More Related Content
More from Just Burnee (20)
Lect 1
- 2. Энэ сэдвийг судалснаар:
1. Эдийн засгийн ухаан буюу Экономикс юу вэ?
2. Эдийн засагчдын хариулт өгөх үндсэн таван
асуулт
3. Эдийн засгийн үндсэн асуудлын мөн чанарыг
тайлбарлах арга зүй
4. Эдийн засгийн асуудлын мөн чанарыг
тайлбарлахахд учрах төөрөгдлийн
шалтгаан
5. Эдийн засгийг судлах зүйл, судалгааны
аргууд
6. Эдийн засгийн тогтолцоо, зах зээлийн
бүдүүвч
© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
2-2
- 3. Эдийн засгийн шинжлэх ухааны үндсэн ойлго
1. Эдийн засгийн онолын шийнжлэх ухааны
2. Экономика /ойкономиа/ гэдэг үг нь ойкос - өрх гэр,
номос – хууль журам гэдэг утгатай нийлүүлбэл
өрх, аж ахуйг удирдах гэсэн утгатай.
3. Эдийн засаг гэж юу вэ?
4. Эдийн засгийн онолоор юуг судалдаг вэ?
Хэрэгцээ гэж юу вэ?
5. Эдийн засгийн нөөц гэж юу вэ?
© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
2-3
- 4. Аристотель Economy (эдийн засгийн шинжлэх ухаан)-д анх нэр
хайрласан юм. Тэр нийгмийн шударга ёсны тєлєє тэмцэх
эрмэлзлэлийн vрийг суулгажээ.
Эртний vе єнєє цагт ч шинэ хэвээр байгаа мэт.
"Сайн vйлс бvхэн хил хязгааргvй байх ёстой.”
Аристотель
Эдийн засгийн шинжлэх ухаан нь тїїний
сургаалийн гол цєм байгаагїй болой. Зарим нь
тїїний бичсэн гэгдэх "Єрхийн аж ахуйн тухай" 3
боть ном vнэхээр тvvний бvтээл мєн эсэхэд
эргэлздэг авай. Гэхдээ л тvvний нєлєє бол
маргаангvй
их
юм.
Жозеф Шумпэтэр эдийн засгийн сэтгэлгээний эхлэлийг, vндэсийг тvvнтэй холбож
vздэг. Шотландын "гэгээрэгчид", ялангуяа Адам Смитыг Аристотелигvйгээр тєсєєлєхєд нэн
бэрх.
Аристотели "эдийн засаг"-т нэр єгсєн (ойкономиа) бєгєєд уг шинжлэх ухааныг єєрийн гэсэн
зарчим, судлагдахуунтай болгоход их vvрэг гvйцэтгэжээ. Тэр эдийн засгийг нийгэмийн, ер нь
ёс суртахууны шинжлэх ухаан гэж vзэж байж. Тvvний сургаальд Хомо политикус нь Хомо
экономикустэй зєрчилддєггvй юм.
- 5. Адам Смит
(сонгодог онолч)
Адам Смит vндэсний эдийн засгийн сонгодог онолыг vндэслэжээ.
"Тєрєлх эрх чєлєєний систем."
"...Бидны оройн хоолыг малчид, тариачид, худалдаачид
сайхан сэтгэлтэйдээ бэлдэж єгч байгаа юм биш ээ.
Тэдний єєрсдийн ашиг сонирхлын л vр дvн. Бид хvнлэг
зан, хvний єгєємєр сэтгэлээр биш, харин хvн бvрийн
амин хувиа хичээх vзэлээр холбогддог бєлгєє..."
Адам Смит
Адам Смит 1723 Шотландад тєржээ. Тvvний аав нь
хvvгээ тєрєхєєс ємнє нас барсан учраас, Адам хvv
ээжтэйгээ маш ойр, дотно єсчээ. Тэр харин гэрлээгvй
/эхнэр аваагvй/ юм.
Смит "... Хэрэв хvнээс бvх хязгаарлалт, дарамтыг нь аваад хаячихвал хамгийн
энгийн хирнээ хамгийн тодорхой тєрєлх /байгалийн/ эрх чєлєєний систем бий болох бvлгээ.
Хvн хэрвээ шударга ёсний хуулийг зєрчихгvй, бусдийн эрхэнд халдахгvй л байвал тvvнийг
єєрийнхєє дураараа, сонирхлоо биелvvлээд явах бvрэн эрх чєлєєг нь олгох /хангах/
хэрэгтэй..."
- 7. Эдийн засгийн тогтолцоо, түүний ялгаа
¹
Үзүүлэлт
ЗЗЭЗ
ТТЭЗ
1
Үнэ тогтох хэлбэр
Эрэлт, нийлүүлэлтийн хуулийн дагуу ЗЗ- Үнэ болон нийлүүлэлтийн тоо, хэмжээг
ийн хуулиар тогтоно
төлөвлөгөөний дагуу хатуу тогтооно
2
Үйлдвэрлэгчид
үйлдвэрлэгчдийн дунд хүчтэй өрсөлдөөн
үйлдвэрлэгчдийн дунд болзолт уралдаан
3
Өмчийн хэлбэр
Хувийн
Нийгмийн
4
Зохицуулах
механизм
Хуулийн дагуу өрсөлдөөнөөр
Хуулийн дагуу боловч төлөвлөгөөгөөр
5
Банкны тогтолцоо
Төв банк, арилжааны банк 2 шатлалт
Төв банк арилжааны
байхгүй 1 шатлалт
6
ЭЗ-ийн удирдлага
үйлдвэрлэгчид
эрэлтэнд
ажиллана. 1-рт хэрэглэгч
7
Гол зорилго
Нөөцийг үр ашигтай ашиглаж чанартай Ихийг үйлдвэрлэж нормоо биелүүлэх
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ үйлдвэрлэх
© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
банкны
ялгаа
зохицуулж Үйлдвэрлэгчид
төлөвлөгөөнд
захирагдана. 2-рт хэрэглэгч
2-7
- 8. Эдийн засгийн тогтолцоо,
Татвар, татаас
Дүрэм журам,
зохицуулалт
Дүрэм журам
зохицуулалт
Татвар, татаас
© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
2-8
- 10. Гэрийн даалгавар
Микроэкономиксийн үндэс: Бодлого,
дасгал, тест, УБ 2008 он 1-49 дасгал
Эдийн засгийн судалгааны арга, судлах
зүйлс
Эдийн засгийн нөөц, түүний хэрэглээ
© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
2-10
