α) Ελεύθερος Στίχος («αυτή, αποκριά, δρόμους»-δεν εντοπίζεται
ομοιοκαταληξία, ενώ ο πρώτος στίχος έχει δεκαοκτώ συλλαβές και ο
δεύτερος πέντε.)
Β) Δραματικότητα Στίχου και νόημα συνειρμικό («γεμάτο μίσος,
μαχαιρωμένο»)
Γ) Ακανόνιστη Στίξη ( Έλλειψη τελείας-κόμματος σε όλη την έκταση
του ποιήματος)
Δ) Σκοτεινότητα και Ασάφεια νοήματος (χρήση συμβόλων
«γαϊδουράκι, χιόνι, αετούς»)
Ε) Τολμηρότητα στις παρομοιώσεις («σα νεκρή»)
ΣΤ) Άλογη αλληλουχία εκφραζομένων (δεν υπάρχει διαδοχή στα
νοήματα σε όλη την έκταση του ποιήματος-την εικόνα των νεκρών
παιδιών που ανεβαίνουν στον ουρανό διαδέχεται η εικόνα με τον
«γυάλινο χαρτοπόλεμο»)
Ζ) Πολυσημία λέξεων («γαϊδουράκι, χιόνι, αετούς, φεγγάρι)
Η) Χρήση αποσπασματικών εικόνων, με ή χωρίς ειρμό («το
γαϊδουράκι γύριζε μες στους έρημους δρόμους, μια γυναίκα
γονατισμένη, πεθαμένα παιδιά ανέβαιναν ολοένα στον ουρανό»
μέσω των οποίων τονίζεται η δραματικότητα του νοήματος και
επιτείνεται η αίσθηση του θανάτου)
Θ) Ασύμβατες συζεύξεις (αποκριά-εμφύλιος, δεν υπάρχει καμία
νοηματική σχέση)

3. 3
Τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής ποίησης που εντοπίζονται
στο ποίημα είναι:
Α) Ποιητικό λεξιλόγιο («ανάστρεφε, γίνηκε»)
Β) Χρήση εικόνας ως μέσο έκφρασης εικόνων («το γαϊδουράκι γύριζε
μες στους έρημους δρόμους, μια γυναίκα γονατισμένη, πεθαμένα
παιδιά ανέβαιναν ολοένα στον ουρανό»)
- Εντοπισμός εκφραστικών μέσων του ποιήματος.
*Παρομοιώσεις:
Η χρήση παρομοιώσεων είναι περιορισμένη : «σα νεκρή»
*Μεταφορές:
«μάτωνε τις καρδιές»
« παγωμένα δόντια»
« βγήκε το φεγγάρι»
« γεμάτο μίσος»
*Εικόνες:
Στο ποίημα εντοπίζονται αρκετές εικόνες, χαρακτηριστικό της
ποίησης του Σαχτούρη:
-«το γαϊδουράκι γύριζε μες στους έρημους δρόμους», εικόνα που
συμβολίζει έντονα την νεκρική σιγή που επικρατούσε στην πόλη.
-«όπου δεν ανέπνεε κανείς», ακουστική και οπτική εικόνα που
συμβολίζει την κυριαρχία του θανάτου στην εμπόλεμη περιοχή.
-«κατέβαιναν μια στιγμή να πάρουν τους αετούς τους», μια
φανταστική, συγκινητική εικόνα μέσω της οποίας ο ποιητής
προσπαθεί να αποτυπώσει τη ζωντάνια των παιδικών ψυχών, ακόμη
και κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.
-«γυάλινος χαρτοπόλεμος», αναφορά στο κρύο κλίμα αλλά και στην
ψυχρότητα που επεδείκνυαν οι στρατιώτες.
-«Το βράδυ βγήκε το φεγγάρι αποκριάτικο γεμάτο μίσος», μια ακόμη
φανταστική εικόνα, μέσω της οποίας το φεγγάρι παρουσιάζεται ως
ένας επουράνιος κριτής, ο οποίος γεμάτος μίσος κατακρίνει τους
ανθρώπους για τις αγριότητες που διαπράττουν κατά τη διάρκεια
του εμφυλίου πολέμου.

4. 4
Β) Εντοπισμός καθημερινών και ποιητικών λέξεων:
Καθημερινό λεξιλόγιο Ποιητικό λεξιλόγιο
έρημους γίνηκε
ανέπνεε ανάστρεφε
ανέβαιναν ολοένα
δέσαν εν δυο
φάλαγγες σ’ έν’
πέταξαν σα
Γ) Ένταξη του ποιήματος στη σχολή που ανήκει και επισήμανση
βασικών χαρακτηριστικών:
Το ποίημα «Η Αποκριά», κατατάσσεται στην πρώτη
μεταπολεμική γενιά. Ιδιαίτερα στα ποιήματα μεταπολεμικών
υπερρεαλιστών. Ο Μίλτος Σαχτούρης, εξάλλου, αποτελεί έναν από
τους πιο αντιπροσωπευτικούς ποιητές αυτής. Τα κυριότερα
χαρακτηριστικά είναι:
1.Ελευθερία στη μορφή: ο στίχος δεν έχει ίσο αριθμό συλλαβών.
2.Απουσία θέματος: ενώ ο τίτλος είναι «Αποκριά», το ποίημα δεν
αναφέρεται στην πραγματική αποκριά, αλλά στον εμφύλιο πόλεμο.
3.Απουσία λογικού ειρμού και ελέγχου: : το ποίημα έχει πλήθος
εικόνων που συλλαμβάνει ο ποιητής, οι οποίες αναφέρονται σε
διαφορετικά γεγονότα.
4.Παράτολμος συνδυασμός εικόνων και λέξεων που βασίζονται στην
αυθαιρεσία και την τύχη. Το ποίημα γράφεται χωρίς
προκαθορισμένο στόχο, κάτω από την επίδραση του υποσυνειδήτου
που είναι από τη φύση του φευγαλέο και δημιουργεί ζωηρές
λεκτικές εντυπώσεις («μόνο περνούσαν φάλαγγες στρατιωτών εν
δυο εν δυο»-«κατέβαιναν μια στιγμή να πάρουν τους αετούς τους»)
5.Ιδεολογική αποστασιοποίηση από τους φανατισμούς της εποχής
αλλά όχι από το δράμα αυτής.
6.Γλώσσα χρησιμοποιείται ως όργανο μετάδοσης της εφιαλτικής
πραγματικότητας .
7.Οι λέξεις είναι αυτόνομες και ελεύθερες ,η δύναμη και η ορμή τους
βρίσκονται στην έκταση, κατά την οποία ξεφεύγουν από το
επιβεβλημένο νόημα τους ,συνδυαζόμενες μεταξύ τους χωρίς να
υπακούουν σε ορθολογικούς νόμους.

5. 5
8.Τραγική αίσθηση ζωής: χρήση ακραίων-οδυνηρών εικόνων
(«πεθαμένα παιδιά», « γυάλινος χαρτοπόλεμος»
Δ) Εντοπισμός συμβόλων:
Το θεματικό κέντρο του ποιήματος αποτελεί ένα από τα πιο μελανά
σημεία στην ιστορία της Ελλάδος, τον εμφύλιο πόλεμο. Είναι λοιπόν
βέβαιο πως η χρήση συμβόλων- εικόνων εξυπηρετεί περισσότερο
τον ποιητή, αφενός καθώς η περιγραφή ενός τόσο επώδυνου
γεγονότος καθίσταται αδύνατη μέσω των λέξεων, αφετέρου διότι η
εικόνα αποτελεί πιο ακριβές μέσο για την πλήρη νοηματική
απόδοση. Τέλος, αποδίδεται περαιτέρω θεατρικότητα και
παραστατικότητα, με τρόπο τέτοιον ώστε ο ποιητής να μην
αποκλίνει από τα χαρακτηριστικά της σχολής, αλλά ταυτοχρόνως το
ποίημα του να διατηρεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη ενεργό.
Ειδικότερα:
- το γαϊδουράκι: αντιπροσωπεύει την ερημιά και την νεκρική σιγή
που επικρατούσε στην Ελλάδα ύστερα από τον εμφύλιο πόλεμο.
- πεθαμένα παιδιά: ολοκληρώνεται η ιδέα του θανάτου και δίνεται
έμφαση στις φρικαλεότητες του πολέμου.
- γυάλινος χαρτοπόλεμος: το ψυχρό κλίμα που επικρατούσε και ο
συσχετισμός της αποκριάς με τις «παγωμένες»-σκληρές ψυχές των
στρατιωτών που εκτελούν αθώους πολίτες.
- μόνο περνούσαν φάλαγγες στρατιώτες εν δυο εν δυο παγωμένα
δόντια: ψυχροί εκτελεστές, η μοναδική μορφή ζωής που απέμεινε.
- βγήκε το φεγγάρι γεμάτο μίσος: ο επουράνιος κριτής που
καταδικάζει τους ανθρώπους για τις πράξεις τους.
- τους αετούς τους: η ανδρεία και το θάρρος που επέδειξαν τα παιδιά
παρά το νεαρό της ηλικίας τους.