1. โวหารการเขียน
โวหาร คือ ท่ วงทํานองในการเขียนเพือให้ ผ้ ูอ่านเข้ าใจ
่
หรือเกิดความรู้ สึกตรงตามทีผ้ ูเขียนต้ องการ
่
โวหารในการเขียน แบ่ งได้ ๕ ประเภท ดังนี้
๑. บรรยายโวหาร
๒. พรรณนาโวหาร
๓. เทศนาโวหาร
๔. อุปมาโวหาร
๕. สาธกโวหาร

2. บรรยายโวหาร
บรรยายโวหารเป็ นโวหารทีใช้ เขียนเพือบอกกล่ าวเล่าเรื่อง หรืออธิบายเรื่องราวต่ าง ๆ
่ ่
ตามลําดับเหตุการณ์ เพือให้ ผู้อ่านรู้ และเข้ าใจอย่ างแจ่ มแจ้ ง มุ่งสาระและความชัดเจน
่
งานเขียนทีควรใช้ บรรยายโวหาร ได้ แก่ งานเขียนประเภทให้ ความรู้ เช่ น บทความ ตํารา
่
เขียนรายงาน เล่าเรื่อง ตํานาน บันทึก การเขียนบรรยายโวหารทีดน้ัน ่ ี
ตรี ศิลป์ บุญขจร (๒๕๓๕ :๗๖๒-๓) ให้ หลักไว้ สรุ ปได้ ดังนี้
๑. เรื่องทีเ่ ขียนเป็ นความจริง
๒. เลือกเขียนเฉพาะสาระสํ าคัญไม่ เน้ นรายละเอียดและเขียนตรงไป ตรงมา
๓. ใช้ ภาษาให้ เข้ าใจง่ าย
๔. เรียบเรียงความคิดให้ ต่อเนื่องสั มพันธ์ กน ั

3. ตัวอย่ างบรรยายโวหาร
ผู้ใหญ่ ฉายนั่งซุ่มรอคอยการมาของมัน อยู่หลังพุ่มชํามะเลียงใบหนาอย่ างมันอกมันใจ ่ ่
ว่ าในเวลาอีกไม่ ช้านัก "มัน" ไม่ ว่าอีกาหรือตะกวดจะต้ องปรากฏตัวออกมาให้ ได้ เห็นอย่ าง
แน่ นอน แต่ ไม่ ว่ามันเป็ นตะกวดหรืออีกา ถ้ าหากตัวใดตัวหนึ่งโผล่ ออกมา หรือมาพร้ อม
กันหลายตัวก็ตามที ความต้ องการของผู้ใหญ่ ฉายในยามนีกคอ สั งหารมันด้ วยปื นลูกซอง
้็ื
ตามทีแกถนัด และตามทีแกประพฤติปฏิบัตตดต่ อกันมาเป็ นเวลาหลายปี จนผู้คนทั้งหลาย
่ ่ ิ ิ
ในหมู่บ้านนีต่างล้ วนมีความเห็นตรงกันว่ า แม้ ผู้ใหญ่ ฉายจะมีทีท่าวางเฉยกับหมาปล่ อย
้
ทุกตัว แต่ กบอีกาและตะกวดแล้ ว ผู้ใหญ่ ฉายคือผู้ทยนหยัดประกาศตนเป็ นศัตรู แบบตาม
ั ี่ ื
ล้ างตามล่ าอย่ างมันคงเหนือกว่ าใครๆ ซึ่งสุ ดท้ ายก็ส่งผลทําให้ ผ้ ูใหญ่ ฉายให้ รับการเลือกตั้ง
่
ให้ เป็ นผู้ใหญ่ บ้านคนต่ อมาด้ วยคะแนนเสี ยงอันท่ วมท้ น
(อํานาจ เย็นสบาย ๒๕๓๔ : ๒๓ - ๒๔)

4. พรรณนาโวหาร
พรรณนาโวหาร เป็ นโวหารทีใช้ เล่าเรื่องโดยการสอดแทรกอารมณ์ ความรู้ สึกของ
่
ผู้เขียน นิยมเล่นคํา เล่ นเสี ยงเพือโน้ มน้ าวให้ ผ้ ูอ่านเกิดภาพพจน์ (Ficger of
่
Speech) และให้ เกิดอารมณ์ คล้ อยตามมุ่งให้ ข้อความแจ่ มแจ้ งละเอียดลออ ใช้ คาที่ ํ
ให้ ความหมายชัดเจนสละสลวย ทําให้ เกิดจินตนาการและความรู้ สึกคล้ อยตามทําให้
ผู้อ่านเกิดอารมณ์ ซาบซึ้งเพลิดเพลินไปกับข้ อความนั้น

5. หลักการเขียนพรรณนาโวหาร
ตรี ศิลป์ บุญขจร (๒๕๓๕ : ๗๖๓-๔) ให้ หลักในการเขียนพรรณนาโวหาร
สรุปได้ ดงนี้
ั
๑. ต้ องใช้ คาดีเพือให้ สื่อความหมาย สื่ อภาพ สื่ ออารมณ์ เหมาะสมกับเนือเรื่อง
ํ ่ ้
๒. ต้ องมีความดี มุ่งให้ เกิดภาพและอารมณ์ ความรู้สึก
๓. อาจต้ องใช้ อุปมาโวหาร คือการเปรียบเทียบเพือให้ ได้ ภาพชัดเจน
่
๔. อาจต้ องใช้ สาธกโวหารประกอบด้ วย คือยกตัวอย่ างเพือให้ เกิด ความแจ่ มแจ้ ง
่
พรรณนาโวหาร มักใช้ เขียนพรรณนาความงามต่ าง ๆ เช่ น ชมบุคคล ชมสถานที่
หรือใช้ พรรณนาอารมณ์ ความรู้สึก เช่ น รัก โกรธ เกลียด แค้ น เศร้ าสลด เป็ นต้ น

6. ตัวอย่ าง พรรณนาโวหาร
เดือนเพ็ญยามดึกสงัดส่ องสาดบริเวณวัดแก้ วโพธาราม อันพรึบสะพรั่งไปด้ วย
พฤกษพรรณให้ ดูเยือกเย็น ตรงใต้ ต้นตะเคียน สู งตระหง่ าน ซึ่งโรงหนังตะลุง
ตั้งอยู่ สว่ างโพลนด้ วยแสงนวลจันทร์ คนดูนับพันออกันอยู่หน้ าจอหนังสายตา
ทุกคู่จบอยู่ทช่องว่ างของจอซึ่งถูกแก้ ตลบไว้ แล้ ว ผู้นั่งสง่ าอยู่เยืองตะเกียงเจ้ าพายุ
ั ี่ ้
แสงเจิดจ้ านั้น คือ นายหนังหนุ่มพริ้ง พระอภัย...ธรรมชาติสวยงามสงบยามนี้
เป็ นบรรยากาศทีช่วยเพิมรสชวนซาบซึ้งของกลอนสด กล่ าวลาคราวนีให้ เข้ มขลังยิง
่ ่ ้ ่
(ภิญโญ ศรีจาลอง ๒๕๓๒ : ๖๒)
ํ

7. เทศนาโวหาร
เทศนาโวหาร เป็ นโวหารทีผ้ ูเขียนมุ่งอธิบาย ชี้แจง อย่ างแจ่ มแจ้ งด้ วย
่
เหตุผล ชี้ให้ เห็นคุณประโยชน์ หรือโทษของสิ่ งทีกล่ าวถึง อย่ าง
่
ประจักษ์ แจ้ ง โดยมีจุดมุ่งหมายเพือโน้ มน้ าวชักจูงผู้อ่านให้ เห็นดีเห็น
่
งามและคล้ อยตามความคิดของตน โวหารชนิดนีเ้ หมาะกับการเขียน
เรื่องทีเ่ ป็ น คําสอน โอวาท การอภิปราย ชักชวนหรือโต้ แย้ ง

8. หลักการเขียนเทศนาโวหาร
๑. มีความรู้ความเข้ าใจในเรื่องทีจะเขียนเป็ นอย่ างดี
่
๒. ชี้เหตุผล คุณและโทษ ให้ แจ่ มแจ้ ง น่ าเชื่อถือ
๓. ต้ องรู้จกใช้ เหตุผลและหลักฐานสนับสนุนความคิดเห็นของตนได้ อย่ างเหมาะสม
ั
๔. จัดลําดับเนือความให้ สัมพันธ์ กนอย่ างมีเหตุผล
้ ั
๕. ยกข้ อมูลหรืออุทาหรณ์ ประกอบให้ เห็นจริง
๖. เลือกเขียนเฉพาะแง่ มุมทีปฏิบัตตามได้
่ ิ
๗. เขียนให้ ตรงความสนใจของผู้อ่าน

9. ตัวอย่ างเทศนาโวหาร
การอ่อนน้อมถ่อมตน คือความสุ ภาพอ่อนโยน และอ่อนน้อมเข้าหากัน
ไม่เย่อหยิงถือดี เป็ นจริ ยธรรมเครื่ องประสานสัมพันธ์ระหว่างตนเอง
่
กับผูอื่นที่สาคัญประการหนึ่ง ผูรู้จกอ่อนน้อมถ่อมตนย่อมได้รับความรัก
้ ํ ้ ั
ความยกย่อง และความร่ วมมือจากบุคคลทุกฝ่ าย และได้รับความสําเร็ จ
ความเจริ ญมันคงในการปฏิบติงานทุกอย่าง
่ ั
(พระราโชวาทสมเด็จพระบรมโอรสาธิ ราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร
๒๕๔๐ : ๒๒๖)

10. สาธกโวหาร
สาธกโวหาร คือการเขียนโดยมีจุดมุ่งหมายเพือยกอุทาหรณ์ หรือตัวอย่ างประกอบ
่
เพือให้ ผ้ ูอ่านเข้ าใจเรื่องนั้นชัดเจนแจ่ มแจ้ ง และมีนําหนักน่ าเชื่อถือยิงขึนการเลือก
่ ้ ่ ้
อุทาหรณ์ หรือ ตัวอย่ าง ผู้เขียนควรมีหลักคือ ควรเลือกอุทาหรณ์ ให้ เข้ ากับ
เนือความทีกาลังกล่ าวถึง อุทาหรณ์ ทยกมาอ้ างอาจเป็ นบุคคล สถานที่ เหตุการณ์
้ ่ํ ี่
หรือ นิทานก็ได้ โวหารชนิดนีมกใช้ ประกอบเทศนาโวหารและพรรณนาโวหาร
้ ั
เรื่องทีนํามาสาธกอาจเป็ นนิทาน วรรณคดี ตํานาน ประวัตศาสตร์ หรือ
่ ิ
เรื่องทีเ่ ป็ นจริงซึ่งรู้ และเข้ าใจกันโดยทัวไป
่

11. ตัวอย่ างสาธกโวหาร
ไม่ มีอะไรทีน่าเอา...แต่ คนทั่วไปก็ยงอยากจะเอาอยู่เงินทองก็อยากได้ ชื่อเสี ยงก็อยากได้ อุ้งตีนหมีก็
่ ั
อยากจะกิน อํานาจยิงอยากได้ มากขึน ทุกคนอยากเป็ นใหญ่ เป็ นโต เป็ นเจ้ าแห่ งรุสเซียซึ่งใหญ่
่ ้
มหึมาแล้ วยังไม่ พอ เป็ นเจ้ าแห่ งอเมริกาแล้ วก็ยงไม่ พอ ทะเยอทะยานอยากจะเป็ นเจ้ าโลก อยากเป็ น
ั
พระเจ้ าอเล็กซานเดอร์ มหาราช ซึ่งโลกทั้งโลกต้ องมาสยบอยู่แทบฝ่ าพระบาท แต่ กยงอุตส่ าห์ มตาแก่
็ั ี
คนหนึ่งซึ่งนอนอยู่ข้างถนน มีหลังคา สั บปะรังเคคลุมหัวอยู่พอหลบฝนได้ พระเจ้ าอเล็กซานเดอร์
เห็นภาพสุ ดอนาถาเช่ นนั้นก็สงสาร ตรัสถามว่ า "เจ้ าอยากได้ อะไรจงขอมา...ข้ าจะให้ เอ็ง"
"ขออย่ างเดียวเท่ านั้น ขออย่ าได้ มายืนบังแสงอาทิตย์ เกล้ ากระผมชอบแสงแดดอ่ อน ๆ ยามเช้ า"
นี่คอคําตอบของตาแก่ ผมยาว ร่ างกายแสนจะสกปรกทีทําให้ จอมราชันพิชิตถึงกับตะลึง
ื ่
(วิลาศ มณีวต ๒๕๓๕ : ๑๑๐)
ั

12. อุปมาโวหาร
อุปมาโวหาร เป็ นโวหารเปรียบเทียบ เพือให้ ความหมาย ภาพ และอารมณ์ ที่
่
ต้ องการสื่ อเกิดความชัดเจนยิงขึน เป็ นการเขียนโดยยกข้ อความมาเปรียบเทียบ
่ ้
เพือให้ เกิดความเข้ าใจและความชัดเจนในเรื่องได้ ดยงขึน หลักการใช้ อปมาโวหาร
่ ี ิ่ ้ ุ
๑. ยกตัวอย่ างสิ่ งทีคล้ายคลึงกันมาเปรียบ
่
๒. ใช้ เป็ นโวหารเสริม บรรยายโวหาร พรรณนาโวหาร และเทศนาโวหาร
เพือให้ ชัดเจน และน่ าอ่ าน
่
๓. ขนาดสั้ นหรือยาวหรือความเปรียบอย่ างละเอียดลออหรือไม่ น้ันขึนอยู่กบการ
้ ั
จะนําไปเสริมโวหารประเภทใด

13. ตัวอย่ างอุปมาโวหาร
ชีวตของเราจะผิดอะไรกับกองเพลิง ชีวตต้ องการฟื นอยู่ทุกขณะจิตมัน
ิ ิ
ทําให้ เรามีภาวะทีว่างไม่ ได้ ถ้ าจะมีผ้ ูซึ่งพ้ นจากภาระนีได้ และไม่ ต้องมา
่ ้
คอยกังวลอยู่อก ก็เพราะเขาพบฟื นวิเศษชนิดทีทาให้ ดวงชีวตลุกโพลงอยู่
ี ่ ํ ิ
ชั่วนิรันดรได้ โดยไม่ ต้องคอยดูแลมันอีกนั่นเอง เขาผู้น้ันย่ อมพ้ นแล้ วซึ่ง
ความหนัก เป็ นผู้เบิกบานแล้ ว ผ่ องใสแล้ ว และ เย็นสบายเหมือนดอกไม้
ทีบานไม่ ร้ ู โรย ส่ งกลินหอมอยู่ชั่วกาลนาน เพราะว่ าเขาอยู่เหนือความทุกข์
่ ่
แล้ วโดยสิ้นเชิง จึงยิมแย้ มได้ เป็ นนิตย์ (วิลาศ มณีวต ๒๕๓๕ : ๔๒)
้ ั

14. ตัวอย่ างอุปมาโวหาร
....พิจารณาด้ วยธรรมะ เราก็ได้ ธรรมะ ได้ ความรู้ ความสว่ างในชีวตขึนมา
ิ ้
ความรู้ อนนีจะเป็ นเครื่องช่ วยให้ เราพ้นจากความทุกข์ ความเดือดร้ อนใจ
ั ้
เพราะฉะนั้นเมือเราเห็นอะไร เราก็เอามาพิจารณา เช่ น เห็นใบไม้ เหลือง
่
ก็เอามาเตือนใจว่ า ชีวตก็เหมือนกับใบไม้ เหลือง ไม่ กวนก็ร่วงหล่ นจากขั้ว
ิ ี่ ั
เห็นใบไม้ ร่วงลงกองทีพนดินก็ต้องเอามาพิจารณาว่ า ชีวตของเราก็เหมือนใบไม้
่ ื้ ิ
แห้ งเหล่านี้ วันหนึ่งเราก็ต้องเป็ นอย่ างนี้
(จากหนังสื อ ธรรมโอสถ ของ ปัญญานันทภิกขุ และพุทธทาสภิกษุ)