1. Παραδοσιακή ποίηση - Νεοτερική ποίηση
Η νεοελληνική ποίηση διακρίνεται σε δύο γενικότερες κατηγορίες: στην
παραδοσιακή και στη νεοτερική.
Χαρακτηριστικά παραδοσιακής ποίησης
1. Η δομή του ποιήματος βασίζεται στις στροφές, οι οποίες έχουν σταθερό
αριθμό στίχων.
2. Οι στίχοι έχουν ορισμένο αριθμό συλλαβών.
3. Οι στίχοι έχουν συγκεκριμένο μέτρο (ιαμβικό, τροχαϊκό κτλ.) που παραμένει
σταθερό.
4. Υπάρχει ομοιοκαταληξία.
5. Η χρήση των σημείων στίξης είναι σύμφωνη με τους κανόνες της γλώσσας.
6. Συνήθως, χρησιμοποιούνται λέξεις ποιητικές (δηλαδή λέξεις που δε
συνηθίζονται στη κοινή καθημερινή ομιλία, είναι εντυπωσιακές και συχνά
δημιούργημα των ποιητών).
Χαρακτηριστικά νεοτερικής ποίησης
1. Δεν υπάρχουν στροφές με σταθερό αριθμό στίχων. Η δομή βασίζεται σε άνισες
στροφικές ενότητες.
2. Ο στίχος είναι ελεύθερος:δεν έχει σταθερό αριθμό συλλαβών, δεν έχει μέτρο,
δεν έχει ομοιοκαταληξία, δεν έχει ρυθμό (θυμίζοντας πολλές φορές τον πεζό
λόγο).
3. Χρησιμοποιούνται λέξεις «αντιποιητικές» (από την καθημερινότητα, από το
επαγγελματικό λεξιλόγιο κτλ.). Η γλώσσα της νεοτερικής ποίησης αξιοποιεί το
ύφος και τη γλώσσα του καθημερινού λόγου.
4. Απουσιάζουν ή χρησιμοποιούνται ελάχιστα τα κύρια σημεία στίξης.
5. Στη νεοτερική ποίηση, συνδυάζονται λέξεις και έννοιες που είναι αταίριαστες
στον καθημερινό λόγο. Έτσι, οι ποιητές πετυχαίνουν να ανανεώσουν την
εκφραστική δύναμη της γλώσσας μας και ταυτόχρονα να δώσουν στην ποίησή
τους τολμηρό χαρακτήρα.
6. Η νεοτερική ποίηση είναι υπαινικτική: δεν είναι εύκολη στην ερμηνεία, γιατί
χρησιμοποιεί με τρόπο ανατρεπτικό τα γλωσσικά στοιχεία. Πολλές φορές δεν
υπάρχει λογικός ειρμός στα νεωτερικά ποιήματα. Για να οδηγηθούμε στην
ερμηνεία τους, θα πρέπει να εντοπίσουμε λέξεις-κλειδιά (συνεπώς εικόνες-
κλειδιά) που συνδέουν με τη σημασία τους τις παράδοξες, φανταστικές εικόνες
του ποιήματος με την πραγματικότητα.
Οι απαρχές της νεοτερικής ποίησης τοποθετούνται γύρω στα 1930.
Συμβατική χρονική αφετηρία είναι για πολλούς το 1931, χρονιά κατά την
οποία ο Γ. Σεφέρης δημοσίευσε την ποιητική συλλογή «Στροφή». Η συλλογή
αυτή θεωρείται ότι εγκαινίασε μία στροφή, μιαν αλλαγή στην ποίηση και
σημαδεύει το πέρασμα από την παραδοσιακή στην νεοτερική ποίηση.
Στην πραγματικότητα, όμως, το πέρασμα από τη μία φάση στην άλλη
πραγματοποιήθηκε σταδιακά. Οι πρώτοι ποιητές που απομακρύνθηκαν από
το ποιητικό «καθεστώς» της παραδοσιακής ποίησης ήταν ο Κ.Π. Καβάφης και
ο Κ. Καρυωτάκης.
(Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, σσ. 129-131, ΟΕΔΒ)