Πρόκειται για πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Λυκείου

1. 2ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΜΑΛΙΑΔΑΣ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΣ
«Οραματίζομαι, σχεδιάζω και
διαμορφώνω την αυλή του σχολείου
μου»
Σχολικό έτος 2015-2016

2. Η ομάδα μας
ΤΜΗΜΑ Α1
Αποστολοπούλου Μαρία-Νίκη του Χρήστου
Αργυρόπουλος Γεώργιος του Κων/νου
Αρέζα Μανώλης του Ντεμίρ
Βασιλακοπούλου Κων/να του Νικολάου
Βισβάρδη Σπυριδούλα του Γεωργίου
Γιαννικόπουλος Λεωνίδας του Ιωάννη
Γιαννικόπουλος Χρήστος του Ιωάννη
Γκαραγκούνης Παναγιώτης-Αθανάσιος του
Κων/νου
Γκατζούνα Μαρία-Δήμητρα του Ιωάννη
Ηλιόπουλος Διονύσιος του Κων/νου
Ηλιοπούλου-Αργυροπούλου Δωροθέα του
Φωτίου
ΤΜΗΜΑ Α2
Θωμοπούλου Φωτεινή του Ιωάννη
Καράγιωργα Σωτηρία του Δημητρίου
Καψή Μαρία του Διονυσίου
Καψή Μαρια-Ελένη του Γεωργίου
Κλάδη Παναγιώτα του Παναγιώτη
Λάσκαρη Χαραλαμπία του Ιωάννη
Μακρή Αγγελική του Σπυρίδωνα
Μακρή Νίκη του Σωτηρίου
ΤΜΗΜΑ Α3
Μαστοράκη Κων/να-Δανάη του Διονυσίου
Μέγκλη Ελευθερία του Χρήστου
Μιχάλα Χρυσούλα του Παντελή
Παπαγεωργίου Ιωάννα του Θεοδώρου
ΤΜΗΜΑ Α4
Σούλη Παναγιώτα του Κων/νου
Σπυροπούλου Ελένη του Κων/νου
Τόγια Ζηνοβία του Νικολάου
Τόγιας Παναγιώτης του Νικολάου
Οι καθηγήτριές μας
Καραγιάννη Βαρβάρα
Μπαλή Αγνή
Ψυρίλλου Ευγενία

3. Γιατί ασχοληθήκαμε με την αυλή του
σχολείου μας
Γνωριμία με το φυσικό περιβάλλον του σχολείου
μας-βελτίωση του χώρου που ζούμε τη μισή
μέρα της ζωής μας
Αναγκαιότητα για συντήρηση ενός σχολικού
κήπου
Εξοικείωση με τα ήδη υπάρχοντα φυτά και
βελτίωση του υπάρχοντος χώρου με την
προσθήκη νέων φυτών
Εκτίμηση της αξίας της χειρωνακτικής εργασίας

4. Τα στάδια της εργασίας μας
 Δημιουργία ομάδων εργασίας
 Κατανομή εργασιών στα μέλη των ομάδων
 Φωτογράφηση του σχολικού χώρου
 Δημιουργία ερωτηματολογίων
 Επίσκεψη και συνεντεύξεις στη λαϊκή αγορά της Αμαλιάδας
 Παραγωγή κειμένων με σκέψεις και συναισθήματα για το χώρο του σχολείου
 Συγκέντρωση και καταγραφή πληροφοριών σχετικά με ονόματα φυτών και
λουλουδιών από την ελληνική μυθολογία και τη λαϊκή παράδοση
 Αναφορά σε έργα μεγάλων ζωγράφων με θέμα τους κήπους και τα λουλούδια
 Αναζήτηση τραγουδιών και εκμάθηση χορών σχετικών με φυτά και λουλούδια
 Αναζήτηση παροιμιών γι φυτά και λουλούδια
 Ένταξη στο εθνικό θεματικό δίκτυο «Περιβάλλον και Γεωργία» που συντονίζει το
ΚΠΕ Νάουσας
 Επίσκεψη και παρακολούθηση προγράμματος στο ΚΠΕ Κρεστένων
 Εκπαιδευτική επίσκεψη σε Ξάνθη, Κομοτηνή και Καβάλα
 Αξιολόγηση του προγράμματος
 Απονομή διπλωμάτων

5. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟ ΤΙΣ
ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΑΣ
1. Φωτογράφηση αύλειου χώρου-Η πρόσοψη του σχολείου

6. Η βορειοανατολική πλευρά
Η ανατολική πλευρά
Η νοτιοδυτική πλευρά Η δυτική πλευρά

7. Η κεντρική είσοδος Μια άλλη άποψη της εισόδου
Ο χώρος της καλαθοσφαίρισης Η βορειοδυτική πλευρά

8. Η νοτιοανατολική πλευρά σε δύο διαφορετικές
εικόνες

9. 2. Οι πρώτες προσπάθειες καλλωπισμού με φύτεμα λουλουδιών

10. Πουκαμβίλια Γιασεμί

11. Κανείς δεν έλειψε από το πρώτο
φύτεμα, ακόμα και με σπασμένο χέρι
ο Χρήστος βοηθούσε!!!
Φύτεμα μολόχας

12. Με γάντια έτοιμοι και έτοιμες για
χειρουργικές επεμβάσεις!!! Πλάκα
κάνουμε. Φοράμε γάντια για αποφυγή
μολύνσεων.
Φύτεμα βιολέτας

13. Μάθαμε να χρησιμοποιούμε και την αξίνα
αλλά και τα χέρια μας!
Ο Διονύσης κα ο Γιώργος με τις αξίνες
Δύσκολη η αγροτική εργασία…..

14. Φύτεμα λεμονιών

15. Φύτεμα σπόρων
Όλοι βάλαμε ένα χεράκι στο φύτεμα!

16. Επίβλεψη και οδηγίες από τη
συντονίστρια του προγράμματος.
Αφαίρεση ζιζανίων
Συγκέντρωση σκουπιδιών και
αγριόχορτων μετά το φύτεμα

17. Φροντίδα των φυτών που ήδη υπήρχαν

18. Επί το έργον!!!!

19. Πριν
Μετά την περιποίηση

20. Πριν Μετά

21. Κι ο αγαπημένος μας φίλος κάθε Σάββατο 3-5 μας έκανε παρέα

22. 3. Δημιουργία ερωτηματολογίων
EΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ
ΗΛΙΚΙΑ: ΦΥΛΟ:
Σας έχουν απασχολήσει στο σύλλογο γονέων και κηδεμόνων
θέματα σχετικά με την αισθητική και τη λειτουργική ποιότητα της
σχολικής αυλής;
ΝΑΙ
ΟΧΙ.
Τα παιδιά σας έχουν διατυπώσει παράπονα με την αισθητική και
τη λειτουργική ποιότητα της σχολικής αυλής;
ΝΑΙ
ΟΧΙ
Αν ΝΑΙ, μπορείτε να αναφέρετε συγκεκριμένα ποια;
Τι σας αρέσει περισσότερο στο χώρο της αυλής του σχολείου του
παιδιού σας
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
Τι δεν σας αρέσει στο χώρο της αυλής;
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
Ποια χαρακτηριστικά της θεωρείτε επικίνδυνα για τους
μαθητές και γιατί;
………………………..........................................................................
.............
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………….
Τι αλλαγές θα προτείνατε να γίνουν στην αυλή (και στην
εξωτερική όψη του κτιρίου του σχολείου) ώστε να γίνει ο
χώρος πιο ευχάριστος και πιο λειτουργικός για τα παιδιά και
για όσους το επισκέπτονται;………………………………………………..
………………………………………………………………………………….…………
……………………………………………………………………….……………………
…………………………………………………………….
Πιστεύετε ότι η ποιότητα του σχολικού χώρου επηρεάζει τη
συμπεριφορά των παιδιών στο σχολείο και τη στάση τους
απέναντι στο σχολείο;
Ποια συγκεκριμένα συμμετοχή θα μπορούσατε να έχετε
στην αναμόρφωση της σχολικής αυλής;
……………………............................................................
………………………………………………………………………………….…………
………………………………………………………………………..

23. ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΜΑΛΙΑΔΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2015-2016
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ MAΘΗΤΕΣ
Τάξη/Τμήμα:
Φύλο :
Κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων σε ποιους από τους παρακάτω χώρους
προτιμάτε να βρίσκεστε;
Στον κλειστό ισόγειο χώρο του κτιρίου
Στο προαύλιο
Και στους δύο
Τι πιστεύετε ότι λείπει από τον αύλειο χώρο του σχολείου σας; (μπορείτε να
επιλέξετε παραπάνω απόμία προτίμηση)
Κάδοι απορριμμάτων
Φύτευση σε ορισμένα σημεία
Καθιστικοί χώροι
Χώροι άθλησης και χώροι με επιδαπέδια παιχνίδια
Χώροι υπαίθριου μαθήματος
Χώροι σκίασης
Χώροι ελεύθερης δημιουργίας (π.χ τοίχοι ζωγραφικής και γενικά τοίχοι
δημιουργικής έκφρασης)
Χρησιμοποιείτε το προαύλιο μετά το πέρας του σχολικού προγράμματος:
Ναι
Όχι
Αν Όχι, γιατί δεν το χρησιμοποιείτε
;………………………………………………………………………………..…………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………..
Αν Ναι, τι θα θέλατε να προστεθεί σε αυτό;
Περισσότερος φωτισμός
Υπαίθριες τουαλέτες
Θα θέλατε να συμμετέχετε στη διαδικασία αναμόρφωσης του αύλειου χώρου;
Ναι
Όχι
Αν Ναι, πόσες ώρες την εβδομάδα θα θέλατε να συμμετέχετε;…………………
Ποια μέρα ή ποιες μέρες της εβδομάδας θα θέλατε να γίνονται οι συναντήσεις
της ομάδας;…………………………………………………………………………………………………………
Τι σας αρέσει περισσότερο στο χώρο της αυλής και γιατί; Περιγράψτε με λέξεις,
εικόνες, φράσεις.
……………………………………………………………………………………………….……………………………
……………………………………………………………………………………………..……………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………..……………………………
……………………………………………………………………
Τι δε σας αρέσει στο χώρο της αυλής και γιατί; Περιγράψτε με λέξεις, εικόνες,
φράσεις.
…………………………………………………………………………………………………………….………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
Σε ποια σημεία της αυλής προτιμάτε να βρίσκεστε και γιατί;
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
Πως θα θέλατε να χρησιμοποιείτε την αυλή;
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
Νομίζετε ότι η αυλή έχει σχεδιαστεί με μέριμνα και φροντίδα για το
περιβάλλον; Αν ΟΧΙ μπορείτε να δικαιολογήσετε το γιατί;
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
Νομίζετε ότι η αυλή έχει σχεδιαστεί με μέριμνα και φροντίδα για τους μαθητές;
Αν ΟΧΙ μπορείτε να δικαιολογήσετε το γιατί; …………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
Τι είδους συναισθήματα σας προκαλεί η κατάσταση του χώρου της αυλής;
Απαντήστε με λέξεις, φράσεις. ………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………..
Πως αντιδράτε στα συναισθήματα που σας δημιουργεί; ………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
Νομίζετε ότι οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές του σχολείου μπορούν να έχουν
άποψη για το σχεδιασμό του χώρου τους; Αν ΝΑΙ, αναφέρατε πώς και γιατί;
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………..
Οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές έχουν δυνατότητα παρέμβασης στο χώρο της
αυλής; Πώς μπορεί να πραγματοποιηθεί αυτή η παρέμβαση;
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………….......................................
Θα θέλατε να συμμετέχετε σε μια ομάδα που θα καταγράψει και θα σχολιάσει
την υπάρχουσα κατάσταση της αυλής και θα προτείνει τον επανασχεδιασμό της
με βάση τις ανάγκες και προτιμήσεις των παιδιών και με κριτήρια αειφορικού
σχεδιασμού; ………………………………………………………………………………………………………………………………….
• ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....
........................................................................................................................................................................
.

24. 4. Επίσκεψη και συνεντεύξεις από παραγωγούς και καταναλωτές στη λαική αγορά
της Αμαλιάδας

26. Ερωτηματολόγια για παραγωγούς και καταναλωτές
Παραγωγοί
1. Ποια είναι τα προϊόντα που
παράγετε;
2. Χρησιμοποιείτε λιπάσματα ή
φυτοφάρμακα για την παραγωγή
σας; Αν ναι, ποια είναι αυτά και
γιατί τα χρησιμοποιείτε;
3. Τα προϊόντα που διαθέτετε προς
πώληση στη λαϊκή αγορά είναι
προϊόντα εποχής ή ψυγείου;
4. Εφαρμόζετε βιολογική
καλλιέργεια για την παραγωγή
σας ή παραμένετε σταθερός στη
συμβατική γεωργία;
5. Αν ακολουθείτε τη συμβατική
γεωργία, για ποιους λόγους την
επιλέγετε;
Καταναλωτές
1. Αγοράζετε προϊόντα εποχής ή
ψυγείου;
2. Γνωρίζετε ότι υπάρχουν προϊόντα
βιολογικής γεωργίας;
3. Αγοράζετε προϊόντα συμβατικής
γεωργίας ή βιολογικά;
4. Αν αγοράζετε προϊόντα
συμβατικής γεωργίας, γιατί τα
προτιμάτε;
5. Οι τιμές γενικά των αγροτικών
προϊόντων στη λαϊκή αγορά είναι
προσιτές για τους καταναλωτές;

27. 5. Παραγωγή κειμένων με σκέψεις και συναισθήματα για το χώρο του σχολείου
Ο χώρος του σχολείου μου προξενεί και
όμορφα και άσχημα συναισθήματα. Μου
αρέσει που στα διαλείμματα παίζω με τους
φίλους μου μπάσκετ ή καθόμαστε κάτω
από τον ίσκιο της ελιάς και συζητάμε. Όταν
όμως χτυπάει το κουδούνι για μάθημα τότε
με πιάνει μια βαριεστιμάρα άλλο πράγμα.
Γιατί να μην μπορούμε να κάνουμε μερικά
μαθήματα έξω στη φύση; Τόσο δύσκολο
είναι; Καλή η τάξη και ο πίνακας αλλά έξω
είναι η χαρά και η ζωή…. Όλοι οι μαθητές
θέλουμε ένα σχολείο γεμάτο δέντρα και
λουλούδια αλλά θέλουμε κι έναν δικό μας
χώρο να ζωγραφίζουμε. Δεν μου αρέσουν
τα χρώματα που έχουν οι εσωτερικοί και
εξωτερικοί τοίχοι του σχολείου, θέλω να
βαφτούν με πιο όμορφα και ζωντανά
χρώματα και να μην μοιάζει με φυλακή,
απ’ όπου όλοι θέλουμε να αποδράσουμε.
Ο χώρος του σχολείου μου έχει και θετικά
και αρνητικά. Έχει μεγάλες και άνετες
αίθουσες, καινούργια θρανία και πολλούς
εξωτερικούς χώρους που υπάρχουν γήπεδα
βόλεϊ και μπάσκετ. Εκείνο όμως που λείπει
είναι η ύπαρξη δέντρων για να καθόμαστε
στη σκιά τους αλλά και λουλούδια… Το
μόνο χρώμα που κυριαρχεί στο εσωτερικό
του είναι το λευκό που θυμίζει νοσοκομείο,
ενώ στο εξωτερικό κυριαρχεί το μπλε και το
κίτρινο. Θα ήθελα να μπορούσα να γεμίσω
τους τοίχους με χρώματα, με χαρούμενες
εικόνες….. Θα ήθελα να έχει κήπους με
πολύχρωμα λουλούδια και κιόσκια με
παγκάκια για να μπορούμε στα
διαλείμματα να καθόμαστε και να
συζητάμε με τους φίλους μας.

28. 6. Συγκέντρωση και καταγραφή πληροφοριών σχετικά με ονόματα φυτών και λουλουδιών
από την ελληνική μυθολογία και τη λαϊκή παράδοση (ενδεικτικά)
Η ελληνική μυθολογία μας μιλά για μια όμορφη
πριγκίπισσα που ονομαζόταν Φυλλίς, και που
ήταν θυγατέρα ενός βασιλιά της Θράκης. Αυτή
ερωτεύτηκε τον γιο του Θησέα τον Δημοφώντα. Ο
νέος αυτός βρέθηκε στα μέρη της καθώς
επέστρεφε με το καράβι του από την Τροία και ο
βασιλιάς του έδωσε ένα μέρος του βασιλείου του
και την θυγατέρα του για γυναίκα.
Μετά από κάποιο διάστημα ο Δημοφώντας
νοστάλγησε την πατρίδα του την Αθήνα τόσο πολύ
που ζήτησε να πάει εκεί για λίγο διάστημα. Η
Φυλλίδα συμφώνησε, αφού της υποσχέθηκε ότι
θα γύριζε πίσω σύντομα και έτσι εκείνος μπήκε
στο καράβι του και απέπλευσε. Η Φυλλίδα έμεινε
πίσω περιμένοντας τον, στον τόπο της τελετής του
γάμου της. Τα χρόνια περνούσαν και ο
Δημοφώντας δεν επέστρεφε. Απελπισμένη η
βασιλοπούλα που τον έχασε για πάντα πήγε
και κρεμάστηκε σ΄ ένα δέντρο. Το δέντρο κράτησε
την ψυχή της κι από τότε δεν ξανάβγαλε φύλλα
ούτε άνθισε. Κάποτε με τα χιόνια του Γενάρη
γύρισε ο γιος του Θησέα. Σαν έμαθε τον τραγικό
χαμό της αγαπημένης του πήγε, αγκάλιασε το
δέντρο και αυτό άρχισε να βγάζει τρυφερά φύλλα
και άνθη. Η ψυχή της βασιλοπούλας ένιωσε χαρά
με το γυρισμό του Δημοφώντα μα δεν ξαναπήρε
την ανθρώπινη μορφή της. Έμεινε δέντρο και κάθε
χρόνο το Γενάρη, στολίζεται με κάτασπρα
λουλούδια. Έτσι η αμυγδαλιά, έγινε σύμβολο της
ελπίδας, δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί να
νικηθεί από το θάνατο.
Αμυγδαλιά

29. Αχλαδιά
Αναφέρεται από τον Θεόφραστο στο έργο
του « Περί Φυτών Ιστορία» και από τον
Παυσανία στην Περιγραφή της Ελλάδας. Ο
Παυσανίας αναφέρει ότι τα αγάλματα της
αρχαίας θρησκείας ήταν κατασκευασμένα
από ξύλο αχλαδιάς.

30. Ο μύθος λέει ότι όταν ο Ζευς κυνήγησε την Γαία,
αυτή σώθηκε από τον γιό της έναν Τιτάνα που
ονομαζόταν Συκεύς, ο οποίος την έκρυψε μέσα
σε μια συκιά. Μία άλλη παραλλαγή του μύθου
λέει ότι Ζευς κυνήγησε τον Τιτάνα που
ονομαζόταν Συκεύς και η μητέρα του Τιτάνα η
Γαία τον πήρε υπό την προστασία της μέσα σε
μια συκιά.
Άλλοι μύθοι
Η Συκή ήταν μια από τις νύμφες Αμαδρυάδες,
τις οκτώ κόρες του Οξύλου και της Αμαδρυάδος.
Οι Αμαδρυάδες ήταν οντότητες που ζούσαν σε
δέντρα ή ήταν τα ίδια το δέντροo ενώ η δρυάδες
ήταν τα πνεύματα των δέντρων. Αν πέθαινε ένα
δέντρο πέθαινε και η νύμφη του. Για το λόγο
αυτό οι δρυάδες και οι θεοί τιμωρούσαν όποιον
θνητό έβλαπτε ένα δέντρο.
Ίδρυση της Ρώμης. Ο μύθος λέει ότι το καλάθι
μέσα στο οποίο βρισκόταν ο Ρέμος και ο
Ρωμύλος και είχε εγκαταλειφτεί στον Τίβερη
ποταμό, σταμάτησε κάτω από μία συκιά
Από τη θρησκεία
Την άλλη μέρα ο Ιησούς, καθώς περπατούσε με
τους μαθητές του έξω από την πόλη, πείνασε.
Στο δρόμο του βρέθηκε μια συκιά και θέλησε να
φάει σύκα. Αλλά δεν βρήκε ούτε ένα. Η συκιά
ήταν άκαρπη. «Από δω και πέρα ποτέ να μην
ξανακαρπίσεις!», είπε και αμέσως η συκιά
ξεράθηκε.
Συκιά

31. Ο γνωστός πελασγικός μύθος αναφέρεται στον
αγώνα της Αθηνάς και του Ποσειδώνα για την
προστασία και την ονομασία της Αθήνας. Βασιλιάς
της Αθήνας ήταν ο Κέκροπας. Πρώτος ήρθε ο
Ποσειδώνας, στάθηκε στη μέση του βράχου και με
την τρίαινά του έδωσε ένα δυνατό χτύπημα στο
έδαφος και αμέσως ξεπήδησε ένα κύμα αλμυρού
νερού που σχημάτισε μια μικρή λίμνη που την
ονόμασαν "Ερεχθηίδα" θάλασσα. Μετά ήρθε η
σειρά της Αθηνάς να παρουσιάσει το δώρο της και
αφού κάλεσε τον Κέκροπα για μάρτυρα, φύτεψε
μια ελιά πάνω στο βράχο, που ξεπετάχτηκε γεμάτη
καρπό. Το δέντρο αυτό σωζόταν για πολλά χρόνια
αργότερα.
Ο Κέκροπας θεώρησε πως το δώρο της Αθηνάς
ήταν πιο χρήσιμο και έτσι της δόθηκε η κυριαρχία
της πόλης. Για την αθηναϊκή προέλευση της ελιάς
μιλούν ο Παυσανίας, ο Ηρόδοτος, ο Κλαύδιος
Αιλιανός και ο Σοφοκλής.
Η κρητική μυθολογία, όμως θέλει την κρητική θεά
Αθηνά, η οποία φαίνεται πως σχετίζεται με τη
μινωική θεά των Όφεων, να γεννιέται στις εκβολές
του ποταμού Τρίτωνα και φυσικά να δωρίζει το
ιερό δέντρο στους Μινωίτες. Σημαντική σ`αυτό το
μύθο είναι η αναφορά της Πότνιας Αθάνας στις
πινακίδες της Γραμμικής Β' Γραφής που βρέθηκαν
στην Κνωσό και δείχνει τη σύνδεση της θεάς με την
προϊστορική θρησκεία της Κρήτης.
Ελιά

32. Ο βασιλιάς της Λακωνίας Δίων και η
βασίλισσα Ιφιθέα είχαν τρεις κόρες μια
από τις οποίες ήταν η Καρυά. Όταν ο
Διόνυσος επισκέφτηκε την αυλή του
βασιλιά ερωτεύτηκε την Καρυά αλλά οι
αδερφές προσπάθησαν να εμποδίσουν την
ένωση και τότε ο θεός Διόνυσος τις
τρέλανε, κι αυτές ανέβηκαν στον Ταύγετο
και έγιναν πέτρες, ενώ η Καρυά
μεταμορφώθηκε σε δέντρο. Η θεά Άρτεμις
πληροφόρησε τον βασιλιά Δίονα για τα
γεγονότα και αυτός ίδρυσε ένα ιερό
αφιερωμένο στην Αρτέμιδα Καρυάτιδα.
Άλλος μύθος: Η Καρυά ήταν μια από τις
νύμφες Αμαδρυάδες, τις οκτώ κόρες του
Οξύλου και της Αμαδρυάδος. Οι
Αμαδρυάδες ήταν οντότητες που ζούσαν σε
δέντρα ή ήταν τα ίδια το δέντρο ενώ οι
δρυάδες ήταν τα πνεύματα των δέντρων.
Αν πέθαινε ένα δέντρο πέθαινε και η
νύμφη του. Για το λόγο αυτό οι δρυάδες και
οι θεοί τιμωρούσαν όποιον θνητό έβλαπτε
ένα δέντρο
Καρυδιά

33. Ήταν κάποτε ένα όμορφο δέντρο. Αυτό το δέντρο ήταν
φουντωτό και είχε πολύ γλυκούς και ωραίους
ροδοκόκκινους καρπούς. Όποιος περνούσε από εκεί
σταματούσε και το θαύμαζε. Το δέντρο που έβλεπε στα
μάτια όλων τον θαυμασμό καμάρωνε και άρχισε να το
παίρνει πάνω του. Σιγά σιγά έγινε ένα πολύ
φαντασμένο και κακό δέντρο. Σκέφτηκε να μην ξαναφήσει
κανέναν να κόψει τους καρπούς του. Και αποφάσισε
να βγάλει στα κλαδιά του μεγάλα και δηλητηριώδη
αγκάθια για να μην μπορεί να το πλησιάσει κανείς. Οι
καρποί του σάπιζαν και έπεφταν κάτω άχρηστοι πια αφού
τα κρατούσε πάνω μέχρι να χαλάσουν τελείως. Όποιοι
περαστικοί δοκίμαζαν να κόψουν από τους όμορφους
αυτούς καρπούς αμέσως τους τρύπαγε με τα αγκάθια του
και τους έπρηζε το χέρι με το δηλητήριο του. Μια μέρα
πέρασε από εκεί η Θεά της σοφίας, η Αθηνά,
μεταμορφωμένη σε γριά και του ζήτησε να κόψει καρπούς,
γιατί πεινούσε. Το δέντρο άρχισε να γελάει δυνατά και
αρνήθηκε να της δώσει καρπούς. Τότε η θεά το
καταράστηκε. Το δέντρο μετά την κατάρα άρχισε να
μεταμορφώνεται, έπεσαν όλα τα αγκάθια του και οι καρποί
του έγιναν πράσινοι και όταν ωρίμαζαν κίτρινοι. Το δέντρο
άρχισε να κλαίει ήταν απαρηγόρητο. Τα φυλλαράκια του
άρχισαν να μαραζώνουν και να κιτρινίζουν από την
στεναχώρια του. Έφτασε κοντά στον θάνατο και όλη την
ώρα έλεγε πόσο πολύ μετάνιωσε, που ήταν κακό και δεν
άφηνε τους ανθρώπους να φάνε τους όμορφους καρπούς
τους. Είχε βλέπετε καταλάβει και μετάνιωσε για την
αλαζονεία του. Η Θεά Αθηνά είδε ότι μετανόησε και ένα
πρωί πάει κοντά του και του λέει, επειδή είδα ότι
μετάνιωσες θα σου φτιάξω λιγάκι τους καρπούς σου. Από
τώρα και στο εξής θα βγάζεις ένα πολύ ωραίο άρωμα που
θα ξεχωρίζει από τα αρώματα των άλλων δέντρων. Θα σε
ονομάσω Λεμονιά που θα πει μετανιωμένος στην γλώσσα
των Θεών και θα γίνεις ξακουστή παντού. Όλοι οι
άνθρωποι θα θέλουν τους καρπούς σου. Τα φαγητά τους
θα τα νοστιμίζουν οι καρποί σου.
Λεμονιά

34. Μηλιά
Ο Μήλος ήταν στενός φίλος του Άδωνη και
άντρας της αδερφής του Πελίας. Όταν ο
‘Άδωνης θανατώθηκε από το Άρη, εξαιτίας
της σχέσης του με την Αφροδίτη, ο στενός του
φίλος, ο Μήλος, δεν άντεξε τη στεναχώρια και
κρεμάστηκε από ένα δέντρο. Η Πελία που
έχασε κι αυτή άντρα και αδελφό δεν άντεξε
ούτε αυτή τη θλίψη και αυτοκτόνησε κι αυτή.
Η Αφροδίτη που πολύ λυπήθηκε για αυτούς
τους θανάτους μεταμόρφωσε τον Μήλο σε
μήλο και έτσι το δέντρο έγινε μηλιά, και την
Πελία σε περιστέρι.
Η κρίση του Πάρη: Στο γάμο του Πέλου και τις
Θέτιδος, η Έρις η θεά της διαφωνίας, έριξε
ένα μήλο για να επιδοθεί στην πιο όμορφη
από τις θεές. Η Αφροδίτη, η Ήρα και η Αθηνά
διεκδίκησαν το βραβείο και ο Ζευς ανάθεσε
στον πρίγκιπα Πάρη να αποφασίσει ο οποίος
το έδωσε στην θεά Αφροδίτη, τη θεά του
έρωτα και την ομορφιάς.

35. Ο Διόνυσος είχε στην ακολουθία του έναν όμορφο
νέο, τον Άμπελο. Μια μέρα, ο Άμπελος, καθώς
έτρεχε καβάλα πάνω σε έναν άγριο ταύρο, έπεσε
και σκοτώθηκε. Τότε ο Διόνυσος παρακάλεσε το
Δία να τον μεταμορφώσει σε φυτό, δηλαδή το
αμπέλι.
Ένας άλλος αρχαίος μύθος λέει ότι ο Οινέας,
βασιλιάς της Αιτωλίας είχε ένα βοσκόπουλο που το
λέγανε Στάφυλο. Ο Στάφυλος, βόσκοντας το
κοπάδι του παρατήρησε μια γίδα που έτρωγε ένα
παράξενο καρπό και πάχαινε περισσότερο από τις
άλλες. Το βοσκόπουλο έκοψε από αυτό το καρπό
και πήγε στον αφέντη του για να δοκιμάσει. Ο
Οινέας ενθουσιάστηκε με την γεύση του καρπού
και του έδωσε το όνομα του βοσκού Στάφυλου,
δηλαδή Σταφυλή. Το μεθυστικό ποτό που βγήκε
από το χυμό του σταφυλιού, πήρε το όνομα του
βασιλιά Οινέα και ονομάστηκε Οίνος.
Σύμφωνα με άλλη παράδοση το αμπέλι ήταν
γνωστό από την εποχή του Νώε, που μόλις βγήκε
από τη κιβωτό μετά τον κατακλυσμό, καλλιέργησε
το αμπέλι και μέθυσε από το κρασί των
σταφυλιών. Σύμφωνα με τη χριστιανική θρησκεία
ο Χριστός χαρακτηρίζει τον εαυτό του ως αμπέλι
και τους μαθητές του ως κλήματα. «Εγώ ειμί η
άμπελος η αληθινή και ο πατήρ μου ο γεωργός
εστίν..». Η συμβολική παράσταση της αμπέλου
υπάρχει σε πολλά τέμπλα εκκλησιών, στις
βυζαντινές εικόνες και γενικά στις αγιογραφήσεις
των ναών.
Η ιστορία, μας πληροφορεί ότι το πανάρχαιο αυτό
φυτό πρωτοκαλλιεργήθηκε στη νότια περιοχή του
Καυκάσου και ότι πιθανότερη πατρίδα του είναι η
Ασία. Από εκεί έφτασε στην Ελλάδα, έγινε γνωστό
στα Ομηρικά χρόνια, αφού ο Όμηρος παρουσιάζει
τον Οδυσσέα να μεθά μ’ αυτό τον Κύκλωπα
Πολύφημο.
Αμπέλι

36. Κάποτε στην Κόρινθο ζούσε μια κόρη η Ροδάνθη,
τόσο όμορφη όσο και έξυπνη ,με μια σοφία
σπάνια για την ηλικία της. Σ’ ένα συμπόσιο που
διοργάνωσε, οι φίλοι της μέθυσαν κι όταν εκείνη
απάντησε σε πείραγμα πως η σοφία δεν είναι
προνόμιο των ανδρών αναφερόμενη στην θεά
Αθηνά δηλ. γυναίκα θεά ονομάστηκε θεά της
σοφίας κι όχι κάποιος άνδρας θεός, οι πρώην
θαυμαστές της μετατράπηκαν σε εξαγριωμένο
όχλο, θεωρώντας τα λόγια της ως βλασφημία
Κυνήγησαν την Ροδάνθη κι εκείνη κατέφυγε στο
ναό της θεάς Αρτέμιδος, πιστεύοντας ότι θα
σεβαστούν τον ιερό χώρο. Αντίθετα, ήταν τόσο
μεθυσμένοι οι «φίλοι» της κι εκείνη γαντζώθηκε
στο άγαλμα της θεάς. Ο πρώτος που την άγγιξε
αμέσως έβγαλε κραυγές πόνου. Η θεά Άρτεμις,
λυπήθηκε την όμορφη κοπέλα και την
μεταμόρφωσε σ’ ένα φυτό με υπέροχο άρωμα
αλλά γεμάτο αγκάθια
Κατά έναν άλλο ελληνικό μύθο η τριανταφυλλιά
συνδέεται με την θεά Αφροδίτη ως δώρο των
άλλων θεών καλωσορίζοντάς την καθώς εκείνη
αναδυόταν από τη θάλασσα. Όμως κατά λάθος
πάτησε τ’ αγκάθια της, και το αίμα της έβαψε το
φυτό και η μέχρι τότε λευκή τριανταφυλλιά
έβγαζε πλέον κόκκινα τριαντάφυλλα. Σε άλλον
μύθο της (ελληνικής μυθολογίας) αναφέρεται ότι
το κόκκινο τριαντάφυλλο γεννήθηκε καθώς πολύ
αίμα έτρεξε από το σχισμένο πόδι
της ερωτευμένης με τον όμορφο Άδωνι
θεάς Αφροδίτης και πότισε τις ρίζες του φυτού
καθώς έτρεξε για να τον σώσει βαριά
πληγωμένο από το θεό Άρη μεταμορφωμένο σε
κάπρο.
Τριανταφυλλιά

37. Η γαριφαλιά έχει ιστορία μεγαλύτερη από 2.000
χρόνια και το όνομά της είναι λέξη με μεγάλη
ιστορία και πολυταξιδεμένη. Προέρχεται από το
αρχαίο καρυόφυλλον αλλά στα ελληνικά ήρθε
από τα ιταλικά, και συγκεκριμένα από το garofolo,
αποτελεί δηλαδή αντιδάνειο και γι' αυτό
γράφεται όπως προφέρεται (λέξη με άμεση ξενική
ετυμολογική προέλευση, αλλά απώτερη ελληνική
καταγωγή).
Ο μύθος λέει ότι όταν ο Δίας από ζήλια
αποφάσισε να έχει κι εκείνος ένα λουλούδι,
αντάξιο του κρίνου της γυναίκας του Ήρας, έριξε
κεραυνό και μέσα από την αστραπή και τον καπνό
φύτρωσε το μυρωδάτο γαρύφαλλο, γι’ αυτό πήρε
το όνομά του Δίανθος, δηλαδή άνθος του Δία.
• Από την ομορφιά του λουλουδιού και τους
συμβολισμούς του προέκυψαν τα
ονόματα Γαριφαλιά, Καρυοφύλλης, Γαρίφαλος,
Γαρουφαλιά, Γαρέφω, Καρυοφυλλιά . Γαρίφαλο
ονομάζεται και άλλο φυτό της ίδιας οικογένειας,
το οποίο χρησιμοποιείται ως μπαχαρικό, το
γνωστό μοσχοκάρφι. Εξ ου και η
Μοσχοκαρφένια για την ευωδιά της.
Σήμερα, το γαρίφαλο μπορεί να βρεθεί σε ένα
ευρύ φάσμα χρωμάτων και είναι πλούσιο σε
συμβολισμούς. Μα πάνω απ' όλα το κόκκινο
γαρίφαλο είναι σύμβολο και έμβλημα της
επανάστασης. Σύμβολο της ανυποχώρητης
μαχητικότητας και πάλης του λαού.
Γαρυφαλλιά

39. Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του
Άδωνη και της Αφροδίτης. Ο μύθος είναι πολύ γνωστός. Ενέπνευσε
μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο Οβίδιος και αρκετά αργότερα
ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ' αυτόν τον έρωτα. Σύμφωνα με το
μύθο ο Άδωνης βγήκε για κυνήγι στο δάσος.Εκεί όμως τον παραφύλαγε
ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της Αφροδίτης που ζήλευε τον
Άδωνη αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα μάτια του ωραίου νέου.
Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο, επιτέθηκε στον Άδωνη και τον
πλήγωσε θανάσιμα. Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του Άδωνη και
έσπευσε να τον βρει... Όμως ήταν πια αργά. Απαρηγόρητη η Αφροδίτη
πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και όπως
λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή .Από το μείγμα που έκαναν το
νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι. Μόνο που η ζωή
αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο. Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα
μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα ένα άλλο
ανεμοφύσημα παρασέρνει τα πέταλα μακριά. Έτσι το λουλούδι αυτό
ονομάστηκε ανεμώνη ή ανεμολούλουδο, επειδή ο άνεμος βοηθάει την
ανθοφορία του αλλά και την παρακμή του. Θα ήταν παράλειψη αν δεν
αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το όνομα Άδωνης το οποίο
μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες
Ανεμώνη ή ανεμολούλουδο

40. Ο πιο κατάλληλος τρόπος να
αποδώσει κανείς την ομορφιά του
λουλουδιού νάρκισσος είναι
αυτός ο αρχαιοελληνικός μύθος. Ο
Νάρκισσος ήταν ένας εξαιρετικά
όμορφος νέος. Η μητέρα του, του
είχε πει ότι θα παραμείνει έτσι σ΄
όλη του τη ζωή αν δεν δίνει
σημασία στην ομορφιά του. Ο
Νάρκισσος αποφάσισε να δει την
αντανάκλασή του στα νερά μιας
πηγής. Γοητεύτηκε τόσο από την
ομορφιά του πού έμεινε εκεί
ακίνητος θαυμάζοντας τον εαυτό
του μέχρι που μαράζωσε και
πέθανε στις όχθες της πηγής.
Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή,
νόμισε πως η αντανάκλαση του
ήταν η νύμφη που έμενε εκεί.
Πήδησε στο νερό για να την
πιάσει και πνίγηκε. Το λουλούδι
νάρκισσος φύτρωσε σε εκείνο το
σημείο.
Νάρκισσος ή μανουσάκι

41. Στην ελληνική μυθολογία, ο Όρχις ήταν
γιος μιας νύμφης και ενός σάτυρου.
Κατά την διάρκεια των εορτών προς τιμή
του Βάκχου, διέπραξε ιεροσυλία,
επιχειρώντας να βιάσει μια ιέρεια. Η
τιμωρία του ήταν να κατασπαραχθεί από
άγρια θηρία και να μεταμορφωθεί σε ένα
αδύνατο και σεμνό φυτό.
Ο Θεόφραστος ήταν ο πρώτος από τους
αρχαίους συγγραφείς που αναφέρθηκε
στις ορχιδέες. Ήταν αυτός που τους έδωσε
την ονομασία Όρχις επιστημονικά,
ορμώμενος από τον μύθο του Όρχι και
αντανακλώντας την ομοιότητά της
διπλοκόνδυλης ρίζας τους με τα ανδρικά
γεννητικά όργανα, αυτά που ήταν αιτία της
περιπέτειας του γέρου Όρχι. Οι αρχαίοι
Έλληνες πίστευαν ότι μπορούσαν να
ελέγξουν το φύλο των αγέννητων παιδιών
τους τρώγοντας κονδύλους ορχιδέας.
Αν ο πατέρας έτρωγε μεγάλους νεαρούς
κονδύλους το παιδί θα ήταν αρσενικό, αν η
μητέρα έτρωγε μικρούς κονδύλους το
παιδί θα γεννιόταν θηλυκό.
Ορχιδέα ή σαλέπι ή σερνικοβότανο

42. Υπάρχει ένα πρόσωπο το οποίο έχει συνδεθεί από
την αρχαιότητα με την μολόχα. Το πρόσωπο αυτό
είναι ο Κρητικός Επιμενίδης. Ο άνθρωπος αυτός
κινείται μεταξύ μύθου και ιστορίας και λέγεται πως
είχε κοιμηθεί για πενήντα χρόνια σε ένα σπήλαιο
στην Κρήτη. Όταν ξύπνησε βρέθηκε σε έναν
καινούργιο κόσμο. Για να μην διψά και για να μην
πεινά λοιπόν έτρωγε μόνον μολόχα και βολβούς ...
και έτσι η μολόχα έγινε το βότανο των μυστικιστών
και από τότε χρησιμοποιείται σε διάφορες
μυήσεις...
Λέγεται ακόμα ότι ήταν ιδιαίτερα αγαπητή στους
Πυθαγόρειους και επειδή τα άνθη της είναι
στραμμένα πάντα προς τον ουρανό θεωρήθηκε ιερό
βότανο.
Η Μολόχα είναι γνωστή και αγαπητή από το 700
π.Χ. Ο Πυθαγόρας και ο Πλάτωνας την επαίνεσαν.
Οι Ρωμαίοι την θεωρούσαν λιχουδιά στα τραπέζια
τους. Ο Κικέρων και ο Οράτιος αναφέρουν τις
ανακουφιστικές της ιδιότητες. Ο Πλίνιος μάλιστα
έλεγε ότι αν τρώμε μια χούφτα μολόχα τη μέρα δεν
θα μας βρει καμία αρρώστια. Ο Καρλομάγνος είχε
διατάξει να καλλιεργείται Μολόχα σ’ όλους τους
αυτοκρατορικούς κήπους. Οι φτωχοί Φελάχοι, που
τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας ζουν με
χόρτα, φτιάχνουν ένα νόστιμο φαγητό από Μολόχες
(βράζουν τις ρίζες και τις τηγανίζουν μαζί με
κρεμμύδια). Το 16ο αιώνα θεωρούσαν ότι
θεραπεύει τα πάντα, εξαιτίας της ήπιας καθαρτικής
δράσης της, που πιστευόταν ότι απαλλάσσει το
σώμα από τις αρρώστιες.
•
Μολόχα και αγριομολόχα

43. 7. Έργα μεγάλων ζωγράφων με θέμα τους κήπους και τα λουλούδια
ΒΙΝΣΕΝΤ ΒΑΝ ΓΚΟΓΚ , ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΑ
ΒΙΝΣΕΝΤ ΒΑΝ ΓΚΟΓΚ, ΑΝΑΜΝΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ
ΚΗΠΟ ΤΟΥ ΈΤΤΕΝ (ΚΥΡΙΕΣ ΤΗΣ ΑΡΛ)

44. ΒΙΝΣΕΝΤ ΒΑΝ ΓΚΟΓΚ,
ΣΤΑΡΟΧΩΡΑΦΟ ΜΕ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ ΒΙΝΣΕΝΤ ΒΑΝ ΓΚΟΓΚ, ΙΡΙΔΕΣ

45. ΓΚΟΓΚΕΝ, ΜΠΟΥΚΕΤΟ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ
ΚΛΙΜΤ, Η ΜΗΛΙΑ

46. ΡΕΜΠΡΑΝΤ, ΤΟΥΛΙΠΕΣ ΜΠΟΟΥΜΑΝ , ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ

47. ΒΑΖΟ ΜΕ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ, ΜΠΡΟΥΓΚΕΛ
ΜΟΝΕ, ΒΑΖΟ ΜΕ ΛΟΥΛΟΎΔΙΑ

48. ΜΟΝΕ, ΜΠΟΥΚΕΤΟ ΜΕ ΗΛΙΟΛΟΥΛΟΥΔΑ
ΒΙΝΣΕΝΤ ΒΑΝ ΓΚΟΓΚ, ΒΑΖΟ ΜΕ ΖΙΝΝΙΑ
ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ

49. ΕΝΤΓΚΑΡ ΝΤΕΓΚΑ, ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΒΑΖΟ
ΜΕ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ
ΒΑΝ ΓΚΟΓΚ, ΠΑΠΑΡΟΥΝΕΣ

50. ΜΟΝΕ, ΠΑΠΑΡΟΥΝΕΣ
ΓΚΟΓΚΕΝ, ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΓΑΤΕΣ

51. ΚΛΙΜΤ, ΚΗΠΟΣ ΜΕ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ
ΠΙΚΑΣΟ, ΧΕΡΙ ΜΕ
ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ
ΝΤΑΛΙ, ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟ
ΓΟΥΟΡΧΟΛ, ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ

52. 8. Αναζήτηση τραγουδιών σχετικών με φυτά και λουλούδια (ενδεικτικά)
ΙΤΙΑ
Ιτιά ιτιά λουλουδιασμένη
Σ᾿ όλο τον κόσμο ξακουσμένη.
Ιτιά ιτιά μέσα στο ρέμα
Ωρε σ᾿ αγαπώ δεν είναι ψέμα.
Ιτιά ιτιά μέσα στον κάμπο
Ωρε σ᾿ αγαπώ μα τι να κάνω.
Ωρε ποια είναι αυτή ἡ λεβεντιά
Ωρε που μας χορεύει την ιτιά.
Ωρε στη Ρούμελη και στο
Μοριά
Όλοι χορεύουν την ιτιά.
ΑΜΑΡΑΝΤΟΣ
Για δέστε τον αμάραντο, σε τι
βουνό φυτρώνει
Φυτρώνει μες στα δίστρατα,
στις πέτρες στα λιθάρια
Ποτέ του δεν ποτίζεται κι ούτε
δροσολογιέται
Τον τρων᾿ τα λάφια και
ψοφούν, τ᾿ αγρίμια και
μερεύουν
Κι όσες μανούλες το τρωγαν,
ποτέ παιδιά δεν κάνουν
Να το ᾿τρώγε κι η μάνα μου,
προτού να μ᾿ είχε κάνει
Σα μ’ έκανε τι μ᾿ ηθελε, σα μ᾿
έχει τι με θέλει.
•

53. Η ΛΕΜΟΝΙΑ
Σαράντα πέντε λεμονιές, στον
άμμο φυτεμένες
Νερό στη ρίζα τες πολύ, καμιά
λεμόν᾿ δεν κάνει
Και μια δική μου λεμονιά, στην
πέτρα φυτεμένη
Δίχως νερό στη ρίζα της, αυτή
λεμόνια κάνει
Και φούντωσε και κλάδωσε κι
απόλληκε κλωνάρια
Κι όλον τον κόσμο σκέπασε κι
μου ᾿κάψε τον κάμο
Μαργαρίτα Μαγιοπούλα
Είχα φυτέψει μια πορτοκαλιά
που την εζήλευε όλη η
γειτονιά
Που την εζήλευε όλη η
γειτονιά
είχα φυτέψει μια πορτοκαλιά
Αχ, Μαργαρίτα Μαγιοπούλα
Αχ, Μαργαρίτα Μαγιοπούλα
Αχ, Μαργαρίτα μάγισσα
Πρωί-πρωί την πότιζα φιλιά
το δειλινό την πήραν τα
πουλιά
Το δειλινό την πήραν τα
πουλιά
πρωί-πρωί την πότιζα φιλιά

54. ΓΕΙΑ ΣΟΥ, ΚΥΡΙΕ ΜΕΝΕΞΕ
Δύο συ και τρία γω
Πράσινο πεντόβολο
μπαίνω μέσα στον μπαξέ,
γεια σου κύριε Μενεξέ!
Σιντριβάνι και νερό
και χαμένο μου όνειρο.
Χοπ αν κάνω δεξιά
πέφτω πάνω στη ροδιά.
Χοπ αν κάνω αριστερά
πάνω στη βατομουριά.
Το 'να χέρι μου κρατεί
μέλισσα θεόρατη
τ' άλλο στον αέρα πιάνει
πεταλούδα που δαγκάνει.
Δύο συ και τρία γω
πράσινο πεντόβολο
μπαίνω μέσα στον μπαξέ,
γεια σου κύριε Μενεξέ!
ΚΟΚΚΙΝΟ ΓΑΡΥΦΑΛΛΟ
Για να με γνωρίσεις μες στο πλήθος
φόρεσα γαρύφαλλο στο στήθος
από μια γιορτή που μόλις τέλειωσε
μια γιορτή που δίστασες να πας
Κόκκινο γαρύφαλλο, κόκκινο
γαρύφαλλο
πάνω στο πουκάμισο στο μέρος της
καρδιάς
Κόκκινο γαρύφαλλο, κόκκινο
γαρύφαλλο
πάρ' το από το στήθος μου, ελπίδες
να κρατάς
Ρώτησα χαμένη μες στο πλήθος
ποιος φοράει γαρύφαλλο στο στήθος
κι ήρθα να το πάρω με τα χέρια μου
είναι αυτά τα χέρια που αγαπάς
Κόκκινο γαρύφαλλο, κόκκινο
γαρύφαλλο
πάνω στο πουκάμισο, στο μέρος της
καρδιάς
Κόκκινο γαρύφαλλο, κόκκινο
γαρύφαλλο,
πάρ' το από το στήθος μου, ελπίδες
να κρατάς

55. ΜΑΝΟΥΣΑΚΙΑ
Εμένα η μάμα μ' έστειλε να μάσω
μανουσάκια.
Μανουσάκια, μανουσάκια,
μόσχος και γαρυφαλάκια.
Στην αγορά τα πούλησα και πήρα δυο
τσαπράκια.
Μανουσάκια, μανουσάκια,
νόστιμα μου κοριτσάκια,
μανουσάκια, μανουσάκια,
έμορφα μου κοριτσάκια.
Σαν τι τον έχεις τον παπά και κάθεσαι κοντά
του;
Μανουσάκια, μανουσάκια, μόσχος και
γαρυφαλάκια.
Τον έχει η μάνα μ' αδελφό κι εγώ τον έχω
μπάρμπα.
Μανουσάκια, μανουσάκια, νόστιμα μου
κοριτσάκια,
μανουσάκια, μανουσάκια,
έμορφα μου κοριτσάκια.
ΜΥΡΤΙΑ
Είχα μια θάλασσα στο νου
κι ένα περβόλι, περιβόλι τ' ουρανού.
Την ώρα π' άνοιγα πανιά
για την απάνω γειτονιά.
Στα παραθύρια τα πλατιά
χαμογελούσε μια μυρτιά.
Κουράστηκα να περπατώ
και τη ρωτώ και τη ρωτώ.
Πες μου, μυρτιά, να σε χαρώ:
Πού θα βρω χώμα, θα βρω χώμα και νερό
να ξαναχτίσω μια φωλιά
για της αγάπης τα πουλιά;
Στα παραθύρια τα πλατιά
είδα και δάκρυσε η μυρτιά.
Την ώρα π' άνοιγα πανιά
για την απάνω γειτονιά.

56. 9. Αναζήτηση παροιμιών για φυτά και λουλούδια
Είναι παλικάρι της φακής. (θρασύδειλος)
Η κοπριά και το νερό, κάνουν το λάχανο γερό
Η προσταγή σου λάχανα κι ο ορισμός σου αγγούρια…
(ασήμαντος)
Κάθεται πάνω στ’ αγκάθια. (ανήσυχος)
Καιρός φέρνει τα λάχανα, καιρός τα παραπούλια.
Κάλλιο λάχανα ή ρίγανη με ειρήνη, παρά μπακλαβά με
γκρίνια.
Κάλλιο λάχανα με γλύκα, παρά ζάχαρη με πίκρα.
Κάλλιο λάχανα μ’ αγάπη, παρά κρέας με καβγάδες.
Κάποιο λάκκο έχει η φάβα… (παγίδα)
Κατά τα λάχανα και η καζάνα. (όμοιοι)
Κολοκύθια με τη ρίγανη … ή Αυτά που λες είναι κολοκύθια.
Κολοκύθια στο πάτερο… (σαχλαμάρες)
Κουκί ήταν κι έσκασε…
Κουκιά έσπειρες; Κουκιά θα θερίσεις… (Οι συνέπειες των
πράξεών μας)
Κουκιά έφαγες; Κουκιά μαρτυράς.
Μετρημένα κουκιά… (λίγα)
Μου ’γινε κολλιτσίδα…
Μ’ άφησε σαν την καλαμιά στον κάμπο. (μόνο/η)
Όποιος έχει πολύ πιπέρι (ή βούτυρο), βάζει και στα λάχανα
Πιάστηκε στα πράσα. (επ’ αυτοφώρω)
Σκόρδα στα μάτια σου… (μάτιασμα)
Σκόρδο και νερό, κάνουν τον άνθρωπο γερό.
Σπάρτο με σπάρτο, βούρλο με βούρλο… (συναναστροφές)
Τα βρωμισμένα λάχανα, κακή σαλάτα κάνουν… (σκάρτα
υλικά)
Χώνεται (εμφανίζεται) παντού σαν μαϊντανός.
Αγάλι αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι.
Άλλος τρώει τα σύκα και άλλος το πληρώνει.
Βάλε ελιά για τα παιδιά σου και μηλιά για την κοιλιά
σου.
Δυο καρπούζια σε μια μασχάλη δε χωράνε.
Είναι και αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια.
Ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα.
Σιένται οι κολοκύθες σιένται και οι βελόνες.
Το μήλο κάτω από τη μηλιά θα πέσει.
Ο πλάτανος θέλει νερό κι η λεύκα θέλει αέρα.
Το αμπέλι θέλει αμπελουργό και το καράβι ναύτες
Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα
κουδούνια
Μήνας που δεν έχει ρο, ρίξε στο κρασί νερό
Χορτοθέρη Αλωνιστή , ρόγα - ρόγα γυαλιστή
Όποιος έχει αμπέλι, ας βρει δραγάτη
Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά
Ξεφόρτωσε τη την ελιά, να σε φορτώσει λάδι
Στην γειτονιά τριαντάφυλλο και μες το σπίτι αγκάθι .
Σε πήρα για τριαντάφυλλο κι εσύ βγήκες τσουκνίδα
Βασιλικός κι αν μαραθεί τη μυρωδιά την έχει .
Για χάρη του βασιλικού , ποτίζεται και η γλάστρα .

57. 10. Επίσκεψη και παρακολούθηση προγράμματος στο ΚΠΕ Κρεστένων
Παιχνίδια συνεργασίας και εμπιστοσύνης

58. Στο εργαστήριο – Παρασκευή σαπουνιού
Πληροφόρηση για
Το κόστος των
προιόντων

59. 11. Πασχαλινό bazar

60. Αγόρια και κορίτσια επί το έργον!!!

61. 12. Εκπαιδευτική επίσκεψη σε Ξάνθη, Καβάλα και Κομοτηνή
Εικόνες από τη διαδρομή μας

65. Μια στάση στη Θεσσαλονίκη για φαγητό

66. Μια μικρή ανάσα δροσιάς στη σκιά ενός δένδρου!
Και μια εικόνα από τα παλιά!
Ο παγωτατζής διαλαλεί το δροσερό
παγωτό του.

67. Ξάνθη-Μια πολυπολιτισμική πόλη
Μια άποψη της πόλης- Η Παλιά πόλη
Η Πλατεία με το
ρολόι-σήμα κατατεθέν
της Ξάνθης

68. Από την επίσκεψή μας στα Πομακοχώρια-Εχίνος
Το τζαμί που παρακολουθήσαμε
ξυπόλητοι την προσευχή τους
Η δημοτική βιβλιοθήκη του Εχίνου
Βίντεο με τη φωνή
του Ιμάμη

69. ΞΑΝΘΗ
Το ξενοδοχείο, δίπλα στον ποταμό
Κόσσυνθο με ένα σωζόμενο τόξο στη
γέφυρα, από
τα τρία που είχε αρχικά.

70. Η φύση δίπλα στο ξενοδοχείο μας!!!

71. Επίσκεψη στην Κομοτηνή
Και μετά τον εξαντλητικό
ποδαρόδρομο μια στάση
για φαγητό…..

72. Μια άποψη της πόλης
Της Κομοτηνής
Ένα από τα παραδοσιακά
οικήματα με τα φουρούσια

73. Επίσκεψη στο Μουσείο Παιδείας
Κομοτηνής (πρώην δημοτικό σχολείο και
αργότερα νηπιαγωγείο)
Λίγα λόγια για την περιοχή από τον κ.
Σιγούρο
Υπεύθυνο Σχολικών Δραστηριοτήτων
Α/θμιας Εκπ/σης Κομοτηνής

74. Από τα εκθέματα του ΜουσείουΗ αίθουσα της βιβλιοθήκης
Παραδοσιακές στολές της περιοχής
Παλιές φωτογραφίες με μαθητές του σχολείου
σε παλιότερες εποχές

75. Βιβλία μιας άλλης εποχής
Πίνακας με ρήματα
και ουσιαστικά-
Παλιά θρανία
Σκεύη συσσυτίου

76. • ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
• ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΊΑΣ
• Κατά την επίσκεψή σας στο μουσείο γνωρίσατε
αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν για τη διδασκαλία
μαθημάτων. Να αναφέρετε σε ποια μαθήματα
αντιστοιχούσαν .
• ………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………..
• Ποια κυρίως αντικείμενα χρησιμοποιούσαν για γράψιμο
οι μαθητές σε παλιότερες εποχές; Από τι έχουν
αντικατασταθεί σήμερα;
• ………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………..
• Σε τι χρησιμοποιούνταν διάφορα σκεύη που είδατε στο
μουσείο; Τι συμπεραίνετε για τη ζωή των μαθητών στα
παλιότερα χρόνια;
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………
• Ποιο ήταν το χαρακτηριστικό των μαθητών/τριών της
εποχής εκείνης;
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
……………………………
• Από τα εκθέματα του μουσείου μπορείτε να
περιγράψετε με λίγα λόγια το εκπαιδευτικό σύστημα
και το ρόλο του δασκάλου;
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
………………………………….
• Είδατε ότι η σχολική ενδυμασία ήταν όμοια για
όλους τους μαθητές (αγόρια/κορίτσια). Πιστεύετε ότι
η όμοια σχολική ενδυμασία σήμαινε κατάργηση των
οικονομικών και κοινωνικών διαφορών;
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
……………………………………………………………

77. Επίσκεψη στο δάσος της Νυμφαίας
Μία στάση για αναψυκτικά στο
Τουριστικό Περίπτερο Νυμφαίας

78. Στο δρόμο προς το
Δάσος της
Νυμφαίας
Η πεδιάδα της
Κομοτηνής από το
δάσος της
Νυμφαίας

79. • ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΊΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗ
• Σε ποιο νομό και σε ποια περιφέρεια ανήκει η
Κομοτηνή;…………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………….
• Ποιο ήταν το βυζαντινό όνομα της Κομοτηνής και πότε
καθιερώθηκε το σημερινό της όνομα;
……………………………………………………………………...............................
...............................
• …………………………………………………………………………………………………
…………………………………………
• Η Κομοτηνή είναι μια πόλη πολυπολιτισμική. Από ποιες
πληθυσμιακές ομάδες αποτελείται;
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………
• Στους πρόποδες ποιας οροσειράς είναι χτισμένη η Κομοτηνή;
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………
• Για ποια προιόντα της φημίζεται η Κομοτηνή;
•
………………………………………………………………………............................
..........................................
• …………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………
• Αναφέρετε μερικά από τα μουσεία που υπάρχουν στην πόλη
της Κομοτηνής
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………
• …………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………..
• Με ποιο πληθυσμιακό στοιχείο της Κομοτηνής σχετίζεται το
μουσείο καλαθοπλεκτικής και ποια είναι τα εκθέματα του
συγκεκριμένου μουσείου;
• …………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………..
• Ποιες πληροφορίες αντλούμε από τα εκθέματα του μουσείου;
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………
• …………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………….....
• Ποιο είναι το δένδρο που κυριαρχεί στο δάσος της Νυμφαίας ;
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………
• Τι σας έκανε περισσότερο εντύπωση από την επίσκεψή σας
στην πόλη της Κομοτηνής;
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………..

80. Επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο των
Αβδήρων. Δυστυχώς το Μουσείο ήταν κλειστό!!

81. Προς το Πόρτο-Λάγος και τη λίμνη Βιστωνίδα

82. Επίσκεψη στο Πόρτο-Λάγος κα τη λίμνη
Βιστωνίδα
Προς το μετόχι το Αγίου Νικολάου

83. Μετά το προσκύνημα στο ναό, λίγη
ξεκούραση, κρύο νερό και κουλουράκι

84. Μια άποψη της λίμνης Βιστωνίδας με δυο καμαρωτούς αργυροτσικνιάδες και έναν κάβουρα στο
βυθό

85. ΥΓΡΌΤΟΠΟΙ ΛΙΜΝΗ ΒΙΣΤΩΝΙΔΑ-ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΠΟΡΤΟ ΛΑΓΟΣ
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΊΑΣ
Τι είναι οι υγρότοποι;
…………………………………………………………………………………….…………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
Ανάφερε μερικούς ελληνικούς υγροτόπους.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
Τι είναι και που βρίσκεται το Πόρτο Λάγος;
..………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………….
Τι είναι η Βιστωνίδα και πώς προστατεύεται;
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………….
Τι νερό έχει η Βιστωνίδα και γιατί;
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
Αναφέρετε μερικά είδη πουλιών που συναντήσατε στον υγρότοπο της
Βιστωνίδας.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
` Γιατί τα πουλιά επιλέγουν τους υγροτόπους ως τόπους διαμονής ή
διαχείμασης;
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
Παρατηρήστε την περιοχή γύρω σας. Γράψτε:
α) είδη χλωρίδας που γνωρίζετε
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
β) είδη πανίδας
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
γ) αξίες της λίμνης ως υγροτοπικού συστήματος
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
………….
δ) 2-3 ανθρώπινες επεμβάσεις που σας αρέσουν………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………..…………………………………………………………….
ε) 2-3 ανθρώπινες επεμβάσεις που σας προκαλούν προβληματισμό
….………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………

86. Επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων

89. Μια μικρή χελώνα μέσα στο χώρο
Μια παπαρούνα ανάμεσα στα βράχια
Και μια κληματαριά στο δρόμο προς το
μουσείο

90. Στο δρόμο προς το μουσείο Το μουσείο Φιλίππων
Αίθουσα παλαιολιθικής
εποχής

91. Αίθουσα κλασσικών χρόνων

92. Αίθουσα ρωμαικών χρόνων

93. Αίθουσα βυζαντινών χρόνων

94. Επίσκεψη στην πόλη της Καβάλας

95. Οι περίφημες καμάρες της Καβάλας

96. Από την επίσκεψη στο μουσείο καπνού Καβάλας, το μοναδικό θεματικό Μουσείο Καπνού σε
όλη την Ευρώπη.

97. Από τα εκθέματα του μουσείου