Morfologi

1. Saharuddin Abdullah
SMK Sijangkang Jaya

2. Kemahiran Berbahasa
Laluan Morfologi

3. Membina ayat
 6 markah diperuntukkan untuk bahagian ini.
– 2. Bentuk kata yang disediakan untuk membina ayat ada 2 jenis, iaitu ;
• a. Kata tunggal
• b. Pasangan kata
– Terdapat 3-6 patah perkataan/pasangan kata akan dikemukakan.
– Terdapat 12 jenis soalan membina ayat.
3

4. a. Membina ayat daripada kata ganda
 Ada 5 jenis kata ganda
 Kata ganda seluruh
 Kata ganda semua
 Kata ganda separa
 Kata ganda berima/bersajak
 Kata ganda berimbuhan
 Contoh :
 Ayah dan ibu sibuk melayan tetamu yang baru sampai dari kampung.
 Keadaan di pasar raya itu menjadi kelam-kabut apabila berlaku satu letupan.
 Kakak mengambil masa yang agak lama untuk memakai kanta sesentuh itu.
4

5. b. Membina ayat daripada kata yang
hampir sama makna.
 menggoreng  merebus
 memanggang  menanak
 menjerang  mengukus
Contoh ayat :
 Ibu merebus ketupat untuk dijadikan hidangan di hari raya.
 Izzah ditugaskan untuk menanak nasi dalam perkhemahan itu.
 Puan Khasnah mengukus pulut untuk dimakan dengan durian.
 Kami menjerang air menggunakan cerek yang baru dibeli.
 Abang memanggang ayam di halaman rumah bersama dengan kakak.
 Pak Lang menggoreng beberapa ekor ikan untuk dibawa berkelah.
5

6. Membina ayat daripada kata dasar dan
kata terbitan
 hati  perhatian
 berhati-hati  pemerhatian
 memperhatikan  pemerhati
 Hati lembu itu dijual dengan harga RM25.00 sekilogram.
 Orang diminta berhati-hati apabila melalui lorong itu.
 Guru disiplin sedang memperhatikan gerak-geri sekumpulan pelajar yang
berada dibelakang kantin.
 Pelajar itu memberi perhatian terhadap ceramah yang disampaikan oleh
Ketua Polis Balai.
 Pemerhatian yang rapi perlu diberi terhadap pesakit kronik itu.
 Pemerhati politik menjangkakan pilihanraya akan diadakan pada tahun ini
6

7. Membina ayat daripada kata dasar dan
kata ganda seluruh
tua – tua-tua
jarang – jarang-jarang
angkut – angkut-angkut
Contoh ayat:
Pekerja itu memetik semua buah yang sudah tua.
Orang tua-tua tidak dibenarkan mengunjungi pusat hiburan itu.
Pakaian jarang tidak manis dipakai oleh golongan wanita Melayu.
Sejak kejadian itu, saya lihat Aminah jarang-jarang keluar rumah.
Semua perabot itu saya telah angkut ke raung tamu.
Sarang angkut-angkut itu telah dibuang oleh ayah petang semalam.
7

8. Membina ayat daripada kata hommograf
(kata sama ejaan tapi lain sebutan)
 selak – selak
 sepak – sepak
 rendang – rendang
 Selak di pintu rumah saya telah dikopak oleh pencuri.
 “Selak helaian buku itu satu persatu untuk mencari ayat yang saya tulis di
papan putih ini,” arah cikgu Abel kepada pelajarnya.
 “Sila sepak bola itu ke arah adik kamu,” pinta ayah kepada abang.
 “Tergamak kamu sepak muka adik kamu,” marah ayah pada kakak.
 Pohon rendang di tepi jalan itu dijadikan tempat berteduh kami.
 Pelajar 5 Sains 1 membawa rendang ayam ke majlis jamuan hari raya.
8

9. Membina ayat daripada kata terbitan
 membawa – pembawaan
 menentang – penentangan
 membakar - pembakaran
 Bas itu membawa 40 orang pelajar mengikuti rombongan sekolah.
 “Kamu muntah-muntah ni sebab pembawaan budak,” kata ibu pada kakak.
 Sekolah Sijangkang akan menentang pasukan Sekolah Jenjarom dalam
perlawanan akhir pertandingan bola sepak.
 Penentangan Orang Melayu terhadap Gagasan Malayan Union
menyebabkan pihak Inggeris terpaksa mengalah.
 Pak Kamal membakar sampah di belakang rumah.
 Pembakaran sampah secara terbuka dilarang oleh pihak berkuasa.
9

10. Membina ayat daripada kata majmuk dan
kata ganda seluruh
 panas terik – panas-panas
 tinggi lampai – tinggi-tinggi
 pahit maung – pahit pahit
 Contoh ayat.
 “Sedap sekali pisang goreng ini bila dimakan panas-panas,” kata Faiz.
 Dia dijemur di bawah panas terik matahari kerana merokok di sekolah.
 Pramugara yang tinggi lampai itu ditemui mati di rumah sewanya.
 Lompat tinggi-tinggi supaya kamu boleh mengambil buah mempelam itu.
 Segala pahit manis sepanjang perjalanan hidupnya akan dibukukan.
 Ubat yang saya makan tadi pahit-pahit belaka.
10

11. Membina ayat daripada kata dasar dan
kata ganda berimbuhan
 tendang – tendang–menendang
 malam – semalam-malaman
 patah – mematah-matahkan
 Contoh ayat.
 “Janganlah tendang barang-barang tu,” marah ayah pada adik.
 Kejadian tendang-menendang itu telah mencetuskan pergaduhan besar.
 Setiap malam kami akan mengikuti program pengajian di masjid.
 Semalam-malaman kami mencari kanak-kanak yang hilang.
 Kerusi itu patah diterajang oleh budak nakal itu.
 Kamal mematah-matahkan ranting kayu untuk dijadikan unggun api.
11

12. Membina ayat daripada kata dasar dan
kata majmuk
 gulung – gulung tikar
 cabut – cabut lari
 hentam – hentam keromo
 Contoh ayat:
 “Tolong gulung tikar itu dan simpan di setor,” pinta Pak Ali .
 Ramai peniaga terpaksa gulung tikar kerana ekonomi dunia meleset.
 “Tolong cabut kayu yang tertanam di hadapan rumah, “ pinta ibu.
 Peserta kursus itu cabut lari apabila terserempak dengan orang gila.
 “Siapkan kerja kamu dengan sempurna, jangan buat hentam saja,” nasihat
guru kepada pelajarnya.
 Jawapan hentam keromo menyebabkan dia gagal dalam ujian itu.
12

13. Membina ayat daripada kata ganda seluruh
dan kata terbitan
 terang – terang  memasakkan
 menerangkan  rata-rata
 masak-masak  meratakan
 Contoh ayat.
 Perbuatan pemandu itu terang-terang menyalahi peraturan lalu-lintas.
 Cikgu menerangkan cara-cara menjawab soalan bahagian rumusan.
 Fikirlah masak-masak sebelum anda mengambil tindakan terhadapnya.
 Syawal memasakkan isterinya sup ayam untuk hidangan tengah hari.
 Rata-rata pelajar sekolah ini berbasikal ke sekolah.
 Jentolak itu meratakan tanah dihadapan sekolah saya.
13

14. Membina ayat daripada kata yang berbeza
maknanya tetapi hampir sama bunyi
 tempoh  kebah
 tempuh  rentap
 kebas  rentak
 Contoh ayat:
 Pegawai itu itu hampir tamat tempoh perkhidmatannya dengan kerajaan.
 Segala halangan berjaya saya tempuh sepanjang aktiviti lasak itu.
 “Sampai hati awak kebas barang peniaga itu,” kata Azli kepada rakannya.
 Pak Cik Iwan baru saja kebah daripada demam selesema.
 “Jangan kamu rentap joran itu, nanti ikannya terlepas,” tegur Naim.
 Pelajar itu menari mengikut rentak muzik yang dimainkan.
14

15. Membina ayat daripada kata
banyak makna
 haus
 buku
 batas
 Contoh ayat:
 Amran berasa haus kerana cuaca hari ini sangat panas.
 Tayar kereta itu telah haus dan boleh mengakibatkan kemalangan.
 Semua buku kerja itu telah disemak oleh guru.
 Kami membeli beberapa buku roti untuk dibawa ke program itu.
 Islam telah menetapkan had batas pergaulan antara lelaki dan
perempuan.
 Sayur-sayuran itu ditanam di atas batas yang telah digembur.
15

16. Teknik Membina ayat
16

17. TEKNIK MEMBINA AYAT
 Ayat yang dibina mestilah ayat yang lengkap,sempurna dan
gramatis sesuai dengan tahap pemikiran seorang pelajar SPM.
 Digalakkan pelajar membina antara lapan hingga enam belas
patah perkataan bagi membina ayat daripada satu perkataan.
 Ayat yang dibina mesti dapat membezakan makna kata yang
diberikan.Sekiranya ayat itu tidak menunjukkan perbezaan makna
kata,maka markah tidak dapat diberikan.
17

18. TEKNIK MEMBINA AYAT
 Ingat, makna sesuatu perkataan dapat berubah melalui
pengimbuhan, penggandaan dan pemajmukan. Justeru elakkan
daripada :
i. menambahkan/menggugurkan sebarang imbuhan kepada kata
yang diberikan dalam soalan.
( cth : meningkat ------- meningkatkan )
ii. Elakkan menggandakan kata yang diberikan dalam soalan.
( cth : anak -------- anak-anak )
iii. Elakkan memajmukkan kata yang diberikan dalam soalan.
( cth : anak------- anak buah )
18

19. TEKNIK MEMBINA AYAT
 Jangan bentuk ungkapan, kiasan, cogan kata atau simpulan
bahasa daripada kata yang diberikan dalam soalan.
( cth : bahasa ----- Bahasa Jiwa Bangsa )
 Tiada markah diberi jika perkataan yang diberi dijadikan sebagai
kata nama khas
( cth:genting-Genting Highlands)
 Jika membuat ayat daripada pasangan perkataan,namun jawapan
pelajar tidak menunjukkan perbezaan maksud, ayat pertama
yang betul akan diberikan markah.
19

20. TEKNIK MEMBINA AYAT
 Ayat dalam bentuk cakap ajuk boleh dibina (terutama bagi
perkataan yang tidak berimbuhan) tetapi peraturan menulis bentuk
cakap ajuk mestilah dipatuhi. Jika gagal berbuat demikian,
setengah markah akan dipotong.
Cth perkataan : pukul
 Cth ayat : “Anjeli, pukul anjing itu kerana ibu takut anjing itu mungkin
akan menggigit adik kamu yang sedang bermain di taman itu,” kata ibu
kepada Anjeli.
 Gariskan perkataan yang diberikan dalam binaan ayat agar
senang dikesan oleh pemeriksa.
20

21. TEKNIK MEMBINA AYAT
 Elakkan daripada sebarang kesalahan ejaan atau kesalahan
bahasa. Setengah markah akan dipotong jika terdapat kesalahan
ejaan, kesalahan tanda baca atau struktur ayat yang tidak jelas.
 Salah satu daripada syarat membina ayat dalam Soalan 3a ialah
ayat yang dibina mestilah terdiri daripada SATU AYAT SAHAJA.
Oleh hal yang demikian, pelajar tidak dibenarkan membina dua
ayat atau lebih bagi sesuatu perkataan( kecuali homograf atau
ada arahan yang mengatakan sebaliknya)
 Cth : Orang tua itu bongkok. Oleh itu, dia berjalan dengan
menggunakan tongkat. ( salah )
21

22. TEKNIK MEMBINA AYAT
 Orang tua yang bongkok itu berjalan dengan menggunakan tongkat
(betul)
Elak menggunakan semua perkataan yang diberikan untuk
membina SATU ayat sahaja.
 Cth perkataan : pendidik, mendidik, pendidikan, didik,
 Cth ayat : Pendidik itu gigih mendidik anak didiknya kerana beliau
mahu mereka memperoleh pendidikan yang sempurna.
22

23. Latihan 1.
 Tulis satu ayat bagi tiap-tiap kata di bawah ini supaya jelas
menunjukkan bahawa anda faham akan perbezaan maksud
dan penggunaannya. Anda tidak boleh memberikan imbuhan
pada kata-kata tersebut.
 stesen
 pencen
 lesen
 opsyen
 eksyen
 komitmen
23

24. Latihan 1.
 Tulis satu ayat bagi tiap-tiap kata di bawah ini supaya jelas
menunjukkan bahawa anda faham akan perbezaan maksud
dan penggunaannya. Anda tidak boleh memberikan imbuhan
pada kata-kata tersebut.
 kelangsungan – melangsungkan
 Kedalaman – mendalamkan
 Kesamaan - menyamakan
24

25. Latihan 1.
 Tulis satu ayat bagi tiap-tiap kata di bawah ini supaya jelas
menunjukkan bahawa anda faham akan perbezaan maksud
dan penggunaannya. Anda tidak boleh memberikan imbuhan
pada kata-kata tersebut.
•amal
•beramal
•mengamalkan
•amalan
•pengamalan
•pengamal
25

26. Latihan 1.
 Tulis satu ayat bagi tiap-tiap kata di bawah ini supaya jelas
menunjukkan bahawa anda faham akan perbezaan maksud
dan penggunaannya. Anda tidak boleh memberikan imbuhan
pada kata-kata tersebut.
 sebak
 sesak
 segak
 ramah
 resah
 redah
26

27. Latihan 1.
 Tulis satu ayat bagi tiap-tiap kata di bawah ini supaya jelas
menunjukkan bahawa anda faham akan perbezaan maksud
dan penggunaannya. Anda tidak boleh memberikan imbuhan
pada kata-kata tersebut.
 menjangkau
 melangkau
 merayau
 memantau
 merantau
 memukau
27

28. Sekian, terima kasih.
Kuasai bahasa anda dengan betul
28