Τα σχολικά εγχειρίδια στη μητρική γλώσσα στις εκπαιδευτικές μονάδες ελληνόγλωσσης εκπαίδευση στην Αλβανία

1. Τα σχολικά εγχειρίδια στη μητρική
γλώσσα στις εκπαιδευτικές μονάδες
ελληνόγλωσσης εκπαίδευση στην Αλβανία
Βασίλειος Σωτηρούδας
π. Συντονιστής Εκπαίδευσης Αλβανίας
Υποψήφιος Διδάκτορας Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας

2. Περιεχόμενα
• Παράγοντες που επηρεάζουν το είδος των σχολικών εγχειρίδιων που χρησ/νται
• Εκπαιδευτικές Μονάδες Παροχής Ελληνόγλωσσης Εκπαίδευσης στην Αλβανία
• Φορείς Παροχής Ελληνόγλωσσης Εκπαίδευσης στην Αλβανία
• Διδακτικά Εγχειρίδια Σχολικών Μονάδων της ΕΕΜ
• Διδακτικά Εγχειρίδια Ιδιωτικών Σχολικών μονάδων
• Διδακτικά Εγχειρίδια Φροντιστηρίων Ελληνικής Γλώσσας
• Διδακτικά Εγχειρίδια Άλλων Φορέων
• Διδακτικά Εγχειρίδια στα Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης
• Συμπερασματικές Επισημάνσεις

3. Παράγοντες που επηρεάζουν το είδος των σχολικών
εγχειρίδιων που χρησιμοποιούνται
• Ο Τύπος της Εκπαιδευτικής Μονάδας
• Φορέας Λειτουργίας της Εκπαιδευτικής Μονάδας
• Περιοχή Λειτουργίας της Εκπαιδευτικής Μονάδας
• Επίπεδο Ελληνομάθειας των Μαθητών

4. Εκπαιδευτικές Μονάδες Παροχής Ελληνόγλωσσης
Εκπαίδευσης στην Αλβανία

5. Φορείς Παροχής Ελληνόγλωσσης Εκπαίδευσης
στην Αλβανία

6. Διδακτικά Εγχειρίδια Σχολικών Μονάδων της Εθνικής
Ελληνικής Μειονότητας (ΕΕΜ)
Τη σχολική χρονιά 2016-2017 ξεκίνησε στο πλαίσιο της στρατηγικής για την
ανάπτυξη της προ-πανεπιστημιακής εκπαίδευσης την περίοδο 2014-2020
(Ministria e Arshimit dhe Sportit, 2014), η αλλαγή όλων των σχολικών
εγχειριδίων, η οποία ολοκληρώθηκε τη σχολική χρονιά 2020-2021 για τα σχολεία
της ΕΕΜ.
Τα σχολικά εγχειρίδια δημιουργήθηκαν από Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας,
Λογοτεχνίας και Ελληνικού Πολιτισμού του Πανεπιστημίου του Αργυροκάστρου
ύστερα από μία διαδικασία που ολοκληρώθηκε μετά από πολλές δυσκολίες και
προβλήματα.

7. Διδακτικά Εγχειρίδια Σχολικών Μονάδων της Εθνικής
Ελληνικής Μειονότητας (ΕΕΜ
Τα συγκεκριμένα βιβλία διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες:
• Βιβλία που δημιουργούνται εξ αρχής με βάση καινούριο αναλυτικό
πρόγραμμα, τα οποία είναι ανεξάρτητα από τα αλβανικά σχολικά εγχειρίδια.
• Βιβλία που αποτελούν προσαρμογή των αντίστοιχων αλβανικών στις
ιδιαιτερότητες των Ελλήνων μειονοτικών μαθητών.
• Βιβλία των θετικών επιστημών, τα οποία απαιτούν απλή μετάφραση, από τα
αντίστοιχα αλβανικά σχολικά εγχειρίδια, τα οποία με τη σειρά τους είναι
μετάφραση αντίστοιχων ξένων βιβλίων (αγγλικών).

8. Διδακτικά Εγχειρίδια Σχολικών Μονάδων της Εθνικής
Ελληνικής Μειονότητας (ΕΕΜ
Βιβλία στη μητρική γλώσσα για τα σχολεία της ΕΕΜ
1η Τάξη 2η Τάξη 3η Τάξη 6η Τάξη 7η Τάξη 8η Τάξη
Κοινωνική
Αγωγή
Κοινωνική Αγωγή (α
μέρος) Κοινωνική Αγωγή
Αγωγή του
Πολίτη Αγωγή του Πολίτη
Αγωγή του
Πολίτη
Μητρική
Γλώσσα
Κοινωνική Αγωγή (β
μέρος) Μαθηματικά Γεωγραφία Βιολογία
Γεωγραφία της
Ελλάδας
Μαθηματικά
Μαθηματικά
Τετράδιο Εργασιών
Εικαστικές
Τέχνες
Βιολογία Τετράδιο
Εργασιών
Εικαστικές
Τέχνες
Μητρική Γλώσσα Μητρική Γλώσσα Ιστορία Γεωγραφία
Ιστορία 8ης
Τάξης
Φυσιογνωστικά Φυσιογνωστικά
Μητρική
Γλώσσα Εικαστικές Τέχνες Μητρική Γλώσσα
Φυσιογνωστικά -
Φύλλα Εργασίας Μουσική Ιστορία Μουσική
Τεχνολογία Μητρική Γλώσσα
Παγκόσμια
Γεωγραφία
Μουσική
Μέχρι και το σχολικό έτος 2019-2020 έχουν συνταχθεί εξ αρχής, προσαρμοστεί ή μεταφραστεί οι παρακάτω τίτλοι
βιβλίων στη μητρική γλώσσα ανά τάξη:

9. Διδακτικά Εγχειρίδια Σχολικών Μονάδων της Εθνικής
Ελληνικής Μειονότητας (ΕΕΜ

10. Διδακτικά Εγχειρίδια Ιδιωτικών Σχολικών Μονάδων
9χρονο ελληνοαλβανικό σχολείο «Όμηρος» Χιμάρας
Για να μαθήματα που δεν υπάρχει αντιστοιχία περιεχομένου με τα σχολικά
εγχειρίδια του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, χρησιμοποιούνται τα
αντίστοιχα βιβλία των σχολείων της ΕΕΜ. Για τα μαθήματα που υπάρχει
αντιστοιχία, χρησιμοποιούνται επικουρικά και τα ελληνικά βιβλία, τα οποία και
παραγγέλνονται μέσω του ΥΤΥΕ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ».
Τα σχολικά εγχειρίδια του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος παρέχονται
δωρεάν, ενώ τα σχολικά εγχειρίδια της ΕΕΜ προμηθεύονται από το εμπόριο.

11. Διδακτικά Εγχειρίδια Ιδιωτικών Σχολικών Μονάδων
9χρονο ελληνοαλβανικό σχολείο «Όμηρος» Κορυτσάς
Τα βιβλία που χρησιμοποιούνται είναι τα αντίστοιχα του ελληνικού
εκπαιδευτικού συστήματος και παραγγέλνονται μέσω του ΥΤΥΕ
«ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ».
Ωστόσο, τα βιβλία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος που
χρησιμοποιούνται για τη διδασκαλία των μαθημάτων στην ελληνική γλώσσα δε
βρίσκονται σε πλήρη αντιστοιχία με τις τάξεις που διδάσκονται. Για παράδειγμα,
η 5η Τάξη στον «Όμηρο» Κορυτσάς χρησιμοποιεί το βιβλίο της Γλώσσας της 3ης
τάξης του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος.

12. Διδακτικά Εγχειρίδια Ιδιωτικών Σχολικών Μονάδων
9χρονο ελληνοαλβανικό σχολείο «Όμηρος» Κορυτσάς
Επιπλέον, οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν το μάθημα της Ελληνικής
Γλώσσας, μπορεί να επιλέξουν αντί για το εγχειρίδιο του τυπικού ελληνικού
εκπαιδευτικού συστήματος, κάποιο από τα βιβλία που υπάρχουν διαθέσιμα για
παραγγελία στο ΙΤΥΕ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» για τη διδασκαλία της ελληνικής ως
ξένης γλώσσας, όπως για παράδειγμα η σειρά «Μαργαρίτα», η σειρά «Μαθαίνω
Ελληνικά» κ.λπ.
Τα σχολικά εγχειρίδια του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος παρέχονται
δωρεάν, ενώ τα σχολικά εγχειρίδια της ΕΕΜ προμηθεύονται από το εμπόριο.

13. Διδακτικά Εγχειρίδια Ιδιωτικών Σχολικών Μονάδων
Εκπαιδευτικές Μονάδες Αρχιεπισκοπής Αλβανίας
Τα σχολικά εγχειρίδια που χρησιμοποιούνται για τη διδασκαλία των
μαθημάτων στην ελληνική γλώσσα, ποικίλουν ανάλογα με τη σχολική μονάδα.
Στο 9χρονο σχολείο και το γενικό λύκειο Αργυροκάστρου, το επαγγελματικό και
το γενικό λύκειο Μεσοποτάμου και το γενικό λύκειο «Πλάτων» στην Κορυτσά,
χρησιμοποιούνται τα βιβλία που χρησιμοποιούνται και στο ελληνικό εκπαιδευτικό
σύστημα. Στο 9χρονο και στο γενικό λύκειο στο Δυρράχιο, χρησιμοποιείται η
σειρά βιβλίων «Μαργαρίτα» για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας ως ξένης
γλώσσας. Οι παραγγελίες των σχολικών εγχειριδίων γίνονται στο Ι.Τ.Υ.Ε.
«Διόφαντος» και διανέμονται δωρεάν στους μαθητές.

14. Διδακτικά Εγχειρίδια Φροντιστηρίων Ελληνικής Γλώσσας
Τα διδακτικά εγχειρίδια που χρησιμοποιούνται είναι στη συντριπτική
πλειοψηφία των περιπτώσεων οι σειρές των βιβλίων «Μαργαρίτα» και «Μαθαίνω
Ελληνικά» για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας.
Τα βιβλία παραγγέλνονται μέσω του ΥΤΥΕ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» και η διάθεσή
τους γίνεται δωρεάν.
Στο φροντιστήριο στη Σβιρίνα, χρησιμοποιείται η σειρά των βιβλίων
«Μαθαίνω Ελληνικά» με συγγραφέα τον Κώστα Γιάννη, πρώην Πρόεδρο της
«ΟΜΟΝΟΙΑΣ» στην Κορυτσά και πρώην Πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου
«Αδελφότητα», από τις εκδόσεις Αιγαίο.

15. Διδακτικά Εγχειρίδια Φροντιστηρίων Ελληνικής Γλώσσας

16. Διδακτικά Εγχειρίδια Άλλων Φορέων
To εκπαιδευτικό υλικό «Ελληνικά για σας» που παρήχθη το 2010 στο πλαίσιο
του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Διά Βίου Παιδεία (Life Long
Program - LLP) - KA2 Γλώσσες, καλύπτει τα επίπεδα ελληνομάθειας Α0, Α1.

17. Διδακτικά Εγχειρίδια Άλλων Φορέων
Στο πλαίσιο του έργου ΕΣΠΑ «Ελληνόγλωσση πρωτοβάθμια και
δευτεροβάθμια διαπολιτισμική εκπαίδευση στη Διασπορά» που υλοποιήθηκε από
το Εργαστήριο Διαπολιτισμικών και Μεταναστευτικών Μελετών (ΕΔΙΑΜΜΕ)
κατά το χρονικό διάστημα 2011-2014, δημιουργήθηκαν βιβλία για το μάθημα της
«Γλώσσας» σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή για τα σχολεία της ΕΕΜ, που
καλύπτουν τις 9 τάξεις της υποχρεωτικής εκπαίδευσης αλλά και τις 3 τάξεις της μη
υποχρεωτικής λυκειακής εκπαίδευσης.

18. Διδακτικά Εγχειρίδια Άλλων Φορέων

19. Διδακτικά Εγχειρίδια στα Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης
Στα πανεπιστημιακά τμήματα ελληνικών σπουδών που λειτουργούν στα
πανεπιστήμια των Τιράνων και του Αργυροκάστρου, καταγράφεται απουσία
πανεπιστημιακών συγγραμμάτων για διδάσκοντες και φοιτητές.
Στο Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας, Λογοτεχνίας και Ελληνικού Πολιτισμού του
Πανεπιστημίου του Αργυροκάστρου, χρησιμοποιούνται ως επί το πλείστο
φωτοτυπίες από βιβλία που έχουν αφήσει καθηγητές από την Ελλάδα, που
συνεργάζονταν παλαιότερα με το Πανεπιστήμιο, ή από βιβλία που έχουν γίνει
δωρεά από διάφορους φορείς και ιδιώτες από την Ελλάδα. Ενδεικτικά αναφέρεται
η χορήγηση από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης τον Ιούνιο του
2016, μεγάλου αριθμού από τα πανεπιστημιακά συγγράμματα που είχαν
χρησιμοποιηθεί για την εξομοίωση του πτυχίου της Παιδαγωγικής Ακαδημίας

20. Διδακτικά Εγχειρίδια στα Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης
Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και στο Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας του
Πανεπιστημίου των Τιράνων. Οι φοιτητές χρησιμοποιούν φωτοτυπίες για τα μαθήματα
που διδάσκονται στα ελληνικά, ενώ οι καθηγητές προμηθεύονται με δικά τους έξοδα τα
βιβλία που χρειάζονται από το εμπόριο.
Στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο «Λόγος» στα Τίρανα, που λειτουργεί υπό την αιγίδα
της Αρχιεπισκοπής Αλβανίας στο Τμήμα Θεολογίας και Πολιτισμού και στο Τμήμα
Γλωσσών και Λογοτεχνίας, όπου γίνεται διδασκαλία μαθημάτων στα ελληνικά, αλλά και
σε όλα τα υπόλοιπα τμήματα όπου διδάσκεται η ελληνική ως ξένη γλώσσα, μέχρι την
ακαδημαϊκή χρονιά (2019-2020), η κατάσταση ήταν ανάλογη με όσα αναφέρθηκαν στα
ανωτέρω πανεπιστημιακά τμήματα. Ωστόσο με την έναρξη του ακαδημαϊκού έτους 2019-
2020 έγινε δωρεάν προμήθεια ενός μικρού αριθμού βιβλίων από ελληνικούς εκδοτικούς
οίκους και το ΙΤΥΕ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ».

21. Συμπερασματικές Επισημάνσεις
Στις σχολικές μονάδες παροχής ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στην Αλβανία
παρατηρείται μία ποικιλομορφία στα διδακτικά εγχειρίδια που χρησιμοποιούνται για τη
διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας ή όσων άλλων μαθημάτων διδάσκονται στα ελληνικά.
Οι παράγοντες που καθορίζουν το είδος των σχολικών εγχειριδίων που θα
χρησιμοποιηθούν περιλαμβάνουν το φορέα λειτουργίας της σχολικής μονάδας, την
περιοχή που λειτουργεί και το επίπεδο ελληνομάθειας των μαθητών.
Στα τμήματα ελληνικών σπουδών στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην
Αλβανία, σημειώνεται σχεδόν πλήρης απουσία πανεπιστημιακών συγγραμμάτων. Η
προμήθεια του αναγκαίου εκπαιδευτικού υλικού γίνεται εξ ανάγκης από το εμπόριο.
Στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (λύκειο) δεν υπάρχουν σχολικά εγχειρίδια
στη μητρική γλώσσα.

22. Σας ευχαριστώ θερμά για την προσοχή σας