Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ζαρκογιάννη Εύα

1. Προσφυγιά στη Θεσσαλονίκη
Μάθημα: Τοπική ιστορία
Μαθήτριες που εργάστηκαν:
Γεωργία Μαργαριτοπούλου
Αναστασία Μπούκα
Μαρία Πουταχίδου

2. Προέλευση των προσφύγων

3. Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος
• 1914, πρώτο κύμα προσφύγων από τα
δυτικά μικρασιατικά παράλια,τον Πόντο
και την ανατολική Θράκη.
• Στην Ελλάδα έφτασαν 150.000 χιλιαδες
πρόσφυγες.
• Απ’ αυτούς 117.484 πήγαν στη Μακεδονία
και εγκαταστάθηκαν στην Τούμπα, στην
Καλαμαριά (τότε Χαρμανκιοϊ, στο Λεμπετ)

4. Σμύρνη

5. Θεσσαλονίκη

6. Χαρακτηριστικό παράδειγμα άφιξης
προσφύγων
• (από Φωκαία) στη Θεσσαλονίκη: επιστολή του
ιεροεθνομάρτυρος Χρυσοστόμου Καλαφάτη
5/6/1914 προς Πατριαρχείο
• Έγραφε ότι το πλοίο «φέρον άνω των 3.000
δυστυχών Φωκαέων απήρε του λιμένος
διευθυνόμενον προς Θεσσαλονίκην, όπου έφθασε
την νύκτα της Κυριακής προς την Δευτέραν,
διαμείναντες γυμνοί και νήστεις επί 45 ώρας. Το
θέαμα δε ήτο φρικαλέον διά τα μικρά παιδία, άτινα
ήσαν εν τω ατμοπλοίω τούτω πλείονα των χιλίων,
τα οποία ωλόλυζον εκ της πείνας και ολίγον δειν θ’
απέθνησκον».

8. Συνθήκες ζωής
• Το κράτος, φοβούμενο επιδημίες, τους έβαζε στο
μαρτύριο της καραντίνας, παρά τις διαμαρτυρίες τους για
τον ευτελισμό της αξιοπρέπειάς τους.
• Προσπάθησε επίσης να λύσει το στεγαστικό πρόβλημα :
αξιοποίησε δημοσίους χώρους,επίταξε ιδιωτικές οικίες
και υδροδοτώντας τους προσφυγικούς καταυλισμούς.
• Σχηματίστηκαν προσφυγογειτονιές όπου οι κάτοικοι
ζούσαν από συσσίτια και μικρά επιδόματα.

9. Κατοικία
• Οι πρόσφυγες αρχικά έμεναν σε παλιά εγκαταλλελειμένα
σπίτια, σχολεία ,εκκλησίες και στρατόπεδα.
• Επίσης έμεναν και σε ανταλλάξιμα σπίτια Τούρκων.
• Νεοι συνοικισμοι οπου εγκαθίστανται οι πρόσφυγες
μόνιμα:
• Τούμπα
• Κλαμαριά
• Σταυρούπολη
• Πολίχνη
• Αμπελόκηποι
• Νεάπολη
• Νέα Ευκαρπία

11. Χρονοδιαγραμμα Μικρασιατικής
Καταστροφής
• Στέλνονται ελληνικά στρατευματα στην Μικρά
Ασία(1919)
• Κατάλυψη Σμύρνης απο Ελληνικά Στρατεύματα
(2 Μαϊου 1919)
• Αποδεκατισμός των ελληνικών στρατευμάτων
απο τα τουρκικά (13 Αυγούστου 1922)
• Ξεριζωμός των Μικρασιατών και εγκατάσταση
στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας.

12. Μικρασιατική Καταστροφή
• Με την Μικρασιατική Καταστροφή 1.500.000
Ελλήνων εγκατέλειψαν τις πατρογονικές εστίες,
και το 53% εγκαταστάθηκε στην Θεσσαλονίκη
που κατέστη έκτοτε η πρωτεύουσα των
προσφύγων. Από τον Αύγουστο του 1922 ως
τον Μάιο του 1923 στην Θεσσαλονίκη έφθασαν
200.000 πρόσφυγες.

14. Προσφυγικές μαρτυρίες

15. Μαρτυρία Πόντιων Προσφύγων
• Προγιαγιά καταγόταν από την
Τραπεζούντα του Πόντου
• Οι Τούρκοι τους εκδίωξαν και τους
έσφαξαν
• Στοιβάζονταν πλήθη κόσμου σε μικρές
βάρκες που οι Τούρκοι βούλιαζαν για να
πνιγούν οι επιβάτες

16. Μαρτυρία Πόντιων Προσφύγων
• Λόγω του συνοστισμού μια μητέρα πέθανε
στα χέρια της 16χρονης κόρης της και
αναγκάστηκαν να την πετάξουν στην
θάλασσα
• Με μια τσάντα (μποχτσά) στα χέρια
έφτασαν στην Ελλάδα, όπου το κράτος
τους έδωσε κτήματα στο Κορδελιό

17. Μαρτυρία Πόντιων Προσφύγων
• Το Κορδελιό ωστόσο ήταν βαλτώδης
περιοχή με έξαρση ελονοσίας
• Κατόπιν αιτήματός τους τα κτήματα αυτά
ανταλλάχθηκαν και τους δοθηκαν
αντίστοιχα στο Μαυρονέρι, όπου με τη
βοήθεια των αυτόχθονων προς τους
συμπατριώτες τους ορθοπόδησαν και
προσαρμόστηκαν.

19. Μαρτυρία Θρακιώτων Προσφύγων
• Προπροπάππους μυλωνάς που ζούσε
στην Ανατολική Θράκη, στον Αη- Ιωάννη
• Με την ανταλλαγή πληθυσμών του 1922
μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, η
οικογένειά του εκδιώχθηκε και κυνηγήθηκε
από τους Τούρκους.
• Έφτασαν στα Γιαννιτσα

20. Μαρτυρία Θρακιώτων Προσφύγων
• Με την ακύρωση της ανταλλαγής
πληθυσμών, υποχρεώθηκαν να
επιστρέψουν πίσω
• Με την καταστροφή της Σμύρνης το 1924
εκδιώχθηκαν ακόμα πιο σκληρα από τους
Τουρκους και βρήκαν μόνιμο καταφύγιο
στην Ελλάδα

21. Μαρτυρία Θρακιώτων Προσφύγων
• Πληθυσμοί από τρία χωριά της Ανατολικής
Ρωμυλίας ( Αϊβαλί, Σοφίδες, Αη- Ιωάννης )
μετανάστευσαν ομαδικά στο Κιλκίς και
ίδρυσαν το χωριό Βαπτιστής.
• Απόγονοι αυτών μετακόμισαν στη
Θεσσαλονίκη για καλύτερες εργασιακές
ευκαιρίες, χωρίς όμως να ξεχάσουν την
ιστορία τους.

23. Μαρτυρίες Προσφύγων
• «Όταν μπήκαν οι Τσέτες ο μπάλας της γιαγιάς μου
προσπάθησε να σκαρφαλώσει τον τοίχο του
μοναστηριού για να σωθεί αλλά τον πυροβόλησαν. Η
οικογένεια βρέθηκε μαζεμένη στην προκυμαία, η μάνα
της γιαγιάς, με τη γιαγιά μου, δέκα χρόνων που είχε στην
αγκαλιά την αδερφούλα της, ενός έτους, και τα 3 ή 4
μεγαλύτερα αγόρια. Πάνω στον πανικό η γιαγιά μου
χάθηκε απ’ την οικογένεια κι απέμεινε μόνη της με το
μωρό στην αγκαλιά. Ένας Γάλλος ναύτης τις άρπαξε και
τις έβαλε σ’ ένα πλοίο που τις κατέβασε τελικά στην
Ελευσίνα. Η οικογένεια ξανάσμιξε μετά από δυο
μήνες…» – Καταγραφή Σμύρνης 1922 «Μνήμες,
Αλησμόνητες Πατρίδες».

24. • «Τη μέρα που πλησιάζανε οι Τσέτες τη Σμύρνη, ο προπάππος μου Γιάννης
Κωτσάκης ή Κωστάκης (χωρίς να το ξέρει) έφυγε για το μύλο που είτανε
έξω από το χωριό για να αλέσει το στάρι. Κατά τις εννέα με δέκα το πρωϊ
έφτασαν οι φήμες ότι πλησίαζαν οι Τσέτες. Η προγιαγιά μου Μαρίνα, χωρίς
να περιμένει τον άντρα της ετοιμάστηκε για να φύγει. Έραψε στο φουστάνι
της τα λίγα κοσμήματα που είχε και τους σταυρούς των παιδιών της, πέταξε
τη ραπτομηχανή στο πηγάδι (με την ελπίδα ότι θα γυρίσει), πήρε τα παιδιά
της και έφυγε. Η μεγαλύτερη κόρη της και γιαγιά μου Βασιλεία ήταν 12 ετών
και η μικρότερη η Πανανία ήταν 2 ετών. Έφτασαν στη Σμύρνη και βρήκαν
ευτυχώς καράβι και ανέβηκαν για το Πειραιά. Στη διαδρομή έχασε την ποιό
μικρή κόρη της η οποία είχε κατέβει στην Θεσσαλονίκη. Οι περισσότεροι
Κουκλουτζιώτες έμειναν στη Θεσσαλονίκη (σημερινός Εύοσμος). Βέβαια την
αναζήτησε και την βρήκε, μέσα σε γνωστούς και εγκαταστάθηκε με τα πέντε
κορίτσια της στη Καισαριανή. Το σπιτάκι της υπήρχε μέχρι πρόσφατα και
θυμάμαι ότι είχαμε πάει πολλές φορές με τη μαμά μου και εγγονή της να το
επισκεφτούμε. Ήταν δίπλα στο ποτάμι. Ο προπάππος μου δεν ήρθε στην
Ελλάδα και δεν μάθαμε ποτέ τι έγινε, τι του είχε συμβεί.» – Καταγραφή
Σμύρνης 1922 «Μνήμες, Αλησμόνητες Πατρίδες».

26. Σχετικά Βίντεο
• https://www.youtube.com/watch?
v=2n0nW7xkoHA
• https://www.youtube.com/watch?
v=4LXg32UWyNA

29. • Απο μαρτυρίες και λεγόμενα προσφύγων οι Έλληνες και
Τούρκοι συνεπήρχαν πολύ καλά μαζί όταν ζουσαν στην
Μικρά Ασία και ήταν οι περισσότεροι σε πολύ καλή
οικονομική κατάσταση .Ζούσαν ανέμελα τις ζωές τους
και ήταν όλα ήρεμα μέχρι που έγινε η Μικρασιατική
Καταστροφή.Οι Τούρκοι όταν έγινε η Μικρασιατική
καταστροφή έκαναν φριχτά πράγματα στου ΄Ελληνες της
Μικράς Ασίας.Όταν έφτασαν οι Έλληνες της Μικράς
Ασίας στην Θεσσαλονίκη για να σωθούν απο την
Μικρασιατική Κατστροφή δέχτηκαν ρατσιστική
αντιμετώπιση πολλές φορές , και οχι τόσο καλή
αντιμετώπιση απέναντι στους πρόσφυγες.
Περιθωριοποιήθηκαν απο τους υπόλοιπους και δεν
ενσωματώθηκαν στην τότε κοινωνία αμέσως.

30. Κατακλείδα
• Λόγω δυσχερών ιστορικών συγκυριών,
αυτοί οι ομοεθνείς μας αναγκαστηκαν να
τραπούν σε φυγή από τις εστίες τους και
να παλινοστήσουν.
• Παρά τις βαρβαρότητες που υπέστησαν
όμως, κατάφεραν να ριζώσουν και να
αναπτυχθούν εδώ με τη βοήθεια των
αυτοχθόνων, γιατί άλλωστε αυτή είναι η
πατρίδα μας.

32. Πηγές
• http://www.slideshare.net/marinakar/ss-
11590913
• http://www.ionikiestia.gr/sinedrio/1.pdf