L153 - Biologija - Zagađenje voda - Damjan Bogdanović - Danijela Veljković

1. Zagađenje vode
• Učenik: Damjan Bogdanović
• Škola: Aleksinačka gimnazija
• Predmet: Biologija
• Profesor: Danijela Veljković

2. Voda je osnovni preduslov za život svih živih
bića na Zemlji.
Voda je veoma rasprostranjena životna
sredina, pokriva ¾ zemljine površine. Približno
99,5% pripada velikim morskim prostranstvima,
a svega 0,5% kopnenim vodama.
Za normalan život živih bića, voda mora imati
ispravan hemijski sastav i prirodne
karakteristike.
Najčistije vode u prirodi predstavljaju
atmosferske vode, koje sadrže najmanje
količine mineralnih materija.

3. Kvalitet vode
Kvalitet vode zavisi od fizičko-hemijskih i
biohemijskih osobina vode u rekama, jezerima i
morima, a to znači da zavisi od sadržaja
kiseonika, organskih jedinjenja, nitrata, fosfata,
mangana, magnezijuma, teških metala....
Promene kvaliteta vode mogu biti uslovljene
fizičko-hemijskim i biohemijskim promenama:
-otpadnim vodama
-pesticidima i veštačkim đubrivima
-kiselim kišama
-promenom režima toka vode
-promenom flore i faune u vodi

4. Pojam, vrste i načini zagađivanja
voda
Pod zagađivanjem voda podrazumeva se
svaka kvalitativna i kvantitativna promena fizičkih
i bioloških svojstava i sastava vode.
Zagađenje vode može biti:
•hemijsko
•fizičko
•biološko
Prema tome postoje i različiti kriterijumi
određivanja kvaliteta (zagađenosti) vode, koji se
kontroliše fizičkim, hemijskim, biološkim,
bakteriološkim, virusološkim i radiološkim
postupcima za analizu.

5. U procesu prirodnog kruženja vode mnoge
zagađujuće materije (mineralna đubriva,
minerali, organske i neorganske, sedimentne,
radioaktivne materije i otpadna toplota), koje
čovek proizvodi u okviru svojih raznovrsnih
aktivnosti, dospevaju u prirodne vode.
Izvori zagađenja mogu biti:
Direktni
•Industrija (industrijske otpadne vode)
•Domaćinstva (komunalne otpadne vode)
•Vodeni saobraćaj
•Havarije i nesreće
Indirektni
•Poljoprivreda
•Stočarstvo

6. Svi zagađivači voda se mogu podeliti na:
•Koncentrisane (tačkasti) i
•Difuzne (rasute)
Koncentrisani zagađivači su obično razni
objekti u kojima se obavlja neka delatnost i
ljudska naselja. Najčešće su to:
• urbana naselja,
• industrijski objekti (hemijske,
petrohemijske, prehambene, metalna i druge
industrije),
•energetski objekti (termoelektrane, toplane,
nuklearne elektrane, prerada nafte, prerada
uglja i hidroenergetski objekti),
•poljoprivredni objekti za tov stoke,
•deponija (uređena).

7. Difuzne izvore zagađenja voda nije lako
utvrditi niti izračunati njihov ukupan doprinos
opštem zagađivanju voda, ali su veoma značajni
jer im je kvantitativni i kvalitativni rast evidentan.
U rasute zagađivače spadaju:
•hemizacija zemljišta pesticidima i mineralnim
đubrivima,
•smetlišta (divlje neuređene deponije
industrijskog i komunalnog otpada),
•amosferske padavine (kisele kiše),
•saobraćaj.

8. Načini zagađenja vode

9. Otpadne vode
Otpadna voda je voda onečišćena
rastvorenim i nerastvornim organskim i
neorganskim materijama i mikroorganizmima.
Prema mestu nastajanja, otpadne vode mogu
biti:
•komunalne
•industrijske,
•poljoprivredne...

10. Komunalne otpadne vode
Veći deo komunalnih otpadnih voda čine
upotrebljene vode iz domaćinstava.
Za njih je karakterističan konstantan sastav u
jednom regionu u dužem periodu, kao rezultat
životnog standarda i načina življenja stanovništva.
Komunalne otpadne vode sadrže:
•biorazgradive organske materije,
•azotna i fosforna jedinjenja,
•mikroorganizme,
•masnoće, deterdžente.

11. Kvalitet komunalnih otpadnih voda u jednom
naselju zavisi od:
•Načina življenja stanovništva i njihovog
životnog standarda,
•Načina odvođenja otpadnih voda,
•Obima i vrste industrije koja se nalazi u
naselju.

12. Industrijske otpadne vode
Karakterizacija i prečišćavanje otpadnih voda iz
različitih industrijskih pogona retko trpi uopštavanje
i tipiziranje, jer zavise od vrste industrije koja ih
generiše.
Industrijske otpadne vode čine:
•Procesne otpadne vode,
•Rashladne otpadne vode,
•Otpadne vode od čišćenja opreme i
postrojenja,
•Sanitarne otpadne vode.

13. Poljoprivredne otpadne vode
Potiču prvenstveno od velikih stočarskih
farmi sa tečnim izđubrivanjem. Otpadne vode u
stočarstvu potiču i iz sanitarnih čvorova,
izmuzilišta i mlekara na farmama. Otpadne
vode iz mlekara odlikuju se velikim stepenom
zagađenja i povećanom kiselošću.
Otpadne vode iz poljoprivrede i nakon
prečišćavanja sadrže određene sastojke koji za
biljke predstavljaju hranljive materije.

14. Uticaj otpadnih voda na
površinske vode

15. Ispitivanje kvaliteta vode
Ispitivanjima kvaliteta vode podrazumeva
ispitivanje sledećih grupa parametara:
- Osnovni fizičko-hemijski parametri:
temperatura, providnost, prisustvo plivajućih
štetnih i opasnih materija, pH vrednost,
rastvoreni kiseonik, ukupni fosfati,
elekroprovodljivost…
- Dopunski hemijski parametri: sadržaj
hlorida, fenola, deterdženata, bakra, cinka,
olova, nikla, kadmijuma, arsena, žive i
mineralnih ulja;
-Periodično ispitivani parametri: sadržaj
insekticida, herbicida, ugljovodonika…

16. - Bakteriološki parametri: ukupan broj raznih
vrsta bakterija u 1cm3 i konačna identifikacija svih
izolovanih bakterija;
- Fiziološke grupe bakterija razgrađivača
organskih materija: broj bakterija u 1cm3,
stepen samoprečišćavanja;
- Saprobiološka ispitivanja: određivanje
kvalitativnog i kvantitativnog sastava i strukture
planktonskih zajednica i zajednica faune dna;
- Ekotoksikološka ispitivanja: sadržaj arsena,
olova, kadmijuma, žive ...

17. Stanje kvaliteta vode u Srbiji
Površinske vode
Ključni izvori zagađenja reka u Srbiji su
neprečišćene industrijske i komunalne otpadne
vode. Oko 50% zagađenja ispuštenog u reke
dolazi od industrijskih postrojenja.
Beograd svu otpadnu vodu kroz 20 izliva
ispušta direktno u Dunav i Savu bez ikakvog
preščišćavanja.
Samo 13 % komunalnih otpadnih voda tretira
se pre ispuštanja.

18. Voda za piće
U oko 50 % vodovoda u Srbiji zbog
neadekvatnih standarda, voda nije sasvim
ispravna za upotrebu za piće i spremanje hrane.
Polovina stanovništva u Srbiji povremeno pije
takvu, neispravnu vodu.
Podzemne vode
Podzemne vode obezbeđuju 70 % potreva za
vodom domaćinstvima i industriji u Srbiji, a njihov
kvalitet je veoma neujednačen i varira od voda
visokog kvaliteta do onih koje je neophodno
preraditi.

19. Zakonski propisi u Srbiji
Našim zakonskim propisima, Uredbom o
kategorizaciji vodotoka i Uredbom o klasifikaciji
voda u Republici Srbiji vodotoci su razvrstani u I,
II, II, III i IV klasu prema utvrđenim graničnim
vrednostima pokazatelja kvaliteta.
I klasa – vode koje su u prirodnom stanju ili se
posle dezinfekcije mogu upotrebljavati ili
iskorišćavati za snabdevanje naselja vodom za
piće, u prehrambenoj industriji i za gajenje
plemenitih vrsta riba,

20. II klasa – vode koje su pogodne za kupanje,
rekreaciju i sportove na vodi, za gajenje manje
plemenitih vrsta riba kao i vode koje se uz
normalne metode obrade mogu upotrebljavati za
snabdevanje naselja vodom za piće,
III klasa – vode koje se mogu upotrebljavati ili
iskorišćavati za navodnjavanje i u industriji, osim
prehrambene industrije i
IV klasa – vode koje se mogu upotrebljavati ili
iskorišćavati samo posle posebne obrade.

21. Serbian Water Quality Index (SWQI)
U Agenciji za zaštitu životne sredine razvijen
je indikator životne sredine za oblast voda koji je
namenjen izveštavanju javnosti, stručnjaka i
donosioca političkih odluka (lokalna samouprava,
državni organi).
Indikator se zasniva na metodi prema kojoj je
deset parametara fizičko - hemijskog i
mikrobiološkog kvaliteta površinskih voda
predstavljeno kroz Serbian Water Quality Index
(SWQI) .

22. Serbian Water Quality Index (SWQI) je
predstavljen bojama na kartama vodotoka
označavajući odgovarajuće kontrolne profile na
sledeći način:
Numerički Opisni Boja
indikator indikator
Serbian 100-90 Odličan
Water 84-89 Veoma dobar
Quality 72-83 Dobar
Index
39-71 Loš
(SWQI)
0-38 Veoma loš
Nema podataka

23. Kvalitet površinskih voda
Prema Izveštaju o stanju životne sredine u
Republici Srbiji za 2009. godinu, Agencije za
zaštitu životne sredine Republike Srbije, kvalitet
voda bio je sledeći:
Kvalitet odličan pokazuju reke: Lim i Drina.
Kvalitet veoma dobar pokazuju reke:
Moravica, Porečka reka, Gaberska reka, Nišava,
Sava, Crni Timok, Jadar.
Kvalitet veoma loš pokazuje reka: Vrbas.

24. Kvalitet površinskih voda

25. Kvalitet jezerskih voda

26. Kvalitet podzemnih voda
Ispitivanje kvaliteta podzemnih voda na teritoriji
Srbije sprovodi se jedanput godišnje u priobalju
velikih reka.
Za analizu kvaliteta korišćena su tri parametra:
nitrati, hloridi i amonijum jon.
Analizom uzoraka podzemnih voda iz priobalja
velikih reka, može se zaključiti da sadržaji nitrata
nisu prekoračeni u odnosu na mksimalno
dozvoljene koncentracije.
Generalno, kvalitet podzemnih voda je slabiji u
odnosu na 2005. godinu.