1. АНАЛИЗЫН КОНДУКТОМЕТРИЙН АРГА
Электролит уусамлын цахилгаан дамжуулах чанар. Электролитын усан
уусмалын физик-химийн чухал шинж чанарын нэг нь түүний цахилгаан дамжуулах чадвар
юм. Уусмалын цахилгаан дамжуулах чадвар нь электролит ба уусгагчийн төрх байдал
концентраци ионы хөдөлгөөний хурд зэрэг бусад хүчин зүйлээс хамаарна. Электролит
уусмал дундуур нэвтэоч байгаа гүйдлийн хүч нь гаднаас өгч байгаа потенциал
электродуудын хооронд байгаа уусмалын эсэргүүцлээр тодорхойлогдоно. Энэ харьцаа нь
Омын хуулиар илэрхийлэгдэнэ.
Р-гүйдлийн хүч : ү-потенциалын ялгаа: Я-эсэргүүцэл ом Эсэргүүцэл нь
дамжуулагчийн урт ба хөндлөн огтлолоос хамаарна. Хувийн эсэргүүцлийн
урвуу хэмжигдэхүүнийг хувийн цахилгаан дамжуулах чанар гэнэ. Электролитын
уусамлын хувийн ц.д.ч нь түүний концентрацийн тодорхой хязгаар хүртэл
өсөх ба концентраци цаашид ихсэхэд буурдаг. Электролитийн уусмалын ц.д:ч
нь уг электролитын диссоциацтай холбоотой учраас түүнийг тодорхойлоход
эквивалент ц.д.ч-ыг хэргэлдэг. Нэг мл уусмал дахь электролитийн грамм -
эквивалент тоонд харьцуулсан хувийн ц.д.ч –ыг эквивалент ц.д:ч гэнэ. Уусмалын
концинтраци багасхад эквивалент ц.д.ч ихсэх бөгөөд с-о үед хязгаарын дээд
утгадаа хүрнэ. Үүнийг хязгааргүй шингэрүүлсэн үеийн эквивалент ц.д.ч гэнэ. Энэ
хэмжигдэхүүн нь электролитийн төрх байдал температураас хамаарсан тухайн
электролитод тогтмол хэмжигдэхүүн юм. Потенциолйн градиентийн үедэх катион ба
анионы хөдөлгөөний хурд: Фарадейн тоо α- диссоциацийн зэрэг буюу
гэсэн үржвэрийг катион болон анионы хөдлөх чадвар гэнэ. Электролитийн ц.д.ч
нь нийлбэрийн аддитив чанартай юм.
Кондуктометрийн титрлэлт , түүний үндсэн зарчим
Электролитийн хувийн ба эквивалент ц.д.ч уусмалын концентрацаас хамаарах
нь ихэнх электролитэд дараахи эмперик тэгшитгэлээр илэрхийлэгддэгийг
Кольрауш квадрат язгуурын хууль тогтоожээ. Кондуктометрийн дам аргын нэг
төрөл болох кондуктометрийн титрлэлтийн арга практикт нилээд их
хэрэглэгдэж байна. Энэ арга нь ц.д.ч -аар титрлэлтийн үе дэх эквивалент цэгийг
олж концентраци ба уусмал дахь бодисын хэмжээг тодорхойлно. Электролитийн
хоѐор уусмалыг холиход тэдгээрийн хооронд явагдаж байгаа химийн урвалын
дүнд уусмалын ионы найрлага концентраци өөрчилөгдөнө. Анхны уусмал ба
бүтээггдэхүүний ц.д.ч илэрхий ялгаатай бол уг ялгаагаар цэгийг тодорхойлж
болно.

2. Кондуктометрийн титрлэлтийн үндсэн тохиолдлууд
Титрлэлтийн явцад уусмалын найрлага хувирснаас болж электролитын уусмалын
ц.д.ч өөрчлөгддөг. Ионууудын хөдлөх чадварын хэмжигдэхүүн нь тэдгээрийн
онцлог шинж чанарт хамаарагддаг. Хүчлийг сууриар титрлэлэхэд устөрөгчийн
ион Н гидроксидын ион ОН-тай нэгдэж дииссоциацид муу ордог нгэдэл усыг
үүсгэнэ. Энэ тохиолдолд хөдлөх чадвар ихтэй ион хөдлөх чадвар багатай
ионоор солигдоно. Хүчлийг титрлэж байгаа үед нэг ерөнхий зарчимыг харгалзана.
Хүчил хэдий чинээ диссоциацлагдвал кондуктометрийн титрлэлтийн муруй дээрх
эквивалент цэгт ц.д.ч –ын минимум утга төдий чинээ ойрхон харгалзана.
Хүчил шүлтийн титрлэлтийн зарим тохиолдол
Хүчтэй хүчлийг хүчтэй шүлтээр эсвэл эсрэг титрлэхэд: Н ион ОН-тай
нэгдэж усны молекул үүсгэн түүний оронд хөдлөх чадвар багатай К буюу
ион уусмал тодорч гарч ирнэ. Ингэснээр шүлтийг нэмж байгаа хэмжээгээр
уусмалын ц.д.ч ээквивалент цэг хүртэл буурна.
Сул хүчлийг хүчтэй сууриар эсвэл сул суурийг хүчтэй хүчлээр титрлэхэд : Дод
хамаарал илрэхгүй б маягийн дүрстэй муруй үүснэ. Титрлэлтийн явцад хүчтэй
суурь сул хүчлийн давс үүссэнээр эхлээд ц.д.ч аажим буурах боловч шүлт
нэмж байгаа хэмжээгээр өсч эхлэн хүчтэй суурь – сул хүчлийн давс үүснэ.
Хүчил хэдий чинээ ионжиж байна саармагжих урвалын муруй нь хүчтэй
хүчлийн саармагжих муруйд дөхөж очдог. Практикт сул электролитийн нилээд
концинтрацитай уусмалаар титрлэхийг аль болох эрмэлзэх хэрэгтэй.
Сул хүчлийг сул сууриар титрлэхэд : Уусмалын ц.д.ч өсөх ба эквивалент цэгийн
дараа өөрчлөгдөхгүй догтмол болно. Энэ нь сул суурийн илүүдэл ц.д.ч –ыг
маш бага өөрчилдөг явдалтай хобоотой юм. Энэ тохиолдолд эквивалент цэгийг
титрлэлтийн муруй дээрх шулуун шугмуудын огтлолцлоор олно.
Кондуктометрийн титрлэлтэнд муу уусдаг нэгдэл үүсэх урвалыг: Нэг бодисын
уусмалыг нөгөө нэг ууссан бодисын уусмалаар титрлэхэд тундас үүсгэх
замаар явагдаж байгаа урвалын титрлэлт энд хамаарагдана. Титрлэлтийн үе дэх
огцом үсрэлт хэр их байх тутам ц.д.ч мэдрэмтгий болж эквивалент цэгийг ү
төдий чинээ нарийн тодорхойлж болно.
Тундас үүсэх үеийн кондуктометрийн титрлэлтийг : глаогенид роданид сульфат
корбанат гидрокорбанат ионыг тодорхойлоход хэрэглэж болно. Тундасжих
урвалыг ашиглах боломж ба эквивалент цэгийн тодорхойлогдох нарийвчлал нь
А. Титрлэлтийн муруйн нугралтын өнцгийн хэмжээ

3. Б. Тундасны уусах чанараас
В Тундасны найрлагаас
Г. Тундасны цэвэр хэсгээс
Д. Тундасны үүсэх хурд зэрэгээс хамаарна.
Тундасны уусах чанар нь уусмалын ц.д.ч –ыг ихсгэдэг. Титрлэлтийн процесст
үүссэн тундас тогтмол найрлагтай байвал зохино. Цэвэр тундас нь сулруулсан
уусмалыг титрлэх мөн титрантыг бага багаар нэмэх хутгах сэгсрэх үйл
ажиллагааг сайн явуулсан тохиолдолд үүснэ.
Кондуктометрийн титрлэлтэнд : Исэлдэх ангижрах урвалыг Н ба ОН -ийн
оролцоотой маш сул хүчиллэг буюу шүлтлэг уусмалд явагдаж байгаа зөвхөн
тийм тохиолдолд хэрэглэнэ. Хүчтэй хүчллэг ба шүлтлэг орчны дээрхи урвалыг
ашиглаж тодорхойлолт хийх нь тэдгээр хүчил шүлтийн ц.д.ч ихээс
шалтгаалан хүндрэлтэй болдог.
Хронокондуктометрийн арга: Энэ нь кондуктометрийн титрлэлтийн нэг хэлбэр
юм . Энэ аргад өгөгдсөн концент рацитай титрантын уусмалыг брютекээс
тодориойлж байгаа бодис бүхний уусмалтай савруу тогтмол хурдтайгаар
дусаана. Урвалд ыхугцаанд шууд хамааралтай. Титрлэлтийн дүнд муруй үүсэх ба
үүнийг хронометрийн титрлэлтийн муруй гэнэ. Судалж байгаа ба стандарт
уусмалын хронометрийн титрлэлтийн өгөгдсөн үр дүнг жишиж харьцуулах дээр
тооцоо нь үндэслэгдэнэ. Титрлэлтийн муруйн автомат бичлэгийн дүнд уусмалын
цахилгаан дамжуулалтын шугман биш өөрчлөлтийг даган явагдаж байгаа
урвалуудыг ялангуяа тоо хэмжээний хувьд бүрэн явагддагүй урвалыг хэрэглэх
боломжийг өргөтгөнө.
Өндөр давтамжийн кондуктометрийн арга.
Энгийн кондуктометрийн арга нь цахилгаан оронд ионуудын шилжих хөдөлгөөн
дээр тулгуурлах ба ц.д.ч –ыг хэмжихийн тулд электродуудыг уусмалд шууд
дүрнэ. Өндөр давтамжмйн кондуктометрийн арга нь судалж байгаа суусмал
электродын гадаргуутай шүргэлцдэгүйгээр ялгагдана. Энэ арга нь хэд хэдэн
мегагерц давтамжтай хувьсах гүйдлийг ашиглана. Иим давтамжийн үед уусмал
дотор молекулын ба байршилын туйлшрал үүсэх бөгөөд цахилгаан орны
үйлчлэлээр ямар нэг молекулын электрон нэмэх цэнэгтэй электтродруу цөм нь
сөрөг цэнэгтэй элеътродруу тус тус татагдана. Энэ үзэгдлийг молекулын буюу
деформацийн туйлшрал гэнэ. Мөн туйлт молекулууд цахилгаан орон дотор
түүний чиглэл дагуу байрлах эрмэлзлэл бүхий байршлын туйлшралыг үүсгэнэ.
Өндөр давтамжийн титрлэлтийн төхөөрөмж нь ердийн нам давтамжийн

4. кондуктометрийнхээс олон зүйлээр ялгагдана.. Иинхүү өндөр давтамжийн
кондуктометр нь судалж байгаа уусмал электродтой шүргэлцдэггүйгээр энгийн
кондуктометрийн титрлэлтээс ялгагдана. Гүйдлийн хүч ба хүчдлийн хамаарал нь
электродуудын дунд байрласан химийн бүх системүүдийн цахилгаан химийн шинж
чанараар тодорхойлогддог. Идэвхитэй дамжуулалтыг тодорхойлох үндсэн фактор
нь уусмал дахь потенциалын градиентаар үүсч байгаа өгөгдсөн ионы шилжилт
юм . Реактив дамжуулалт нь молекул дахь атомын туйлшрал шилжилтийн
туйлшрал ба гадны цахилгаан орны нөлөөгөөр туйлт молекулын эмх замбараатай
байрлал байрлалын туйлшрал тодорхойлогдоно. ӨДК-ийн үед эквивалент
зарцууулагдсан урвалын эзэлхүүний хоорондох хамаарлын графикаар
тодорхойлогдоно. ӨДК-ийн аргыг хүчил -шүлтийн түүний дотор хүчлийн хоьцыг
титрлэхэд ба муу уусдаг нэгдэл болон комплекс үүсэх урвалыг ашиглаж
титрлэлт явуулахад хэрэглэж болно.
Туршилтын хэсэг
V - 1 гр-экв электролитийг агуулж байгаа уусмалын эзэлхүүний тоо буюу шингэрүүлэлт
1000/с, см3/г - экв. Эквивалент ц.д.ч-ын нэгж: ом-1 см2 г-экв-1.

5. 1-р зураг. Хувийн (а) ба эквивалент (б| ц.д.ч ба концентрацийн хамаарал Эквивалент
ц.д.ч-аас гадна ууссан бодисын молийн тоогоор илэрхийлэгдэх молийн ц.д.ч-ыг зарим
тохиолдолд хэрэглэдэг. I - I валенттай электролитийн молийн ба эквивалент ц.д.ч тэнцүү
болно. Н2S04, СаСl2 маягийн элекролитийн = 2λ,АlСl3 мэтийнх = З λ юм. Уусмалын
концентраци багасахад эквивалент ц.д.ч ихсэх бөгөөд с 0 үед хязгаарын дээд утгадаа /1-
р зураг б/ хүрнэ. Үүнийг хязгааргүй шингэрүүлсэн үеийн эквивалент ц.д.ч гэнэ. Энэ
хэмжигдэхүүн нь электролитийн төрх байдал, температураас хамаарсан тухайн
элекгролитод тогтмол хэмжигдүүн юм.
2-р зураг. Кондуктометрийн
титрлэлтийн муруй.

6. UA+ > UC+ тул уусмалын ц.д.ч титрлэлтийн явцад буурч эквивалент цэгийн дараа уусмалд
С+ ба Д ионы илүүдэл бий болсноор ц.д.ч-ийн хэмжээ өсч байна. Титрлэлийн явцад
уусмалын найрлагын өөрчлөлтөөс болж электролитын уусмалын ц.д.ч-ын өөрчлөлт
болдог. Үүнд эквивалент цэг хүртэл А+ ба С+-ийн хөдлөх чадвараас хамаарч ц.д.ч-ын
өөрчлөлтийн янз бүрийн чанар ажиглагдана. Ионы хөдлөх чадварын хэмжээ нь ионы
хувийн шинж юм. Шинжилгээний үр дүнг нарийвчлал ихтэй болгохын тулд титрпэх үед
уусмалын эзэлхүүнийг аль болохоор тогтмол барьж байх хэрэгтэй. Үүний тулд титрантын
концентраци нь титрлэгдэж тодорхойлж байгаа уусмалын концентрацаас олон дахин их
байвал зохино.