Libro feito coa información a topada na galipedia polo alumnado do 3º ciclo sobre animais, árbores e arbustos do bosque galego.

1. A abeleira é un arbusto caducifolio de pólas
abundantes e madeira dura, flexible e resistente.
Acada ata 8 metros de altura. O seu froito é a
abelá. As follas son redondeadas con bordes
aserrados.
Das abelás extráese un aceite que se usa coma
lubricante industrial e na elaboración de perfumes,
pinturas e xabón. As abelás úsanse na repostería.
Algunhas partes da árbore teñen propiedades
medicinais. A súa madeira emprégase na cestería
ou para facer varas para o gando.
Jesús Cameán Davila
Os esquíos son mamíferos de cor avermellada.
Están espallados por case todo o mundo. Como
todos os roedores, posúe dentes incisivos
fortísimos, cos que roen sementes con facilidade.
O esquío é un animal arborícola e vive nas copas das
árbores, saltando dunha póla a outra. Poden chegar
os saltos a 5 metros de lonxitude.
As sementes son as principais fonte de
alimentación, mais tamén consomen insectos e
froitos. Constrúen niños para abrigaren aos seus
fillos da choiva e do vento.
O seu corpo chega a medir 25 cm e o rabo 25
cm ou máis.
Soen ter dúas camadas anuais con entre 3 e 4
crías, que nacen cegas e xordas.
Adrián Castro Chaves

2. A donicela ou denosiña é un pequeno
animal mamífero. Teñen oído e olfacto moi
finos. O seu corpo é alongado. Poden vivir
ata 2 anos e ter entre 4-8 crías. As
femias son bastante máis pequenas que os
machos.
Aliméntase sobre todo de pequenos
roedores, aos que persegue ata dentro
dos seus tobos, debido á súa delgadez.
Tamén pode cazar galiñas, coellos ou ovos.
Din que o primeiro que aproveita das súas
vítimas é o sangue. Teñen fama de ser
feroces e agresivas.
Iria Carneiro García
O acivro é unha árbore que acada
unha altura de 2 a 5 metros. As follas
son espiñentas.É apreciada polos
animais do bosque, pois as súas bagas
vermellas sérvenlles de alimento no
inverno. Os froitos maduran no outono
e permanecen na árbore ata finais do
inverno.
A súa madeira, de cor branca, é
moi dura e resistente, polo que é
difícil de traballar. Empregouse
tradicionalmente na ebanistería. Tanto as follas como os froitos teñen usos medicinais.
Os celtas considerábana unha árbore sagrada, con capacidade para atraer a boa
sorte. Actualmente é empregada como adorno no Nadal.
Isabel Martínez Redondo

3. O raposo común (tamén coñecido como
golpe) pertence á familia dos cánidos.
Caracterízase por ter as patas cortas, o
fociño estreito e alongado, as orellas rectas e
triangulares, unha pelaxe espesa e cola longa.
Adoitan medir sobre un metro de longo.
A cor da pelaxe dun raposo común é
alaranxada por enriba e branca pola parte
inferior. O raposo vive en todos os
continentes, agás na Antártida. Habita zonas
boscosas con matogueiras.
A alimentación dos raposos é moi variada, desde ratos, toupas, ovos de aves, grandes
insectos e algún coello. Poden vivir uns 12 anos e ter unha media de 8 crías.
Jonathan Otero Santamaría
O toxo é un arbusto perenne moi espiñento
e ramalludo que pode acadar os 2,5 m, moi
abundante en Galicia.
O toxo servía coma alimento do gando,
coma estrume e tamén para roxar o forno. Na
actualidade tamén se emprega como biomasa.
As flores do toxo (chorimas ou alecríns)
son de cor amarelo e teñen un forte olor.
Lois Pérez Laíño

4. O bidueiro é unha árbore frecuente na nosa paisaxe,
de crecemento rápido, que acada grande altura.
Actualmente elabóranse con elas zocas e algún
instrumento de labor, así como contrachapados ou
mascaras do entroido.
A cortiza impermeable empregábase para a
canalización de augas Os esquimós facían con eles
vestidos, piraguas, cordas, pois a casca consérvase moi
ben grazas á betulina, substancia case indestrutible.
Prefire solos acedos, aguanta fríos intensos e
necesita moita luz para sobrevivir.
Marta Romero Torres
A avelaiona é unha ave de rapina nocturna de
tamaño mediano e cabeza relativamente grande. As
femias son máis pesadas cós machos. A cabeza é
redonda con ollos escuros, pouco habituais noutras
aves da súa familia. As plumas teñen unha
coloración mimética.
Amosan dúas coloracións, unha acastañada e
outra gris, con variantes intermedias. O bico é
amarelo. Os tarsos e os dedos están emplumados.
Teñen as unllas negras. As ás, que teñen unha
envergadura de case un metro, son relativamente
máis curtas cás doutros bufos, anchas e
arredondadas.
Aliméntanse fundamentalmente de roedores e paxaros. Cazan cun voo case
totalmente silencioso.
Poñen de 3 a 5 ovos brancos. Cando protexen o niño e as crías son moi feras,
chegando incluso a atacar ao ser humano.
Martín Olveira Davila

5. O coello é un mamífero herbívoro que existe en
estado salvaxe, habendo tamén moitas subespecies
domesticadas. Útil ás persoas pola súa carne, usada
como alimento e pola pel, usada para confeccionar
vestiario.
Posúen catro incisivos na mandíbula superior e dous
na inferior que medran continuamente durante a súa
vida.
Os coellos teñen orellas longas, patas posteriores
grandes e colas pequenas e suaves. Desprázanse
saltando, para o que utilizan as súas poderosas patas
posteriores. Para facilitar o movemento rápido estas
se achan revestidas dunha cuberta grosa de pel que amortece o impacto dos pulos
rápidos. Os coellos novos (cazapos) parecen "camiñar" en vez de saltar.
Crese popularmente que a pata de coello é un amuleto de boa sorte.
Naím Lojo Seoane
A xesta é un arbusto moi ramificado
que pode acadar os 3 metros de altura.
Na primavera sáenlle multitude de flores
amarelas ou brancas.
O uso máis común foi para fabricar
vasoiras, de feito en moitas zonas do país
denomínanse xestas. Outro uso común é
coma combustible para roxar o fornos de
pan. Ten usos medicinais.
Natalia García Vilasó e Jennifer García Ribeiro

6. A bubela é unha ave co corpo do tamaño
aproximado do dun merlo. O seu bico longo, curvo
e fino, a crista na cabeza e unha coloración
característica fan dela unha ave de aspecto
inconfundible.
A crista da cabeza, que poden abrir pero
adoitan levar recollida, mide uns 6 cm e está
formada por plumas coas puntas brancas e negras.
O canto típico dos machos é inconfundible.
Son aves carnívoras, que prefiren sobre todo
insectos grandes, coma grilos, escaravellos… que
captura no chan.
As bubelas fan os niños en furados, sexa nas
árbores, entre as raíces destes, nas paredes ou na
terra. Poñen de 5 a 7 ovos azul verdosos con
manchas (cada día pola mañá cedo pon un ovo).
Pablo Ramallo Castro
O carballo é unha árbore caducifolia de gran tamaño
(pode medir ata 40 metros), que chega a vivir máis de
1000 anos. O seu crecemento é lento.
As follas son lobuladas e o seu froito, a landra, é
unha fonte de alimentación para moitos animais. O
carballo ten grande importancia ecolóxica pola
cantidade de especies animais asociadas. Ademais
axuda a previr o risco de incendios, e polo tanto a
erosión e a perda dos solos.
A madeira do carballo é de excelente calidade, foi
moi empregada na construción de embarcacións, mobles, toneis… Tamén é o combustible
das lareiras e cociñas galegas. Foi a especial especie arbórea en Galicia durante anos.
Salvador Carnota Muñiz

7. O corvo é unha ave de cor negro. Posúe
unha testa ancha e aplanada, un corpo
negro brillante e unha plumaxe moi densa.
Vive de 10 a 15 anos, aínda que se dan
casos de corvos que chegan a vivir 40 anos.
A súa voz é forte, áspera, con fondo
metálico. É capaz de imitar sons doutros
paxaros e mesmo doutros animais,
chegando ata pronunciar palabras soltas.
O seu niño está composto de paus, máis
livián có da gralla, faino en árbores ou arbustos. Pon de catro a seis ovos nunha niñada,
de marzo a xuño. O corvo é omnívoro: aliméntase de invertebrados, ovos e grans do
chan. Con frecuencia, agrúpase en bandadas en praderías con esterco.
Di a tradición galega que ver a un corvo no camiño da casa é agoiro de morte próxima.
Samuel Redondo Boo
O lobo é un mamífero carnívoro da familia
dos cans. O macho é máis grande e máis
pesado que a femia. Posúen unha forte
dentadura. Poden cazar tanto de día como de
noite, grazas ao seu olfacto e á súa visión en
condicións de pouca luz.
Ten unha pelaxe moi voluminosa,
distribuída en dúas capas. A súa cor
permítelle pasar inadvertido para as presas.
Soe ter camadas de entre 4 e 6 crías, que
nacen cegas e xordas.
Soen atacar en grupo a ovellas, cabras, porcos, tenreiros… aínda que tamén cazan
pequenos roedores ou aves.
Organízanse en mandas de 8 a 15 individuos, nas que seguen unha xerarquía. Cada
manda caza nun territorio, polo que se vai desprazando constantemente. Empregan o
ouveo para comunicarse entre eles e marcar o territorio.
G. Viviana Rial Caicedo

8. As carrouchas ou carpazas son uns
arbustos de ata 1 metro de altura,
resistentes á seca e aos lumes. Moi comúns
en Galicia, formando parte da matogueira en
solos empobrecidos. Son de folla perenne.
Serven de alimento para o gando e os
animais salvaxes. A partir dos ramallos das
carrouchas facíase un carbón vexetal.
As follas son curtas e as flores rosadas
ou lilas. O froito é unha cápsula. As
sementes son ovais e de cor moura ou rubia.
Florece entre a primavera e o verán.
Yolanda Casqueiro Fernández e Teresa Ríos Vázquez